การสอนกระบวนการคิดด้วยโครงงาน

1. การสอนกระบวนการคิดด้วยโครงงาน
บทนา
การสอนการคิดด้วยโครงงานเป็นการปรับเปลี่ยนการเรียนรู้ เป็น
การท้าทายให้ผเรียนสืบค้น และกระตุ้นให้เกิดการเรียนรู้รูปแบบการสอน
ู้
ให้ผู้เรียนแสวงหาและค้นพบความรูด้วยตนเอง
้ ผู้เรียนใช้กระบวนการ
เรียนรู้ สร้างความรู้ของตนเอง เพื่อความสาเร็จในการเรียนรู้ ความสุขและ
ความภาคภูมใจในตนเอง
ิ เป็นรูปแบบการสอนที่เน้นผูเรียนเป็นสาคัญ
้
ส่งผลให้ผเรียนมีคุณภาพรอบด้าน เป็นคนดี คนเก่ง และมีความสุขตาม
ู้
เจตนารมณ์ของพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. ๒๕๔๒
การจัดการเรียนรู้
โครงงานเป็นงานวิจัยเล็ก ๆ ของเด็ก ตอบสนองความกระหายใคร่รู้ ปลูกฝังนิสัยรักการเรียนรู้ รักการ
ทางาน มีค่านิยมในการสร้างผลผลิต มีแรงจูงใจใฝ่สัมฤทธิ์สูง ตังมั่นยึดความสาเร็จ และคุณค่า
้
ประโยชน์เป็นเป้าหมาย ฝึกทักษะการคิด การทางานที่เป็นระบบ เป็นเหตุเป็นผล คานึงถึงความ
เชื่อมโยงความสัมพันธ์สิ่งต่าง ๆ ฝึกความพากเพียร อดทนพยายาม รวมทั้งความสานึกรับผิดชอบต่อ
ตนเองครอบครัวและสังคม
การเรียนรู้ดวยโครงงาน เป็นการเรียนรู้แบบองค์รวม ที่เอาปัญหาความจาเป็นของชีวิต และ
้
สังคมเป็นตัวตั้ง เชื่อมโยงบูรณาการหลาย ๆ สาระการเรียนรู้ และทักษะต่าง ๆ เข้าด้วยกัน เรียนรู้จาก
ประสบการณ์ การเผชิญสถานการณ์ปัญหาจริง ลงมือปฏิบัติจริงในการปรับปรุงพัฒนา แก้ปัญหาของ
ตนเอง สังคมแวดล้อมรอบ ๆ ตัว เกิดการเรียนรู้พัฒนาทั้งความรู้ ความคิด คุณลักษณะและทักษะต่าง
ๆ รวมทั้งค้นพบความถนัดความสนใจของตนเอง มีความสุขภาคภูมใจในตนเอง
ิ

2. ขั้นนำ
ขั้นวำงแผน
(Plan)
ขั้นนำเสนอ ขั้นตอนการสอนการคิดด้วยโครงงาน ขั้น
รำยงำน ดำเนินกำร
รูปแบบการสอน
(Action) ( Do)
ขั้นเขียน
รำยงำน
(Check)

3. แผนการจัดการเรียนรู้ การทาโครงงานภาษาไทย
วิชา วรรณกรรมท้องถิ่น ท 40281 จานวน 8 ชั่วโมง
เรื่อง วรรณกรรมท้องถิ่นกับวิถีชุมชน
สาระสาคัญ
วัฒนธรรมท้องถิ่นเป็นวิถีชีวิตของคนในแต่ละชุมชน ซึ่งเป็นมรดกสืบทอดต่อกันมา และทุกคน
ย่อมมีความภูมใจในการเป็นเจ้าของร่วมกัน ทาให้เกิดความรัก หวงแหนในท้องถิ่นของตน การศึกษา
ิ
วัฒนธรรมท้องถิ่นในรูปแบบการทาโครงงานเป็นกระบวนการหนึ่งที่จะทาให้ผู้เรียนค้นพบความรู้ด้วย
ตนเอง โดยใช้กระบวนการกลุ่มในการร่วมมือกันทางาน สร้างความรูด้วยตนเอง ฝึกทักษะการคิด การ
้
ทางานที่เป็นระบบ เพื่อให้เกิดความสาเร็จ และมีความสุขในการเรียนรูและภาคภูมิใจในผลงานของ
้
ตนเอง
จุดประสงค์
1. ผูเรียนเกิดการเรียนรู้จากการศึกษา ค้นคว้าด้วยตนเอง
้
2. ผูเรียนสามารถรวบรวมข้อมูล นามาเขียนรายงาน และจัดทาเป็นโครงงานได้
้
3. ผูเรียนสามารถนาเอาผลงานที่ได้จากการศึกษาค้นคว้ามานาเสนอแก่ผที่สนใจได้
้ ู้
กิจกรรมการเรียนการสอน
ขั้นนา ( P )
1. ครูและนักเรียนสนทนาเรื่องวัฒนธรรมท้องถิ่นซึ่งเป็นวิถีชีวตของคนในชุมชน
ิ
2. ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายเรื่อง การศึกษาวัฒนธรรมท้องถิ่นจากรูปแบบการทาโครงงาน
กระบวนการทาโครงงาน ประโยชน์ที่ได้รับจากการทาโครงงาน ตลอดจนถึงการมีส่วนช่วยใน
การอนุรักษ์วัฒนธรรมท้องถิ่นในคงอยู่

4. ขั้นวางแผน (P )
3. ให้นักเรียนรวมกลุ่มกัน กลุ่มละ 7 – 8 คน สมาชิกแต่ละกลุ่มต้องอาศัยอยู่ในพืนที่เดียวกันหรือ
้
ชอบที่จะศึกษาวัฒนธรรมท้องถิ่นเดียวกัน
4. ครูแจกรูปแบบการวางแผนในการทาโครงงาน นักเรียนแต่ละกลุ่มแบ่งงานกันทา ร่วมกันศึกษา
และวางแผนการทางาน ตามขั้นตอนในแบบฟอร์มจากหัวข้อ วัฒนธรรมท้องถิ่น โดยครูคอยให้
คาแนะนา เน้นความสนใจใฝ่รู้ที่จะร่วมกันศึกษาและรับผิดชอบการทางาน
5. ครูตรวจสอบและให้คาแนะนาการวางแผนงานก่อนที่จะนาไปดาเนินการ
ขั้นดาเนินการ ( D )
6. (ให้เวลาในการศึกษา ค้นคว้า รวบรวมข้อมูล 2 สัปดาห์ ) ในระยะนีครูคอยกระตุ้น ให้
้
คาปรึกษาและให้กาลังใจในการทางาน
ขั้นการเขียนรายงาน ( C )
7. ครูและนักเรียนสนทนาซักถามถึงข้อมูลการศึกษา ค้นคว้า และรวบรวมเพื่อทารายงาน
8. นักเรียนศึกษาใบความรูเรื่องการเขียนรายงาน
้
9. นักเรียนนาข้อมูลที่ได้มาเขียนเป็นรายงานตามรูปแบบที่กาหนด
10. นักเรียนตรวจทานความถูกต้อง ครูให้คาแนะนาในการเขียนรายงานในส่วนที่ตองไปเพิ่มเติม
้
ขั้นนาเสนอผลงาน ( A )
11. ครูอธิบายวิธีการ ขั้นตอนในการนาเสนอผลงาน โดยให้นักเรียนเตรียม แผงโครงงาน ป้ายนิเทศ
รายงานการทาโครงงาน แบบประเมิน และเตรียมตัวในการนาเสนอ
12. นักเรียนทุกกลุ่มจัดแสดงผลงานการศึกษา อธิบายขั้นตอนการทาโครงงาน และความ
ภาคภูมิใจในการศึกษาโครงงาน แลกเปลี่ยนความรูกับผูสนใจ และให้ผเข้าชมทาแบบประเมิน
้ ้ ู้
13. หลังจากที่ทุกกลุ่มนาเสนอผลงานแล้ว ร่วมกันสรุปความสาเร็จ และข้อบกพร่องของการทา
โครงงานเพื่อเป็นแนวทางในการพัฒนาการทางานในโอกาสต่อไป

5. สื่อการสอน
1. ใบความรูเรื่อง การเขียนโครงงานภาษาไทย
้
2. ใบความรูเรื่อง วัฒนธรรมท้องถิ่น
้
การวัดและประเมินผล
1. สังเกตจากความสนใจเรียน
2. สังเกตการทางานกลุ่ม
3. สังเกตจากการนาเสนอผลงาน
4. ตรวจผลงานการเขียนรายงาน

6. การสอนกระบวนการคิดด้วยโครงงาน
ครูณัฐญา กาลันสีมา
ครูชานาญการ
โรงเรียนถ้าปินวิทยาคม
สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 36

7. ครูณัฐญา กาลันสีมา
เทคนิคการสอนด้วยโครงงานภาษาไทยเป็นนวัตกรรมที่ใช้ใน
การสอนเพื่อให้เกิดกระบวนการคิดและนาไปสูการพัฒนาทักษะการคิด
่
กระบวนการทางานกลุ่มของนักเรียน โดยใช้กระบวนการคิดด้วยการทา
โครงงาน เป็นการสอนกระบวนการคิด คิดวิเคราะห์ คิดสังเคราะห์ คิด
ประเมินค่าและการนาไปใช้ ซึ่งเป็นทักษะการคิดขั้นสูง และเป็นความตังใจของผู้สอนที่ให้
้
นักเรียนใช้เทคนิคการทางานด้วยวงจร P-D-C-A
เริ่มจากการตังคาถาม
้ แล้วจึงเกิดกระบวนการคิดแก้ปัญหา สูการวางแผน
่
(Plan) เสาะแสวงหาความรู้ (Do) จากภูมปัญญาท้องถิ่น
ิ
ทัศนคติ วัฒนธรรม ประเพณี วิถชีวต ความเชื่อ ตานาน คา
ี ิ
บอกเล่า แล้วจึงนามาคิดวิเคราะห์ แยกแยะ (Check) เป็น
หมวดหมู่ เรียบเรียง รวบรวมอภิปรายแสดงความคิดเห็นกันใน
หมู่คณะ นามาสู่การสรุปผลการศึกษาโครงงาน (Action)
จากนั้นจึงมีการนาเสนอโครงงานตามหลักการนาเสนอโดยยึด
หลัก 3P คือ 1.วางแผน(planning) 2.การเตรียมการ(preparation) 3. การนาเสนอ
(presentation)
ในยุคสังคมที่เป็นสังคมแห่งการเรียนรู้ จาเป็นต้องมีองค์ความรู้อย่างแท้จริง รวมไป
ถึงในการพัฒนานักเรียนให้มีความรู้แบบยั่งยืน การสอนคิดด้วยโครงงานจึงสนองแนวคิดได้
อย่างสมบูรณ์และเน้นนักเรียนเป็นสาคัญอย่างแท้จริง

8. “...นอกจากจะได้รับความรู้เรื่องความเชื่อ
และตานานในอดีตแล้ว พวกเรายังรู้สึก
สนุกกับการทาโครงงาน รู้จักมีความคิด
ริเริ่มสร้างสรรค์ เกิดความสามัคคีในหมู่
คณะและพัฒนาตัวเองให้ก้าวหน้าขึ้น ...”
กลุ่มตานานผ้าขาวเป็ง ม.6/2
“...กลุ่มกระผมมีความสนใจที่จะศึกษาโครงงานเรื่อง “ข้าว” จากการทางาน
กลุ่มกระผมได้รับความรู้เรื่องสานวนสุภาษิตเกี่ยวกับข้าว ข้าวกับวิถีชีวิตและ
ความเชื่อเกี่ยวกับข้าว นอกจากนั้นยังได้คิดร่วมกัน รู้จักวิธีการทางานเป็น
ขั้นตอน เกิดความสามัคคีและตรงต่อเวลา สิ่งที่ภาคภูมิใจคือการเผยแพร่
โครงงานในงานชมพูขาวนิทรรศ์ ได้นาความรู้มอบให้ผู้อื่น ถึงแม้วาจะเหน็ด
่
เหนือย เราก็ได้รับความสนุกสนานและมีความสุข...”
่