SlideShare une entreprise Scribd logo
1  sur  22
Télécharger pour lire hors ligne
Mindfulness training 
bij onverklaarde lichamelijke klachten




                       Hiske van Ravesteijn
                         Psychiater in opleiding
                          Onderzoeker bij ELG
medicatie
  cognitieve
                        fysiotherapie
gedragstherapie

    Beschikbare behandelingen


                  Mindfulness training?

                          Deary et al. 2007 Clinical psychology review 
Waarom mindfulness?



• Bewijs voor effectiviteit bij chronische pijn, depressie, 
  fibromyalgie en chron. vermoeidheid
• Mogelijk meer acceptabel dan psychotherapie
• Benadering via het lijf
• Gericht op acceptatie versus bestrijden/vermijden
Kosten
          Analyse


 Quali‐
tatieve
studie

              RCT
RCT
             Randomisatie
                 Frequente bezoekers met 
                 Onverklaarde Lichamelijke
                      Klachten (OLK)




  Mindfulness                                Gebruikelijke
   training                                     zorg
Demografische      Mindfulness    Gebruikelijke
karakteristieken   n = 61 (%)     zorg n = 56 (%)

Vrouw              49 (80)        38 (68)
Leeftijd (jaren)   47.6           46.5
Opleidingsniveau
• laag             18 (30)        20 (36)
• gemiddeld
• hoog
                   25 (41)        18 (32)
                   18 (30)        18 (32)
Betaald werk       29 (48)        30 (53)
Aantal fysieke symptomen
Aantal patienten




                   Aantal symptomen
                                          81%     1 of meer chronische ziekten
                                          29%     3 of meer chronische ziekten
Effectiviteit van mindfulness training ?
Adjusted             P=                  Adjusted              P=
                    difference*          end of treatment    difference*           9 months follow 
                                                                                   up
                    (95% CI)                                 (95% CI) 
                    end of treatment                         9 months follow 
                                                             up




Physical            0.590 (‐2.39 to     0.70                ‐0.135 (‐3.44 to      0.94
functioning (PCS)   3.57)                                   3.17)


Physical            1.89 (‐4.10 to 7.88) 0.53               ‐0.017 (‐5.75 to      1.00
functioning                                                 5.72)

Role physical       4.01 (‐8.70 to 16.7) 0.53               ‐8.54 (‐23.3 to       0.25
                                                            6.19)

Bodily pain         ‐0.727 (‐6.52 to    0.80                0.076 (‐7.28 to       0.98
                    5.07)                                   7.43)

General health      3.05 (‐3.48 to 9.58) 0.36               0.007 (‐5.95 to       1.00
                                                            5.96)

                                                    * Correctie voor baseline, geslacht, leeftijd, opleidingsniveau

Fysiek functioneren (SF 36)
Adjusted              P=                Adjusted              P=
                     difference*           end of            difference*           9 months 
                     (95% CI) end          treatment         (95% CI)              follow up
                     of treatment                            9 months 
                                                             follow up



Mental             3.91 (0.235 to          0.037**           ‐0.941 (‐4.66 to      0.62
functioning (MCS)  7.59)                                     2.78)


Vitality             7.38 (1.08 to 13.7)   0.022             ‐1.15 (‐8.42 to       0.76
                                                             6.12)

Social functioning   9.45 (1.37 to 17.5)   0.022             ‐0.185 (‐8.64 to      0.97
                                                             8.27)

Role emotional       9.41 (‐4.83 to 23.6) 0.19               ‐0.251 (‐13.1 to      0.97
                                                             12.6)

Mental health        4.15 (‐1.29 to 9.58) 0.13               ‐4.05 (‐9.82 to       0.17
                                                             1.73)

                                                     *Correctie voor baseline, geslacht, leeftijd, opleidingsniveau
                                                     ** Effect Size d = 0.32
Mentaal functioneren (SF 36)
Qualitatieve
  studie




        Hóe werkt mindfulness?
Interview 
                     serie



    1e                    2e                        3e 
            MBCT
interview             interview                 interview 




                                      12 deelnemers
                                  8 vrouwen, 4 mannen
                                       22 ‐ 66 jaar
Bewustwording


  Patroon
 herkenning


 Verandering
In het hier  
 en nu zijn


Bewustzijn



Inzicht in 
patronen


 Patronen 
veranderen       Proces van 
                verandering
In het hier 
                         en nu zijn


                        Bewustzijn

                                        “Ik ging flink over mijn grenzen
 Het herkennen van                     (…) elke keer als ik me een beetje
     cognitieve,        Inzicht in       beter voelde begon ik extra te
emotionele en gedrags   patronen        werken (…) en mijn lichaam was 
      patronen                         gewoon extreem moe. Ik heb dit
                                             steeds weer ontkend.”

                         Patronen 
                        veranderen
In het hier 
                                  en nu zijn


                                 Bewustzijn



                                 Inzicht in 
                                 patronen

Dagelijkse patronen veranderen                   “Ik heb veel steun gegeven aan
        Grenzen stellen           Patronen       terminaal zieken, ik ben ermee
      Zelfzorg verbeteren        veranderen     gestopt (…) Nu leef ik echt in het 
                                                heden (…) Ik ben begonnen met 
                                                        bergbeklimmen”
Sociale              In het hier 
            Barriere
problemen               en nu zijn


                       Bewustzijn         Barriere           Niet
                                                          accepteren

                                      “Ik doe veel te veel in een week (..) 
                       Inzicht in     en dan krijg ik meteen die klachten 
                                      (..) Maar ik heb echt het gevoel dat 
                       patronen           ik anders geen voldoening zou 
                                      hebben in mijn leven ….. Dus heb ik 
                                          besloten ermee door te gaan.”

                        Patronen          Barriere           Niet
                       veranderen                         accepteren
In het hier en 
                           nu zijn    12/12




                          Bewustzijn
                              11/12

                                                         Compassie 
Acceptatie                                               met jezelf
    “Ik kan ermee
omgaan [chronische        Inzicht in 
 rugpijn pijn], maar     patronen        10/12
                                                     “Ik heb echt het 
op een heel andere                                   gevoel dat ik er
  manier (…) Het is                                  mag zijn zoals ik
 zoals het is, en dat                                ben: alles is OK, 
  is het. Je kunt het                                wat ik ook voel.” 
  niet veranderen.” 
                           Patronen 
                         veranderen           7/12
Mentaal
                        functioneren
                      verbetert sneller
                      met mindfulness 
                          training

 Geen significant                          Vooral vitaliteit en 
verschil tussen de                        sociaal functioneren
groepen in fysiek                            verbeteren na
  functioneren                            mindfulness training


                      Conclusies
Van een focus op korte termijn symptoom reductie


                                   Proces van 
                  MBCT            verandering




     Naar acceptatie van ongemak als een
           onderdeel van het leven
             En verbeterde zelf zorg
Onderzoek naar effect op 
   Zinvol voor           huisartsen
  Hulpverleners?
                           Onderzoek naar effect 
                             op co‐assistenten
Waardevol voor 
  patienten
                             Effect op 
                          samenwerking?

   Mindfulness in het Thermion
Fred Wester
                                   Waling Tiersma
            Hans Bor
        Chris van Weel                     Participating GPs


    Hetty Jansen                                 Jasmijn Langbroek

Yvonne Suijkerbuijk
                            Dank
                                                  Anne Speckens
  Renee Metzemaekers
                                                  Lea Peters
              Peter Lucassen           Deelnemers

Contenu connexe

Similaire à Mindfulness traning bij onverklaarde lichamelijke klachten

Sheets HOE seminar
Sheets HOE seminarSheets HOE seminar
Sheets HOE seminarHans Janssen
 
Mindfulness en de logische niveaus
Mindfulness en de logische niveausMindfulness en de logische niveaus
Mindfulness en de logische niveausKees Dullemond
 
Ben Tiggelaar Psychologie van Beinvloeding
Ben Tiggelaar Psychologie van BeinvloedingBen Tiggelaar Psychologie van Beinvloeding
Ben Tiggelaar Psychologie van BeinvloedingHans Janssen
 
First steps to mindfulness_ofo
First steps to mindfulness_ofoFirst steps to mindfulness_ofo
First steps to mindfulness_ofoOFO - IFA
 
Opgebrand-iedereenbibliothecaris burn-out
Opgebrand-iedereenbibliothecaris burn-outOpgebrand-iedereenbibliothecaris burn-out
Opgebrand-iedereenbibliothecaris burn-outMaarten Devos
 
Probleemgedrag bij dementie (Waalbed-II): voorschrijfpatronen van psychofarmaca
Probleemgedrag bij dementie (Waalbed-II): voorschrijfpatronen van psychofarmacaProbleemgedrag bij dementie (Waalbed-II): voorschrijfpatronen van psychofarmaca
Probleemgedrag bij dementie (Waalbed-II): voorschrijfpatronen van psychofarmacaRadboud universitair medisch centrum
 
Brochure human touch
Brochure human touchBrochure human touch
Brochure human touchHuman Touch
 
Keynote 'Mindful werken'
Keynote 'Mindful werken'Keynote 'Mindful werken'
Keynote 'Mindful werken'Stijn Huijsmans
 
Ziekenhuisfysiotherapie 2.0 - Tijd voor een nieuwe rol?
Ziekenhuisfysiotherapie 2.0 - Tijd voor een nieuwe rol?Ziekenhuisfysiotherapie 2.0 - Tijd voor een nieuwe rol?
Ziekenhuisfysiotherapie 2.0 - Tijd voor een nieuwe rol?Ontogenese
 
Reintegratie die werkt
Reintegratie die werktReintegratie die werkt
Reintegratie die werktPeter Verbeek
 
Samen sterker in de basis ggz Agora 2013
Samen sterker in de basis ggz Agora 2013Samen sterker in de basis ggz Agora 2013
Samen sterker in de basis ggz Agora 2013Raedelijn
 
Mindfulness voor verpleegkundigen: Soft of Zinvol II
Mindfulness voor verpleegkundigen: Soft of Zinvol IIMindfulness voor verpleegkundigen: Soft of Zinvol II
Mindfulness voor verpleegkundigen: Soft of Zinvol IIMartine Steen
 
Zorglogistiek-zorgpaden-workflow
Zorglogistiek-zorgpaden-workflowZorglogistiek-zorgpaden-workflow
Zorglogistiek-zorgpaden-workflowSKA
 
ppt presentatie Mindfulness 2015
ppt presentatie Mindfulness 2015ppt presentatie Mindfulness 2015
ppt presentatie Mindfulness 2015Inge Nix
 
Acceptance and commitment therapy
Acceptance and commitment therapyAcceptance and commitment therapy
Acceptance and commitment therapyEllen Excelmans
 
Nah Behandeling 2011 Excerpt
Nah Behandeling 2011 ExcerptNah Behandeling 2011 Excerpt
Nah Behandeling 2011 Excerptjbcmertens
 
Yacht Horyzon congres: Presentatie Ben Tiggelaar
Yacht Horyzon congres: Presentatie Ben TiggelaarYacht Horyzon congres: Presentatie Ben Tiggelaar
Yacht Horyzon congres: Presentatie Ben TiggelaarYacht Interim Professionals
 
Masterproef Depressie bij ouderen. E. Kennis, W. Moubax, R. Schreurs, S. Vrancx
Masterproef Depressie bij ouderen. E. Kennis, W. Moubax, R. Schreurs, S. VrancxMasterproef Depressie bij ouderen. E. Kennis, W. Moubax, R. Schreurs, S. Vrancx
Masterproef Depressie bij ouderen. E. Kennis, W. Moubax, R. Schreurs, S. VrancxRuben Schreurs
 
Seneca congres - Presentatie Machteld Huber
Seneca congres - Presentatie Machteld HuberSeneca congres - Presentatie Machteld Huber
Seneca congres - Presentatie Machteld HuberAxioma Communicatie
 
Mindfulness en psychotherapie
Mindfulness en psychotherapieMindfulness en psychotherapie
Mindfulness en psychotherapieMindConsult
 

Similaire à Mindfulness traning bij onverklaarde lichamelijke klachten (20)

Sheets HOE seminar
Sheets HOE seminarSheets HOE seminar
Sheets HOE seminar
 
Mindfulness en de logische niveaus
Mindfulness en de logische niveausMindfulness en de logische niveaus
Mindfulness en de logische niveaus
 
Ben Tiggelaar Psychologie van Beinvloeding
Ben Tiggelaar Psychologie van BeinvloedingBen Tiggelaar Psychologie van Beinvloeding
Ben Tiggelaar Psychologie van Beinvloeding
 
First steps to mindfulness_ofo
First steps to mindfulness_ofoFirst steps to mindfulness_ofo
First steps to mindfulness_ofo
 
Opgebrand-iedereenbibliothecaris burn-out
Opgebrand-iedereenbibliothecaris burn-outOpgebrand-iedereenbibliothecaris burn-out
Opgebrand-iedereenbibliothecaris burn-out
 
Probleemgedrag bij dementie (Waalbed-II): voorschrijfpatronen van psychofarmaca
Probleemgedrag bij dementie (Waalbed-II): voorschrijfpatronen van psychofarmacaProbleemgedrag bij dementie (Waalbed-II): voorschrijfpatronen van psychofarmaca
Probleemgedrag bij dementie (Waalbed-II): voorschrijfpatronen van psychofarmaca
 
Brochure human touch
Brochure human touchBrochure human touch
Brochure human touch
 
Keynote 'Mindful werken'
Keynote 'Mindful werken'Keynote 'Mindful werken'
Keynote 'Mindful werken'
 
Ziekenhuisfysiotherapie 2.0 - Tijd voor een nieuwe rol?
Ziekenhuisfysiotherapie 2.0 - Tijd voor een nieuwe rol?Ziekenhuisfysiotherapie 2.0 - Tijd voor een nieuwe rol?
Ziekenhuisfysiotherapie 2.0 - Tijd voor een nieuwe rol?
 
Reintegratie die werkt
Reintegratie die werktReintegratie die werkt
Reintegratie die werkt
 
Samen sterker in de basis ggz Agora 2013
Samen sterker in de basis ggz Agora 2013Samen sterker in de basis ggz Agora 2013
Samen sterker in de basis ggz Agora 2013
 
Mindfulness voor verpleegkundigen: Soft of Zinvol II
Mindfulness voor verpleegkundigen: Soft of Zinvol IIMindfulness voor verpleegkundigen: Soft of Zinvol II
Mindfulness voor verpleegkundigen: Soft of Zinvol II
 
Zorglogistiek-zorgpaden-workflow
Zorglogistiek-zorgpaden-workflowZorglogistiek-zorgpaden-workflow
Zorglogistiek-zorgpaden-workflow
 
ppt presentatie Mindfulness 2015
ppt presentatie Mindfulness 2015ppt presentatie Mindfulness 2015
ppt presentatie Mindfulness 2015
 
Acceptance and commitment therapy
Acceptance and commitment therapyAcceptance and commitment therapy
Acceptance and commitment therapy
 
Nah Behandeling 2011 Excerpt
Nah Behandeling 2011 ExcerptNah Behandeling 2011 Excerpt
Nah Behandeling 2011 Excerpt
 
Yacht Horyzon congres: Presentatie Ben Tiggelaar
Yacht Horyzon congres: Presentatie Ben TiggelaarYacht Horyzon congres: Presentatie Ben Tiggelaar
Yacht Horyzon congres: Presentatie Ben Tiggelaar
 
Masterproef Depressie bij ouderen. E. Kennis, W. Moubax, R. Schreurs, S. Vrancx
Masterproef Depressie bij ouderen. E. Kennis, W. Moubax, R. Schreurs, S. VrancxMasterproef Depressie bij ouderen. E. Kennis, W. Moubax, R. Schreurs, S. Vrancx
Masterproef Depressie bij ouderen. E. Kennis, W. Moubax, R. Schreurs, S. Vrancx
 
Seneca congres - Presentatie Machteld Huber
Seneca congres - Presentatie Machteld HuberSeneca congres - Presentatie Machteld Huber
Seneca congres - Presentatie Machteld Huber
 
Mindfulness en psychotherapie
Mindfulness en psychotherapieMindfulness en psychotherapie
Mindfulness en psychotherapie
 

Plus de koplopers

Audit slecht muren
Audit slecht murenAudit slecht muren
Audit slecht murenkoplopers
 
Gaten in de zorg dochten door AVG
Gaten in de zorg dochten door AVGGaten in de zorg dochten door AVG
Gaten in de zorg dochten door AVGkoplopers
 
Centrum Seksueel en Familiaal Geweld
Centrum Seksueel en Familiaal GeweldCentrum Seksueel en Familiaal Geweld
Centrum Seksueel en Familiaal Geweldkoplopers
 
De digitale muur
De digitale muurDe digitale muur
De digitale muurkoplopers
 
Migranten thuis (en) in het ziekenhuis
Migranten thuis (en) in het ziekenhuisMigranten thuis (en) in het ziekenhuis
Migranten thuis (en) in het ziekenhuiskoplopers
 
Participatie dialoog
Participatie dialoogParticipatie dialoog
Participatie dialoogkoplopers
 
Psychosomatische oefentherapie: brug tussen lichaam en geest
Psychosomatische oefentherapie: brug tussen lichaam en geestPsychosomatische oefentherapie: brug tussen lichaam en geest
Psychosomatische oefentherapie: brug tussen lichaam en geestkoplopers
 
Academische leerwerkplaats Thermion
Academische leerwerkplaats ThermionAcademische leerwerkplaats Thermion
Academische leerwerkplaats Thermionkoplopers
 
Welkom in Thermion. Volg de familie Mutsaers
Welkom in Thermion. Volg de familie MutsaersWelkom in Thermion. Volg de familie Mutsaers
Welkom in Thermion. Volg de familie Mutsaerskoplopers
 
Samenwerking tussen logopedist en psycholoog bij kinderen met een neurologisc...
Samenwerking tussen logopedist en psycholoog bij kinderen met een neurologisc...Samenwerking tussen logopedist en psycholoog bij kinderen met een neurologisc...
Samenwerking tussen logopedist en psycholoog bij kinderen met een neurologisc...koplopers
 

Plus de koplopers (10)

Audit slecht muren
Audit slecht murenAudit slecht muren
Audit slecht muren
 
Gaten in de zorg dochten door AVG
Gaten in de zorg dochten door AVGGaten in de zorg dochten door AVG
Gaten in de zorg dochten door AVG
 
Centrum Seksueel en Familiaal Geweld
Centrum Seksueel en Familiaal GeweldCentrum Seksueel en Familiaal Geweld
Centrum Seksueel en Familiaal Geweld
 
De digitale muur
De digitale muurDe digitale muur
De digitale muur
 
Migranten thuis (en) in het ziekenhuis
Migranten thuis (en) in het ziekenhuisMigranten thuis (en) in het ziekenhuis
Migranten thuis (en) in het ziekenhuis
 
Participatie dialoog
Participatie dialoogParticipatie dialoog
Participatie dialoog
 
Psychosomatische oefentherapie: brug tussen lichaam en geest
Psychosomatische oefentherapie: brug tussen lichaam en geestPsychosomatische oefentherapie: brug tussen lichaam en geest
Psychosomatische oefentherapie: brug tussen lichaam en geest
 
Academische leerwerkplaats Thermion
Academische leerwerkplaats ThermionAcademische leerwerkplaats Thermion
Academische leerwerkplaats Thermion
 
Welkom in Thermion. Volg de familie Mutsaers
Welkom in Thermion. Volg de familie MutsaersWelkom in Thermion. Volg de familie Mutsaers
Welkom in Thermion. Volg de familie Mutsaers
 
Samenwerking tussen logopedist en psycholoog bij kinderen met een neurologisc...
Samenwerking tussen logopedist en psycholoog bij kinderen met een neurologisc...Samenwerking tussen logopedist en psycholoog bij kinderen met een neurologisc...
Samenwerking tussen logopedist en psycholoog bij kinderen met een neurologisc...
 

Mindfulness traning bij onverklaarde lichamelijke klachten

  • 1. Mindfulness training  bij onverklaarde lichamelijke klachten Hiske van Ravesteijn Psychiater in opleiding Onderzoeker bij ELG
  • 2. medicatie cognitieve fysiotherapie gedragstherapie Beschikbare behandelingen Mindfulness training? Deary et al. 2007 Clinical psychology review 
  • 3. Waarom mindfulness? • Bewijs voor effectiviteit bij chronische pijn, depressie,  fibromyalgie en chron. vermoeidheid • Mogelijk meer acceptabel dan psychotherapie • Benadering via het lijf • Gericht op acceptatie versus bestrijden/vermijden
  • 4. Kosten Analyse Quali‐ tatieve studie RCT
  • 5. RCT Randomisatie Frequente bezoekers met  Onverklaarde Lichamelijke Klachten (OLK) Mindfulness  Gebruikelijke training zorg
  • 6. Demografische Mindfulness  Gebruikelijke karakteristieken n = 61 (%) zorg n = 56 (%) Vrouw 49 (80) 38 (68) Leeftijd (jaren) 47.6 46.5 Opleidingsniveau • laag 18 (30) 20 (36) • gemiddeld • hoog 25 (41) 18 (32) 18 (30) 18 (32) Betaald werk 29 (48) 30 (53)
  • 7. Aantal fysieke symptomen Aantal patienten Aantal symptomen 81%   1 of meer chronische ziekten 29%   3 of meer chronische ziekten
  • 9. Adjusted  P= Adjusted  P= difference*  end of treatment difference*  9 months follow  up (95% CI)  (95% CI)  end of treatment 9 months follow  up Physical  0.590 (‐2.39 to  0.70 ‐0.135 (‐3.44 to  0.94 functioning (PCS) 3.57) 3.17) Physical  1.89 (‐4.10 to 7.88) 0.53 ‐0.017 (‐5.75 to  1.00 functioning 5.72) Role physical 4.01 (‐8.70 to 16.7) 0.53 ‐8.54 (‐23.3 to  0.25 6.19) Bodily pain ‐0.727 (‐6.52 to  0.80 0.076 (‐7.28 to  0.98 5.07) 7.43) General health 3.05 (‐3.48 to 9.58) 0.36 0.007 (‐5.95 to  1.00 5.96) * Correctie voor baseline, geslacht, leeftijd, opleidingsniveau Fysiek functioneren (SF 36)
  • 10. Adjusted  P= Adjusted  P= difference*  end of  difference*  9 months  (95% CI) end  treatment (95% CI)  follow up of treatment 9 months  follow up Mental 3.91 (0.235 to  0.037** ‐0.941 (‐4.66 to  0.62 functioning (MCS)  7.59) 2.78) Vitality 7.38 (1.08 to 13.7) 0.022 ‐1.15 (‐8.42 to  0.76 6.12) Social functioning 9.45 (1.37 to 17.5) 0.022 ‐0.185 (‐8.64 to  0.97 8.27) Role emotional 9.41 (‐4.83 to 23.6) 0.19 ‐0.251 (‐13.1 to  0.97 12.6) Mental health 4.15 (‐1.29 to 9.58) 0.13 ‐4.05 (‐9.82 to  0.17 1.73) *Correctie voor baseline, geslacht, leeftijd, opleidingsniveau ** Effect Size d = 0.32 Mentaal functioneren (SF 36)
  • 11. Qualitatieve studie Hóe werkt mindfulness?
  • 12. Interview  serie 1e 2e 3e  MBCT interview interview interview  12 deelnemers 8 vrouwen, 4 mannen 22 ‐ 66 jaar
  • 13. Bewustwording Patroon herkenning Verandering
  • 15. In het hier  en nu zijn Bewustzijn “Ik ging flink over mijn grenzen Het herkennen van  (…) elke keer als ik me een beetje cognitieve,  Inzicht in  beter voelde begon ik extra te emotionele en gedrags patronen werken (…) en mijn lichaam was  patronen gewoon extreem moe. Ik heb dit steeds weer ontkend.” Patronen  veranderen
  • 16. In het hier  en nu zijn Bewustzijn Inzicht in  patronen Dagelijkse patronen veranderen “Ik heb veel steun gegeven aan Grenzen stellen Patronen  terminaal zieken, ik ben ermee Zelfzorg verbeteren veranderen gestopt (…) Nu leef ik echt in het  heden (…) Ik ben begonnen met  bergbeklimmen”
  • 17. Sociale In het hier  Barriere problemen en nu zijn Bewustzijn Barriere Niet accepteren “Ik doe veel te veel in een week (..)  Inzicht in  en dan krijg ik meteen die klachten  (..) Maar ik heb echt het gevoel dat  patronen ik anders geen voldoening zou  hebben in mijn leven ….. Dus heb ik  besloten ermee door te gaan.” Patronen  Barriere Niet veranderen accepteren
  • 18. In het hier en  nu zijn  12/12 Bewustzijn 11/12 Compassie  Acceptatie met jezelf “Ik kan ermee omgaan [chronische Inzicht in  rugpijn pijn], maar patronen  10/12 “Ik heb echt het  op een heel andere gevoel dat ik er manier (…) Het is  mag zijn zoals ik zoals het is, en dat ben: alles is OK,  is het. Je kunt het  wat ik ook voel.”  niet veranderen.”  Patronen  veranderen  7/12
  • 19. Mentaal functioneren verbetert sneller met mindfulness  training Geen significant  Vooral vitaliteit en  verschil tussen de  sociaal functioneren groepen in fysiek verbeteren na functioneren mindfulness training Conclusies
  • 20. Van een focus op korte termijn symptoom reductie Proces van  MBCT verandering Naar acceptatie van ongemak als een onderdeel van het leven En verbeterde zelf zorg
  • 21. Onderzoek naar effect op  Zinvol voor  huisartsen Hulpverleners? Onderzoek naar effect  op co‐assistenten Waardevol voor  patienten Effect op  samenwerking? Mindfulness in het Thermion
  • 22. Fred Wester Waling Tiersma Hans Bor Chris van Weel Participating GPs Hetty Jansen Jasmijn Langbroek Yvonne Suijkerbuijk Dank Anne Speckens Renee Metzemaekers Lea Peters Peter Lucassen Deelnemers