1. โวหารภาพพจน์
จัดทําโดย
ครุบัวตูม ออนตะไคร้

2. ความหมายของโวหารภาพพจน์
โวหารภาพพจน์ คือ กลวิธีการนําเสนอสารโดยการพลิกแพลงภาษาที่
ใช้ พูด หรือเขียนให้ แปลกออกไปจากภาษาตามตัวอักษรทําให้ ผ้ ูอ่านเกิด
ภาพในใจเกิดความประทับใจ เกิดความรู้ สึกสะเทือนใจ เป็ นการ
เปรียบเทียบให้ เห็นภาพอย่ างชัดเจน

3. อุปมาโวหาร
อุปมา ( Simile ) คือ การเปรียบเทียบว่ าสิ่ งหนึ่งเหมือนกับสิ่ งหนึ่ง
โดยใช้ คาเชื่อมทีมความหมายเช่ นเดียวกับ คําว่ า
ํ ่ ี
“เหมือน” เช่ น ดุจ ดัง ราว ราวกับ
่
เปรียบ ประดุจ เฉก เล่ ห์ ปาน ประหนึ่ง
เพียง เพียง พ่าง ปูน ฯลฯ
้

4. ตัวอย่าง อุปมาโวหาร
ปัญญาประดุจดังอาวุธ
ท่ าทางหล่ อนราวกับนางพญา
ปากเธอเหมือนกระจับอ่ อน
ไพเราะกังวานปานเสี ยงนกร้ อง
จมูกเหมือนลูกชมพู่
ตาเหมือนตามฤคมาศ
ใบหูเหมือนทอดมันร้ อนๆ
โทษผู้อนเพียงเมล็ดงา
ื่ ้

5. อุปลักษณ์ ( Metaphor )
อุปลักษณ์ ก็คล้ ายกับอุปมาโวหารคือเป็ นการเปรียบเทียบเหมือนกัน แต่
เป็ นการเปรียบเทียบ สิ่ งหนึ่งเป็ นอีกสิ่ งหนึ่ง อุปลักษณ์ จะไม่ กล่ าวโดยตรง
เหมือนอุปมา แต่ ใช้ วธีกล่ าวเป็ นนัยให้ เข้ าใจเอาเองทีสําคัญ อุปลักษณ์ จะ
ิ ่
ไม่ มคาเชื่อมเหมือนอุปมา อุปลักษณ์ มลกษณะการเปรียบเป็ นจะมีคาว่ า
ี ํ ีั ํ
เป็ น, คือ อยู่ในข้ อความนั้น

6. ตัวอย่าง โวหารอุปลักษณ์
ขอเป็ นเกือกทองรองบาทา ไปจนกว่าชีวนจะบรรลัยั
ทหารเป็ นรั้วของชาติ
เธอคือดอกฟ้ าแต่ฉนนั้นคือหมาวัด
ั
เธอเป็ นดินหรื อเธอเป็ นหญ้าแท้จริ งมีค่ากว่าใครนิรันดร์
ชาวนาเป็ นกระดูกสันหลังของชาติ
ครู คือแม่พิมพ์ของชาติ
ํ
ชีวิตคือการต่อสู้ ศัตรู คือยาชูกาลัง

7. ปฏิพากย์ ( Paradox )
ปฏิพากย์ หรือ ปรพากย์ คือการใช้ ถ้อยคําทีมความหมายตรงกันข้ าม
่ ี
หรือขัดแย้ งกันมากล่ าว อย่ างกลมกลืนกันเพือเพิมความหมายให้ มนําหนัก
่ ่ ี ้
มากยิงขึน
่ ้
ตัวอย่ างปฏิพากย์ โวหาร
เลวบริสุทธิ์ บาปบริสุทธิ์ สวยเป็ นบ้ า สวยอย่ างร้ ายกาจ
สนุกฉิบหาย สวรรค์ บนดิน ยิงรีบยิงช้ า
่ ่
นําร้ อนปลาเป็ น นําเย็นปลาตาย เสี ยน้ อยเสี ยยาก เสี ยมากเสี ยง่ าย
้ ้
รักยาวให้ บั่น รักสั้ นให้ ต่อ แพ้เป็ นพระ ชนะเป็ นมาร

8. อติพจน์ (Hyperbole)
อติพจน์ หรือ อธิพจน์ คือโวหารทีกล่ าวเกินความจริง เพือเน้ นความรู้สึก
่ ่
ทําให้ ผ้ ูฟังเกิดความรู้สึกทีลกซึ้งภาพพจน์ ชนิดนีนิยมใช้ กนมากแม้ ในภาษาพูด
่ึ ้ ั
เพราะเป็ นการกล่ าวทีทาให้ เห็นภาพได้ ง่ายและแสดงความรู้ สึกของกวีได้
่ ํ
อย่ างชัดเจน
ตัวอย่ างอติพจน์ โวหาร
คิดถึงใจจะขาด คอแห้ งเป็ นผง ร้ อนตับจะแตก
หนาวกระดูกจะหลุด การบินไทยรักคุณเท่ าฟา ้
คิดถึงเธอทุกลมหายใจเข้ าออก

9. ในกรณีทใช้ โวหารตํากว่ าจริงเรียกว่ า "อวพจน์ "
ี่ ่
ตัวอย่ าง อวพจน์ โวหาร
เล็กเท่ าขีตาแมว
้
เพียงชั่วลัดนิวมือเดียว
้
รอสั กอึดใจเดียว

10. บุคลาธิษฐาน (Personification )
บุคลาธิษฐาน หรือ บุคคลวัต คือการกล่ าวถึงสิ่ งต่ างๆ ทีไม่ มชีวต
่ ี ิ
ไม่ มความคิด ไม่ มวญญาณ
ี ีิ เช่ น โต๊ ะ เก้ าอี้ อิฐ ปูน หรือ
สิ่ งมีชีวตทีไม่ ใช่ มนุษย์ เช่ น ต้ นไม้ สั ตว์ โดยให้ สิ่งต่ างๆเหล่ านีแสดงกิริยา
ิ ่ ้
อาการและความรู้สึกได้ เหมือนมนุษย์
ตัวอย่ าง บุคลาธิษฐาน หรือ บุคคลวัต
มองซิ..มองทะเล บางครั้งมันบ้ าบิ่น
ทะเลไม่ เคยหลับใหล บางครั้งยังสะอืน ้
เห็นลมคลืนเห่ จูบหิน
่ กระแทกหินดังครืนครืน
ใครตอบได้ ไหม ไฉนจึงตืนทะเลมันตืนอยู่รํ่าไป
่ ่

11. ตัวอย่าง บุคลาธิษฐาน
ฟ้ าหัวเราะเยาะข้า ชะตาหรื อดินนั้นถืออภิสิทธิ์ ชีวิตข้าเองไม่เกรงดินฟ้ า
ไส้เดือนเที่ยวเกี้ยวสาว ทุกจุลินทรี ยอะมีบา
์
ชาวอัปสรนอนชั้นฟ้ า เชิดหน้าได้ดิบได้ดี
เสี ยงร้องไห้ร่ ําหาเหมือนฟ้ าร้อง พระธรณี ตีอกด้วยตกใจ
พระเสื้ อเมืองเมินมองแล้วร้องไห้ โลกบาลถอนฤทัยไม่อาจมอง

12. สั ญลักษณ์ (symbol )
สัญลักษณ์ เป็ นการเรียกชื่อสิ่ งๆหนึ่งโดยใช้ คาอืนมาแทน ไม่ เรียกตรงๆ
ํ ่
ส่ วนใหญ่ คาทีนํามาแทนจะเป็ นคําทีเ่ กิดจากการเปรียบเทียบและตีความซึ่ง
ํ ่
ใช้ กนมานานจนเป็ นทีเ่ ข้ าใจและรู้ จกกันโดยทัวไป
ั ั ่

13. ตัวอย่ าง สั ญลักษณ์
เมฆหมอก แทน อุปสรรค
สี ดา แทน
ํ ความตาย ความชั่วร้ าย
สี ขาว แทน ความบริสุทธิ์
กุหลาบแดง แทน ความรัก
หงส์ แทน คนชั้นสู ง
กา แทน คนตําต้ อย
่
ดอกไม้ แทน ผู้หญิง
แสงสว่ าง แทน สติปัญญา
เพชร แทน ความแข็งแกร่ ง ความเป็ นเลิศ
แก้ ว แทน ความดีงาม ของมีค่า
ลา แทน คนโง่ คนน่ าสงสาร คนพาล คนคด
สุ นัขจิงจอก
้ แทน คนเจ้ าเล่ ห์

14. นามนัย ( Metonymy )
นามนัย คือการใช้ คาหรือวลีซึ่งบ่ งลักษณะหรือคุณสมบัตของสิ่ งใดสิ่ งหนึ่ง
ํ ิ
แทนอีกสิ่ งหนึ่งคล้ ายๆสั ญลักษณ์ แต่ ต่างกันตรงที่ นามนัยนั้นจะดึง
เอาลักษณะบางส่ วนของสิ่ งหนึ่งมากล่ าว ให้ หมายถึงส่ วนทั้งหมด

15. ตัวอย่าง นามนัย
เมืองโอ่ ง หมายถึง จังหวัดราชบุรี
เมืองย่ าโม หมายถึง จังหวัดนครราชสี มา
ทีมเสื อเหลือง หมายถึง ทีมมาเลเซีย
ทีมกังหันลม หมายถึง เมืองเนเธอร์ แลนด์
ทีมสิ งโตคําราม หมายถึง อังกฤษ
ฉัตร หมายถึง กษัตริย์
เก้ าอี้ หมายถึง ตําแหน่ ง
มือทีสาม ่ หมายถึง ผู้ก่อความเดือดร้ อน
เมืองนําหอม้ หมายถึง ประเทศฝรั่งเศส

16. สั ทพจน์ (Onematoboeia )
สั ทพจน์ หมายถึงภาพพจน์ ทเี่ ลียนเสี ยง
ธรรมชาติ
เช่ น เสี ยงดนตรี เสี ยงสั ตว์
เสี ยงคลืน เสี ยงลม เสี ยงฝนตก
่
เสี ยงนําไหล ฯลฯ การใช้ ภาพพจน์
้
ประเภทนีจะทําให้ เหมือนได้ ยนเสี ยง
้ ิ
นั้นจริง ๆ

17. ตัวอย่าง สัทพจน์
ลูกหมาร้องบ๊อก ๆ ๆ ลูกนกร้องจิ๊บๆๆ ลูกแมวร้องเหมียว ๆ ๆ
เปรี้ ยง ๆ ดังเสี ยงฟ้ าฟาด
ตะแลกแต๊กแต๊กตะแลกแต๊กแต๊ก กระเดื่องดังแทรกสํารวลสรวลสันต์
คลื่นซัดครื นครื นซ่ าที่ผาแดง
ุ่
นํ้าพุพงซ่าไหลมาฉาดฉาน เห็นตระการเสี ยงกังวาน
มันดังจอกโครม จอกโครม มันดังจอก จอก โครม โครม
บัดเดี๋ยวดังหง่างเหง่งวังเวงแว่ว อ้อยอี๋เอียง อ้อยอี๋เอียงส่ งเสี ยงร้อง
เสี ยงลิงค่างบ่างชะนีวะหวีดโหวย กระหึ มโหยห้อยไม้น่าใจหาย
ป๊ ะโท่นป๊ ะโท่นป๊ ะโท่นโท่น

18. สรุ ปโวหารภาพพจน์
๑. อุปมาโวหาร
๒. อุปลักษณ์ โวหาร
๓. ปฏิพากย์ พจน์
๔. อติพจน์ หรือ อธิพจน์
๕. อวพจน์
๖. บุคลาธิษฐาน บุคคลวัต
๗. สั ญลักษณ์
๘. นามนัย
๙. สั ทพจน์

19. ั ้ ่
ให้นกเรี ยนวิเคราะห์ขอความต่อไปนี้วามีโวหารภาพพจน์ชนิดใดบ้าง
เช้าวันหนึ่งตื่นขึ้นมาด้วยอารมณ์สดใส ท้องฟ้ าใสสด บรรยากาศสวยงามเหมือนได้อยูบน ่
่
สวรรค์ จิตใจว้าวุนคิดถึงคนไกลที่ไปเป็ นทหารทําหน้าเป็ นรั้วของชาติ คิดถึงปั ญหาภาวะ
เศรษฐกิจ คิดถึงชาวนาที่เป็ นกระดูกสันหลังของชาติ ทันใดนั้น ได้ยนเสี ยงแตรรถยนต์ดง
ิ ั
ปิ๊ น ปิ๊ น เขาจึงตื่นจากภวังค์ และรู ้สึกกระหายนํ้าอย่างมาก มองดูทะเลซัดคลื่นเข้าหาฝั่ง
ซึ่งมีความใหญ่โตราวจะพังถล่มทับบ้านเรื อน นกน้อยกําลังบินออกจากรังเพื่อหากิน
ส่ งเสี ยงจิ๊บๆจ๊าบๆร้องเรี ยกกัน ฟ้ าเริ่ มหลังนํ้าตา ท้องฟ้ ามืดคลึ้ม สายลมโบกพัดอย่างแรง
่
ต้นมะพร้าวไม่อาจต้านความแรงได้ลมนอนเคลื่อนเต็มท้องถนน ฉันรู ้สึกถึงธรรมชาติ
้
ธรรมชาติที่พร้อมจะเอาคืนจากมนุษย์ผที่ทาลายธรรมชาติ..
ู้ ํ