ΘΡΑΚΙΚΗ ΕΣΤΙΑ ΕΟΡΔΑΙΑΣ

3. ΘΡΑΚΙΚΗ ΕΣΤΙΑ
ΕΟΡΔΑΙΑΣ
Ο ΑΡΧΙΓΕΝΗΣ

4. ΙΣΤΟΡΙΑ
Η Θ.Ε.Ε. με την επωνυμία ''Ο ΑΡΧΙΓΕΝΗΣ'' ιδρύθηκε το
1989 με έδρα την Πτολεμαΐδα του νομού Κοζάνης.
Είναι ο μοναδικός αμιγώς Θρακιώτικος σύλλογος στην
περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας.
Ο σύλλογος είναι μέλος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας
Θρακικών Σωματείων (Π.Ο.Θ.Σ.), που έχει έδρα τη
Θεσσαλονίκη.

5. Η εγκατάλειψη της Ανατολικής Θράκης το
1922
Λίγο γνωστά είναι τα δραματικά γεγονότα του 1922 και κυριολεκτικά
άγνωστα παραμένουν τα γεγονότα τα σχετικά με την εγκατάλειψη και
εκκένωση της Ανατολικής Θράκης τον Οκτώβριο του 1922. Η
απώλεια της Ανατολικής Θράκης, της κύριας εστίας του Θρακικού
Ελληνισμού, που βρισκόταν υπό Ελληνική διοίκηση από τον Ιούλιο
του 1920 και είχε ενσωματωθεί στο Ελληνικό Κράτος τον Σεπτέμβριο
του ίδιου έτους, μετά την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών,
θεωρείται σήμερα ότι συμπίπτει με τη Μικρασιατική Καταστροφή
στην πραγματικότητα όμως είναι αποτέλεσμα και επακόλουθό της.
Ίσως είναι καιρός να μιλήσουμε
και για τη Θρακική Καταστροφή
η οποία παραμένει άγνωστη,
ανεξήγητη και κυριολεκτικά
αδικαιολόγητη.

6. • Η απώλεια της Ανατολικής Θράκης σημαίνει για την Ελλάδα την απομάκρυνσή
της από τη θάλασσα της Προποντίδας και τον Εύξεινο Πόντο.
• Η παρουσία των Ελλήνων στην Ανατολική Θράκη θα είχε οδηγήσει σε τελείως
διαφορετικές εξελίξεις: η Κωνσταντινούπολη δεν θα ήταν σήμερα μητρόπολη
των είκοσι εκατομμυρίων και η Τουρκία δεν θα μετέφερε το πληθυσμιακό και
οικονομικό της βάρος προς το Αιγαίο, όπως συμβαίνει σήμερα.
Ο αρμοστής της Κοινωνίας των Εθνών για τους
πρόσφυγες Νάνσεν στην παραλία της Ραιδεστού (
Οκτώβριος 1922 ).

7. • Η Μεγάλη Βρετανία, άτυπη σύμμαχος των Ελλήνων, που βασιζόταν στην ασπίδα του
Ελληνικού Στρατού για την κάλυψη των Στενών, της Κωνσταντινούπολης και της
ουδέτερης ζώνης που κατείχε στη Μικρά Ασία, φάνηκε αμέσως μετά την
εκκένωση της Μικράς Ασίας από τους Έλληνες, να επιδιώκει σαφώς, στην αρχή,
την ανασυγκρότηση του Ελληνικού Στρατού.
• Είναι γεγονός ότι η κυβέρνηση του Λόυδ Τζωρτζ, με πρωτοστατούντα τον
Ουίνστον Τσώρτσιλ, ετοιμάζονταν για πολεμική σύγκρουση με την κεμαλική
Τουρκία.
• Αντίθετα οι Γάλλοι, σε ανοικτή ρήξη προς τους Άγγλους, είχαν εκχωρήσει την
Ανατολική Θράκη στους Τούρκους, ακόμη και πολύ πριν τον Αύγουστο του
1922.
Λόυδ Τζωρτζ Σερ Ουίνστον Τσώρτσιλ Ο Μουσταφά Kεμάλ

8. • Στις αρχές του Σεπτεμβρίου του 1922 εκδηλώθηκε κρίση στις αγγλογαλλικές
σχέσεις. Η Γαλλία διαχώρισε τη θέση της και υποστήριξε την απαίτηση των
Τούρκων για προσάρτηση στην Τουρκία της Ανατολικής Θράκης και των Στενών,
που οι Τούρκοι θα ουδετεροποιούσαν. Τότε, η διάσταση στις γνώμες των
Βρετανών ιθυνόντων και απροθυμία της αγγλικής κοινής γνώμης και των αποικιών
για πολεμική εμπλοκή με τους Τούρκους, οδήγησαν, μαζί με την αφόρητη πίεση
της Γαλλίας, στην απόφαση των Συμμάχων να εκκενωθεί από τους Έλληνες η
Ανατολική Θράκη και να παραδοθεί στην Τουρκία ως αμοιβή για την προσέγγισή
της στους Συμμάχους.
Αποχώρηση με κάρα.

9. Η θετική διάθεση ορισμένων Άγγλων προς τους Έλληνες, όπως αυτή του Λόυδ Τζωρτζ και
του λόρδου Κώρζον, δεν ενισχύθηκε από τη μαχητικότητα, την τόλμη και την
αποφασιστικότητα των Ελλήνων που, δυστυχώς, δεν υπήρξαν.
Μεταφορά κοπαδιών στη δυτική όχθη του Έβρου.

10. • Η απόφαση για την εκκένωση της Θράκης επικυρώθηκε από τους Συμμάχους
στις 9.9.1922 μετά από θυελλώδεις συσκέψεις τριών ημερών στο Παρίσι, μεταξύ
του Γάλλου πρωθυπουργού Πουανκαρέ και του Άγγλου υπουργού εξωτερικών
Λόρδου Κώρζον. Οι παρακλήσεις του Βενιζέλου αντιμετωπίστηκαν την επαύριο
παγερά από τον Πουανκαρέ. Στο εύλογο ερώτημα του Λόρδου Κώρζον: Ποιός
θα υποχρεώσει τους Έλληνες να εγκαταλείψουν την Ανατολική Θράκη;,
απάντησαν οι ίδιοι οι Έλληνες. Η Ανατολική Θράκη εγκαταλείφθηκε
εθελόδουλα, ώστε να μην βρεθεί η Μεγάλη Βρετανία στη δυσάρεστη θέση να
συγκρουσθεί με την Τουρκία.
Ο Ραιμόν Πουανκαρέ
Γάλλος πρωθυπουργός

11. • Παραμένει το γεγονός ότι ο τουρκικός στρατός δεν ήταν σε θέση να διαπλεύσει
την Προποντίδα και να επιτύχει την κατάληψη της Ανατολικής Θράκης. Οι
Τούρκοι δεν διέθεταν ναυτική δύναμη και η δύναμη πυρός των ελληνικών
θωρηκτών ήταν σημαντική με τα δεδομένα της εποχής εκείνης.
• Υπήρχε επίσης και μία στρατηγική συνιστώσα στο να αρνηθούν οι Έλληνες να
εκκενώσουν την Ανατολική Θράκη. Μία τέτοια κατάσταση έφερνε αμέσως σε
ευθεία αντιπαράθεση τους Συμμάχους με την Τουρκία κα το λιγότερο που θα
κέρδιζαν οι Έλληνες ήταν πολύτιμος χρόνος.
• Η διάβαση των Τούρκων από τον
Βόσπορο η τον Ελλήσποντο, που
κατείχαν με ασθενείς δυνάμεις οι
Άγγλοι, σήμαινε Άγγλο-Τουρκική
σύγκρουση, κάτι που
εξυπηρετούσε τα στρατηγικά
συμφέροντα της Ελλάδας.
Βρισκόταν δηλαδή η νικημένη
Ελλάδα σε θέση που της έδινε τη
δυνατότητα να δημιουργήσει μία
αγγλική ασπίδα και να αποφύγει
νέα σύγκρουση με τους Τούρκους.
Βέβαια, η ηττημένη χώρα δεν
φαινόταν να έχει τις οικονομικές
δυνατότητες για να συνεχίσει τον
πόλεμο.

12. • Στη διάσκεψη των Μουδανιών, που οργανώθηκε από τους
Συμμάχους για τη σύναψη της ανακωχής, (20 έως 28.9.22), η
Ελλάδα έπαιξε τον ρόλο βωβού παρατηρητή στον οποίο
ανακοινώθηκαν οι εις βάρος του όροι, ωσάν οι Σύμμαχοι να ήσαν
πραγματικά οι εμπόλεμοι με την Τουρκία. Ο σκοπός της
διάσκεψης ανακωχής των Μουδανιών ήταν: οι Έλληνες θα έπρεπε
να αποσυρθούν από την Ανατολική Θράκη.

13. • Το αντάλλαγμα εκ μέρους των Τούρκων ήταν ο σεβασμός της
ουδέτερης συμμαχικής ζώνης και των Στενών μέχρι την τελική
Διάσκεψη Ειρήνης μεταξύ των Συμμάχων και των Τούρκων.
• Οι Έλληνες εκλήθησαν στα Μουδανιά για να αποδεχθούν τα σε
βάρος τους τετελεσμένα γεγονότα. Έγινε δηλαδή εκεί, μία
διευθέτηση των συμμαχικών σχέσεων με την Τουρκία, εξόδοις της
Ελλάδας.

14. Η διάσκεψη άρχισε χωρίς τους Έλληνες, που δεν είχαν ακόμη φθάσει,
με κύρια συζήτηση τη γραμμή που θα αποσύρονταν οι Έλληνες.
Κατά την αφήγηση του Ισμέτ Ινονού στον Σπύρο Μαρκεζίνη το
1972, δέχθηκαν όλοι την προτροπή του: “Ας φθάσουμε σε ένα
αποτέλεσμα και οι Έλληνες θα υποχρεωθούν να το δεχθούν”. Οι
Έλληνες, απλώς προσήλθαν την επαύριο για να τους ζητηθεί να
προσυπογράψουν ότι οι άλλοι αποφάσισαν εις βάρος τους.

15. • Η άλλη θλιβερή διαπίστωση είναι ότι οι Γάλλοι και οι Ιταλοί φέρονταν
ως σύμμαχοι της Τουρκίας, με μόνον τους απαυδημένους Άγγλους να
διαπραγματεύονται, παρεμπιπτόντως τα συμφέροντα της Ελλάδας.
Κατά τον Σπύρο Μαρκεζίνη “οι Έλληνες παρέμειναν βωβοί θεατές
και οι Τούρκοι ήγειρον συνεχώς και νέας αξιώσεις”. Ο στρατηγός
Σαρπύ με την καθοδήγηση του Φρακλίν Μπουγιόν, δέχθηκε όλα τα
αιτήματα των Τούρκων. Ακολούθησαν οι Ιταλοί και μετά οι
διστακτικοί Άγγλοι. “Η Θράκη μας παραδόθηκε χωρίς να ριφθεί
ούτε ένας πυροβολισμός”? δήλωσε μετά από πενήντα χρόνια ο Ισμέτ
Ινονού.
Ο Ισμέτ Ινονού Το κείμενο είναι του Δημήτρη Μαυρίδη.

16. Εκκένωση της Ανατολικής Θράκης – Οκτώβριος 1922
Πορείες Προσφύγων

17. Η αποχώρηση
Λιμάνι της Ραιδεστού.

18. Λιμάνι της Ραιδεστού.

19. Αποχώρηση με τραίνα.

20. Η γενοκτονία των Θρακιωτών
Η εξόντωση των Χριστιανών της Τουρκίας
ήταν μια οργανωμένη σφαγή, η οποία έγινε
σε μεγάλη κλίμακα και διαπράχθηκε πολύ
πριν από την αποβίβαση Ελληνικών
στρατευμάτων στην Σμύρνη.
H 6η Aπριλίου του 1914 ήταν η ημέρα
που οι Nεότουρκοι επέλεξαν για να
εκδιώξουν τους Έλληνες πολλών χωριών
της επαρχίας Aρκαδιουπόλεως και της
Bιζύης, αλλά και άλλων θρακικών
περιοχών. Ήταν Kυριακή του Πάσχα,
αυτού που στη μνήμη των Θρακιωτών
έμεινε ως «το Mαύρο Πάσχα».
H 6η Aπριλίου σηματοδότησε την απαρχή
των συστηματικών διώξεων σε βάρος του
Θρακικού Eλληνισμού από τους Tούρκους.

21. Η απόφαση για την καθιέρωση σε
πανελλήνια κλίμακα της 6ης
Απριλίου ως Ημέρα Μνήμης της
Γενοκτονίας του Θρακικού
Ελληνισμού εγκρίθηκε με σχετικό
ψήφισμα στο
7ο Παγκόσμιο Συνέδριο
Θρακών
(Διδυμότειχο – Ιούνιος 2006)
και με πρόσφατη σύσταση προς
τους Συλλόγους της Πανελλήνιας
Ομοσπονδίας Θρακικών
Σωματείων (Π.Ο.Θ.Σ.) κατά τις
εργασίες του ετήσιου
Γνωμοδοτικού Συμβουλίου της
Π.Ο.Θ.Σ.
( Χρυσούπολη Καβάλας
25 Νοεμβρίου 2007 ).

22. Η γενοκτονική συμπεριφορά των Νεοτούρκων ήταν λοιπόν αποτέλεσμα ενός
σατανικά οργανωμένου και μεθοδικά μελετημένου σχεδίου, όπως προκύπτει από τα
τουρκικά αρχεία: Με βίαια μέσα, με εμπορικό αποκλεισμό, με βαριά φορολογία,
λεηλασίες περιουσιών, τρομοκρατικές και δολοφονικές επιθέσεις, υποχρεωτικής
στράτευσης, ατιμώσεις, ομαδικές σφαγές, εκτοπισμούς καταναγκαστική εργασία
(τάγματα εργασίας) εξανάγκασαν τους Θρακιώτες να εγκαταλείψουν την Αν. Θράκη.
Έτσι την περίοδο 1913–1917, 232.000 Θρακιώτες εξαναγκάστηκαν να
εγκαταλείψουν τις πανάρχαιες πατρογονικές εστίες και να καταφύγουν στην ελεύθερη
Ελλάδα και σε χώρες του εξωτερικού.

23. Άλλοι 96.000 οδηγήθηκαν στην Μ. Ασία σε καταναγκαστικά έργα. Χωριά ολόκληρα
μετακινήθηκαν σε άλλες περιοχές της Θράκης για να εγκαταστήσουν σ’ αυτά οι
Νεότουρκοι πρόσφυγες Μωαμεθανούς από τη Βοσνία. Κορύφωση των διωγμών σε
βάρος του Ελληνικού στοιχείου υπήρξε το Μαύρο Πάσχα του 1914 (6η Απριλίου).
Τότε αναγκάστηκε το Οικουμενικό Πατριαρχείο (μοναδικός προστάτης του
Ελληνισμού), έπειτα από προηγηθείσες διαμαρτυρίες, να κλείσει τα σχολεία και τις
εκκλησίες, να κηρύξει γενικό πένθος και την Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία εν διωγμώ
και να υψώσει φωνή έντονης διαμαρτυρίας προς την υψηλή Πύλη και τις πρεσβευτικές
αρχές των Μεγάλων Δυνάμεων.

24. 6 Απριλίου
ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ
ΑΓΙΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ
Και
ΟΣΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΗΣ
ΕΠΙΒΑΤΙΝΗΣ
ΠΤΟΛΕΜΑΪΔΑΣ
• Η διοργάνωση της εκδήλωσης
δεν σημαίνει με κανένα τρόπο
έκφραση μίσους και αντεκδίκησης
προς τους δράστες του
εγκλήματος της Γενοκτονίας.
• Αντίθετα αποτελεί έκφραση
οφειλόμενης τιμής και ιερού
χρέους προς τα θύματα της
Γενοκτονίας.

25. Το όνομα του συλλόγου
Το όνομα του συλλόγου
“Αρχιγένης”
έχει δοθεί από το όνομα του αείμνηστου εθνικού ευεργέτη
Σαράντη Αρχιγένη.

26. ΣΑΡΑΝΤΗΣ ΑΡΧΙΓΕΝΗΣ
Ο Σαράντης Αρχιγένης
γεννήθηκε το 1808 στη
γραφική κωμόπολη των
Επιβατών της προποντίδος
(Ανατ. Θράκη). Φοίτησε στη
μεγάλη του Γένους Σχολή
και στη συνέχεια στο Παρίσι
όπου σπούδασε γιατρός,
αναγορευμένος διδάκτωρ της
Ιατρικής Σχολής των
Παρισίων.

27. Όταν επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη, διορίστηκε
καθηγητής Παθολογίας και Χειρουργικής στο Πανεπιστήμιο.
Στην εξάσκηση του επαγγέλματος του ως γιατρός έτρεχε όπου
υπήρχαν πάσχοντες, εκτελούσε έργα πρόνοιας για τους
φτωχούς, συνέγραψε και δίδασκε ως καθηγητής για 33
ολόκληρα χρόνια μέχρι το τέλος της ζωής του.

28. Ο Σαράντης Αρχιγένης, παράδειγμα φιλανθρωπίας, γενναιοδωρίας,
επιστήμης και φιλοπατρίας, μπόρεσε να αφήσει αθάνατο το όνομα του,
ιδρύοντας στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τους Επιβάτες, το "Αρχιγένειον
Παρθεναγωγείον" (1857) στο οποίο νέες σπούδαζαν δασκάλες και
διέδιδαν τα ελληνικά γράμματα σ' όλη τη Θράκη, αλλά και στη Μ.
Ασία, στον Πόντο, στα νησιά του Αιγαίου μέχρι και την Αίγυπτο.

29. Το 1867 ίδρυσε, προς τιμήν της αγαπημένης του συζύγου, το "Ελένειον
εκπαιδευτήριον" στο οποίο νέοι σπούδαζαν δάσκαλοι και στη συνέχεια
το 1873 το "Αρχιγένειον Νηπιαγωγείον" και το "Αρχιγένειον
Ορφανοτροφείον" στα οποία διατρέφονταν και σπούδαζαν παιδιά
ορφανά. Ο Σαράντης Αρχιγένης με τη ζωή και το έργο του
θεωρείται ένας από τους μεγάλους ευεργέτες του Έθνους.

30. Σκοπός του συλλόγου
• Σκοπός του συλλόγου είναι η γνωριμία του και η κοινωνική
επαφή των προερχόμενων εκ ανατολικής Θράκης μελών για
την σύσφιξη του Θρακικού δεσμού τους.

31. • Ακόμη η καλλιέργεια και η συνέχιση της Θρακικής ιδέας
και των παραδόσεων με βάση τα ιστορικά και λαογραφικά
κείμενα και η τόνωση της αγάπης προς κάθε τι, που αφορά
την αλύτρωτη Θράκη.

32. • Επίσης η εθνική αξιοποίηση του πνευματικού θησαυρού της
Θράκης και η διάδοση του.
Μαρμαρένια ευρήματα Σηλύβρια

33. • Τέλος, η προσφορά υπηρεσιών, στα κοινά προς
αναβάθμιση των περιοχών της Εορδαίας και η βελτίωση του
ποιοτικού επιπέδου ζωής των κατοίκων της.

34. Από ιδρύσεως του συλλόγου, το Διοικητικό
Συμβούλιο (Δ.Σ.) και τα μέλη του, ασχολήθηκαν με
τη συλλογή λαογραφικού υλικού, φωτογραφιών και
κειμηλίων από την περιοχή της Ανατολικής Θράκης.
Ασημένια στέφανα γάμου (1889)
Κωνσταντίνος ΙΑ’ ο Παλαιολόγος

35. Μέρος αυτών, έχει εκτεθεί και στη λαογραφική
έκθεση της Π.Ο.Σ.Θ. στο Ιστορικό και Λαογραφικό
Μουσείο της Θεσσαλονίκης το 1992.
Εσώρουχα προίκας

36. Ο σύλλογος κάθε χρόνο διοργανώνει πολιτιστικές
εκδηλώσεις και πρωτοστατεί στις πολιτιστικές και
πολιτισμικές του Δήμου Εορδαίας, ενώ συμμετέχει και σε
εκδηλώσεις άλλων πολιτιστικών συλλόγων της περιοχής
Εορδαίας και διαφόρων άλλων περιοχών της Ελλάδας.

37. Έχουν καθιερωθεί πάγιες εκδηλώσεις, όπως :
• Κοπή βασιλόπιτας και βράβευση των επιτυχόντων
στα Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι. (μήνας Ιανουάριος)

38. •Αποκριάτικος ετήσιος χορός (μήνας Φεβρουάριος)

39. • Αποκριάτικη εκδήλωση (μήνας Φεβρουάριος)

40. • Αποκριάτικη εκδήλωση (μήνας Φεβρουάριος)

41. • Γιορτή του Κλήδονα (μήνας Ιούνιος)

42. Ο ΚΛΗΔΟΝΑΣ
• Έθιμο που γιορτάζεται στις 24 Ιουνίου στη
μνήμη του Άη-Γιάννη.
• Την παραμονή της γιορτής του Αϊ-
Γιαννιού, τα ελεύθερα κορίτσια, πηγαίνουν
στο πηγάδι για να φέρουν νερό χωρίς να
μιλήσει κανένα,(αμίλητο νερό). Εκεί μέσα
ρίχνουν «το ριζικάρι» τους (δακτυλίδι,
χάντρα, σκουλαρίκι, κουμπί…), το
σκεπάζουν με ένα κόκκινο μαντήλι και το
αφήνουν έξω – κάτω από τα’ άστρα- όλο
το βράδυ να «αστριστεί». Την επόμενη
μέρα, γιορτή του Αϊ-Γιαννιού, καλούν τα
αγόρια (ελεύθερα και αυτά) να βγάλουν τα
«ριζικάρια» που κρύβουν μυστικά ερωτικά.
Τα αγόρια πηδούν τις φωτιές και αφού
ζευγαρώσουν με τα κορίτσια, χορεύουν και
τραγουδούν τα ανάλογα τραγούδια.

43. Αναβίωση του εθίμου
του τρύγου

44. Παρουσίαση Βιβλίου
« Θράκη Ιστορική Ιχνηλασία»

45. Παρουσίαση του Βιβλίου
"Γεύσεις από Θράκη"

46. Η ΘΡΑΚΙΚΗ ΕΣΤΙΑ ΕΟΡΔΑΙΑΣ
σε συνεργασία με την κινητή μονάδα
Αιμοδοσία αιμοδοσίας του νοσοκομείου παίδων
ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ
πραγματοποιεί εθελοντικές αιμοδοσίες
στα γραφεία του συλλόγου.
Δίνουμε 10 λεπτά από τον χρόνο μας
&
προσφέροντας αίμα κάνουμε μια καρδιά
να κτυπά.

47. • Γιορτή της Βαρβάρας και βράβευση των αριστούχων
μαθητών (μήνας Δεκέμβριος)
Στις παραπάνω εκδηλώσεις, συμμετέχει ή τις
παρακολουθεί μεγάλο μέρος του λαού της
περιοχής και των περιχώρων.

48. Στο πλαίσιο της επίτευξης των στόχων του, ο
σύλλογος έχει ιδρύσει χορευτικά συγκροτήματα
(παιδικό - εφηβικό - ενηλίκων).

49. Χορωδία εκμάθησης παραδοσιακών τραγουδιών
καθώς και τμήμα πολίτικης λύρας.

50. Παιδική χορωδία.

51. ΘΡΑΚΙΚΗ ΦΟΡΕΣΙΑ
• Κάθε περιοχή της Θράκης είχε ιδιαίτερα
χαρακτηριστικά στην λαϊκή ενδυμασία
(φορεσιά) των κατοίκων.
• Συνολικά για όλη την Θράκη τα κυρίαρχα
μέρη της φορεσιάς ξεκινώντας από τη
γυναικεία, είναι το φουστάνι, μονοκόμματο
αμάνικο φόρεμα.
• Παρόμοιο λευκό ή χρωματιστό, με κεντίδια
και πολύχρωμα γεωμετρικά σχέδια στον
ποδόγυρο, βαμβακερό, είναι το πουκάμισο
που φαίνεται μέσα από αυτό.
Το ζωνάρι ή ζ’ ναρ- ζώνη.

52. • Η Μισαλούδα, είναι η ποδιά
της φορεσιάς που δενόταν στην
μέση και ήταν υφαντή με
σχέδια. Αριστουργήματα της
υφαντικής θρακιώτικης τέχνης.
• Το τσεμπέρι, μαντίλι λεπτό
βαμβακερό που τυλίγανε τα
μαλλιά τους, το καλύπτανε.
• Τα κεφαλομάντηλο με έντονα
χρώματα και σχέδια.

53. • Κοσμήματα στόλιζαν το λαιμό
και το στήθος της γυναίκας
καμωμένα από ασήμι.
•Γιρτάνια (για το λαιμό) και
ντούμπλες (για το στήθος) και σε
κάποιες περιοχές οι αλυσίδες
που στόλιζαν την μέση πάνω από
το ζωνάρι.

54. • Σε αντίθεση με τη γυναικεία,
η ανδρική φορεσιά είναι
απλή, προσαρμοσμένη στις
επαγγελματικές
ενασχολήσεις.
• Αποτελείται από το
πουτούρι, ένα φουσκωτό
παντελόνι με στενά
μπατζάκια (ποδονάρια) που
αγκαλιάζουν τις γάμπες.

55. • Το γιλέκο ή ζακέτο ή και τα
δύο μαζί και πάντα σε σκούρα
χρώματα, μαύρα, γκρι και
καφέ.
• Το πουκάμισο ή πουκαμίσα.

56. • Το ζωνάρι ή ζ’ ναρ που είναι
μάλλινο και έχει μήκος 8μ. Το
ζωνάρι το τυλίγουν πάνω από
το παντελόνι και εκεί
στερεώνουν το τσακμάκι και
το κομπόδεμα, ένα μικρό
μαντήλι με το οποίο εδέναν τα
νομίσματα.
• Το καλπάκι, στρόγγυλο μαύρο
καπέλο χωρίς γείσο και τα
παπούτσια ή τα τσαρούχια -
γυναικεία, αντρικά- που ήταν
δερμάτινα, φτιαγμένα από
χοιρινό ή βοδινό δέρμα.

57. ΦΑΓΗΤΟ - ΠΑΡΑΔΟΣΗ - ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Χρυσοχέρα η Θρακιώτισσα νοικοκυρά.
Από μικρές οι κοπέλες μπαίνανε στο
νοικοκυριό και μάθαιναν από την γιαγιά και
τη μαμά τα πάντα: να πλένουν, να κεντούν,
να υφαίνουν, να μαγειρεύουν.
Αξιόλογη και δακτυλοδεικτούμενη νύφη,
πέρα από τα προικιά, έπρεπε να είναι και
καλή μαγείρισσα.
Το ζύμωμα του ψωμιού και της πίτας, ήταν
τα προσόντα της καλής νοικοκυράς.
Το φαγητό είναι πολιτισμός, είναι
ταυτότητα, είναι πολιτισμός.

58. Οι παλαιότεροι μεγάλωσαν με φαγητά
μαγειρεμένα με τέχνη και μεράκι, με
σοφό ανακάτεμα των υλικών, σκέτη
διαχείριση των αποθεμάτων του
κελαριού και των αγαθών της κάθε
εποχής του χρόνου.
Κατάφεραν να μεγαλώσουν τα παιδιά
τους χωρίς ψυγείο και καταψύκτη,
χωρίς χύτρα, με υλικά φτωχικά, αλλά
πλούσια σε γεύσεις και θρεπτικά
συστατικά. Φαγητά για κάθε εποχή
και τόπο.

59. Αυτές οι άγιες γυναίκες που από
κορίτσια γίνονταν μάνες και από μάνες
γιαγιές, μετέδιδαν με μοναδικό τρόπο τη
γνώση και τη σοφία τους, στις νύφες, στις
εγγονές.
Αποτελούν τους θεματοφύλακες της
θρησκείας, της ιστορίας, της παράδοσης,
των ηθών και των εθίμων της
χειροτεχνίας, της πρακτικής ιατρικής,
των παραμυθιών.

60. ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΘΡΑΚΗΣ
"Γεύσεις από Θράκη"

61. ΧΡΙΣΤΟΨΩΜΟ
Υλικά για προζύμη
• ¼ κιλού αλεύρι δυνατό.
• 15γρ. Μαγιά νωπή ή 2
κουταλάκια ξερή .
• 2 φλιτζάνια νερό.
Εκτέλεση
• Διαλύεται τη μαγιά με λίγο νερό μέσα σε μία λεκάνη. Προσθέτετε
το υπόλοιπο νερό και το αλεύρι και χτυπάτε το μίγμα με μία ξύλινη
κουτάλα μέχρι να γίνει πηχτός χυλός.
• Στη συνέχεια, σκεπάζετε την λεκάνη με μία πετσέτα και αφήνετε το
μίγμα να σταθεί 24 ώρες τουλάχιστον, σε ζεστό μέρος.

62. • Από εδώ και πέρα είναι έτοιμο να το χρησιμοποιήσετε για να
ζυμώσετε το ψωμί. Οι παλιές νοικοκυρές, αν ήθελαν να το
διατηρήσουν για περισσότερο διάστημα, το έβαζαν σε τέντζερη
χρησιμοποιώντας ζυμάρι για να κλείσει ερμητικά το καπάκι. Για να
ξαναχρησιμοποιηθούν, έπρεπε να διαλυθεί με νερό συμπληρώνοντας
λίγο αλεύρι, ώστε με το χτύπημα να ξαναγίνει πηχτός χυλός, γιατί μετά
από 2-3 μέρες το προζύμι ξεραίνεται.

63. Υλικά για Χριστόψωμο
• 3 ποτήρια χλιαρό νερό
• 1 κομμάτι μαγιά
• 1 κουταλάκι αλάτι
• 1 κουταλάκι ζάχαρη
• λίγο λάδι
• αλεύρι όσο πάρει για να γίνει η
ζύμη όπως είναι για το ψωμί
Εκτέλεση
• Ετοιμάζετε τη ζύμη για το ψωμί και πάνω στο καρβέλι, με ζυμάρι,
φτιάχνετε το σχήμα του σταυρού.
• Αλείφετε την επιφάνεια με νερό και ψήνετε για περίπου μισή ώρα.
Παράδοση
• Το Χριστόψωμο είναι ένα ψωμί που φτιάχνανε τα Χριστούγεννα.
• Πήρε την ονομασία από το γεγονός ότι είναι αφιερωμένο στο
Χριστό, λόγω της ημέρας.

64. ΚΑΡΒΑΒΙΤΣΑ
Υλικά
• 1 συκωταριά χοιρινή
• 1 κοιλιά και έντερα ή 2 κοιλιές
χοιρινές
• 2 κιλά κρέας χοιρινό με λίπος
• Μπαχάρι και πιπέρι σε κόκκους
• 3 κουταλιές σούπας κοφτές αλάτι
• 1 φλιτζάνι του καφέ ρύζι για όλες
τις χρήσεις Μαρινάρισμα
• 1 φλιτζάνι του καφέ σταφίδα • 3 πορτοκάλια
μαύρη (προαιρετικά) • 3 μανταρίνια
• 2 λεμόνια
• 1 κρεμμύδι (όλα κομμένα σε
χοντρά κομμάτια)

65. Εκτέλεση
• Πλένεται καλά τις κοιλιές και τα έντερα και τα μαρινάρεται από
βραδύς.
• Την επόμενη μέρα ψιλοκόβετε τη συκωταριά και το κρέας και τα
τοποθετείτε σε μία λεκάνη ανακατεύοντας με τα υπόλοιπα υλικά.
• Με αυτό το μίγμα γεμίζετε την κοιλία και τα έντερα (ή τις κοιλιές) και
τα ράβετέ καλά.
• Τέλος τα βάζετε σε μία κατσαρόλα, τα σκεπάζετε με νερό και ρίχνετε
μέσα 2-3 φύλλα δάφνης. Αφήνετε να βράσουν 2-21/2 ώρες. Κατά τη
διάρκεια του βρασίματος τα τρυπάτε και τα αναποδογυρίζετε συχνά.

66. Παράδοση
• Η καρβαβίτσα είναι ένα από τα 9 (εννέα) φαγητά, που μαγειρεύουν
οι Θρακιώτισσες την ημέρα των Χριστουγέννων.
• Τα 9 φαγητά συμβολίζουν τους 9 μήνες της κύησης της Παναγίας.

67. ΝΥΦΙΑΤΙΚΟ ΣΑΡΑΓΛΙ
Υλικά για φύλλο
• ¾ της κούπας νερό
• 2 ½ κούπες αλεύρι
• ¼ της κούπας ελαιόλαδο
• ½ κουταλάκι αλάτι
Γέμιση
Σιρόπι
• 3 κούπες καρυδόψιχα, χονδροκομμένη
• 2 ½ κούπες ζάχαρη
• 2-3 κουταλιές ζάχαρη
• 1 ½ της κούπας νερό
• 1 κουταλιά κανέλα
• 1 μασουράκι ξύλο
• 1κούπα τριμμένη φρυγανιά κανέλας
• 1κούπα ελαιόλαδο για το ζεμάτισμα • 1 λεμόνι (το χυμό)

68. Εκτέλεση
• Ετοιμάζετε το φύλλο. Ανακατεύετε όλα τα υλικά μαζί και ζυμώνετε
με το χέρι, μέχρι να γίνει η ζύμη σφιχτή. Την αφήνετε σκεπασμένη
για μισή ώρα για να ξεκουραστεί.
• Ετοιμάζετε την γέμιση. Ανακατεύετε τα καρύδια μαζί με την
φρυγανιά, τη ζάχαρη και την κανέλα. Στη συνέχεια, πλάθετε τη
ζύμη σε μικρά μπαλάκια και ανοίγεται με τον πλάστη πολύ λεπτά
φύλλα πάνω σε αλευρωμένη επιφάνεια.

69. • Κόβετε τα φύλλα σε λωρίδες. Πασπαλίζετε κάθε λωρίδα με λίγο από
το μίγμα καρυδιού. Τυλίγεται και σουρώνετε την λωρίδα και την
τοποθετείτε σε λαδωμένο ταψί.
• Επαναλαμβάνετε μέχρι να τελειώσουν όλα τα υλικά, τοποθετώντας
τα γλυκάκια δίπλα δίπλα.
• Στην συνέχεια, βάζετε το λάδι σε κατσαρολάκι να κάψει και
περιχύνετε το σαραγλί. Όταν ρίχνετε το καυτό λάδι το φύλλο, θα
πρέπει να ασπρίζει και να δείχνει ότι ζεματιέται.

70. • Ψήνεται το σαραγλί σε φούρνο προθερμασμένο στους 180ο C επί
30 λεπτά και συνεχίζετε στους 120ο C επί 2 ώρες.
• Ετοιμάζετε το σιρόπι. Το βράζετε για 5-6 λεπτά( ζάχαρη με νερό
μέχρι να δέσει ελαφρά), αρωματίζετε με την κανέλα και προς το
τέλος προσθέτετε το χυμό λεμονιού. Το αφήνετε να κρυώσει.
• Περιχύνετε το γλυκό μόλις το βγάλετε από το φούρνο( με κρύο
σιρόπι) και το αφήνετε να σταθεί ώσπου να απορροφήσει το σιρόπι.
• Μεταφέρετε τα κομμάτια σε πιατέλα και σερβίρετε.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Θα διαπιστώσετε ότι το λάδι έχει κάψει όταν ρίχνοντας λίγο ψωμί σκουραίνει αμέσως.

71. Μουσική - Τραγούδια - Χοροί
της Ανατολικής Θράκης - Ανατολικής Ρωμυλίας

72. Μουσικά Όργανα της Θράκης
• Πολυπολιτισμική περιοχή η Θράκη που όμοιά της δεν συναντάς σε
ολόκληρη την Ελλάδα. Ίσως γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο η χώρα
των Μουσών, των Αοιδών, των Τραγουδιών, η χώρα του Ορφέα
προσφέρεται για αναζήτηση και έρευνα ακόμα και τώρα. Το κρασί
(ο οίνος), το κέφι, το τραγούδι και ο χορός αποτελούσε ξέχωρο
γνώρισμα των Αρχαίων Θρακών αφού οι Θράκες ήταν
πρωτοπόροι.

73. Πρωτοπόροι της ποίησης και επινοητές πολλών μουσικών
οργάνων, όπως:
η Θρακιώτικη Λύρα ή Λιούρα,

74. η επτάχορδη Λύρα, η Γκάιντα ή Γκάιδα (άσκαυλος),

75. ο Αυλός, το Νταούλι,

76. ο Ζουρνάς,

77. ο Νταϊρές,

78. το Τουμπερλέκι ή Ταραμπούκα,

79. το Ούτι,

80. το Κλαρίνο
Το κλαρίνο έφτασε στη Θράκη από
την Ευρώπη όπως και το Ακορντεόν
κι έγιναν σιγά- σιγά τα πρώτα όργανα
της Θρακιώτικης ορχήστρας.

81. Το θρακικό τραγούδι
Οι Θρακιώτες χόρευαν και χορεύουν, τραγουδούσαν και τραγουδούν
σε κάθε εκδήλωση. Στα συμπόσια, στους γάμους, στους θανάτους.
Τραγουδούν για τον έρωτα και την αγάπη, για τον καθημερινό μόχθο
και για τον κάματο. Χορεύουν και τραγουδούν με το ίδιο πάθος και
στις γιορτές του Διονύσου, γυρίζοντας από σπίτι σε σπίτι και
τσουγγρίζουν το « κεραστικό ποτήρι ».
Χρόνης Αηδονίδης
Ο σημαντικότερος εκπρόσωπος του
θρακιώτικου παραδοσιακού
τραγουδιού

82. Δώδεκα Ευζωνάκια
( Ανατολική Θράκη - Κων/πολη )
• Στίχοι: Παραδοσιακό Δώδεκα ευζωνάκια τ' αποφασίσανε
• Μουσική: Παραδοσιακό στον πόλεμο να πάνε Παναγιά μου
να πολεμήσουνε
Στο δρόμο που πηγαίναν στη Μαύρη θάλασσα
κακιά φουρτούνα πιάνει Παναγιά μου
ξεσκίζει τα πανιά
Δεν κλαίμε το καράβι δεν κλαίμε τα πανιά
μον' κλαίμε τα ευζωνάκια Παναγιά μου
τα νιούτσικα παιδιά
Βοήθα Παναγιά μου να τα γλιτώσουμε
κι όλα σου τα καντήλια Παναγιά μου
θα στ' ασημώσουμε

83. Ο ΧΟΡΟΣ
• Οι Θρακιώτες όπως αγαπούσαν την μουσική, αγαπούσαν και τον
χορό. Ο χορός ήταν συνυφασμένος με τις καθημερινές τους
συνήθειες.
• Οι γιορτές και τα πανηγύρια ήταν τρόπος ζωής, μορφή
διασκέδασης. Πιασμένοι χέρι-χέρι χόρευαν και τραγουδούσαν και
συνεχίζουν ακόμη και σήμερα να χορεύουν και να τραγουδούν.

84. Οι χοροί και τα τραγούδια που διδάσκονται δεν είναι μόνον από την
περιοχή της Ανατολικής Θράκης αλλά επεκτείνονται και σε άλλα
εδαφικά διαμερίσματα της Ελλάδας, στη Θράκη, στη Μακεδονία, στην
Ήπειρο, στη Θεσσαλία, στη Στερεά Ελλάδα, στη Νησιωτική Ελλάδα
και στην Κρήτη. Στα χορευτικά και στη χορωδία του συλλόγου,
μπορούν να συμμετέχουν παιδιά και ενήλικες ασχέτου προελεύσεως και
καταγωγής.

85. Οι εμφανίσεις του συλλόγου είναι πολυάριθμες και η αποκτηθείσα
εμπειρία βοηθά, κυρίως τα χορευτικά συγκροτήματα, να προσφέρουν
σε κάθε τους εμφάνιση ένα πολυθέαμα καθηλώνοντας και γοητεύοντας
τους θεατές.

86. Οι χοροί της Θράκης είναι πλούσιοι σε ρυθμό, κίνηση, έκφραση και συναίσθημα.
Αυτά κυρίως τους χαρακτηρίζουν. Ζωηρά επιφωνήματα και σώματα συντονισμένα.
Οι Θρακιώτικοι χοροί είναι κυκλικοί, αντικριστοί και μεικτοί:
• Μεικτός κυκλικός χορός, είναι ο Ζωναράδικος που τον συναντάμε και με άλλες
ονομασίες όπως Ντούζικος, Ριχτός ή Κουλουριαστός, Ζωναράδικος - Τσέστος
(αντρικός χορός).

87. • Άλλοι χοροί είναι ο Συγκαθιστός ή Μαντιλάτος, χορός
αντικριστός (χορός του γάμου).

88. • Χασαπιά ή Χασάπικος χορός κυκλικός όπως και η Γιάρισκα και ο
Τρεμουλιαστός. O Ξέσυρτος, ο Σφαρλής και ο Μπιγδάνος.

89. • Μοναδικός χορός επίσης της Θράκης είναι ο χορός Σ’τρείς που έχει κατεύθυνση
προς τα αριστερά.
Χορεύονται ακόμη και χοροί της Προποντίδας και της Ανατολικής Ρωμυλίας με
χαρακτηριστικό χορό την Μπαιντούσκα.

90. Η Θ.Ε.Ε. είναι πάντα πρόθυμη να ανταποκριθεί σε κάθε πρόσκληση
για συμμετοχή σε πολιτιστικές εκδηλώσεις με ζωντανή μουσική, υπό
τους ήχους της οποίας παρουσιάζει ένα θέαμα.

91. Ευχαριστήρια
Ευχαριστούμε το Διοικητικό Συμβούλιο της Θ.Ε.Ε. για την φιλοξενία
στο σύλλογο την 18/01/2011 και της πολύτιμες πληροφορίες και
υποδείξεις. Ιδιαιτέρα τον Πρόεδρο της Θ.Ε.Ε κ. Πασχαλίδη
Λιμπέρη και τις κυρίες Φρυδά Πόπη & Πασχαλίδου Ευτυχία.

92. Την παρουσίαση επιμελήθηκαν οι
μαθητές της πολιτιστικής ομάδας του
3ου Γενικού Λυκείου Πτολεμαΐδας
• Αλεξανδρίδου Ναταλία
• Βασιλειάδου Μαρία
• Βλαχάδης Ευάγγελος
• Γεωργιάδης Χρήστος
• Γκέρτση Νατάσα
• Γκομαρτέλι Ιωάννης
• Γοτουχίδου Ζαχαρούλα
• Γρηγοριάδης Μιχαήλ
• Μαστρογιάννη Αντιγόνη
• Σαουλίδου Ελευθερία
• Υπεύθυνος Καθηγητής : Κυριάκου Νικόλαος Καθ. Πληροφορικής