Contenu connexe
Similaire à หลักธรรมพุทธศาสนา (20)
หลักธรรมพุทธศาสนา
- 1. หลักธรรมทางศาสนาพุทธ
ธรรมมีอุปการมาก 2 อยาง
1.สติ คือความระลึกได หมายความวาระลึก
ไดขณะพูด ขณะคิด ขณะทํา
2. สัมปชัญญะ คือความรูตัว หมายความวา
รูตัวขณะพูด ขณะคิด ขณะทํา
- 2. ธรรมที่คุมครองโลก 2 อยาง( เทวธรรม )
1.หิริ คือความละอาแกใจ หมายความ
วาละอายตอบาป ละอายตอสิ่งที่
ที่ทําความชั่ว
2. โอตตัปปะ คือความเกรงกลัวตอบาป
ที่ตัวเองไดทํา
- 4. ไตรลักษณ ( สามัญลักษณ )
1.อนิจตา(อนิจจัง) คือความไมเที่ยง
2. ทุกขตา(ทุกขัง) คือความเปนทุกข
3. อนัตตตา(อนัตตา) คือความไมมี
ตัวตน
- 5. บุตรมี 3 ประเภท
1. อวชาตบุตร คือบุตรที่ดวยกวาบิดามารดา
2. อนุชาตบุตร คือบุตรที่มีความเสมอบิดา
มารดา
3. อภิชาตบุตร คือบุตรที่ดีกวาบิดามารดา
- 6. สมาธิ 3
1.ขณิกสมาธิ คือสมาธิชั่วขณะ
2. อุปจารสมาธิ คือสมาธิเฉียด ๆ
3. อัปปนาสมาธิ คือสมาธิแนวแนที่
เขาฌานสมาบัติคือบรรลุธรรม
- 7. ปญญา 3
1. สุตมยปญญา คือปญญาเกิดจากการฟง
2. จินตามยปญญา คือปญญาเกิดจาก
ความคิด คือคิดกอนทําคิดกอนพูด
3. ภาวนามยปญญา คือปญญาเกิดจากการ
บรมการฝกสมาธิ
- 8. สุตมยปญญา มี 2 ดับ
ตมย
1.ระดับธรรมดา ไดแกการศึกษาเลาเรียน
เชน การพูด การฟง การอาน การเขียน
ผูเรียนจะตองมีความสนใจและความตั้งใจ
เรียนตาสมควร
- 10. 2. จินตามยปญญา มี 2 ระดับ
1.ระดับธรรมดา หมายถึงการนํารูที่
กระจัดกระจายอยูมาจัดใหเปนระบบ มี
ความสัมพันธกันเรื่อง ๆ ไป
- 13. 3. ภาวนามยปญญามี 2 ระดับ
1. ระดับธรรมดา หมายถึง การลงมือ
ปฏิบัติดวยตนเอง เมือไดศึกษาทฤษฎี
่
ก็ศึกษาภาคปฏิบัติตอไป เชน การทดลอง
วิทยาศาสตร เปนตน
- 16. ทุจริต 3 อยาง
1. กายทุจริต ประพฤติชั่วดวยกาย
2. วจีทุจริต ประพฤติชั่วดวยวาจา
3. มโนทุจริต ประพฤติชั่วดวยใจ
- 17. สุจริต 3 อยาง
1. กายสุจริต ประพฤติชอบดวยกาย
2. วจีสุตจริต ประพฤติชอบดวยวาจา
3. มโนสุจริต ประพฤติชอบดวยใจ
- 18. ไตรลักษณ 3 อยาง
1. อนิจจตา ความเปนของไมเทียง
2. ทุกตา ความเปนทุกข
3. อนัตตตา ความเปนของไมใชตน
- 20. บุญกิริยาวัตถุ 3
บุญ คือ ความดี
กิริยา คือ การกระทํา
วัตถุ คือ ที่ตั้ง รวมแลว
หมายความวาที่ตั้งแหงการทําความดี
- 21. หัวใจโอวาทปาฏิโมกข 3
โมกข
1.สัพพปาปสสะ อะกะระณัง
เวนจากการทําชั่วทั้งปวง
2.กุลสสูปสัมปทา ทําแตความดี
ั
3.สจิตตปริโยทปทัง ทําจิตใจใหบริสุทธิ์
- 24. อิทธิบาท 4
1. ฉันทะ คือความพอใจรักใครในสิงนั้น
่
2. วิริยะ คือความขยันหมั่นเพียร
3. จิตตะ คือการเอาใจฝกใฝในสิ่งนั้น
4. วิมังสา คือการหมั่นตริตรองพิจาณา
เหตุผลในสิ่งที่ทํา
- 25. พรหมวิหาร 4
1. เมตตา คือความปรารถนาใหผูอนเปนสุข
ื่
2. กรุณา คือคิดจะชวยใหผูอนใหพนทุกข
ื่
3. มุทิตา คือความพลอยยินดีเมื่อผูอื่นไดดี
4. อุเบกขา คือความวางเฉยไมดีใจไมเสียใจ
- 26. อริยสัจ 4
1. ทุกข คือความไมสบายกายไมสบายใจ
เรียกวาทุกข
2. สมุทัย คือเหตุใหเกิดความทุกข
3. นิโรธ คือความดับทุกข
4. มรรค คือหนทางในการปฏิบัติใหถึง
ั
- 27. อริยสัจจะ 4
ทุกข แบงออกเปน 2 ประเภท
1.ทุกขประจํา มี 3 ประการ ความเกิด
ความแก ความตาย
- 28. หัวใจนักปราชญ 4 ประการ
1. สุ = สุตะ คือการฟง
2. จิ = จิตนา คือความคิด
3. ปุ = ปุจฉา คือคําถาม
4. ลิ = ลิขิต คือขีดเขียนจดบันทึก
- 29. เบญจศีล 5 ประการ
1. เวนจากการฆาสัตว
2. เวนจากการลักขโมย
3. เวนจากประพฤติในกาม
4. เวนจากการพูดเท็จ
5. เวนจากการดื่นสุรา
- 30. เบญจธรรม 5 ประการ
1.เมตตากรุณา ตอสัตวและมนุษยดวยกัน
2.สัมมาอาชีวะ การเลียงชีพชอบ
้
3.กามสังวร ใหเดินสายกลาง
4.สัจจะ พูดแตความจริง
5.สติสัมปชัญญะ ควรระลึกอยูเ สมอ
- 31. คุณสมบัติกลยาณมิตรธรรมมี 7 ประการ
ั
1. ปโย หรือ ปยะ นารัก เปนกันเอง
2. ครุ นาเคารพ
3. ภาวนิโย มีความรูจริง
4. วัตตา รูจักชี้แจงใหเขาใจ
5. วจนักขโม อดทนที่จะรับฟง
- 32. กัลยาณมิตรธรรม 7 ประการ (ตอ)
6. คัมภีรัญจะ กะถัง กัตตา
แถลงเรื่องล้ําลึกได
7. โน จัฏฐาเน นิโยชะเย
ไมชักจูงไปทางเสือมเสีย
่
- 33. อปริหานิยาธรรม 7 ( ฝายอาณาจักร)
1.หมั่นประชุมกันเนื่องนิตย
2.เมือประชุมกันก็พรอมเพรียงกันประชุม
่
เมือเลิกก็พรอมกันเลิก
่
3.ไมบัญญัติขอทีพระพุทธเจาไมบัญญัติ
่
4.ทานเหลาใดเปนใหญประธานในที่ประชุม
- 35. 2. ทุกขจรมี 8 ประการ (ตอ)
1.ความโศก ไดแก ความเศราใจ
2.ความพิไรรําพัน ไดแก ความคร่ําครวญ
3.ความทุกขทางกาย ไดแก ความเจ็บไข
4.ความโทมนัส ไดแก ความไมสบายใจ
5.ความคับแคนใจ ไดแก ความตรอมใจ
- 37. 2.สมุทัย มี 3 ประการ
1.กามตัณหา คือความยากในกาม
2.ภวตัณหา คืออยากเปนนั้นอยากเปนนี้
3.วิภวตัณหา คือความทะยานอยากใน
ในความไมเปน
- 42. ธรรมของฆราวาส มี 4 ประการ
1.สัจจะ ซื่อสัตยตอกัน
2.ทมะ รูจักขมจิตองตัวเอง
3.ขันติ ความอดทน
4.จาคะ สละใหปนสิ่งของแกคนที่ควรใหปน
- 45. คนเราประกอบดวยขันธ 5
1.รูป ประกอบดวย ดิน น้ํา ไฟ ลม
2.เวทนา ประกอบดวย ไมสุข ไมทุกข
3.สัญญา ประกอบดวย จํารูป จําเสียง จํากลิ่น
จํารส เรียกวาสัญญาคือความจํา
4.สังขาร คือการเปลี่ยนแปลงของรางกาย
5.วิญญาณ ความรูทางอารมณที่มากระทบ
- 46. อนันตริยกรรมหนัก 5 ประการ
1.มาตาฆาต คือ ฆามารดา
2.ปตุฆาต คือ ฆาบิดา
3.อรหันตฆาต คือ ฆาพระอรหันต
4.โลหิตุปบาท คือทํารายพระพุทธเจายัง
โลหิตใหหอ
5.สังฆเภท คือทําใหพระสงฆแตกแยกกัน
- 49. ทิศ 6
1. ปุรัตถิมทิส ทิศเบื้องหนา คือบิดามารดา
2. ทักขิณาทิส ทิศเบื้องขวา คืออาจารย
3. ปจฉิมทิส ทิศเบื้องหลัง คือบุตรภรรยา
4. อุตตรทิส ทิศเบื้องซาย คือมิตรสหาย
5. เหฏฐิมทิส ทิศเบื้องต่ํา คือบาวคนรับใช
6. อุปริมทิส ทิศเบื้องบน คือสมณะพราหมณ
- 50. สัปปุริสธรรม 7 ( ธรรมของคนดี)
ริ
1.ธัมมัญุตา คือการรูจักเหตุ
2.อัตถัญุตา คือการรูจักผล
3.อัตตัญุตา คือการรูจักตน
4.มัตตัญุตา คือการรูจักประมาณ
5.กาลัญุตา คือการรูจักกาลเวลา
- 52. อริยทรัพย 7 ประการ
1.ศรัทธา คือเชือสิ่งที่ควรเชือ
่ ่
2.ศีล คือการรักษา กายวาใจใหเรียบรอย
3.หิริ คือความละอายตอบาปที่ทํา
4.โอตตัปปะ คือกลัวตอผลบาปทีทํา
5.พาหุสัจจะ คือผูไดฟงมามาก
- 57. โลกธรรม 8
1.ลาภ 5.เสื่อมลาภ
2.ยศ 6.เสื่อมยศ
3.สรรเสริญ 7.นินทา
4.สุข 8.ทุกข
- 58. มรรค 8 สรุปเขาไตรสิกขา 3 ดังนี้
1.ศีล ไดแก เพียรชอบ ระลึกชอบ
ตั้งใจชอบ
2.สมาธิ ไดแกวาจาชอบ การงานชอบ
เลียงชีพชอบ
้
3. ปญญา ไดแก เห็นชอบ ดําริชอบ
- 63. ภริยา 7 (ตอ)
ภัสดา แปลวา ผูเลี้ยงดู
คําวา ภริยา แปลวา ผูถูกเลี้ยงดู
หมายความวา ในอดีตสามีเปนผูเลี้ยงดู
ภริยาฝายเดียว
- 64. ญาติในทางศาสนามี 2 ประเภท
1.ญาติทางโลก แบงออกเปน 2 ประเภท
1. ญาติโดยสายโลหิต มี 7 ชั้น
1.ชันพอแมของปูยาตายายของเรา ไดแก
้
ปูทวด ยาทวด ตาทวด ยายทวด
2.ชันพอแมของพอแมของเรา ปู ยา ตา ยาย
้
- 68. 2. ญาติทางธรรมมี 4 ประการ
1.เปนญาติเพราะบวชใหเปนภิกษุ
2.เปนญาติเพราะบวชใหสามเณร
3.เปนญาติเพราะใหนิสัย
4.เปนญาติเพราะสอนธรรมะให
- 69. หลักกาลามสูตร (เกสปุตตสูตร 10 ประการ)
1.มา อนุสสเวนะ อยาปลงใจเชื่อเพียง
เพราะไดฟงถอความตาม ๆ กันมา
2.มา ปรัมปรายะ อยาปลงใจเชือเพียง
่
เพราะมีการนับถือสืบตอกันมา
- 70. กาลามสูตร 10 ประการ (ตอ)
3.มา อิติกิรายะ อยาปลงใจเชือเพียง
่
เพราะขาวที่เลาลือกันมา
4.มา ปฎกสัมปทาเนนะ อยาปลงใจเชือ ่
เพียงเพราะอางตําราหรือคัมภีร
- 71. กาลามสูตร 10 ประการ (ตอ)
5. มา ตักกเหตุ อยาปลงใจเชื่อเพียง
เพราะการคาดเดาหรือกาคาดคะเนเอา
6. มา นยเหตุ อยาปลงใจเชือเพียง
่
เพราะอนุมาน
- 72. กาลามสูตร 10 ประการ (ตอ)
7. มา อาการปริวัตักเกนะ อยาปลงใจ
เชื่อเพียงเพราะโดยการตริตรองตาม
แนวเหตุผล
8. มา ทิฏฐินิชฌานักขันติยา อยาเชื่อ
ใจเพียงใชทฤษฎีและความคิดของตน
- 73. กาลามสูตร 10 ประการ (ตอ)
9.มา ภัพพรูปะตายะ อยาเชื่อใจเพียง
มองเห็นบุคลิกที่นาเชื่อถือ
10.มา สมโณ ครูติ อยาเชือใจเพียง
่
เพราะนับถือวาทานสมณะเปนครู
- 76. อุปกิเลสมี 16 ประการ (ตอ)
9.มายา คือ มารยาคือเจาเลห
10.สาเถยยะ คือ โออวด
11.ถัมภะ คือ หัวดื้อ
12.สารัมภะ คือ แขงดี
- 77. อุปกิเลสมี 16 ประการ (ตอ)
13.มานะ คือ ถือตัว
14.อติมานะ คือ ดูหมิ่นทาน
15.มทะ คือ มัวเมา
16.ปมาทะ คือ เลินเลอ