1. Хүндэт эцэг эхчүүдээ сайн байцгаана уу

4. Хүүхэд гэж хэн бэ? 1989 оны хүүхдийн эрхийн тухай конвенцид “Насанд хүрэх насны хязгаарыг үндэсний хууль тогтоомжид 18-аас доогуур тодорхойлоогүй нөхцөлд 18-аас доош насны хүнийг хүүхэд гэнэ” гэж зөвхөн насаар нь тодорхойлсон байдаг.

5. Философийн шинжлэх ухааны доктор Ц.Балхаажав“Хүүхэд бол аугаа их ертөнц, маш баян намтартай, олон нарийн нууцыг биедээ агуулсан” хүүхэд шиг эцэж цуцашгүй бие , оюуны байнгын ажилтай, уян хатан, хурдан шалмаг хөдөлгөөнтэй, буруу зөвийн үнэлгээ хэмжүүр өндөртэй, хүүхэд шиг гэнэн цагаан сэтгэл, шулуун шударга зантай, учрыг олох, сурч мэдэх оргилуун хүсэлтэй, хүүхэд шиг бие оюунаа цаг ямагт сорилд оруулж хичээл сургамж авч байдаг, хүүхэд шиг хариу тооцоогүй бусдаас дэмжлэг тус горилж явдаг тэнгэрлиг ариун үзэл амьдралаар нэгэн зэрэг цэнэглэгдсэн дүр төрх том хүнд байхгүй гэж хэлсэн байдаг.

6. Багш, эцэг эх, насанд хүрэгчид ухаалаг эв дүйтэй хандаж, тэдэнд туслах шаардлагатай. Өсвөр насны хүүхэд аливаад бие дааж хандах идэвхи санаачлагатай, урам зоригтой, өөрийгөө удирдах, юмс үзэгдэлд үнэлэлт дүгнэлт өгч шүүмжлэлтэй хандах чадвартай болдог. Түүнчлэн амьдралын туршлага харьцангуй бага, зарим зүйлийг буруу ойлгосноос болж “Зөрүүд” зан, гэнэн болчимгүй байдал гаргах явдал харагддаг

7. Өнөөдөр хүүхэд хүмүүжлээр доголдох асуудал эцэг эх, багш нарын хувьд тулгамдсан асуудалын нэг болж байна.

9. Хөнгөн, бусдын нөлөөнд амархан автаж буруу зүйлийг даган дуурайх

10. Тамхи татах, согтууруулах ундаа хэрэглэх зэрэг эрүүл бус дадал хэвшилтэй болох

11. Хараалын үг хэрэглэж бусдыг хэл амаар доромжлох, бусдыг айлган сүрдүүлэх

12. Худал хэлэх

14. Австралийн сэтгэл зүйч, гэр бүл судлаач Стеве Биддульф (Steve Biddulph) “Аз жаргалтай хүүхдийн нууц” номондоо “Олон хүн аз жаргалтай бус байхад программчлагдсан байдаг. Аз жаргалгүй байхыг томчууд тэдэнд хүүхэд байхад нь (зориуд бусаар) зааж сургадаг. Тэгээд хүүхэд тэр байдал- рольдоо насан туршдаа итгэн амьдралын төгсгөл хүртэл түүнтэйгээ хамт явдаг”

15. Бид яаж нөлөөлдөг вэ?
“Ээ залхуу минь”, “Чи ёстой хар амиа бодогч юмаа”, “Тэнэг юмуу чи”, “Амгалан тайван байлгаж болохгүй байна уу”, “Замаа хардаггүй юмуу?”, “Чи ч Нямаагийн ижил болох нь дээ” (тэрээр шоронд байгаа) “Уур хүргээд чи ч муу хүүхэд юм даа”, “Алив наад хутгаа өг, гар хөлөө зүсэх нь үү?” гэх мэт үгс айлуудад сонсогдож байдаг. Ийм үгс сонссон хүүхэд өөрийгөө зөвхөн “Би муу байж”, "Би буруу юм хийсэн байна" гэж бодоод өнгөрдөггүй, харин энэ нь тэдний сэтгэл санаа, ухамсарт ховсдох адилаар нөлөөлдөг нь Стеве Биддульфийн удирдсан судалгаагаар тогтоогджээ

16. Аз жаргалтай байхад суралцаж болдог Аз жаргалтай насанд хүрэгчид бол багаасаа аятай мэдрэмжүүдийг авч, олон сайхан, тааламжтай үйл явдлын нөлөөлөл дор өсч бойжсон байдаг байна. Үүнд материаллаг орчин нөхцөл гэхээсээ сэтгэл санааны тааламжтай мөчүүд илүү нөлөөлдөг ажээ. Ээжийн “Миний охин хаана байна?” гээд энхрийлсэн үнсэлт, аавынх нь “Мундаг хүү шүү” гэсэн магтаал, багшийн “Бүү гудайгаарай” гэх зоригжуулалт гэх мэт. Тэгэхээр ээж, аав нар хүүхдийг аз жаргалтай болгоход сургах, тэдэнд туслах боломжтой. Хүүхэд бол дээд зэргийн мэдрэмж, авьяас чадвартай, нарийн ажиглагчид байдаг.

17. Хүүхдийг ухаалаг өөдрөг байх, сэтгэлийн тэнхээтэй болох, өөрөөр хэлбэл аз жаргалтай нэгэн болон өсөж хөгжихөд ээж, аав нар юуны өмнө дараах зүйлсийг анхаарна.
• Гэр бүлдээ халуун дулаан уур амьсгалтай байх
• Өөрөө өөдрөг байх
• Хүүхдээ тоож, үгийг нь сонсох, эрэлт хэрэгцээнд нь мэдрэмжтэй хандах
• Хүүхдээ үнэлж байгаагаа мэдрүүлэх
• Хүүхдээ зоригжуулж, магтаж байх
• Чөлөөт цагаа хүүхэдтэйгээ үр дүнтэйгээр өнгөрүүлэх (ном уншиж өгөх, хүүхэдтэйгээ тоглох, мал, амьтан, ургамал арчлах гэх мэт)
• Гэр орныхаа ажлыг хамтран амжуулах
• Найз нөхөдтэй болох, тэдэнтэй хамт байх боломж олгох, гадаа тоглуулах