J.Kornas, Błąd naturalistyczny? Wykładnia funkcjonalna i „argument z konsek...
J.KORNAS, pisanie umów, warsztat ELSA, Dni Edukacji Prawniczej
1. Pisanie umów
Joanna Kornas
17 listopada 2014, Warszawa
ELSA, Uniwersytet Warszawski
warsztaty
XVIII Dni Edukacji Prawniczej
2. Joanna Kornas, Warsztaty z pisania umów. XVIII Dni Edukacji Prawniczej, Warszawa, UW, 17.11.2014 | kornas.wpia@gmail.com
Krótkie wprowadzenie
• Umowa: zgodne oświadczenia woli przynajmniej
dwóch stron
• Zasada swobody umów (art. 3531 KC)
• Art. 65 KC § 1. Oświadczenie woli należy tak
tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na
okoliczności, w których złożone zostało, zasady
współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje.
• § 2. W umowach należy raczej badać, jaki był
zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać
się na jej dosłownym brzmieniu.
2
3. Joanna Kornas, Warsztaty z pisania umów. XVIII Dni Edukacji Prawniczej, Warszawa, UW, 17.11.2014 | kornas.wpia@gmail.com
Krótkie wprowadzenie
• Podstawowa zasada praktyczna:
3
Jak jest dobrze, to jest dobrze
• ale:
umowy piszemy na złe czasy
4. Joanna Kornas, Warsztaty z pisania umów. XVIII Dni Edukacji Prawniczej, Warszawa, UW, 17.11.2014 | kornas.wpia@gmail.com
Krótkie wprowadzenie
• Cel: „co chcesz w umowie?”
• Dla kogo piszemy
– prawnicy
– nie-prawnicy
• Pisanie rzeczy oczywistych
• Zachowanie równowagi kontraktowej
• Dobra umowa to dobra „instrukcja obsługi”
dla osób, które będą realizować umowę
4
5. Joanna Kornas, Warsztaty z pisania umów. XVIII Dni Edukacji Prawniczej, Warszawa, UW, 17.11.2014 | kornas.wpia@gmail.com
Krótkie wprowadzenie
• Język
• Prawniczy (niuanse), ale umowa ma być
zrozumiała dla tych, którzy będą z niej
korzystać
• Te osoby nie muszą być prawnikami i w
większości przypadków nie będą
• To nie język ustaw! Umowa może
(i niejednokrotnie powinna) wyjaśniać wprost,
o co chodziło jej stronom
5
6. Joanna Kornas, Warsztaty z pisania umów. XVIII Dni Edukacji Prawniczej, Warszawa, UW, 17.11.2014 | kornas.wpia@gmail.com
Krótkie wprowadzenie
• Rodzaje umów (ze względu na strony):
• dwustronnie profesjonalne
(B2B = między przedsiębiorcami)
• konsumenckie (B2C)
• zawierane w obrocie powszechnym
(pot.„między konsumentami”, C2C = między
osobami nie prowadzącymi działalności
gospodarczej)
6
7. Joanna Kornas, Warsztaty z pisania umów. XVIII Dni Edukacji Prawniczej, Warszawa, UW, 17.11.2014 | kornas.wpia@gmail.com
Krótkie wprowadzenie
• Szczególny rodzaj odbiorcy – konsument
• Akty prawne nakładające szczegółowe wymogi
co do treści umowy, np.
– Ustawa o kredycie konsumenckim
– Ustawa deweloperska
– Ustawa o odwróconym kredycie hipotecznym
– Uwaga! 25.12.2014 r. wchodzi w życie Ustawa o
prawach konsumenta!
7
8. Joanna Kornas, Warsztaty z pisania umów. XVIII Dni Edukacji Prawniczej, Warszawa, UW, 17.11.2014 | kornas.wpia@gmail.com
Krótkie wprowadzenie
• Konsument: obecna definicja (art. 221 KC):
• Za konsumenta uważa się osobę fizyczną
dokonującą czynności prawnej niezwiązanej
bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub
zawodową
• Definicja konsumenta od 25.12.2014 r.:
• Za konsumenta uważa się osobę fizyczną
dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej
niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością
gospodarczą lub zawodową
8
9. Joanna Kornas, Warsztaty z pisania umów. XVIII Dni Edukacji Prawniczej, Warszawa, UW, 17.11.2014 | kornas.wpia@gmail.com
Krótkie wprowadzenie
• Klauzule abuzywne (nieuczciwe postanowienia
umowne)!
• art. 3851-3853 KC – wymiar indywidualny
• http://uokik.gov.pl/rejestr/ - wymiar
abstrakcyjny (powszechny)
• Mądrość życiowa dot. klauzul abuzywnych:
• o pewnych rzeczach nie należy pisać, bo nie
można uznać za abuzywne tego, czego nie ma
9
10. Joanna Kornas, Warsztaty z pisania umów. XVIII Dni Edukacji Prawniczej, Warszawa, UW, 17.11.2014 | kornas.wpia@gmail.com
Praktyczne zasady pisania umów
• „nie” dla „polonistów”!
• good enough
• no „nice to have”
• korzystamy z opcji „śledź zmiany”!
• opcja „zamień”
• umowa ma być ładna!
• pamiętamy o właściwej formie
10
11. Joanna Kornas, Warsztaty z pisania umów. XVIII Dni Edukacji Prawniczej, Warszawa, UW, 17.11.2014 | kornas.wpia@gmail.com
Praktyczne zasady pisania umów
• Tworzenie umowy to przede wszystkim
koncepcja
• Wyobraźnia –
– jak wykonać dane postanowienie?
– jak wpływa ono na inne?
– jak uczynić kontrakt możliwie kompletnym?
– myślenie: a co jeśli…
11
12. Joanna Kornas, Warsztaty z pisania umów. XVIII Dni Edukacji Prawniczej, Warszawa, UW, 17.11.2014 | kornas.wpia@gmail.com
Szkielet umowy
• Tytuł
• Data, miejsce
• [Preambuła]
• [Definicje]
• Zobowiązania
• Wynagrodzenie
• [Prawa autorskie]
• [Poufność]
• Odpowiedzialność
(osoby trzecie)
12
• [Siła wyższa]
• Zabezpieczenie
• Czas trwania i
rozwiązanie umowy
• [merger clause]
• [Oświadczenia]
• [Klauzula salwatoryjna]
• Postanowienia końcowe
• Załączniki
• Podpisy
13. Joanna Kornas, Warsztaty z pisania umów. XVIII Dni Edukacji Prawniczej, Warszawa, UW, 17.11.2014 | kornas.wpia@gmail.com
Oznaczenie stron umowy – schemat 1
• Strona – podmiot, z którym umowa jest zawierana
– spółka
– fundacja
– stowarzyszenie
– fundusz inwestycyjny itp.
• Osoba fizyczna reprezentująca + wskazanie jej roli:
– członek zarządu
– prokurent
– pełnomocnik
– likwidator
– syndyk itd.
13
14. Joanna Kornas, Warsztaty z pisania umów. XVIII Dni Edukacji Prawniczej, Warszawa, UW, 17.11.2014 | kornas.wpia@gmail.com
Oznaczenie stron umowy – schemat 1
• Przykład:
• Umowa zawarta między:
• Sakura Spółką z ograniczoną
odpowiedzialnością [dane wymagane
prawem]
• którą reprezentuje Joanna Wiśniewska –
Prezes Zarządu
• a …
14
15. Joanna Kornas, Warsztaty z pisania umów. XVIII Dni Edukacji Prawniczej, Warszawa, UW, 17.11.2014 | kornas.wpia@gmail.com
Oznaczenie stron umowy – schemat 2
• Strona – podmiot, z którym umowa jest zawierana
– spółka
– fundacja
– stowarzyszenie
– fundusz inwestycyjny itp.
• Osoba prawna działająca za stronę
– komplementariusz (sp.k., S.K.A.)
– TFI (fundusze inwestycyjne)
– PTE (fundusze emerytalne)
• Osoba fizyczna reprezentująca osobę prawną
działającą za stronę + jej rola
15
16. Joanna Kornas, Warsztaty z pisania umów. XVIII Dni Edukacji Prawniczej, Warszawa, UW, 17.11.2014 | kornas.wpia@gmail.com
Oznaczenie stron umowy – schemat 2
• Przykład:
• Umowa zawarta między:
• Ronin Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością
Spółką komandytowa [dane wymagane prawem]
• którą reprezentuje Ronin Spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością [dane wymagane prawem]
jako komplementariusz,
• za którego działa Agnieszka Cios – Prokurent
Samoistny
• a …
16
17. Joanna Kornas, Warsztaty z pisania umów. XVIII Dni Edukacji Prawniczej, Warszawa, UW, 17.11.2014 | kornas.wpia@gmail.com
Oznaczenie stron umowy – schemat 3
• Strona – osoba fizyczna
– PESEL
– numer dokumentu tożsamości
– jeśli jest przedsiębiorcą: wskazać na wpis w CEIDG
• Przykład:
• Umowa zawarta między Henrykiem Królem,
prowadzącym działalność gospodarczą pod
firmą: Kancelaria Radcy Prawnego Henryka
Króla, wpisanym do CEIDG [szczegółowe dane]
17
18. Joanna Kornas, Warsztaty z pisania umów. XVIII Dni Edukacji Prawniczej, Warszawa, UW, 17.11.2014 | kornas.wpia@gmail.com
Dokumenty wykazujące reprezentację
• Odpis aktualny z KRS: https://ems.ms.gov.pl/
• Pisać w umowach identyfikator wydruku
odpisu z KRS, w którym sprawdzaliśmy
reprezentację (lewy górny róg KRS)!!!
• Pełnomocnictwo: opisać (data, numer, forma,
akt notarialny: notariusz i nr Rep. A, tytuł, kto
udzielił) i załączyć kopię (lub oryginał) do
umowy
18
19. Joanna Kornas, Warsztaty z pisania umów. XVIII Dni Edukacji Prawniczej, Warszawa, UW, 17.11.2014 | kornas.wpia@gmail.com
Przykładowe pułapki
• Umowa wchodzi w życie… [data]
– dzień zawarcia?
– dzień podpisania?
– inna chwila?
• Płatność w terminie np. 7 dni
• Kiedy płatność uznana za dokonaną:
obciążenie rachunku płacącego czy uznanie
rachunku opłacanego?
19
20. Joanna Kornas, Warsztaty z pisania umów. XVIII Dni Edukacji Prawniczej, Warszawa, UW, 17.11.2014 | kornas.wpia@gmail.com
Przykładowe pułapki
20
• Miejsce zawarcia a miejsce wykonania
umowy: właściwość sądu
• Art. 34 KPC Powództwo o zawarcie umowy,
ustalenie jej treści, o zmianę umowy oraz o
ustalenie istnienia umowy, o jej wykonanie,
rozwiązanie lub unieważnienie, a także o
odszkodowanie z powodu niewykonania lub
nienależytego wykonania umowy można
wytoczyć przed sąd miejsca jej wykonania.