Makro Profe Myrvete Badivuku

1. Punuar nga: Arsim Selimi1
POLITIKA FISKALE

2. 2
Çka nënkuptojmë me termin politika
fiskale
Më termin politikë fiskale nënkuptojmë mënyrën se
si qeveria zgjedh të shpenzojë buxhetin e saj me
qëllim të furnizimit të qytetarëve me shërbime dhe
mallra publike – shpesh duke u referuar si
“shpenzime”.
Politika Fiskale

3. Objektivat e Politikës Fiskale
• Alokimi i të hyrave publike
• Stabiliteti makroekonomik
• Rishpërndarja e të hyrave
3

4. Alokimi i të hyrave publike
 Qëllimi alokativ ka të bëj me ndikimin e
politikave buxhetore te qeverisë në alokimin e
resurseve të shoqërisë.
4

5. Stabiliteti makroekonomik
 Qëllimi stabilizues ka të bëjë me ndikimin e
qeverisë mbi inflacionin, papunësinë dhe rritjen
ekonomike.
5

6. Rishpërndarja e të hyrave
 Qëllimet shpërndarëse kanë te bëjnë me
ndikimin e politikave buxhetore në
shpërndarjen e të ardhurave të shoqërisë
 Përfituesit e të hyrave të tatimeve qeveritare i
përdorin tatimet e mbledhura që të sigurojnë
pensionet publike .
6

7. 7
Buxheti qeveritar dhe politika fiskale
Shpenzimet dhe të ardhurat e parashikuara nga
qeveria për një perjudhë njëvjeqare, pasqyrohen në
buxhetin qeveritar.
Politika Fiskale

8. Buxheti qeveritar mund të jetë:
 Suficitar, i cili paraqitet në ato periudha kur qeveria
grumbullon më shumë të hyra se sa i nevojiten për
financimin e shpenzimeve aktuale buxhetore.
 Deficitar, i cili parqitet në ato periudha kur qeveria nuk
është e aftë të financojë të gjitha shpenzimet e
parapara buxhetore nga të hyrat e saja aktuale.
 I balancuar është kur të ardhurat janë të barabarta me
shpenzimet .

9. Format kryesore të financimit të
shpenzimeve publike
 Tatimet e drejtpërdrejta
 Tatimet indirekte
 Taksat
 Huazimet publike

10. 10
Rrugët për të mbuluar deficidin e buxhetit
Për të mbuluar deficitin e buxhetit, në rastet kur
buxheti është deficitar, qeveria mund të ndjekë dy
rrugë:
a) Të shtypë (emetojë) para, ose
b) Të marrë hua nga publiku (ose nga vende të tjera).
Politika Fiskale

11. 11
Llojet e politikave fiskale
Dallojmë katër lloje të politikave fiskale:
1. Zgjeruese aktive,
2. Kufizuese aktive,
3. Zgjeruese automatike dhe
4. Kufizuese automatike
Politika Fiskale

12. Politika fiskale zgjëruese
 Në qoftëse qeveria ka si synim të rrisë
kërkesën ose ofertën agregate, ajo do të ndiqte
një politikë fiskale zgjeruese
(ekspansioniste).

13. Politika fiskale zgjëruese
 Një politikë fiskale zgjëruese përfshin veprime
të qeverisë të cilat rrisin shpenzimet qeveritare,
ulin taksat ose të dyja së bashku, me qëllim të
stimulimit të rritjes së konsumit, respektivisht
rritjen e kërkesës agregate.
 Kjo politikë fiskale aplikohet kur qeveria vëren
ngecje apo shtim të ngadalshëm ekonomik ose
kur papunësia është e lartë.

14. Politika fiskale kufizuese
 Në qoftëse qeveria ka si synim të zvogëlojë
kërkesën ose ofertën agregate, ajo do të ndiqte
politikë fiskale kufizuese.

15. Politika fiskale kufizuese
 Një politikë fiskale kufizuese ka të bëjë me
veprime të qeverisë të cilat ulin shpenzimet
qeveritare, rrisin taksat ose të dyja së bashku.
 Kjo politikë aplikohet në rastet kur qeveria
synon uljen e kërkesës agregate për të
ngadalësuar shtimin ekonomik dhe për uljen e
inflacionit.

16. Politika fiskale aktive dhe
automatike
 Politikë fiskale aktive është ajo politikë e cila
realizohet me veprimin aktiv të qeverisë, që
është rezultat i vendimeve të mëparshme të
qeverisë
 Politikë fiskale automatike është ajo politikë e
cila realizohet me një veprim automatik apo
spontan në përgjigje të ndryshimeve
ekonomike.

17. 17
Tabela 23.1. Llojet e politikes fiskale
Aktive - Rritje e shpenzimeve - Ulje e
shpenzimeve
qeveritare qeveritare
- Ulje e taksave - Rritje e taksave
- Ose të dyja (1) - Ose të dyja
(2)
Automatike - Kompensim për - Kompensim
për
papunsinë papunsinë
-Asistencë Sociale (3) -Asistencë
Sociale (4)
Zgjeruese Kufizuese
Politika Fiskale

18. 18
Stabilizatorët kryesorë automatikë të
ciklit të biznesit që veprojn në kuadrin
e sitemit fiskal janë:
a) Ndryshimet automatike të të ardhurave nga
taksat.
- Karakteristikë e tyre është se me rritjen e të
ardhurave rritet edhe norma e taksave.
b) Pagesat për papunësinë, fondet e
bamirësisë dhe pagesat e tjera të
transferueshmë.
- Në situata depresive kur dhe papunësia
është e lartë, pagesat për papunësinë rriten,
kurse në situata infacioniste ato ulen.
Politika Fiskale

19. 19
Mangësitë në stabilizatorët automatik
1. Efektet negative në ofertën
agregate.
- Normat e lerta të taksave mund të frenojnë
ofertën agregate dhe të dekurajojnë inciativën.
Për shembull, taksat shumë progresive të të
ardhurave mund të dekurajojnë punonjësit për
të punuar më shumë.
Politika Fiskale

20. 20
2. Problemi i pengesës fiskale.
- Stabilizuesit automatikë ndihmojnë në zbutjen
e ulje-ngritjeve të të ardhurave kombëtare. Një
gjë e tillë është mjaft e mirë kur niveli i tyre
është në atë të deshiruarin.
Politika Fiskale

21. 21
Instrumentat kryesorë të politikës
fiskale aktive
a) Projektet e investimeve publike,
b) Projketet publike të punësimit dhe
c) Ndryshimi i normave të taksave.
Politika Fiskale

22. 22
Dy momentet e rëndësishme
Momenti i parë: tradicionalisht, deri 50-60
vjet më parë, financat publike janë
mbështetur në tre parime bazë të përcaktuara
që në kohën e Adam Smithit
• Financat publike janë thjesht një aplikim i
financave të familjes. Nëqoftë se një familje
shpenzon më shumë se sa të ardhurat e saj
mujore, ajo shkon në falimentim dhe varfëri. E
njëjta gjë vlenë edhe për qeverinë.
• Buxheti duhet jetë i balancuar çdo vit dhe I
kufizuar, duke zbatuar kritere strikte për
shpenzimet.
• Borxhi qeveritar është një barrë për brezat e
ardhshëm.
Politika Fiskale

23. 23
Momenti i dytë: financat publike moderne
bëjnë dallim midis deficiteve strukturore dhe
deficiteve ciklike duke e përqëndruar
vëmendjen tek deficitet strukturore.
Deficiti strukturor dhe ai ciklik janë pjesë
përëbrëse e deficitet aktual, pra:
Deficiti aktual = deficiti strukturor + deficiti ciklik
Buxheti aktual = buxheti strukturor + buxheti ciklik
Politika Fiskale

24. 24
Ndërveprimet e politikave monetare
dhe fiskale
Kur ekonomia është në stanjacion, politikat
fiskale dhe ato monetare mund të përdoren
për të stimuluar ekonominë dhe për të
ndihmuar në shërimin e plagëve të saj.
Gjithashtu, kur inflacioni bëhet kërcënues,
këto politika ndihmojnë në uljen e flakave
inflacioniste.
CROWDING OUT- (ngushtimi i shpenzimeve
private)
Politika Fiskale

25. 25
Efektet e politikes fiskale në
pikpamjen klasike
P
AS
E=E’
AD=AD’
Q=Q’ GDP
Real
Politika Fiskale

26. 26
Nxitja e investimeve nga shpenzimet
qeveritare
(a)
Shpenzimet
totale
C+I+G
E’
C+I+G
E I’ I
I
)45`
Q Q’ Qp GDP
Real
Politika Fiskale

27. 27
P
(b)
AS
E’
E
AD’
AD
Q Q’ Qp GDP Real
Politika Fiskale

28. 28
Pasojat ekonomike të borxhit qeveritar
1. Nevoja për t’i shërbyer borxhit të jashtëm,
2. Humbja e efiçiences për shkak të rritjes së
taksave në mënyrë që të paguhen interesat dhe
vetë këstet e borxhit,
3. “Zhvendosja” e kapitalit, ku njerëzit mbajnë një
borxh publik në vend të aktiveve të bazuara në
kapital.
Politika Fiskale