67. ภาคกลางมีพนที่ประมาณ 92,795 ตารางกิโลเมตร
ื้
ประกอบด้ วย 22 จังหวัด แบ่ งออกเป็ น
--ภาคกลางตอนบน มี 7 จังหวัด ได้ แก่ นครสวรรค์
กาแพงเพชร พิจตร พิษณุโลก สุโขทัย เพชรบูรณ์ และ
ิ
อุทยธานี
ั
--ภาคกลางตอนล่ าง มี 15 จังหวัด ได้ แก่ สระบุรี ลพบุรี
สุพรรณบุรี ชัยนาท สิงห์ บุรี อ่ างทอง พระนครศรี อยุธยา
นครนายก ปทุมธานี นนทบุรี นครปฐม สมุทรสงคราม
สมุทรสาคร สมุทรปราการ และกรุ งเทพฯ

68. ที่ตังและขอบเขตภาคกลาง
้
ทิศเหนือ ดินแดนที่อยู่เหนือสุดของภาคคือ จังหวัด
สุโขทัย
ทิศตะวันออก ดินแดนที่อยู่ตะวันออกสุดของภาค คือ
จังหวัดเพชรบูรณ์
ทิศตะวันตก ดินแดนที่อยู่ตะวันตกสุดของภาคคือ
จังหวัดกาแพงเพชร
ทิศใต้ ดินแดนที่อยู่ใต้ สุดของภาค คือ จังหวัด
สมุทรสงคราม

69. ลักษณะภูมประเทศภาคกลาง
ิ
เขตที่ราบ
- เขตที่ราบภาคกลางตอนบน เป็ นที่ราบลุ่มแม่ นาและ ้
ที่ราบลูกฟูก (เนินเขาสลับกับที่ราบ)
- เขตที่ราบภาคกลางตอนล่ าง เป็ นที่ราบกว้ างที่เกิด
จากการทับถมของตะกอน และเกิดเป็ นดินดอนสามเหลี่ยม
ปากแม่ นาเจ้ าพระยา
้
- เขตที่ราบทางตะวันออกและตะวันตก เป็ นที่ราบลุ่ม
แม่ นาสลับกับลูกฟูก มีภเขาที่ไม่ สูงกระจายอยู่ท่ ัวไป
้ ู

70. แม่ นาสายสาคัญของภาคกลาง
้
1. แม่น ้ำเจ้ ำพระยำ เริ่มจำกจังหวัดนครสวรรค์ไหลลงสู่
ทะเลที่จงหวัดสมุทรปรำกำร และมีแม่น ้ำสำยเล็ก ๆ ที่เป็ น
ั
สำขำคือ แม่น ้ำมะขำมเฒ่ำ(แม่น ้ำลพบุรี) แม่น ้ำน้ อย
(สุพรรณบุรี) และแม่น ้ำนครชัยศรี (ท่ำจีน)
2. แม่น ้ำป่ ำสัก เริ่มจำกจังหวัดเลย ไหลมำบรรจบกับ
แม่น ้ำเจ้ ำพระยำที่จงหวัดพระนครศรี อยุธยำ
ั
3. แม่น ้ำสะแกกรัง เริ่มต้ นจำกนครสวรรค์และ
กำแพงเพชร ไหลมำบรวมกับแม่น ้ำเจ้ ำพระยำที่จงหวัดั
อุทยธำนี
ั

71. คลองที่สาคัญในภาคกลาง
1. คลองรังสิต เป็ นคลองที่เชื่อมระหว่ างแม่ นาเจ้ าพระยากับ
้
แม่ นานครนายก
้
2. คลองบางบัวทอง เป็ นคลองที่เชื่อมระหว่ างแม่ นา ้
เจ้ าพระยากับแม่ นานครชัยศรี
้
3. คลองภาษีเจริญ เป็ นคลองที่เชื่อมระหว่ างแม่ นาท่ าจีนกับ
้
คลองบางกอกน้ อย
4. คลองแสนแสบ,คลองพระโขนง และคลองสาโรง เป็ นคลอง
ที่เชื่อมระหว่ างแม่ นาเจ้ าพระยากับแม่ นาบางปะกง
้ ้
5. คลองดาเนินสะดวก เป็ นคลองที่เชื่อมระหว่ างแม่ นาท่ าจีน
้
กับแม่ นาแม่ กลอง
้

76. เทศโนโลยีและสารสนเทศในการศึกษาภูมศาสตร์
ิ
1.การรับรู้จากระยะไกล

77. 2.การรับสัญญาณข้ อมูล

78. 3.การวิเคราห์ ข้อมูล

79. ภาพถ่ ายทางอากาศ (Aerial Photograph) เป็ น
ภาพที่ได้ จากการถ่ ายด้ วยกล้ องถ่ ายรู ปที่ตดตังอยู่
ิ ้
บนเครื่ องบิน

80. ภาพจากดาวเทียม (Satellite image) คือ ภาพที่ได้
จากการบันทึกด้ วยกระบวนการรีโมทเซนซิงจากดาวเทียม
ที่โคจรอยู่รอบโลก

81. รีโมตเซนซิง (remote sensing)
หมายถึง การรับสัญญาณภาพหรื อสัญญาณข้ อมูลตัว
เลขที่เกิดจากวัตถุหรือพืนที่ไม่ ได้ สัมผัสกับวัตถุหรือพืนที่
้ ้
นัน
้
เครื่องมือที่เกี่ยวข้ องกับรีโมตเซนซิง ได้ แก่
๑. รูปถ่ ายทางอากาศ
๒. ข้ อมูลจากดาวเทียม

82. รู ปถ่ ายทางอากาศ
คือ รู ปที่ได้ จากการถ่ ายภาพทางอากาศ โดยผ่ าน
กล้ องและฟิ ล์ มหรื อเครื่ องบันทึกตัวเลข ขนาดฟิ ล์ ม
ที่ใช้ คือ ประมาณ
๒๔ x ๒๔ เซนติเมตร
รู ปถ่ ายทางอากาศมีประโยชน์ อย่ างไร ?

83. รู ปถ่ ายทางอากาศมีประโยชน์ ต่อการเรี ยนการสอน
ภูมศาสตร์ การศึกษาทรั พยากรธรรมชาติ เมือง
ิ
และหมู่บ้าน โรงงานอุตสาหกรรม ความ
หลากหลายทางชีวาภาพและสิ่งแวดล้ อม และอื่น ๆ
เช่ น
๑. การสารวจและทาแผนที่ภมประเทศ
ู ิ
๒. การสารวจและติดตามการเปลี่ยน
ทรั พยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้ อม
๓. การสารวจและติดตามการเปลี่ยนแปลงพืนที่้
การเกษตร การใช้ ท่ ดน
ี ิ

84. ๔. การวางผังเมืองและชุมชน
๕. การสารวจและติดตามการเปลี่ยนแปลง
ความหลากหลายทางชีวภาพ
๖. การสารวจแหล่ งโบราณคดี
๗. การคมนาคมทางบก ทางนา ้
การทหาร

85. ข้ อมูลจากดาวเทียม
ข้ อมูลจากดาวเทียมเป็ นสัญญาณตัวเลขที่ได้ รับ
ณ สถานีรับสัญญาณดาวเทียมภาคพืนดิน ซึ่ง
้
กระจายอยู่บางประเทศทั่วโลก เมื่อสถานีรับ
สัญญาณภาคพืนดินได้ รับข้ อมูลแล้ วจึงแปล
้
ข้ อมูลตัวเลขออกเป็ นภาพ เรียกว่ า “ภาพจาก
ดาวเทียม”

86. ดาวเทียมทีเ่ ราควรรู้จัก
๑. ดาวเทียมแลนด์ แซต (Landsat) เป็ นดาวเทียมของ
สหรัฐอเมริกา ปั จจุบันเป็ นดาวเทียมแลนด์ แซตดวงที่ ๗
(ดาวเทียมแลนด์ แซตดวงแรก เริ่มส่ ง เมื่อ พ.ศ.๒๕๑๕)

87. ๒. ดาวเทียมสปอต (SPOT) เป็ นดาวเทียมของฝรั่งเศส
และกลุ่มประเทศยุโรป ใช้ ศึกษาตะกอนแม่ นา ปาก
้
แม่ นา นาชายฝั่ งทะเล แยกประเภทพืช ศึกษาภูมิ
้ ้
ประเทศ ปั จจุบัน คือ สปอต ๕,๗

88. ๓. ดาวเทียมโนอา (NOAA) เป็ นดาวเทียมขององค์ กรสมุทร
ศาสตร์ และภูมิอากาศแห่ งสหรัฐอเมริกา ศึกษาด้ าน
อุตุนิยมวิทยา โดยเฉพาะการพยากรณ์ อากาศ ปั จจุบัน คือ โน
อา-๑๗
*ดำวเทียมดวงแรกของโลก คือ :
สปุตนิค ๑ ของสหภาพโซเวียต ในปี ค.ศ. ๑๙๕๗๕ *

89. ดาวเทียมธีออส (THEOS : Thailand Earth
Observation Satellite) เป็ นดาวเทียมสารวจข้ อมูล
ระยะไกล (Remote Sensing) เพื่อใช้ สารวจ
ทรั พยากรธรรมชาติของประเทศไทย
สถานีรับสัญญาณดาวเทียมธีออสที่ศรีราชา จ.
ชลบุรี

90. • เป็ นความร่ วมมือระหว่ างรั ฐบาลไทยและรั ฐบาล
ฝรั่ งเศส เมื่อปี 2547 โดยมีสานักงานพัฒนา
เทคโนโลยีอวกาศและภูมสารสนเทศ (องค์ การ
ิ
มหาชน) หรื อ สทอภ. และกระทรวงวิทยาศาสตร์
และเทคโนโลยี (วท.) ดาเนินงานรั บผิดชอบร่ วมกับ
บริษัทเอียดส์ แอสเตรี ยม (EADS Astrium)
ประเทศฝรั่ งเศส ด้ วยงบประมาณ 6,440 ล้ าน
บาท

92. คลื่นสึนามิ (Tsunami) เป็ นคลื่นขนาดยักษ์ “สึ” เป็ น
ภาษาญี่ปุ่นแปลว่า “ท่าเรือ”, “นามิ” แปลว่า “คลื่น” ที่
เป็ นเช่นนีเ้ ป็ นเพราะ ชาวประมงญี่ปุ่นออกไปหาปลา พอ
กลับมาก็เห็นคลืนขนาดยักษ์พดทาลายชายฝัง คลื่นสึนา
่ ั ่
มิไม่ได้เกิดจากการเคลื่อนทีของอากาศ หากแต่เกิดจาก
่
แรงสันสะเทือน เช่น ภูเขาไฟระเบิด แผ่นดินไหว ภูเขาใต้
่
ท้องทะเลถล่ม หรืออุกกาบาตพุงชน ่

93. • มหาสมุทร แรงสันสะเทือนเช่นนีทาให้เกิดคลื่นยักษ์ที่มี
่ ้
ฐานกว้าง 100 กิโลเมตร แต่สงเพียง 1 เมตร
ู
เคลื่อนที่ดวยความเร็วประมาณ 700 – 800 เมตร
้
ต่อชัวโมง เมือคลื่นเดินทางเข้าใกล้ชายฝัง สภาพท้อง
่ ่ ่
ทะเลที่ตนเขินทาให้คลื่นลดความเร็วและอัดตัวจนมี
ื้
ฐานกว้าง 2 – 3 กิโลเมตร แต่สงถึง 10 – 30
ู
เมตร เมือกระทบเข้ากับชายฝังจึงทาให้เกิดภัยพิบติ
่ ่ ั
มหาศาล เพื่อที่จะเข้าใจเรื่องสาเหตุของการเกิด
คลื่นสึนามิได้อย่างถ่องแท้ จะต้องศึกษาให้เข้าใจ
ความรูพื้นฐานดังต่อไปนี้
้

94. โครงสร้างภายในของโลก
• โลกที่เราอาศัยอยูมขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางยาว 12,756
่ ี
กิโลเมตร (รัศมี 6,378 กิโลเมตร) โครงสร้างภายในของ
โลกแบ่งออกเป็ นชันๆ ตามสถานะของวัสดุ (ภาพที่ 1) ที่ใจ
้
กลางของโลกมีอณหภูมสงถึง 5,000 ?C แก่นชันในเป็ น
ุ ิ ู ้
เหล็กร้อนมีสถานะเป็ นของแข็ง ส่วนแก่นชันนอกเป็ นเหล็ก
้
หลอมละลายเคลื่อนที่ดวยการพาความร้อน
้
(convection) ทาให้เกิดสนามแม่เหล็กโลก ถัดขึนมา ้
เรียกว่า แมนเทิล เป็ นวัสดุเนืออ่อน
้

95. • ส่วนที่อยู่ขางนอกสุดคือ เปลือกโลก ซึ่งมีอยู่ 2 ชนิด
้
คือ เปลือกทวีป และเปลือกมหาสมุทร ตังอยู่บนแมน
้
เทิลชันบนสุด เรียกโดยรวมว่า ลิโทสเฟี ยร์
้
(Lithosphere) ซึ่งมีสถานะเป็ นของแข็ง ลอยอยู่
บนแมนเทิลชันบนที่ชอว่า แอสทีโนสเฟี ยร์
้ ื่
(Astenosphere) ซึ่งเป็ นวัสดุเนืออ่อนเคลื่อนที่
้
ด้วยการพาความร้อน หรือที่รจกกันโดยทัวไปว่า
ู้ ั ่
แมกม่า (Magma) ขณะที่แอสทีโนสเฟี ยร์เคลื่อนที่ไป
มันจะพาให้เปลือกโลกซึ่งอยู่ดานบนเคลื่อนที่ไปด้วย
้
เมือเปลือกโลกเคลื่อนที่ชนกัน ทาให้เกิดแผ่นดินไหว
่

97. การเคลื่อนตัวของเปลือกโลก
• เปลือกโลกมิได้เป็ นแผ่นเดียวต่อเนืองติดกันดังเช่นเปลือกไข่ หากแต่
่
เหมือนเปลือกไข่แตกร้าว มีแผ่นหลายแผ่นเรียงชิดติดกันเรียกว่า
“เพลต” (Plate) ซึ่งมีอยู่ประมาณ 20 เพลต เพลตที่มขนาดใหญ่ี
ได้แก่ เพลตแปซิฟิก เพลตอเมริกาเหนือ เพลตอเมริกาใต้ เพลตยูเร
เซีย เพลตแอฟริกา เพลตอินโด-ออสเตรเลีย และเพลตแอนตาร์กติก
เป็ นต้น เพลตแปซิฟิกเป็ นเพลตที่ใหญ่ที่สดและไม่มเี ปลือกทวีป กิน
ุ
อาณาเขตหนึงในสามของพื้นผิวโลก เพลตทุกเพลตเคลื่อนตัว
่
เปลี่ยนแปลงขนาดและรูปร่างอยู่ตลอดเวลา (ดูภาพที่ 2)

114. การเปลียนแปลงเชิงภูมิศาสตร์ และภัยพิบัตของโลก
่ ิ
• การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพของมนุษย์
1.การสร้ างโพลเดอร์ polder ที่ เนเธอร์ แลนด์
เป็ นพื ้นที่รำบที่มนุษย์สร้ ำงขึ ้นจำกกำรทำเขื่อนกัน
้
น ้ำทะเลโดยใช้ กงหังลมเป็ นเครื่ องมือช่วยระบำย
ั

117. 2.การสร้ างเขื่อน

120. 3.การถมทีดินในทะเลบริเวณอ่ าวเปอร์ เซีย
่

122. การเปลียนแปลงภูมอากาศของโลก
่ ิ
เอลนิโญ เป็ นคาที่มาจากภาษาเปรู หมายถึง บุตรของพระเจ้ า
ใช้ เรี ยกปรากฏการณ์ ของอากาศที่ชาวประมงตามแนวชายฝั่ ง
ทะเลตะวันตกของ ทวีปอเมริกาใต้ ค้ ุนเคยกัน ประมาณช่ วง
เทศกาลคริสต์ มาสของทุกปี ชาวประมงสังเกตว่ าพวกเขา
สามารถจับปลาได้ น้อยลงอันเป็ นผลสืบเนื่องมาจาก
ปรากฏ การณ์ เอลนิโญ ซึ่งเป็ นการเปลี่ยนแปลงรูปแบบของ
ภูมิอากาศตามฤดูกาลเหนือมหาสมุทรแปซิฟิก โดยการ
เปลี่ยนแปลงเช่ นนีทาให้ กระแสนาใน
้ ้

123. มหาสมุทรแปซิฟิกที่ไหลตามปกติจากทิศ
ตะวันออกไปทิศตะวันตกไหลย้ อนกลับ ส่ งผลให้
อุณหภูมิของพืนผิวทะเลตังแต่ มหาสมุทรแปซิฟิก
้ ้
ตอนกลางจนถึงชายฝั่ ง ทวีปอเมริกาใต้ อบอุ่นขึน การ
้
ลอยตัวของมวลนาเย็นในเขตศูนย์ สูตรซึ่งตามธรรมดา
้
เกิดขึนตามแถบชายฝั่ ง ทะเลจะหยุดลง ทาให้
้
สารอาหารไม่ สามารถลอยตัวขึนจากท้ องทะเลได้
้
กระทบต่ อถึงแพลงก์ ตอนและปลาต้ องอพยพไปหากิน
ที่แถบอื่น จึงทาให้ จานวนปลาลดลง

127. ผลกระทบ
-บริเวณที่เคยฝนตกชุกกลับแห้ งแล้ ง
-บริเวณแห้ งแล้ งฝนตกชุก
-เกิดไฟไหม้ ป่า ในอินโดนีเซีย ตอน
เหนือออสเตรเลีย
-เกิดการเคลื่อนตัวของพายุหมุนเขต
ร้ อน

129. http://www.youtube.com/watch?v=RK_TklA5P-s
ปรากฎการณ์ เอลนิโญ่
และ ลานิญ่า Voice TV

130. ปรากฏการณ์เรื อนกระจก