2. Cel
W jakim stopniu informacja o współpracy z SB wpływa na
społeczny wizerunek polityka oraz gotowość poparcia go
w wyborach
Czy róŜny poziom kompetencji kandydata w zestawieniu z
informacją o współpracy będzie miał wpływ na
spostrzeganie polityka
3. Plan eksperymentu
Schemat ANOVA 3 x 2
Informacja o współpracy z SB
- podpisał umowę o współpracy, współpracował i brał za
to pieniądze
- podpisał umowę o współpracy, ale nie współpracował
- nie podpisał umowy i nie współpracował
Informacja o kompetencji
- wysoka
- niska
5. Wizerunek kandydata
• Ocena wizerunku na dyferencjale semantycznym (Cwalina, Falkowski,
RoŜnowski, 1997)
• Nastawienie emocjonalne wobec kandydata (termometr uczuć)
• Emocje wzbudzane przez kandydata (ufność, niepokój, pewność, obawa,
duma, wstyd) (skala procentowa)
• Chęć / moŜliwość poparcia kandydata w wyborach do Sejmu RP (skala 1-5)
• Ocena sprawności kandydata (skala 1-10)
• Ocena moralności kandydata (skala 1-10)
• Wiarygodność (prawdopodobieństwo) przedstawionego opisu kandydata
(skala 1-10)
6.
7. Przykładowa treść manipulacji
Andrzej Jabłoński jest bezpartyjnym kandydatem do Sejmu RP. Ma 52 lata, skończył ekonomię
na Akademii Ekonomicznej. Biegle włada angielskim i niemieckim. Jest Ŝonaty (Ŝona Maria jest
nauczycielką), ma dwoje dzieci (Jagodę 19 lat i Jana 23 lata). Od 1974 roku mieszka we
Wrocławiu.
W okresie studiów zaangaŜował się w działalność opozycyjną, zajmując się m.in. kolportaŜem
prasy podziemnej oraz wspieraniem strajkujących robotników. Sympatyzował z NSZZ
„Solidarność”. Aresztowany w 1985 roku. Pod naciskiem podpisał umowę o współpracy z
słuŜbą bezpieczeństwa i został zarejestrowany jako TW „Nowak”. Jak podaje wrocławski IPN,
w latach 1985-87 informował SB o działaniach opozycji, za co otrzymywał pieniądze.
Jabłoński przez wiele lat był zatrudniony jako ekonomista w PKO, a po 1989 roku przeszedł do
Urzędu Wojewódzkiego. Jest cenionym specjalistą w zakresie finansów. Obecnie zajmuje
się pozyskiwaniem funduszy dla Wrocławia i województwa dolnośląskiego. Cieszy się opinią
rzetelnego fachowca. To m.in. dzięki niemu Dolny Śląsk otrzymał rekordową kwotę
dofinansowania na rozwój infrastruktury w latach 2006-2012.
Kandydat jest uczestnikiem licznych inicjatyw obywatelskich, charytatywnych i edukacyjnych.
Od lat 90. działa w Dolnośląskim Centrum Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej i US-EU-
Poland Action Commission. Wspiera fundację „Mam marzenie” pomagającą cięŜko chorym
dzieciom, jest równieŜ członkiem Towarzystwa Przyjaciół Wrocławia. Ostatnio zaangaŜował się
w promowanie wrocławskiej kandydatury do EXPO 2012. W Sejmie nowej kadencji chciałby
włączyć się w prace Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej lub Komisji do
Spraw Unii Europejskiej.
Oprac. PAP / Maciej Modrzejewski
8. Osoby badane
• N=64 ochotników, studentów SWPS we Wrocławiu
• 50 K i 14 M
• Badanie grupowe w laboratorium komputerowym
• Kwiecień 2007
9. Stosunek do lustracji róŜnych grup zawodowych
Liczebności osób w zaleŜności od aprobowanej formy lustracji
Lustracja Politycy Adwokaci Naukowcy Dziennikarze
(1) Konieczna i powinna mieć wpływ
na prawo wykonywania zawodu 47 21 1 10
(2) Konieczna, ale nie powinna mieć wpływu
na prawo wykonywania zawodu 14 24 20 25
(3) Zbędna 3 14 35 24
4 Nie mam zdania 0 5 7 5
11. Wyniki „profesjonalny-amatorski”
ANOVA 2 kompetencja (wysoka/niska) x 3 (podpisał, współpracował/podpisał, nie współpracował/nie podpisał)
Efekt główny kompetencji: F(1,58)=5,63 p<0,02
Kompetencja kandydata
BieŜący efekt: F(1, 58)=5,63, p=,02
4,0
im wyŜszy wskaźnik, tym bardziej kandydat spostrzegany
3,8
3,6
profesjonalny - amatorski
3,4
3,2
jest jako amatorski
3,0
2,8
2,6
2,4
2,2
2,0
1,8
1,6
1 wysoka 2 niska
Kompetencja
12. Wyniki „nieuczciwy-uczciwy”
ANOVA 2 kompetencja (wysoka/niska) x 3 (podpisał, współpracował/podpisał, nie współpracował/nie podpisał)
Efekt główny współpracy z SB: F(1,58)=13,53 p<0,0001
1- podpisał umowę o współpracy i współpracował
2 - podpisał umowę o współpracy, ale nie współpracował
3 - nie podpisał umowy i nie współpracował
Współpraca z SB
BieŜący efekt: F(2, 58)=13,53, p=,00001
6,5
im wyŜszy wskaźnik, tym większa uczciwość
6,0
nieuczciwy - uczciwy
5,5
5,0
4,5
4,0
3,5
3,0
1 2 3
Współpraca z SB
13. Wyniki „wiarygodny-niewiarygodny”
ANOVA 2 kompetencja (wysoka/niska) x 3 (podpisał, współpracował/podpisał, nie współpracował/nie podpisał)
Efekt główny współpracy z SB F(1,58)=3,77 p<0,03
1- podpisał umowę o współpracy i współpracował
2 - podpisał umowę o współpracy, ale nie współpracował
3 - nie podpisał umowy i nie współpracował
Współpraca z SB
BieŜący efekt: F(2, 58)=3,77, p=,028
4,2
im wyŜszy wskaźnik, tym bardziej niewiarygodny polityk
4,0
3,8
wiarygodny - niewiarygodny
3,6
3,4
3,2
3,0
2,8
2,6
2,4
2,2
2,0
1,8
1,6
1 2 3
Współpraca z SB
15. Wyniki „skuteczny-nieskuteczny”
ANOVA 2 kompetencja (wysoka/niska) x 3 (podpisał, współpracował/podpisał, nie współpracował/nie podpisał)
Efekt główny kompetencji: F(1,58)=12,87 p<0,0007
Kompetencja kandydata
BieŜący efekt: F(1, 58)=12,87, p=,0007
4,5
im wyŜszy wskaźnik, tym kandydat bardziej nieskuteczny
4,0
skuteczny - nieskuteczny
3,5
3,0
2,5
2,0
1,5
1 wysoka 2 niska
Kompetencja
16. Wyniki „wierzący-niewierzący”
ANOVA 2 kompetencja (wysoka/niska) x 3 (podpisał, współpracował/podpisał, nie współpracował/nie podpisał)
Efekt główny współpracy z SB F(1,58)=2,72 p<0,07
1- podpisał umowę o współpracy i współpracował
2 - podpisał umowę o współpracy, ale nie współpracował
3 - nie podpisał umowy i nie współpracował
Współpraca z SB
( trend )
BieŜący efekt: F(2, 56)=2,72, p=,07
4,8
im wyŜszy wskaźnik, tym bardziej niewierzący kandydat
4,6
4,4
4,2
wierzący - niewierzący
4,0
3,8
3,6
3,4
3,2
3,0
2,8
2,6
2,4
1 2 3
Współpraca z SB
17. Wyniki „wrogi-przyjacielski”
ANOVA 2 kompetencja (wysoka/niska) x 3 (podpisał, współpracował/podpisał, nie współpracował/nie podpisał)
Efekt główny współpracy z SB F(1,58)=3,93 p<0,02
1- podpisał umowę o współpracy i współpracował
2 - podpisał umowę o współpracy, ale nie współpracował
3 - nie podpisał umowy i nie współpracował
Współpraca z SB
BieŜący efekt: F(2, 58)=3,93, p=,024
7,0
6,5
wrogi - przyjacielski
6,0
5,5
5,0
4,5
4,0
1 2 3
Współpraca SB
18. Brak róŜnic w wizerunku kandydata na wymiarach:
– atrakcyjny-nieatrakcyjny
– silny-słaby
– agresywny-łagodny
– spokojny-wybuchowy
– powaŜny-niepowaŜny
– konwencjonalny-niekonwencjonalny
19. Termometr uczuć
• Instrukcja: „Wyobraź sobie, Ŝe poniŜsza skala jest termometrem uczuć. Zaznacz na
niej swoje ustosunkowanie wobec Andrzeja Jabłońskiego, z którego sylwetką przed
chwilą się zapoznałeś(aś). Im wyŜsza skala, tym bardziej pozytywne uczucia”
• Efekt główny współpracy z SB
– F(2,58)=4,09 p<0,02
• Efekt główny kompetencji (trend)
– F(2,58)=3,01 p<0,09
• Interakcja n.i.
• Wniosek: dla lubienia kandydata istotniejsze są informacje o moralności
niŜ sprawności
22. Głos oddany na kandydata
• Efekt główny współpracy z SB
– F(2,58)=5,99 p<0,04
• Efekt główny kompetencji
– F(2,58)=10,38 p<0,002
• Interakcja n.i.
23. Współpraca z SB
BieŜący efekt: F(2, 58)=5,99, p=,004
4,4
4,2
GŁOS: Czy zagłosowałby na AJ:
4,0
3,8
3,6
skala 1-5
3,4
3,2
3,0
2,8
2,6
2,4
2,2
1 2 3
Współpraca z SB
Legenda
1 - podpisał umowę o współpracy i współpracował
2 - podpisał umowę o współpracy, ale nie współpracował
3 - nie podpisał umowy i nie współpracował
26. Brak róŜnic dla odczuwanej dumy w poszczególnych grupach
eksperymentalnych
Warunki n Duma (%)
Współpracował / kompetentny 12 25
Podpisał ale nie współpracował / 10 34
kompetentny
Nie podpisał / kompetentny 12 36
Współpracował / niekompetentny 10 22
Podpisał ale nie współpracował / 9 35
niekompetentny
Nie podpisał / niekompetentny 11 47
27. Brak róŜnic dla odczuwanej ufności w poszczególnych
grupach eksperymentalnych
Warunki n Ufność (%)
Współpracował / kompetentny 12 50
Podpisał ale nie współpracował / 10 64
kompetentny
Nie podpisał / kompetentny 12 64
Współpracował / niekompetentny 10 39
Podpisał ale nie współpracował / 9 52
niekompetentny
Nie podpisał / niekompetentny 11 57
28. Niepokój
Warunki n Niepokój (%)
Współpracował / kompetentny 12 22
Podpisał ale nie współpracował / 10 7
kompetentny
Nie podpisał / kompetentny 12 11
Współpracował / niekompetentny 10 20
Podpisał ale nie współpracował / 9 37
niekompetentny
Nie podpisał / niekompetentny 11 20
30. Niepokój
interakcja: współpraca z SB x kompetencja – trend p<0,10
Współpraca z SB x Kompetencja
BieŜący efekt: F(2, 58)=2,42, p=,097
60
50
40
30
NIEPOKÓJ:
20
10
0
-10
komptencja
-20
wysoka
1 2 3
niska
Współpraca z SB
31. Brak róŜnic dla odczuwanej pewności w poszczególnych
grupach eksperymentalnych
Warunki n Pewność (%)
Współpracował / kompetentny 12 53
Podpisał ale nie współpracował / 10 64
kompetentny
Nie podpisał / kompetentny 12 67
Współpracował / niekompetentny 10 43
Podpisał ale nie współpracował / 9 53
niekompetentny
Nie podpisał / niekompetentny 11 55
32. Obawa
Warunki n Obawa (%)
Współpracował / kompetentny 12
Podpisał ale nie współpracował / 10
kompetentny
Nie podpisał / kompetentny 12
Współpracował / niekompetentny 10
Podpisał ale nie współpracował / 9
niekompetentny
Nie podpisał / niekompetentny 11
33. Obawa
efekt główny współpracy z SB: F(1,58)=6,44 p<0,003
Wspólpraca z SB
BieŜący efekt: F(2, 58)=6,44, p=,003
50
45
40
35
30
OBAWA
25
20
15
10
5
0
1 2 3
Współpraca z SB
35. Brak róŜnic dla odczuwanej wstydu z powodu kandydata w
poszczególnych grupach eksperymentalnych
Warunki n Wstyd (%)
Współpracował / kompetentny 12 13
Podpisał ale nie współpracował / 10 0
kompetentny
Nie podpisał / kompetentny 12 2
Współpracował / niekompetentny 10 13
Podpisał ale nie współpracował / 9 15
niekompetentny
Nie podpisał / niekompetentny 11 7
36. Analiza czynnikowa - emocje
Analiza czynnikowa
• AC ujawniła 2 czynniki, które
Rotacja Varimax
wyjaśniają niewielki % wariancji
Czynnik 1 Czynnik 2
Emocje Emocje
– Emocje negatywne
negatywne pozytywne
– Emocje pozytywne
DUMA 0,07 0,85
UFNOŚĆ -0,30 0,86
• Dla kaŜdego z czynników
policzono analizę wariancji w NIEPOKÓJ 0,03
0,88
schemacie 2 x 3
PEWNOŚĆ -0,13 0,88
– Brak róŜnic dla emocji OBAWA -0,18
0,86
pozytywnych
WSTYD -0,22
0,84
Wyjaśniana 2,34 2,31
Wariancja
37. Emocje negatywne
ANOVA 2 kompetencja
Kompetencja
(wysoka/niska) x 3 (podpisał, BieŜący efekt: F(1, 58)=4,97, p=,03
współpracował/podpisał, nie 90
współpracował/nie podpisał)
80
70
Emocje negatywne
60
Wyniki
Efekt główny kompetencji: F(1,58)=4,97 50
p<0,03
40
Efekt główny współpracy – trend: F(1,58)= 30
2,56 p<0,08
20
10
1 wysoka 2 niska
Kompetencja
38. Współpraca z SB
BieŜący efekt: F(2, 58)=2,56, p=,08
100
90
80
70
Emocje negatywne
60
50
40
30
20
10
0
1 2 3
SB
Legenda
1 - podpisał umowę o współpracy i współpracował
2 - podpisał umowę o współpracy, ale nie współpracował
3 - nie podpisał umowy i nie współpracował
39. Współpraca z SB x Kompetencja
BieŜący efekt: F(2, 58)=2,19, p=,12
140
120
100
Emocje negatywne
80
60
40
20
0
-20
Kompetencja
-40 1 wysoka
1 2 3
2 niska
Współpraca z SB
Legenda
1 - podpisał umowę o współpracy i współpracował
2 - podpisał umowę o współpracy, ale nie współpracował
3 - nie podpisał umowy i nie współpracował
40. Ocena moralności kandydata
ANOVA 2 kompetencja (wysoka/niska) x 3 (podpisał, współpracował/podpisał, nie współpracował/nie podpisał)
Efekt główny współpracy z SB F(2,58)=3,93 p<0,02
1- podpisał umowę o współpracy i współpracował
2 - podpisał umowę o współpracy, ale nie współpracował
3 - nie podpisał umowy i nie współpracował
Współpraca z SB
BieŜący efekt: F(2, 58)=3,93, p=,025
9,0
8,5
8,0
ocena moralności
7,5
(skala 1-10)
7,0
6,5
6,0
5,5
5,0
1 2 3
Współpraca SB
41. Ocena moralności kandydata
ANOVA 2 kompetencja (wysoka/niska) x 3 (podpisał, współpracował/podpisał, nie współpracował/nie podpisał)
1- podpisał umowę o współpracy i współpracował
2 - podpisał umowę o współpracy, ale nie współpracował
3 - nie podpisał umowy i nie współpracował
Współpraca z SB x Kompetencja
BieŜący efekt: F(2, 58)=1,63, p=,20
9,5
9,0
8,5
8,0
Ocena moralności
7,5
(skala 1-10)
7,0
6,5
6,0
5,5
5,0
4,5
Kompetencja
1
4,0
Kompetencja
1 2 3
2
Współpraca z SB
43. Instrukcja: „Na ile, Twoim zdaniem, powyŜszy opis kandydata jest
prawdopodobny? Oceń na skali 1-10”
Efekt główny współpracy z SB – F(1,58)=3,82 p<0,03
Efekt główny kompetencji – F(1,58)=7,56 p<0,01
Interakcja – F(2,58)=4,71 p<0,01
