SlideShare une entreprise Scribd logo
1  sur  38
pautas para traducir
pautas para traducir
Departamento de Clásicas
IES Dolmen de Soto
Trigueros (Huelva)
España
pautas para traducir
sigue los pasos
que te sugerimos
y te resultará mucho más
fácil
traducir textos latinos
con ayuda del diccionario
Leemos el texto varias veces.
Nos fijamos en las palabras que conocemos, para hacernos una
idea, al menos, del tema del fragmento.
Leemos el texto varias veces.
Nos fijamos en las palabras que conocemos, para hacernos una
idea, al menos, del tema del fragmento.
Prima luce, confirmata re ab exploratoribus, omnem
equitatum, qui novissimum agmen moraretur, praemisit. His Q.
Pedium et L. Aurunculeium Cottam legatos praefecit; T.
Labienum legatum cum legionibus tribus subsequi iussit. Hi
novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti magnam
multitudinem eorum fugientium conciderunt, cum ab extremo
agmine, ad quos ventum erat, consisterent fortiterque impetum
nostrorum militum sustinerent.
Así, por ejemplo, podríamos reconocer en este texto las
siguientes palabras.
Prima luce, confirmata re ab exploratoribus, omnem
equitatum, qui novissimum agmen moraretur, praemisit. His Q.
Pedium et L. Aurunculeium Cottam legatos praefecit; T.
Labienum legatum cum legionibus tribus subsequi iussit. Hi
novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti magnam
multitudinem eorum fugientium conciderunt, cum ab extremo
agmine, ad quos ventum erat, consisterent fortiterque impetum
nostrorum militum sustinerent.
Así, por ejemplo, podríamos reconocer en este texto las
siguientes palabras.
Solamente nos vale para un primer acercamiento.
Prima luce, confirmata re ab exploratoribus, omnem
equitatum, qui novissimum agmen moraretur, praemisit. His Q.
Pedium et L. Aurunculeium Cottam legatos praefecit; T.
Labienum legatum cum legionibus tribus subsequi iussit. Hi
novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti magnam
multitudinem eorum fugientium conciderunt, cum ab extremo
agmine, ad quos ventum erat, consisterent fortiterque impetum
nostrorum militum sustinerent.
Volvemos a leer despacio, fijándonos en la puntuación (cada
punto, coma, punto y coma nos ayudará a ver la estructura del
texto).
Prima luce, confirmata re ab exploratoribus, omnem
equitatum, qui novissimum agmen moraretur, praemisit. His Q.
Pedium et L. Aurunculeium Cottam legatos praefecit; T.
Labienum legatum cum legionibus tribus subsequi iussit. Hi
novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti magnam
multitudinem eorum fugientium conciderunt, cum ab extremo
agmine, ad quos ventum erat, consisterent fortiterque impetum
nostrorum militum sustinerent.
Empezamos a hincar el diente al texto.
Prima luce, confirmata re ab exploratoribus, omnem
equitatum, qui novissimum agmen moraretur, praemisit. His Q.
Pedium et L. Aurunculeium Cottam legatos praefecit; T.
Labienum legatum cum legionibus tribus subsequi iussit. Hi
novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti magnam
multitudinem eorum fugientium conciderunt, cum ab extremo
agmine, ad quos ventum erat, consisterent fortiterque impetum
nostrorum militum sustinerent.
Separamos por los puntos (.) y puntos y comas (;)
Prima luce, confirmata re ab exploratoribus, omnem equitatum,
qui novissimum agmen moraretur, praemisit. His Q. Pedium et L.
Aurunculeium Cottam legatos praefecit; T. Labienum legatum
cum legionibus tribus subsequi iussit. Hi novissimos adorti et
multa milia passuum prosecuti magnam multitudinem eorum
fugientium conciderunt, cum ab extremo agmine, ad quos
ventum erat, consisterent fortiterque impetum nostrorum
militum sustinerent.
Separamos por los puntos (.) y puntos y comas (;)
Prima luce, confirmata re ab exploratoribus, omnem
equitatum, qui novissimum agmen moraretur, praemisit. His Q.
Pedium et L. Aurunculeium Cottam legatos praefecit; T.
Labienum legatum cum legionibus tribus subsequi iussit. Hi
novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti magnam
multitudinem eorum fugientium conciderunt, cum ab extremo
agmine, ad quos ventum erat, consisterent fortiterque impetum
nostrorum militum sustinerent.
Señalamos los verbos que aparezcan en forma personal:
serán núcleos de oraciones.
Prima luce, confirmata re ab exploratoribus, omnem
equitatum, qui novissimum agmen moraretur, praemisit. His Q.
Pedium et L. Aurunculeium Cottam legatos praefecit; T.
Labienum legatum cum legionibus tribus subsequi iussit. Hi
novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti magnam
multitudinem eorum fugientium conciderunt, cum ab extremo
agmine, ad quos ventum erat, consisterent fortiterque impetum
nostrorum militum sustinerent.
Señalamos además las formas verbales no personales:
participios, infinitivos, gerundios, gerundivos y supinos.
Por lo general, aparecerán participios e infinitivos.
Prima luce, confirmata re ab exploratoribus, omnem
equitatum, qui novissimum agmen moraretur, praemisit. His Q.
Pedium et L. Aurunculeium Cottam legatos praefecit; T.
Labienum legatum cum legionibus tribus subsequi iussit. Hi
novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti magnam
multitudinem eorum fugientium conciderunt, cum ab extremo
agmine, ad quos ventum erat, consisterent fortiterque impetum
nostrorum militum sustinerent.
Procedemos a ir analizando por partes.
Prima luce, confirmata re ab exploratoribus, omnem
equitatum, qui novissimum agmen moraretur, praemisit. His Q.
Pedium et L. Aurunculeium Cottam legatos praefecit; T.
Labienum legatum cum legionibus tribus subsequi iussit. Hi
novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti magnam
multitudinem eorum fugientium conciderunt, cum ab extremo
agmine, ad quos ventum erat, consisterent fortiterque impetum
nostrorum militum sustinerent.
Procedemos a ir analizando por partes.
Prima luce, confirmata re ab exploratoribus, omnem
equitatum, qui novissimum agmen moraretur, praemisit.
Separamos oraciones. Para ello atendemos a las comas, a las
conjunciones, a los relativos. Recordemos que el verbo suele
aparecer al final de la oración.
Prima luce, confirmata re ab exploratoribus, omnem
equitatum, qui novissimum agmen moraretur, praemisit.
Usamos corchetes para separar oraciones. Evidentemente
aparecerá uno que abre al principio, y uno que cierra al final.
[Prima luce, confirmata re ab exploratoribus, omnem
equitatum, [qui novissimum agmen moraretur,] praemisit].
Los ablativos absolutos los podemos separar con paréntesis. Lo
mismo podemos hacer con las oraciones de infinitivo y con las
posibles construcciones de gerundio, gerundivo o supino.
[Prima luce, (confirmata re ab exploratoribus), omnem
equitatum, [qui novissimum agmen moraretur], praemisit].
Ahora buscamos las palabras que no conozcamos, leyendo los
distintos significados y prefiriendo los significados más
generales.
[Prima luce, (confirmata re ab exploratoribus), omnem
equitatum, [qui novissimum agmen moraretur], praemisit].
Analizamos morfosintácticamente si es necesario.
Podemos hacerlo mentalmente o anotar lo necesario.
[Prima luce, (confirmata re ab exploratoribus), omnem
equitatum, [qui novissimum agmen moraretur], praemisit].
Tenemos dos oraciones con verbo personal y un ablativo
absoluto. Una oración principal, una subordinada de relativo y
una circunstancial.
Observamos el antecedente del relativo (concierta en gº y nº).
confirmata re ab exploratoribus
ppio. pf. pas. ab.s. prep. ablat. plural
VERBO SUJ. COMPLEMENTO AGENTE
prima luce omnem equitatum praemisit
ablat. sing. acusativo plural 3sg p.perf. ind.
C.C. TIEMPO COM. DIRECTO VERBO
qui novissimum agmen moraretur
rel.n.sg.m. acusativo singular 3sg p.impf.subj.
SUJETO COM. DIRECTO VERBO (deponente)
Buscamos las palabras necesarias en el diccionario, y nos
fijamos en la declinación / conjugación, tema, género, etc:
Agmen,-inis: “columna del ejército”.
Moror,-ari,-atus sum: “detener”.
A veces tendremos que mirar alguna particularidad del
vocabulario:
Novum agmen: “retaguardia”.
[Prima luce (confirmata re ab exploratoribus), omnem
equitatum, [qui novissimum agmen moraretur], praemisit].
Traducimos partiendo de la oración principal. A menudo
podremos mantener el orden latino, pero a veces será mejor
cambiarlo un poco para hacerlo más castellano.
[Prima luce (confirmata re ab exploratoribus), omnem
equitatum, [qui novissimum agmen moraretur], praemisit].
Con la primera luz, confirmado el asunto por los espías, envió
por delante a la caballería, que detuviera a la retaguardia.
[Prima luce (confirmata re ab exploratoribus), omnem
equitatum, [qui novissimum agmen moraretur], praemisit].
Pasamos a la segunda parte.
[His Q. Pedium et L. Aurunculeium Cottam legatos praefecit]
Analizamos.
His Q. Pedium et L. Aurunculeium Cottam legatos
dat.pl. acusativos acus.plural
C.I. COMPLEMETOS DIRECTOS PREDICATIVO DEL C.D.
praefecit;
3 sg. pr.perf.ind.
VERBO
Buscamos, si lo necesitamos, alguna palabra.
Praeficio,-ere,-feci,-fectum: “poner al frente”.
His Q. Pedium et L. Aurunculeium Cottam legatos praefecit;
Puso al frente de éstos a Q. Pedius y a L. Arunculeius Cotta
como legados.
His Q. Pedium et L. Aurunculeium Cottam legatos praefecit;
Pasamos a la tercera parte.
Hi novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti magnam
multitudinem eorum fugientium conciderunt, cum ab extremo
agmine, ad quos ventum erat, consisterent fortiterque impetum
nostrorum militum sustinerent.
Separamos oraciones con corchetes y paréntesis.
Hi novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti magnam
multitudinem eorum fugientium conciderunt, cum ab extremo
agmine, ad quos ventum erat, consisterent fortiterque impetum
nostrorum militum sustinerent.
[Hi (novissimos adorti) et (multa milia passuum prosecuti)
magnam multitudinem eorum (fugientium) conciderunt], [cum
ab extremo agmine, [ad quos ventum erat], consisterent]
[fortiterque impetum nostrorum militum sustinerent].
Vemos una principal, dentro de la que tenemos dos participios de
verbos deponentes con sus complementos. Subordinada a ella hay
una de “cum histórico” doble (dos coordinadas). Dentro de la primera
hay una subordinada de relativo.
[Hi magnam multitudinem eorum (fugientium) conciderunt]
(novissimos adorti) et (multa milia passuum prosecuti)
[cum ab extremo agmine consisterent]
[ad quos ventum erat]
[fortiterque impetum nostrorum militum sustinerent].
Analizamos.
[ Hi magnam multitudinem eorum (fugientium) conciderunt]
n.p.m. acusativo singular g.pl.(CN) ppio.pr.g.s. (CN) 3 pl. p. perf. ind.
SUJ. COMPLEMENTO DIRECTO VERBO
(novissimos adorti) et (multa milia passuum prosecuti)
ac. pl. nom.pl.masc. conj. acus. plural gen. pl.(CN) nom.pl.masc.
COM. DIR. VERBO NX. COMPL. DIRECTO VERBO
[cum ab extremo agmine consisterent]
conj. prep. ablativo singular 3 pl. p. imperf. subj.
NX. COM. CIRCUNS. LUGAR VERBO
[ ad quos ventum erat]
prep. de ac. Relat. ac.pl.masc. 3 sg. p,.plusc.ind.pasivo neutro
COMP. CIRCUNST. LUGAR VERBO
[fortiterque impetum nostrorum militum sustinerent].
adv. conj. ac.sing. genitivo plural (C.N.) 3 pl. p. imperf. subj.
COM.CIR.MODO COMPLEMENTO DIRECTO VERBO
Hi magnam multitudinem eorum fugientium conciderunt
novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti
cum ab extremo agmine consisterent
ad quos ventum erat
fortiterque impetum nostrorum militum sustinerent.
Buscamos las palabras necesarias, p.e.:
Concido,-ere,-cidi, - : “despedazar, destruir”.
Adorior,-iri, adortus sum: “atacar, emprender”.
Prosequor,-qui, prosecutus sum: “seguir, acompañar”.
Hi magnam multitudinem eorum fugientium conciderunt
novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti
cum ab extremo agmine consisterent
ad quos ventum erat
fortiterque impetum nostrorum militum sustinerent.
Traducimos en el orden sintáctico más castellano.
A menudo puede respetarse en parte el orden latino, pero eso
es secundario.
Hi magnam multitudinem eorum fugientium conciderunt
novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti
cum ab extremo agmine consisterent
ad quos ventum erat
fortiterque impetum nostrorum militum sustinerent.
Estos despedazaron a una gran multitud de aquellos que huían,
habiendo atacado a los últimos y habiéndolos seguido muchos miles
de pasos, al detenerse por la retaguardia,
Junto a los que se había llegado,
y al resistir valientemente el ataque de nuestros soldados.
Prima luce, confirmata re ab exploratoribus, omnem equitatum, qui
novissimum agmen moraretur, praemisit. His Q. Pedium et L. Aurunculeium
Cottam legatos praefecit; T. Labienum legatum cum legionibus tribus
subsequi iussit. Hi novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti
magnam multitudinem eorum fugientium conciderunt, cum ab extremo
agmine, ad quos ventum erat, consisterent fortiterque impetum nostrorum
militum sustinerent.
Con la primera luz, confirmado el asunto por los espías, envió por delante a
toda la caballería, para que detuviese a la retaguardia. Al frente de estos
puso como legados a Q. Pedius y a L Aurunculeius; ordenó que los siguiera el
legado T. Labienus con tres legiones. Estos, habiendo atacado a los últimos y
habiéndolos acompañado muchas millas, despedazaron a una gran multitud
de aquellos que huían, al detenerse por la retaguardia, junto a los que se
había llegado, y al resistir valientemente el ataque de nuestros soldados.
Finalmente damos la traducción definitiva:
Al amanecer, asegurado de la verdad por los batidores, envía delante toda la
caballería a cargo de los legados Quinto Pedio y Lucio Arunculeyo Cota con
orden de picar la retaguardia enemiga. Al legado Tito Labieno mandó
seguirlos con tres legiones. Habiendo éstos alcanzado a los postreros y
perseguídolos por muchas millas, hicieron en los fugitivos gran matanza. Los
de la retaguardia, viéndose ejecutados, hicieron frente, resistiendo
animosamente a las embestidas de los nuestros (…)
Con la primera luz, confirmado el asunto por los espías, envió por delante a
toda la caballería, para que detuviese a la retaguardia. Al frente de estos
puso como legados a Q. Pedius y a L Aurunculeius; ordenó que los siguiera el
legado T. Labienus con tres legiones. Estos, habiendo atacado a los últimos y
habiéndolos acompañado muchas millas, despedazaron a una gran multitud
de aquellos que huían, al detenerse por la retaguardia, junto a los que se
había llegado, y al resistir valientemente el ataque de nuestros soldados.
Podemos comparar nuestra traducción con la de José Goya Muniáin y Manuel
Balbuena publicada en Editorial Iberia, en 1982 :

Contenu connexe

Tendances

Alea iacta est_Latín II
Alea iacta est_Latín IIAlea iacta est_Latín II
Alea iacta est_Latín IIAmparo Gasent
 
Latin segundo bashiller
Latin segundo bashillerLatin segundo bashiller
Latin segundo bashillerPaula_Seserino
 
Filipopreposiciones
FilipopreposicionesFilipopreposiciones
FilipopreposicionesSito Yelas
 
Cuaderno latin 2 textos de César
Cuaderno latin 2 textos de CésarCuaderno latin 2 textos de César
Cuaderno latin 2 textos de Césarmaisaguevara
 
Athenaze Tema 8 Repaso de vocabulario
Athenaze Tema 8 Repaso de vocabularioAthenaze Tema 8 Repaso de vocabulario
Athenaze Tema 8 Repaso de vocabularioJesús Torres Ruiz
 
Verbos temáticos consonánticos líquidos griego
Verbos temáticos consonánticos líquidos griegoVerbos temáticos consonánticos líquidos griego
Verbos temáticos consonánticos líquidos griegomaisaguevara
 
El aoristo-completo (sólo apuntes)
El aoristo-completo (sólo apuntes)El aoristo-completo (sólo apuntes)
El aoristo-completo (sólo apuntes)sandra Yo
 
Oracion Pasiva en latín
Oracion Pasiva en latínOracion Pasiva en latín
Oracion Pasiva en latínTroi
 
El león y las preposiciones en griego
El león y las preposiciones en griegoEl león y las preposiciones en griego
El león y las preposiciones en griegoJuanjo Castro
 
Primera y segunda declinación griega.
Primera y segunda declinación griega.Primera y segunda declinación griega.
Primera y segunda declinación griega.fjsfernandez
 
Valores sintácticos de ut, cum y quod
Valores  sintácticos de  ut, cum y quodValores  sintácticos de  ut, cum y quod
Valores sintácticos de ut, cum y quodmaisaguevara
 
Τὸ ἑλληνικον γένος
Τὸ ἑλληνικον γένοςΤὸ ἑλληνικον γένος
Τὸ ἑλληνικον γένοςGuillemCintas
 
Lisias en defensa de la muerte de eratóstenes bilingüe.2011
Lisias en defensa de la muerte de eratóstenes bilingüe.2011Lisias en defensa de la muerte de eratóstenes bilingüe.2011
Lisias en defensa de la muerte de eratóstenes bilingüe.2011Justino Garcia
 

Tendances (20)

Alea iacta est_Latín II
Alea iacta est_Latín IIAlea iacta est_Latín II
Alea iacta est_Latín II
 
Latin segundo bashiller
Latin segundo bashillerLatin segundo bashiller
Latin segundo bashiller
 
Filipopreposiciones
FilipopreposicionesFilipopreposiciones
Filipopreposiciones
 
Cuaderno latin 2 textos de César
Cuaderno latin 2 textos de CésarCuaderno latin 2 textos de César
Cuaderno latin 2 textos de César
 
El participio de presente
El participio de presenteEl participio de presente
El participio de presente
 
Latín I. tercera declinación
Latín I. tercera declinaciónLatín I. tercera declinación
Latín I. tercera declinación
 
Athenaze Tema 8 Repaso de vocabulario
Athenaze Tema 8 Repaso de vocabularioAthenaze Tema 8 Repaso de vocabulario
Athenaze Tema 8 Repaso de vocabulario
 
Verbos temáticos consonánticos líquidos griego
Verbos temáticos consonánticos líquidos griegoVerbos temáticos consonánticos líquidos griego
Verbos temáticos consonánticos líquidos griego
 
El aoristo-completo (sólo apuntes)
El aoristo-completo (sólo apuntes)El aoristo-completo (sólo apuntes)
El aoristo-completo (sólo apuntes)
 
El Participiogriego
El ParticipiogriegoEl Participiogriego
El Participiogriego
 
Oracion Pasiva en latín
Oracion Pasiva en latínOracion Pasiva en latín
Oracion Pasiva en latín
 
12 lexicología bases léxicas
12 lexicología bases léxicas12 lexicología bases léxicas
12 lexicología bases léxicas
 
El león y las preposiciones en griego
El león y las preposiciones en griegoEl león y las preposiciones en griego
El león y las preposiciones en griego
 
El Infinitivo Griego
El Infinitivo GriegoEl Infinitivo Griego
El Infinitivo Griego
 
Primera y segunda declinación griega.
Primera y segunda declinación griega.Primera y segunda declinación griega.
Primera y segunda declinación griega.
 
Ejercicios voz pasiva latin
Ejercicios voz pasiva latinEjercicios voz pasiva latin
Ejercicios voz pasiva latin
 
Valores sintácticos de ut, cum y quod
Valores  sintácticos de  ut, cum y quodValores  sintácticos de  ut, cum y quod
Valores sintácticos de ut, cum y quod
 
6: EJERCICIOS
6: EJERCICIOS6: EJERCICIOS
6: EJERCICIOS
 
Τὸ ἑλληνικον γένος
Τὸ ἑλληνικον γένοςΤὸ ἑλληνικον γένος
Τὸ ἑλληνικον γένος
 
Lisias en defensa de la muerte de eratóstenes bilingüe.2011
Lisias en defensa de la muerte de eratóstenes bilingüe.2011Lisias en defensa de la muerte de eratóstenes bilingüe.2011
Lisias en defensa de la muerte de eratóstenes bilingüe.2011
 

En vedette

Mitología: Hefesto, Deméter, Dioniso
Mitología: Hefesto, Deméter, DionisoMitología: Hefesto, Deméter, Dioniso
Mitología: Hefesto, Deméter, DionisoCarlos Cabanillas
 
Los comparativos
Los comparativosLos comparativos
Los comparativoskerasion
 
Mitología: Introducción al curso.
Mitología: Introducción al curso.Mitología: Introducción al curso.
Mitología: Introducción al curso.Carlos Cabanillas
 
Mitología: orígenes del hombre y mito de las edades
Mitología: orígenes del hombre y mito de las edadesMitología: orígenes del hombre y mito de las edades
Mitología: orígenes del hombre y mito de las edadesCarlos Cabanillas
 
Mitología: el ciclo tebano
Mitología: el ciclo tebanoMitología: el ciclo tebano
Mitología: el ciclo tebanoCarlos Cabanillas
 
Mitología: Hércules, los argonautas, Teseo
Mitología: Hércules, los argonautas, TeseoMitología: Hércules, los argonautas, Teseo
Mitología: Hércules, los argonautas, TeseoCarlos Cabanillas
 
Mitología: Afrodita, Hermes, Ares.
Mitología: Afrodita, Hermes, Ares.Mitología: Afrodita, Hermes, Ares.
Mitología: Afrodita, Hermes, Ares.Carlos Cabanillas
 
Colloquium Tertium. Lingua Latina per se Illustrata
Colloquium Tertium. Lingua Latina per se IllustrataColloquium Tertium. Lingua Latina per se Illustrata
Colloquium Tertium. Lingua Latina per se IllustrataCarlos Cabanillas
 
Τὰ ῥήματα ἀφαιροῦμεν
Τὰ ῥήματα ἀφαιροῦμενΤὰ ῥήματα ἀφαιροῦμεν
Τὰ ῥήματα ἀφαιροῦμενCarlos Cabanillas
 
Mitología: el ciclo troyano
Mitología: el ciclo troyanoMitología: el ciclo troyano
Mitología: el ciclo troyanoCarlos Cabanillas
 
La segunda declinación latina
La segunda declinación latinaLa segunda declinación latina
La segunda declinación latinakerasion
 
La cuarta declinación latina
La cuarta declinación latinaLa cuarta declinación latina
La cuarta declinación latinakerasion
 
La primera declinación latina
La primera declinación latinaLa primera declinación latina
La primera declinación latinakerasion
 
Familia Lucentina. Actus Primus
Familia Lucentina. Actus PrimusFamilia Lucentina. Actus Primus
Familia Lucentina. Actus PrimusSANTI CARBONELL
 

En vedette (20)

Exercitia cap vii
Exercitia cap viiExercitia cap vii
Exercitia cap vii
 
Philemon et Baucis
Philemon et BaucisPhilemon et Baucis
Philemon et Baucis
 
Mitología: Hefesto, Deméter, Dioniso
Mitología: Hefesto, Deméter, DionisoMitología: Hefesto, Deméter, Dioniso
Mitología: Hefesto, Deméter, Dioniso
 
Los comparativos
Los comparativosLos comparativos
Los comparativos
 
Mitología: Introducción al curso.
Mitología: Introducción al curso.Mitología: Introducción al curso.
Mitología: Introducción al curso.
 
Arotos a
Arotos aArotos a
Arotos a
 
Mitología: orígenes del hombre y mito de las edades
Mitología: orígenes del hombre y mito de las edadesMitología: orígenes del hombre y mito de las edades
Mitología: orígenes del hombre y mito de las edades
 
Mitología: el ciclo tebano
Mitología: el ciclo tebanoMitología: el ciclo tebano
Mitología: el ciclo tebano
 
Ablātīvus absolūtus
Ablātīvus absolūtusAblātīvus absolūtus
Ablātīvus absolūtus
 
Mitología: Hércules, los argonautas, Teseo
Mitología: Hércules, los argonautas, TeseoMitología: Hércules, los argonautas, Teseo
Mitología: Hércules, los argonautas, Teseo
 
Mitología: Afrodita, Hermes, Ares.
Mitología: Afrodita, Hermes, Ares.Mitología: Afrodita, Hermes, Ares.
Mitología: Afrodita, Hermes, Ares.
 
Colloquium Tertium. Lingua Latina per se Illustrata
Colloquium Tertium. Lingua Latina per se IllustrataColloquium Tertium. Lingua Latina per se Illustrata
Colloquium Tertium. Lingua Latina per se Illustrata
 
Exercitia cap. xxi
Exercitia cap. xxiExercitia cap. xxi
Exercitia cap. xxi
 
Me sobra la p
Me sobra la pMe sobra la p
Me sobra la p
 
Τὰ ῥήματα ἀφαιροῦμεν
Τὰ ῥήματα ἀφαιροῦμενΤὰ ῥήματα ἀφαιροῦμεν
Τὰ ῥήματα ἀφαιροῦμεν
 
Mitología: el ciclo troyano
Mitología: el ciclo troyanoMitología: el ciclo troyano
Mitología: el ciclo troyano
 
La segunda declinación latina
La segunda declinación latinaLa segunda declinación latina
La segunda declinación latina
 
La cuarta declinación latina
La cuarta declinación latinaLa cuarta declinación latina
La cuarta declinación latina
 
La primera declinación latina
La primera declinación latinaLa primera declinación latina
La primera declinación latina
 
Familia Lucentina. Actus Primus
Familia Lucentina. Actus PrimusFamilia Lucentina. Actus Primus
Familia Lucentina. Actus Primus
 

Plus de kerasion

Declinación de οὗτος, αὕτη, τοῦτο
Declinación de οὗτος, αὕτη, τοῦτοDeclinación de οὗτος, αὕτη, τοῦτο
Declinación de οὗτος, αὕτη, τοῦτοkerasion
 
La primera declinación griega
La primera declinación griegaLa primera declinación griega
La primera declinación griegakerasion
 
La segunda declinación griega
La segunda declinación griegaLa segunda declinación griega
La segunda declinación griegakerasion
 
La tercera declinación latina
La tercera declinación latinaLa tercera declinación latina
La tercera declinación latinakerasion
 
La quinta declinación latina
La quinta declinación latinaLa quinta declinación latina
La quinta declinación latinakerasion
 
Presentacion meses
Presentacion mesesPresentacion meses
Presentacion meseskerasion
 

Plus de kerasion (6)

Declinación de οὗτος, αὕτη, τοῦτο
Declinación de οὗτος, αὕτη, τοῦτοDeclinación de οὗτος, αὕτη, τοῦτο
Declinación de οὗτος, αὕτη, τοῦτο
 
La primera declinación griega
La primera declinación griegaLa primera declinación griega
La primera declinación griega
 
La segunda declinación griega
La segunda declinación griegaLa segunda declinación griega
La segunda declinación griega
 
La tercera declinación latina
La tercera declinación latinaLa tercera declinación latina
La tercera declinación latina
 
La quinta declinación latina
La quinta declinación latinaLa quinta declinación latina
La quinta declinación latina
 
Presentacion meses
Presentacion mesesPresentacion meses
Presentacion meses
 

Dernier

Posición astronómica y geográfica de Europa.pptx
Posición astronómica y geográfica de Europa.pptxPosición astronómica y geográfica de Europa.pptx
Posición astronómica y geográfica de Europa.pptxBeatrizQuijano2
 
Procedimientos para la planificación en los Centros Educativos tipo V ( multi...
Procedimientos para la planificación en los Centros Educativos tipo V ( multi...Procedimientos para la planificación en los Centros Educativos tipo V ( multi...
Procedimientos para la planificación en los Centros Educativos tipo V ( multi...Katherine Concepcion Gonzalez
 
Feliz Día de la Madre - 5 de Mayo, 2024.pdf
Feliz Día de la Madre - 5 de Mayo, 2024.pdfFeliz Día de la Madre - 5 de Mayo, 2024.pdf
Feliz Día de la Madre - 5 de Mayo, 2024.pdfMercedes Gonzalez
 
Desarrollo y Aplicación de la Administración por Valores
Desarrollo y Aplicación de la Administración por ValoresDesarrollo y Aplicación de la Administración por Valores
Desarrollo y Aplicación de la Administración por ValoresJonathanCovena1
 
Tema 10. Dinámica y funciones de la Atmosfera 2024
Tema 10. Dinámica y funciones de la Atmosfera 2024Tema 10. Dinámica y funciones de la Atmosfera 2024
Tema 10. Dinámica y funciones de la Atmosfera 2024IES Vicent Andres Estelles
 
La Evaluacion Formativa SM6 Ccesa007.pdf
La Evaluacion Formativa SM6  Ccesa007.pdfLa Evaluacion Formativa SM6  Ccesa007.pdf
La Evaluacion Formativa SM6 Ccesa007.pdfDemetrio Ccesa Rayme
 
SISTEMA RESPIRATORIO PARA NIÑOS PRIMARIA
SISTEMA RESPIRATORIO PARA NIÑOS PRIMARIASISTEMA RESPIRATORIO PARA NIÑOS PRIMARIA
SISTEMA RESPIRATORIO PARA NIÑOS PRIMARIAFabiolaGarcia751855
 
Prueba de evaluación Geografía e Historia Comunidad de Madrid 2º de la ESO
Prueba de evaluación Geografía e Historia Comunidad de Madrid 2º de la ESOPrueba de evaluación Geografía e Historia Comunidad de Madrid 2º de la ESO
Prueba de evaluación Geografía e Historia Comunidad de Madrid 2º de la ESOluismii249
 
Tema 19. Inmunología y el sistema inmunitario 2024
Tema 19. Inmunología y el sistema inmunitario 2024Tema 19. Inmunología y el sistema inmunitario 2024
Tema 19. Inmunología y el sistema inmunitario 2024IES Vicent Andres Estelles
 
Louis Jean François Lagrenée. Erotismo y sensualidad. El erotismo en la Hist...
Louis Jean François Lagrenée.  Erotismo y sensualidad. El erotismo en la Hist...Louis Jean François Lagrenée.  Erotismo y sensualidad. El erotismo en la Hist...
Louis Jean François Lagrenée. Erotismo y sensualidad. El erotismo en la Hist...Ars Erótica
 
Actividades para el 11 de Mayo día del himno.docx
Actividades para el 11 de Mayo día del himno.docxActividades para el 11 de Mayo día del himno.docx
Actividades para el 11 de Mayo día del himno.docxpaogar2178
 
PROPUESTA COMERCIAL SENA ETAPA 2 ACTIVIDAD 3.pdf
PROPUESTA COMERCIAL SENA ETAPA 2 ACTIVIDAD 3.pdfPROPUESTA COMERCIAL SENA ETAPA 2 ACTIVIDAD 3.pdf
PROPUESTA COMERCIAL SENA ETAPA 2 ACTIVIDAD 3.pdfEduardoJosVargasCama1
 
AEC 2. Aventura en el Antiguo Egipto.pptx
AEC 2. Aventura en el Antiguo Egipto.pptxAEC 2. Aventura en el Antiguo Egipto.pptx
AEC 2. Aventura en el Antiguo Egipto.pptxhenarfdez
 
RESOLUCIÓN VICEMINISTERIAL 00048 - 2024 EVALUACION
RESOLUCIÓN VICEMINISTERIAL 00048 - 2024 EVALUACIONRESOLUCIÓN VICEMINISTERIAL 00048 - 2024 EVALUACION
RESOLUCIÓN VICEMINISTERIAL 00048 - 2024 EVALUACIONamelia poma
 

Dernier (20)

Posición astronómica y geográfica de Europa.pptx
Posición astronómica y geográfica de Europa.pptxPosición astronómica y geográfica de Europa.pptx
Posición astronómica y geográfica de Europa.pptx
 
Procedimientos para la planificación en los Centros Educativos tipo V ( multi...
Procedimientos para la planificación en los Centros Educativos tipo V ( multi...Procedimientos para la planificación en los Centros Educativos tipo V ( multi...
Procedimientos para la planificación en los Centros Educativos tipo V ( multi...
 
Feliz Día de la Madre - 5 de Mayo, 2024.pdf
Feliz Día de la Madre - 5 de Mayo, 2024.pdfFeliz Día de la Madre - 5 de Mayo, 2024.pdf
Feliz Día de la Madre - 5 de Mayo, 2024.pdf
 
Tema 11. Dinámica de la hidrosfera 2024
Tema 11.  Dinámica de la hidrosfera 2024Tema 11.  Dinámica de la hidrosfera 2024
Tema 11. Dinámica de la hidrosfera 2024
 
Desarrollo y Aplicación de la Administración por Valores
Desarrollo y Aplicación de la Administración por ValoresDesarrollo y Aplicación de la Administración por Valores
Desarrollo y Aplicación de la Administración por Valores
 
Tema 10. Dinámica y funciones de la Atmosfera 2024
Tema 10. Dinámica y funciones de la Atmosfera 2024Tema 10. Dinámica y funciones de la Atmosfera 2024
Tema 10. Dinámica y funciones de la Atmosfera 2024
 
La Evaluacion Formativa SM6 Ccesa007.pdf
La Evaluacion Formativa SM6  Ccesa007.pdfLa Evaluacion Formativa SM6  Ccesa007.pdf
La Evaluacion Formativa SM6 Ccesa007.pdf
 
Supuestos_prácticos_funciones.docx
Supuestos_prácticos_funciones.docxSupuestos_prácticos_funciones.docx
Supuestos_prácticos_funciones.docx
 
SISTEMA RESPIRATORIO PARA NIÑOS PRIMARIA
SISTEMA RESPIRATORIO PARA NIÑOS PRIMARIASISTEMA RESPIRATORIO PARA NIÑOS PRIMARIA
SISTEMA RESPIRATORIO PARA NIÑOS PRIMARIA
 
Prueba de evaluación Geografía e Historia Comunidad de Madrid 2º de la ESO
Prueba de evaluación Geografía e Historia Comunidad de Madrid 2º de la ESOPrueba de evaluación Geografía e Historia Comunidad de Madrid 2º de la ESO
Prueba de evaluación Geografía e Historia Comunidad de Madrid 2º de la ESO
 
Tema 19. Inmunología y el sistema inmunitario 2024
Tema 19. Inmunología y el sistema inmunitario 2024Tema 19. Inmunología y el sistema inmunitario 2024
Tema 19. Inmunología y el sistema inmunitario 2024
 
Louis Jean François Lagrenée. Erotismo y sensualidad. El erotismo en la Hist...
Louis Jean François Lagrenée.  Erotismo y sensualidad. El erotismo en la Hist...Louis Jean François Lagrenée.  Erotismo y sensualidad. El erotismo en la Hist...
Louis Jean François Lagrenée. Erotismo y sensualidad. El erotismo en la Hist...
 
Usos y desusos de la inteligencia artificial en revistas científicas
Usos y desusos de la inteligencia artificial en revistas científicasUsos y desusos de la inteligencia artificial en revistas científicas
Usos y desusos de la inteligencia artificial en revistas científicas
 
Actividades para el 11 de Mayo día del himno.docx
Actividades para el 11 de Mayo día del himno.docxActividades para el 11 de Mayo día del himno.docx
Actividades para el 11 de Mayo día del himno.docx
 
PP_Comunicacion en Salud: Objetivación de signos y síntomas
PP_Comunicacion en Salud: Objetivación de signos y síntomasPP_Comunicacion en Salud: Objetivación de signos y síntomas
PP_Comunicacion en Salud: Objetivación de signos y síntomas
 
PROPUESTA COMERCIAL SENA ETAPA 2 ACTIVIDAD 3.pdf
PROPUESTA COMERCIAL SENA ETAPA 2 ACTIVIDAD 3.pdfPROPUESTA COMERCIAL SENA ETAPA 2 ACTIVIDAD 3.pdf
PROPUESTA COMERCIAL SENA ETAPA 2 ACTIVIDAD 3.pdf
 
AEC 2. Aventura en el Antiguo Egipto.pptx
AEC 2. Aventura en el Antiguo Egipto.pptxAEC 2. Aventura en el Antiguo Egipto.pptx
AEC 2. Aventura en el Antiguo Egipto.pptx
 
Sesión de clase APC: Los dos testigos.pdf
Sesión de clase APC: Los dos testigos.pdfSesión de clase APC: Los dos testigos.pdf
Sesión de clase APC: Los dos testigos.pdf
 
RESOLUCIÓN VICEMINISTERIAL 00048 - 2024 EVALUACION
RESOLUCIÓN VICEMINISTERIAL 00048 - 2024 EVALUACIONRESOLUCIÓN VICEMINISTERIAL 00048 - 2024 EVALUACION
RESOLUCIÓN VICEMINISTERIAL 00048 - 2024 EVALUACION
 
Los dos testigos. Testifican de la Verdad
Los dos testigos. Testifican de la VerdadLos dos testigos. Testifican de la Verdad
Los dos testigos. Testifican de la Verdad
 

Normas para traducir (Bellum Gallicum II, 11)

  • 2. pautas para traducir Departamento de Clásicas IES Dolmen de Soto Trigueros (Huelva) España
  • 3. pautas para traducir sigue los pasos que te sugerimos y te resultará mucho más fácil traducir textos latinos con ayuda del diccionario
  • 4. Leemos el texto varias veces. Nos fijamos en las palabras que conocemos, para hacernos una idea, al menos, del tema del fragmento.
  • 5. Leemos el texto varias veces. Nos fijamos en las palabras que conocemos, para hacernos una idea, al menos, del tema del fragmento. Prima luce, confirmata re ab exploratoribus, omnem equitatum, qui novissimum agmen moraretur, praemisit. His Q. Pedium et L. Aurunculeium Cottam legatos praefecit; T. Labienum legatum cum legionibus tribus subsequi iussit. Hi novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti magnam multitudinem eorum fugientium conciderunt, cum ab extremo agmine, ad quos ventum erat, consisterent fortiterque impetum nostrorum militum sustinerent.
  • 6. Así, por ejemplo, podríamos reconocer en este texto las siguientes palabras. Prima luce, confirmata re ab exploratoribus, omnem equitatum, qui novissimum agmen moraretur, praemisit. His Q. Pedium et L. Aurunculeium Cottam legatos praefecit; T. Labienum legatum cum legionibus tribus subsequi iussit. Hi novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti magnam multitudinem eorum fugientium conciderunt, cum ab extremo agmine, ad quos ventum erat, consisterent fortiterque impetum nostrorum militum sustinerent.
  • 7. Así, por ejemplo, podríamos reconocer en este texto las siguientes palabras. Solamente nos vale para un primer acercamiento. Prima luce, confirmata re ab exploratoribus, omnem equitatum, qui novissimum agmen moraretur, praemisit. His Q. Pedium et L. Aurunculeium Cottam legatos praefecit; T. Labienum legatum cum legionibus tribus subsequi iussit. Hi novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti magnam multitudinem eorum fugientium conciderunt, cum ab extremo agmine, ad quos ventum erat, consisterent fortiterque impetum nostrorum militum sustinerent.
  • 8. Volvemos a leer despacio, fijándonos en la puntuación (cada punto, coma, punto y coma nos ayudará a ver la estructura del texto). Prima luce, confirmata re ab exploratoribus, omnem equitatum, qui novissimum agmen moraretur, praemisit. His Q. Pedium et L. Aurunculeium Cottam legatos praefecit; T. Labienum legatum cum legionibus tribus subsequi iussit. Hi novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti magnam multitudinem eorum fugientium conciderunt, cum ab extremo agmine, ad quos ventum erat, consisterent fortiterque impetum nostrorum militum sustinerent.
  • 9. Empezamos a hincar el diente al texto. Prima luce, confirmata re ab exploratoribus, omnem equitatum, qui novissimum agmen moraretur, praemisit. His Q. Pedium et L. Aurunculeium Cottam legatos praefecit; T. Labienum legatum cum legionibus tribus subsequi iussit. Hi novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti magnam multitudinem eorum fugientium conciderunt, cum ab extremo agmine, ad quos ventum erat, consisterent fortiterque impetum nostrorum militum sustinerent.
  • 10. Separamos por los puntos (.) y puntos y comas (;) Prima luce, confirmata re ab exploratoribus, omnem equitatum, qui novissimum agmen moraretur, praemisit. His Q. Pedium et L. Aurunculeium Cottam legatos praefecit; T. Labienum legatum cum legionibus tribus subsequi iussit. Hi novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti magnam multitudinem eorum fugientium conciderunt, cum ab extremo agmine, ad quos ventum erat, consisterent fortiterque impetum nostrorum militum sustinerent.
  • 11. Separamos por los puntos (.) y puntos y comas (;) Prima luce, confirmata re ab exploratoribus, omnem equitatum, qui novissimum agmen moraretur, praemisit. His Q. Pedium et L. Aurunculeium Cottam legatos praefecit; T. Labienum legatum cum legionibus tribus subsequi iussit. Hi novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti magnam multitudinem eorum fugientium conciderunt, cum ab extremo agmine, ad quos ventum erat, consisterent fortiterque impetum nostrorum militum sustinerent.
  • 12. Señalamos los verbos que aparezcan en forma personal: serán núcleos de oraciones. Prima luce, confirmata re ab exploratoribus, omnem equitatum, qui novissimum agmen moraretur, praemisit. His Q. Pedium et L. Aurunculeium Cottam legatos praefecit; T. Labienum legatum cum legionibus tribus subsequi iussit. Hi novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti magnam multitudinem eorum fugientium conciderunt, cum ab extremo agmine, ad quos ventum erat, consisterent fortiterque impetum nostrorum militum sustinerent.
  • 13. Señalamos además las formas verbales no personales: participios, infinitivos, gerundios, gerundivos y supinos. Por lo general, aparecerán participios e infinitivos. Prima luce, confirmata re ab exploratoribus, omnem equitatum, qui novissimum agmen moraretur, praemisit. His Q. Pedium et L. Aurunculeium Cottam legatos praefecit; T. Labienum legatum cum legionibus tribus subsequi iussit. Hi novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti magnam multitudinem eorum fugientium conciderunt, cum ab extremo agmine, ad quos ventum erat, consisterent fortiterque impetum nostrorum militum sustinerent.
  • 14. Procedemos a ir analizando por partes. Prima luce, confirmata re ab exploratoribus, omnem equitatum, qui novissimum agmen moraretur, praemisit. His Q. Pedium et L. Aurunculeium Cottam legatos praefecit; T. Labienum legatum cum legionibus tribus subsequi iussit. Hi novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti magnam multitudinem eorum fugientium conciderunt, cum ab extremo agmine, ad quos ventum erat, consisterent fortiterque impetum nostrorum militum sustinerent.
  • 15. Procedemos a ir analizando por partes. Prima luce, confirmata re ab exploratoribus, omnem equitatum, qui novissimum agmen moraretur, praemisit.
  • 16. Separamos oraciones. Para ello atendemos a las comas, a las conjunciones, a los relativos. Recordemos que el verbo suele aparecer al final de la oración. Prima luce, confirmata re ab exploratoribus, omnem equitatum, qui novissimum agmen moraretur, praemisit.
  • 17. Usamos corchetes para separar oraciones. Evidentemente aparecerá uno que abre al principio, y uno que cierra al final. [Prima luce, confirmata re ab exploratoribus, omnem equitatum, [qui novissimum agmen moraretur,] praemisit].
  • 18. Los ablativos absolutos los podemos separar con paréntesis. Lo mismo podemos hacer con las oraciones de infinitivo y con las posibles construcciones de gerundio, gerundivo o supino. [Prima luce, (confirmata re ab exploratoribus), omnem equitatum, [qui novissimum agmen moraretur], praemisit].
  • 19. Ahora buscamos las palabras que no conozcamos, leyendo los distintos significados y prefiriendo los significados más generales. [Prima luce, (confirmata re ab exploratoribus), omnem equitatum, [qui novissimum agmen moraretur], praemisit].
  • 20. Analizamos morfosintácticamente si es necesario. Podemos hacerlo mentalmente o anotar lo necesario. [Prima luce, (confirmata re ab exploratoribus), omnem equitatum, [qui novissimum agmen moraretur], praemisit].
  • 21. Tenemos dos oraciones con verbo personal y un ablativo absoluto. Una oración principal, una subordinada de relativo y una circunstancial. Observamos el antecedente del relativo (concierta en gº y nº). confirmata re ab exploratoribus ppio. pf. pas. ab.s. prep. ablat. plural VERBO SUJ. COMPLEMENTO AGENTE prima luce omnem equitatum praemisit ablat. sing. acusativo plural 3sg p.perf. ind. C.C. TIEMPO COM. DIRECTO VERBO qui novissimum agmen moraretur rel.n.sg.m. acusativo singular 3sg p.impf.subj. SUJETO COM. DIRECTO VERBO (deponente)
  • 22. Buscamos las palabras necesarias en el diccionario, y nos fijamos en la declinación / conjugación, tema, género, etc: Agmen,-inis: “columna del ejército”. Moror,-ari,-atus sum: “detener”. A veces tendremos que mirar alguna particularidad del vocabulario: Novum agmen: “retaguardia”. [Prima luce (confirmata re ab exploratoribus), omnem equitatum, [qui novissimum agmen moraretur], praemisit].
  • 23. Traducimos partiendo de la oración principal. A menudo podremos mantener el orden latino, pero a veces será mejor cambiarlo un poco para hacerlo más castellano. [Prima luce (confirmata re ab exploratoribus), omnem equitatum, [qui novissimum agmen moraretur], praemisit].
  • 24. Con la primera luz, confirmado el asunto por los espías, envió por delante a la caballería, que detuviera a la retaguardia. [Prima luce (confirmata re ab exploratoribus), omnem equitatum, [qui novissimum agmen moraretur], praemisit].
  • 25. Pasamos a la segunda parte. [His Q. Pedium et L. Aurunculeium Cottam legatos praefecit]
  • 26. Analizamos. His Q. Pedium et L. Aurunculeium Cottam legatos dat.pl. acusativos acus.plural C.I. COMPLEMETOS DIRECTOS PREDICATIVO DEL C.D. praefecit; 3 sg. pr.perf.ind. VERBO
  • 27. Buscamos, si lo necesitamos, alguna palabra. Praeficio,-ere,-feci,-fectum: “poner al frente”. His Q. Pedium et L. Aurunculeium Cottam legatos praefecit;
  • 28. Puso al frente de éstos a Q. Pedius y a L. Arunculeius Cotta como legados. His Q. Pedium et L. Aurunculeium Cottam legatos praefecit;
  • 29. Pasamos a la tercera parte. Hi novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti magnam multitudinem eorum fugientium conciderunt, cum ab extremo agmine, ad quos ventum erat, consisterent fortiterque impetum nostrorum militum sustinerent.
  • 30. Separamos oraciones con corchetes y paréntesis. Hi novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti magnam multitudinem eorum fugientium conciderunt, cum ab extremo agmine, ad quos ventum erat, consisterent fortiterque impetum nostrorum militum sustinerent.
  • 31. [Hi (novissimos adorti) et (multa milia passuum prosecuti) magnam multitudinem eorum (fugientium) conciderunt], [cum ab extremo agmine, [ad quos ventum erat], consisterent] [fortiterque impetum nostrorum militum sustinerent]. Vemos una principal, dentro de la que tenemos dos participios de verbos deponentes con sus complementos. Subordinada a ella hay una de “cum histórico” doble (dos coordinadas). Dentro de la primera hay una subordinada de relativo.
  • 32. [Hi magnam multitudinem eorum (fugientium) conciderunt] (novissimos adorti) et (multa milia passuum prosecuti) [cum ab extremo agmine consisterent] [ad quos ventum erat] [fortiterque impetum nostrorum militum sustinerent]. Analizamos.
  • 33. [ Hi magnam multitudinem eorum (fugientium) conciderunt] n.p.m. acusativo singular g.pl.(CN) ppio.pr.g.s. (CN) 3 pl. p. perf. ind. SUJ. COMPLEMENTO DIRECTO VERBO (novissimos adorti) et (multa milia passuum prosecuti) ac. pl. nom.pl.masc. conj. acus. plural gen. pl.(CN) nom.pl.masc. COM. DIR. VERBO NX. COMPL. DIRECTO VERBO [cum ab extremo agmine consisterent] conj. prep. ablativo singular 3 pl. p. imperf. subj. NX. COM. CIRCUNS. LUGAR VERBO [ ad quos ventum erat] prep. de ac. Relat. ac.pl.masc. 3 sg. p,.plusc.ind.pasivo neutro COMP. CIRCUNST. LUGAR VERBO [fortiterque impetum nostrorum militum sustinerent]. adv. conj. ac.sing. genitivo plural (C.N.) 3 pl. p. imperf. subj. COM.CIR.MODO COMPLEMENTO DIRECTO VERBO
  • 34. Hi magnam multitudinem eorum fugientium conciderunt novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti cum ab extremo agmine consisterent ad quos ventum erat fortiterque impetum nostrorum militum sustinerent. Buscamos las palabras necesarias, p.e.: Concido,-ere,-cidi, - : “despedazar, destruir”. Adorior,-iri, adortus sum: “atacar, emprender”. Prosequor,-qui, prosecutus sum: “seguir, acompañar”.
  • 35. Hi magnam multitudinem eorum fugientium conciderunt novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti cum ab extremo agmine consisterent ad quos ventum erat fortiterque impetum nostrorum militum sustinerent. Traducimos en el orden sintáctico más castellano. A menudo puede respetarse en parte el orden latino, pero eso es secundario.
  • 36. Hi magnam multitudinem eorum fugientium conciderunt novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti cum ab extremo agmine consisterent ad quos ventum erat fortiterque impetum nostrorum militum sustinerent. Estos despedazaron a una gran multitud de aquellos que huían, habiendo atacado a los últimos y habiéndolos seguido muchos miles de pasos, al detenerse por la retaguardia, Junto a los que se había llegado, y al resistir valientemente el ataque de nuestros soldados.
  • 37. Prima luce, confirmata re ab exploratoribus, omnem equitatum, qui novissimum agmen moraretur, praemisit. His Q. Pedium et L. Aurunculeium Cottam legatos praefecit; T. Labienum legatum cum legionibus tribus subsequi iussit. Hi novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti magnam multitudinem eorum fugientium conciderunt, cum ab extremo agmine, ad quos ventum erat, consisterent fortiterque impetum nostrorum militum sustinerent. Con la primera luz, confirmado el asunto por los espías, envió por delante a toda la caballería, para que detuviese a la retaguardia. Al frente de estos puso como legados a Q. Pedius y a L Aurunculeius; ordenó que los siguiera el legado T. Labienus con tres legiones. Estos, habiendo atacado a los últimos y habiéndolos acompañado muchas millas, despedazaron a una gran multitud de aquellos que huían, al detenerse por la retaguardia, junto a los que se había llegado, y al resistir valientemente el ataque de nuestros soldados. Finalmente damos la traducción definitiva:
  • 38. Al amanecer, asegurado de la verdad por los batidores, envía delante toda la caballería a cargo de los legados Quinto Pedio y Lucio Arunculeyo Cota con orden de picar la retaguardia enemiga. Al legado Tito Labieno mandó seguirlos con tres legiones. Habiendo éstos alcanzado a los postreros y perseguídolos por muchas millas, hicieron en los fugitivos gran matanza. Los de la retaguardia, viéndose ejecutados, hicieron frente, resistiendo animosamente a las embestidas de los nuestros (…) Con la primera luz, confirmado el asunto por los espías, envió por delante a toda la caballería, para que detuviese a la retaguardia. Al frente de estos puso como legados a Q. Pedius y a L Aurunculeius; ordenó que los siguiera el legado T. Labienus con tres legiones. Estos, habiendo atacado a los últimos y habiéndolos acompañado muchas millas, despedazaron a una gran multitud de aquellos que huían, al detenerse por la retaguardia, junto a los que se había llegado, y al resistir valientemente el ataque de nuestros soldados. Podemos comparar nuestra traducción con la de José Goya Muniáin y Manuel Balbuena publicada en Editorial Iberia, en 1982 :