2. Cfare eshte HIV? Cfare eshte AIDS?
Çka e shkakton HIV?
CILAT JANE SIMPTOMAT?
Si diagnostifikohet HIV?
Si mund te kurohet HIV?
Si mund ta parandalojme HIV?
Droga
Disa nga arsyet që të shtyjnë drejt drogës .
Si I klasifikojme drogat ?
Terheqja nga droga, Mbidoza .
3.
4.
5. HIV eshte nje nje virus i cili sulmon sistemin
imunitar,sistemin natyral te mbrojtjes se trupit. Pa nje
sistem te fort imuniteti trupi gjen veshtiresi ne
luftimin e semundjeve te ndryshme. Ky virus dhe ky
infeksion i krijuar quhet ndryshe HIV
Rruazat e bardha te gjakut janë një pjesë e
rëndësishme e sistemit imunitar. HIV pushton dhe
shkatërron qelizat e caktuara të bardha të gjakut te
quajtura qelizat CD4 +. Nëse shumë nga keto qeliza
shkatërrohen, trupi nuk mund të mbrojë veten kundër
infeksionit.
6.
7. Faza e fundit e infeksionit HIV është SIDA (sindromi i
fituar i mungesës së imunitetit).
Njerëzit me AIDS kanë një numër të ulët të qelizave
CD4 + dhe marrin infeksionet ose kancer me shpejt
sesa personat e shendetshem. Këto mund të jenë
vdekjeprurëse.
Por te kesh HIV nuk do te thote te kesh AIDS. Edhe pa
trajtim, HIV i duhet nje kohe e gjate para se te kaloj ne
AIDS-zakonisht nga 10 deri ne 12 vjet. Nese HIV
diagnostikohet perpara se te kaloj ne AIDS,ilacet
mund te ulin ose te ndalojn demtimin e sistemit
imunitar. Me trajtim, shumë njerëz me HIV janë në
gjendje të jetojnë nje jetë te gjatë dhe aktive.
8. Infeksioni HIV është shkaktuar nga virusi i mungesës së
imunitetit të njeriut. Ju mund ta merrni HIV-it nga kontakti me
gjakun e infektuar, spermë Ose lëngjeve vaginale.
1. Shumica e njerëzve marrin virusin duke pasur marrëdhënie
seksuale të pambrojtura me dikend që është i infektuar me HIV.
2. Një tjetër mënyrë për marrjen e virusit është nëpërmjet
shkëmbimit të gjilpërave të drogës me dikend që është i infektuar
me HIV.
3. Virusi mund edhe të kalohet nga nëna tek fëmija e saj gjatë
shtatzënisë, lindjes, apo gji me gji.
HIV nuk mund te perhapet nga kontakti i rastit sic mund te jete
nje puthje ose shkembimi i gotave me uje me nje person te
infektuar.
9. Administrata e Ushqimit dhe Droges ne SH.B.A ka aprovuar provat per
zbulimin e antitrupave e HIV ne urine,lëngun nga goja (lëngun me
gojë), apo gjakun.
Nëse një test në urinë ose me gojë lëngun tregon se ju jeni të infektuar
me HIV, ju ndoshta do të duhet një test të gjakut për të konfirmuar
rezultatet. Nëse ju keni qenë të ekspozuar ndaj HIV-it, sistemi juaj
imunitar do te prodhoj antitrupa qe të përpiqen të shkatërrojnë virusin.
Ne testet e gjakut mund të gjenden këto antitrupa në gjakun tuaj.
Shumica e doktoreve perdorin dy analiza gjaku,te quajtura ELISA dhe
analizen e kontrollit te pastertis se gjakut. Nese analiza pare ELISA
eshte pozitive( dmth jane gjetur antitrupat e HIV jane gjetur) ather
analizat e gjakut duhen bere serish. Nese analizat perseri rezultojn
pozitive ather doktori do bej analizen e kontrrollit te pastertis se gjakut
qe te sigurohet. Mund te marr rreth 6 muaj kohe para se antitrupat te
shfaqen ne analizat e gjakut. Nese mendoni qe jeni te infektuar me HIV
por analizat tregojn rezultat negativ ather ju:
10. HIV nuk mund të shkaktojnë simptome më herët.
Personat te cilet kane simptomat mund ti ngaterrojne
ato me te gripit.
Simptomat e hershme të përbashkëta përfshijnë:
• Ethe.
• Dhimbje fyti.
• Dhimbje koke.
• Dhimbje të muskujve dhe dhembje të përbashkët.
• Gjendra të fryrë (ënjtur nyjet limfatike).
11.
12. Simptomat mund të paraqiten nga disa ditë për disa javë
pas një person është i infektuar me parë. Simptomet e
hershme zakonisht zhduken brenda 2 deri në 3 javë.
Pasi simptomat e hershme largohen,nje personi te
infektuar nuk i shfaqen me kto simptoma per shume vjet.
Mjekimet mbajn virusin nen kontroll dhe ndihmoj
sistemin imunitar te qendroj i shendetshem. Por pa
trajtim,virusi vazhdon e perhapet dhe sulmon sistemin
imunitar. Pas nje pike te caktuar simptomat rishfaqen dhe
mbesin.Keto simptoma zakonisht perfshijne:
Nyjet limfatike te fryra
Lodhje ekstreme.
Humbje Peshe
Ethe.
Djersitje natën.
13.
14.
15.
16. 1. Nenshtrojuni nje analize perseri mbas 6 muajsh per tu siguruar
qe nuk jeni te infektuar.
2. Nderkohe, ndermerni hapa ne parandalimin e perhapjes se
virusit. Nese jeni i infektuar ju mund ta kaloni kete infektim tek
personat e tjere qe ju rrethojne.
Disa persona kane frike te bejne analizat e HIV. Por në qoftë se ka
ndonjë mundësi që ju mund të jeni të infektuar, eshte shume e
rendesishme qe ta zbuloni. HIV mund te kurohet. Marja e
trajtimeve te duhura ne kohe mund te ngadalesoj virusin dhe
mund tet siguroj nje jete te shendetshme.Dhe sigurisht te duhet
te dish nese je i infektuar ne menyre qe te parandalosh perhapjen
e infeksionit tek te tjeret.
Ju mund te beni analizen e HIV ne klinikat e shumta te
doktoreve, ne kilinkat shendetesore publike, spitale. Gjithashtu
mund te bleni nje analize shtepie per HIV, gje qe mund ta bleni
ne nje dyqan drogash ose me porosi me email.
17.
18. Trajtimi standart per HIV eshte kombinimi i disa ilaceve te quajtura
highly acitve antiretroviral therapy (HAART). Antiretroviral medicines
slow the rate at which the virus multiplies. Ilacet antiretrovial
ngadalesojn shpejtesine e perhapjes se virusit ne ato vende ku ajo
shumfishohet. Marja e ketyre ilaceve mundeson uljen e sasise se virusit
dhe te ndihmon te kesh nje jete te shendetshme.
Mund te mos te jete e lehte te vendosesh momentin kur duhet te fillosh
kurimin. Ka pro dhe kunder ne marjen e ilaceve HAART perpara
shfaqjes se simptomave. Diskutojeni kete me doktorin tuaj keshtu jeni
ne gjendje te kutponi zgjedhjet tuaj.
Te monitoroj infeksionet dhe efektet e HIVnje doktor do bej dy teste:
1. Ne testin e pare do shikohet sasia e HIV-it ne gjakun tuaj.
2. CD 4+ cell count, e cila tregon menyren sesi funksionon sistemi
imunitar juaji.
19. Nese nuk keni simptomat dhe CD 4+ cell count eshte ne
nje nivel te shendetsahem ateher nuk e keni te nevojshme
akoma fillimin e kurimit. Doktori do ju perseris testet pas
nje periudhe te caktuar kohe ku do te shikoj ecurine tuaj.
Nese keni simptomat,duhet te merni parasysh fillimin e
kurimit pavresisht nivelin e rruazave te bardha CD4 +.
Pasi te filloni kurimin,eshte e rendesishme te merni ilacet
ne menyren sesi doktori juaj ju ka keshilluar. Kur kurimi
nuk eshte eficent kjo shpesh ndodh sepse HIV eshte bere
rezistent ndaj ilaceve. Kjo ndodh per shkak se keto ilace
nuk jane marre ne menyre te rregullt. Pyesni doktorin tuaj
per cfare do pyetje te keni rreth kurimit tuaj.
Kurimi vitet e fundit eshte bere shume me i lehte per tu
ndjekur.Kombinimi i e reja te ilaceve kane bere te mundur
shkrirjen e disa pilulave ne nje te vetme. Shume persona te
cilet marin kurim ndaj HIV-it konsumojne thjesht nje deri
ne dy pilula ne dite.
20. 1. Te praktikoni nje sex te sigurt. Perdorni prezervativa
gjate sexit(perfshire dhe sex oral)deri ne momentin qe
jeni te sigurt qe as ju as partneri juaj nuk jeni te
infektuar.
21.
22.
23.
24.
25. HIV mund te perhapet nga ato persona te cilet nuk e
dine qe jane te infektuar. Te mbroni veten si dhe te
tjeret duhet:
26. 2. Mos kryeni mardhenie seksuale me me shume se
nje partner ne te njejten kohe. Sexi me i sigurt eshte ai
i cili e kryeni vetem me nje partner.
3. Bisedoni me para me partnerin tuaj
perpara se te kryeni mardhenie. Zbuloni
nese ka ndonje risk qe ai te jet i infektuar
me HIV. Beni nje test te dy dhe perseriteni
mbas 6 muajsh. Perdorni kondome ne te
njejten kohe.
27. 4. Mos perdorni drogat e ndaluar dhe alkol perpara
sexit. Mund te jeni te pavetedijshem e te praktikoni sex
te pasigurt.
5. Mos ndani me njeri gjerat tuaja personale sic jane
furca e dhembeve ose makinen e rrojes.
35. Jane droga psikopaike e cilat ndryshojne gjendjen
e ndergjegjes se perdoruesitdhe shkaktojne lloje
te ndryshme halucinacionesh.
36. Opiatet ose analgjezikë narkotikë, terma të cilat
përdoren për drogat efekti i të cilave në trup është i
ngjashëm me atë të morfinës (lehtësues i dhimbjeve).
37. Ekstaza është një stimulues psikoaktiv, i cili zakonisht
prodhohet në laboratorë të paligjshëm. Në të vërtetë,
termi “ekstazë” ka evoluar dhe nuk përdoret për të
quajtur vetëm një lëndë kimike por në të vërtetë një
gamë lëndësh të tilla të cilat kanë një efekt të
ngjashëm te përdoruesi
38. Eshte nje lende si duhani me ngjyre mes kaffes dhe tte
gjelbres. Eshte mbetja e there e nje lende qe nxirret nga
pjesa e siperme e lulezuar e bimes qe khehet ne pluhur
ose ne vaj. I jep perdoruesit nje ndjesi qetesie dhe
kenaqesie ,provon dhe nje ndjesi me te forte te shqisave
si nuhatja,shikimit,shijes dhe degjimit.
39. Metamfetamina bën pjesë në atë grup drogash që
quhen stimulues të llojit të amfetaminës (ATS). Është
drogë sintetike e cila zakonisht prodhohet në
laboratorë të paligjshëm.Metamfetamina është në
formën e pluhurit, të tabletave ose kristaleve që
ngjajnë me copëza qelqi të thyer. Mund të gëlltitet, të
thithet me hundë, të tymoset ose të injektohet.
40. Eshte nje pluhur I bardhe qe vepron si stimulues
I fuqishem. Nxirret nga gjethet e bimes se
kokes.I jep pedoruesi nje ndjesi gjallerie
shpirterore dhe e vendos ne nje gjendje euforie.
41. Shkakton varesi te forte,prodhohet permes perpunimit te
morfines. Merret me shiringe. U heq perdoruesve
tensionin,ankthin dhe depresionin,ndjehet I shkeputur nga
lodhja dhe dhimbja emocionale.Ne doza te medha perdoruesi
mund te provoje gjendje euforie.
42. Morfina bën pjesë në grupin e morfinave, që gjenden
në opium. Opiumi është lëng qumështor i
përqendruar, që e prodhojnë lloje të ndryshme të
hashashit (Papaver somniferum), ku janë të pranishme
disa alkaloide. Numri i alkaloideve i pranishëm në
opium është shumë i madh. Sot janë izoluar dhe u
është përcaktuar struktura e më tepër se njëzet
alkalideve.
43. Nikotina, është alkaloid helmues me erë të keqe, që
gjendet në gjethet e duhanit dhe që vepron si
ngacmues mbi sistemin nervor.Nikotina është
ndër alkaloidet kryesore e cila gjendet në gjethe dhe në
rrënjët e duhanit. Në gjethe të duhanit edhe alkaloide
të tjera. Në gjethe të thara të duhanit gjenden 4-5%
nikotinë. Ajo nuk gjendet e lire por e komponuar me
acidin citric dhe atë malik. Nikotina është lëng vajor,
ka aromë duhani, në ujë tretet mirë.Përdoret
në mjekësi dhe në veterninari, në sasi të vogla.
44. Kafeina është lëndë e veçantë që gjendet në kokrrat e
kafesë e në disa bimë të tjera dhe që ka veti nxitëse për
sistemin nervor, për zemrën, për qarkullimin e gjakut
etj.Kafeina është e përhapur 1,9% në çaj dhe 1,2%
në kafe. Edhe ky alkaloid ekstraktohet nga produktet
natyrore nëpërmjet tretësve organikë. Me largimin e
kafeinës nga kafeja, kjo e fundit nuk humb erën, por e
humb efektin e saj fiziologjik.
