1. ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΕΤΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Πολιτισμός είναι το σύνολο των υλικών
και πνευματικών δημιουργημάτων του
ανθρώπου. Η γλώσσα, η ιστορία, η
θρησκεία, τα ήθη και τα έθιμα, η τέχνη, η
επιστήμη και η τεχνολογία ενός λαού
αποτελούν τον πολιτισμό του.
2.
3. Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
Οι Έλληνες από τα αρχαία χρόνια δημιούργησαν σπουδαίους
πολιτισμούς: στην Κρήτη, στις Μυκήνες, στις Κυκλάδες, στην Αθήνα, στη
Σπάρτη, στο Βυζάντιο αλλά και στις νεότερες εποχές.
Η ελληνική ιστορία χωρίζεται σε μεγάλες περιόδους, όπως είναι τα τα
μινωικά και μυκηναϊκά χρόνια, τα κλασσικά χρόνια, τα βυζαντινά χρόνια
και τα νεότερα.
Κάθε περίοδος από αυτές έχει να επιδείξει σπουδαία έργα σε όλες τις
τέχνες, όπως στη ζωγραφική, τη γλυπτική, την αρχιτεκτονική, αλλά και
στην παιδεία και στις επιστήμες.
4. ΜΙΝΩΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
Παριζιάνα
Η Παριζιάνα, είναι τοιχογραφία από το
ανάκτορο της Κνωσού και βρίσκεται στο
Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου. Από τα
πιο γνωστά ζωγραφικά έργα της μινωικής
εποχής είναι το τμήμα τοιχογραφίας, που
απεικονίζει νεαρή γυναίκα να κινείται προς
τα δεξιά. Η μορφή προκαλεί εντύπωση με το
ζωηρό μάτι, τα σαρκώδη και βαμμένα χείλη,
την έντονη μύτη, τα σγουρά μαλλιά, μια
τούφα από τα οποία πέφτει με εξεζητημένη
αφέλεια στα μάτια, και εκφράζει όλη τη
ζωντάνια και φυσιοκρατία της μινωικής
τέχνης. Φοράει πλούσιο ιερατικό ένδυμα και
φέρει τον ιερό κόμβο στην πλάτη. Η
ονομασία «Παριζιάνα», με την οποία έχει
γίνει γνωστή, της δόθηκε από τον αρχαιολόγο
Άρθουρ Έβανς, το 1903.
5. Ο δίσκος της Φαιστού
Ο Δίσκος της Φαιστού είναι ένα
αρχαιολογικό εύρημα από τη Μινωική πόλη
της Φαιστού στη νότια Κρήτη και
χρονολογείται πιθανώς στον 17ο αιώνα π.Χ.
Αποτελεί ένα από τα γνωστότερα μυστήρια
της αρχαιολογίας, αφού ο σκοπός της
κατασκευής του και το νόημα των όσων
αναγράφονται σε αυτόν παραμένουν
άγνωστα.
Ο δίσκος είναι φτιαγμένος από πηλό, η
μέση διάμετρός του είναι 15 εκατοστά και
το μέσο πάχος του 1 εκατοστό. Στις δύο
όψεις του βρίσκονται 45 διαφορετικά
σύμβολα, πολλά από τα οποία
αναπαριστούν εύκολα αναγνωρίσιμα
αντικείμενα, όπως ανθρώπινες μορφές,
ψάρια, πουλιά, έντομα, φυτά κ.α. Συνολικά
υπάρχουν 241 σύμβολα, 122 στην 1η
πλευρά και 119 στη 2η,
τοποθετημένα σπειροειδώς
6. Ταυροκαθάψια
Τα ταυροκαθάψια ήταν άθλημα της μινωικής εποχής, στο οποίο ο αθλητής
εκτελούσε άλματα πάνω από τον ταύρο.
Η γιορτή ήταν αφιερωμένη στο θεό Ποσειδώνα. Το άθλημα, αντίθετα με
την ταυρομαχία, δεν απαιτούσε το φόνο των ταύρων. Ο σκοπός του ήταν να
αναδείξει την τόλμη και την ευλυγισία των αθλητών. Τέσσερις άνδρες και γυναίκες
κρατούσαν ξύλινα ρόπαλα και, τριγυρίζοντας τον ταύρο, ένας από αυτούς
προσπαθούσε να ανέβει στη ράχη του ζώου και κρατώντας τα κέρατα του
εκτελούσε διάφορες ακροβατικές ασκήσεις.
7. ΜΥΚΗΝΑΪΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
Η πύλη των λεόντων - Μυκήνες
Η Πύλη των Λεόντων είναι η κύρια είσοδος
της ακρόπολης των Μυκηνών, του κύριου
κέντρου του Μυκηναϊκού Πολιτισμού. Η πύλη
κατασκευάστηκε στα μέσα του 13ου αιώνα
π.Χ., κατά τη διάρκεια της δεύτερης
επέκτασης των οχυρώσεων στις Μυκήνες.
Η κατασκευή αποτελεί ένα επιβλητικό
μεγαλιθικό μνημείο . Επάνω ακριβώς από την
πύλη, στο ανακουφιστικό τρίγωνο προβάλλει
παράσταση δύο ανάγλυφων αντιμέτωπων
λιονταριών που στηρίζουν τα μπροστινά τους
πόδια σε ένα αμφίκοιλο βωμό και
περιβάλλουν έναν κίονα μινωικού τύπου. Η
επιβλητική πύλη ήταν το έμβλημα των
μυκηναίων ηγεμόνων και το σύμβολο της
ισχύος τους.
Ακριβώς μετά την πύλη βρισκόταν μια
σκεπασμένη αυλή με μικρό θάλαμο που
λειτουργούσε πιθανόν ως φυλάκιο.
8. Ο Ερμής του Πραξιτέλη
Ο Ερμής του Πραξιτέλους είναι ένα αρχαίο
ελληνικό αγαλματικό σύμπλεγμα, που
ανακαλύφθηκε στην Ολυμπία και
χρονολογείται γύρω στο 343 π.Χ. ενώ
εκτίθεται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο
Ολυμπίας.
Απεικονίζει τον Ερμή που στηρίζεται σε κορμό
δένδρου και κρατά στο αριστερό χέρι του το
μικρό Διόνυσο. Όταν γεννήθηκε ο Διόνυσος, ο
Δίας για να τον προστατέψει από την οργή της
Ήρας, τον εμπιστεύθηκε στον Ερμή να τον
μεταφέρει στις αδελφές της μητέρας του. Ο
Πραξιτέλης απεικονίζει μία στιγμή ανάπαυσης
του ταξιδιού. Στο δεξί χέρι που λείπει, πιθανόν ο
Ερμής κρατούσε τσαμπί σταφύλι, σύμβολο του
Διονύσου, που έδειχνε στο μικρό θεό. Είναι
συμπληρωμένα το αριστερό πόδι από το
γόνατο και κάτω, η δεξιά κνήμη και το κάτω
μέρος του κορμού του δένδρου.
ΚΛΑΣΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ
9. Παρθενώνας
Παρθενώνας είναι ναός, χτισμένος προς τιμήν της θεάς Αθηνάς,
προστάτιδας της πόλης της Αθήνας. Η κατασκευή του ξεκίνησε το 448 π.Χ.
και τα εγκαίνια έγιναν το 438 π.Χ. στα Μεγάλα Παναθήναια, ενώ ο γλυπτός
διάκοσμος περατώθηκε το 433 π.Χ. Σύμφωνα με τις πηγές, οι αρχιτέκτονες
που εργάστηκαν ήταν ο Ικτίνος, ο Καλλικράτης και πιθανόν ο Φειδίας, που
είχε και την ευθύνη του γλυπτού διάκοσμου. Μια ιδιομορφία ήταν η
ύπαρξη ζωφόρου που απεικονίζει την πομπή των Παναθηναίων.
Οι μετόπες της ανατολικής πλευράς απεικονίζουν τη Γιγαντομαχία. Στην
δυτική παριστάνεται Αμαζονομαχία, στη νότια Κενταυρομαχία και στη
βόρεια σκηνές από τον Τρωικό πόλεμο.
11. ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΧΡΟΝΙΑ
Η Μονή Παναγίας Περιβλέπτου είναι
μονή της ύστερης βυζαντινής περιόδου
στο Μυστρά της Ελλάδας.
Πιθανολογείται ότι χτίστηκε κατά τα
μισά του 14ου αιώνα από τον πρώτο
Δεσπότη του Μοριά, Μανουήλ
Καντακουζηνό, και έλαβε την ονομασία
ενός από τα πλέον γνωστά μοναστήρια
της Βυζαντινής
Κωνσταντινούπολης.
Μεγάλη σημασία παρουσιάζει ο
ζωγραφικός διάκοσμος της
Περιβλέπτου. Οι τοιχογραφίες
περιλαμβάνουν μεγάλη ποικιλία
θεμάτων και είναι οι καλύτερα
διατηρημένες απ’ όλες τις εκκλησίες
του Μυστρά.
12. Αγία Σοφία
Ο Βυζαντινός Ναός της Αγίας Σοφίας
ήταν από το 360 μέχρι το 1453
ορθόδοξος καθεδρικός ναός της Κων/λης
Τα θεμέλια αυτού του μεγαλοπρεπή ναού
θα μπουν το 532, με σχέδια που
εκπόνησαν οι αρχιτέκτονες Ανθέμιος και
Ισίδωρος. Για την ολοκλήρωση του
κολοσσιαίου έργου δούλεψαν αδιάκοπα
επί έξι χρόνια 10.000 τεχνίτες, ενώ
ξοδεύτηκαν 320.000 λίρες (περίπου
120.000.000 ευρώ). Τα εγκαίνια έγιναν
στις 27 Δεκεμβρίου του 537 από τον
Ιουστινιανό, ο οποίος βλέποντας
την υπεροχή της Αγίας Σοφίας έναντι του ξακουστού ναού του Σολομώντα, αναφώνησε:
«Δόξα τω Θεώ τω καταξιώσαντί με τοιούτον έργον επιτελέσαι. Νενίκηκά
σε,Σολομών!» Στο προαύλιο του ναού υπήρχε κρήνη, στην οποία είχε γραφτεί
η καρκινική φράση «ΝΙΨΟΝΑΝΟΜΗΜΑΤΑΜΗΜΟΝΑΝΟΨΙΝ», ξέπλυνε δηλαδή τις
αμαρτίες σου και όχι μόνο το πρόσωπό σου). Η φράση αυτή, αν αναγνωσθεί ανάποδα
(από δεξιά προς τα αριστερά) αποδίδει τις ίδιες λέξεις και επομένως και το αυτό νόημα.
13. Ακάθιστος Ύμνος
Ακάθιστος ύμνος ονομάζεται ο ύμνος
της Ορθόδοξης Εκκλησίας προς τιμήν
της Θεοτόκου, ο οποίος ψάλλεται στους ναούς τις
πέντε πρώτες Παρασκευές της Μεγάλης
Τεσσαρακοστής. Θεωρείται ως ένα αριστούργημα
της βυζαντινής υμνογραφίας και ονομάζεται
«Ακάθιστος» από την όρθια στάση, που τηρούσαν
οι πιστοί κατά τη διάρκεια της ψαλμωδίας του. Η
παράδοση αποδίδει τον Ακάθιστο ύμνο στον
μεγάλο βυζαντινό υμνογράφο του 6ου
αιώνα, Ρωμανό τον Μελωδό.
«Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τὰ νικητήρια,
ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια,
ἀναγράφω σοι ἡ Πόλις σου Θεοτόκε.
Ἀλλ' ὡς ἔχουσα τὸ κράτος ἀπροσμάχητον,
ἐκ παντοίων με κινδύνων ἐλευθέρωσον,
ἵνα κράζω σοι· Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε».
«Ο Ακάθιστος Ύμνος», ρωσική εικόνα του
14ου αιώνα. Στο κέντρο εικονίζεται η
Παναγία, ενώ καθεμιά από τις μικρές
περιφερειακές εικόνες αφορά τη διήγηση
ενός από τους 24 «οίκους» του
Ακάθιστου Ύμνου
14. Η εργασία αφορά το γνωστικό αντικείμενο της Μελέτης
Περιβάλλοντος της Δ΄ Δημοτικού και συγκεκριμένα του
Κεφαλαίου 1: Ο Πολιτισμός των Ελλήνων. Αναπτύχθηκε
ομαδοσυνεργατικά από τα ΤΕΤΑΡΤΑΚΙΑ ΤΟΥ 9ου και την
παρουσίαση επιμελήθηκε ο δάσκαλός τους.
