inzet van logopedisten bij het vroegtijdig opsporen van problemen bij de beginnende geletterdheid

1. De rol van de logopedist als specialist op het
gebied van ontluikende geletterdheid
Monique Krings-
Heussen
16 december 2008
Bureau Leren in Balans
www.adviesbijlerenenzijn.nl
www.beeldopleren.nl

2. • WIE?
• Alle kinderen, die een spraak- taalachterstand
hebben, hadden (logopedische behandeling)
• Kinderen die uitvallen bij de Cito kleuters taal
groep 2.
• HOE?
• Leerkrachten vullen een signaleringslijst in. De
kinderen worden via de I.B.-ers aangemeld.
• WANNEER?
• Na minimaal een half jaar groep 2. Het is de
bedoeling dat deze kinderen het volgend schooljaar
naar groep 3 gaan!
Bureau Leren in Balans
www.adviesbijlerenenzijn.nl
www.beeldopleren.nl

3. diagnostiek
• Leesvoorwaarden, welke? Waarom die?
• Taalonderzoek, welke? Waarom die?
• Wat als de onderzoeken een probleem
aangeven?
Bureau Leren in Balans
www.adviesbijlerenenzijn.nl
www.beeldopleren.nl

4. leesvoorwaarden
• Screening ontluikende geletterdheid
- letterherkenning (visueel)
- tempo kleuren benoemen
- 1e letter herkennen (auditief)
- invented spelling: welke woorden?
Waarom deze onderdelen ! DOEL!
Bureau Leren in Balans
www.adviesbijlerenenzijn.nl
www.beeldopleren.nl

5. Waar let je nog meer op !!
• Pengreep en schrijfrichting
• Visuele discriminatie (letter binnen woord
herkennen van de instapproeven)
• Visuele richting begrippen op letterniveau
(richtingpositie instapproeven)
• Auditieve analyse en synthese (10 mkm woorden)
• Eventueel van de TAK; articulatie en
klankonderscheiding
• Waarom deze onderdelen? DOEL!
Bureau Leren in Balans
www.adviesbijlerenenzijn.nl
www.beeldopleren.nl

6. Taal en werkhouding
• LDT woordspan
• LDT zinnen nazeggen
• LDT verhaaltje vragen
• LDT begrip en inzicht
• Alternatief; taaltests voor kinderen
zinsbouwkeuze en zinsbouwproductie 0
• Woordenschattest (Peabody)
• Navragen relevante testgegevens van de school
• Waarom deze onderdelen? DOEL!
Bureau Leren in Balans
www.adviesbijlerenenzijn.nl
www.beeldopleren.nl

7. Het verslag
• In het verslag worden alle testgegevens
verwerkt.
• Daarnaast wordt vermeld hoe de taak- en
luisterhouding van het kind was tijdens de test.
Bureau Leren in Balans
www.adviesbijlerenenzijn.nl
www.beeldopleren.nl

8. Het verslag
• In het verslag worden alle testgegevens
verwerkt.
• Daarnaast wordt vermeld hoe de taak- en
luisterhouding van het kind was tijdens de
test.
• Naast de cijfermatige gegevens wordt er ook
vermeld of er verder nog zaken opvielen.
Denk hierbij aan een beschrijving van HOE
het kind werkt. TAAKANALYSE en past het
kind STRATEGIEËN toe.
Bureau Leren in Balans
www.adviesbijlerenenzijn.nl
www.beeldopleren.nl

9. Belangrijk
De meerwaarde van het onderzoek zit hem nu
juist in het observeren van handelingsaspecten
en niet in het geven van testuitslagen!
een voorbeeld:
Hoe analyseert hij?
Goed! / hij verlengt de klanken! / maakt ze niet
echt los! / hij herhaalt verschillende delen!/ hij
noemt het hele woord! / hij snapt de opdracht
niet!
Bureau Leren in Balans
www.adviesbijlerenenzijn.nl
www.beeldopleren.nl

10. Adviezen
Ook hierbij ga je zelf analyserend te werk.
1. Vraag jezelf eerst af wat heb ik nu eigenlijk
gezien?
2. Hoe zien de testuitslagen eruit? Zijn er
uitslagen die opvallen? Hoe kan ik dit
verklaren?
3. Wat kan de leerkracht doen in de klas om
met het kind te werken?
Bureau Leren in Balans
www.adviesbijlerenenzijn.nl
www.beeldopleren.nl

11. Casus !
Wat zie ik ?
Wat doe / adviseer ik !
Bureau Leren in Balans
www.adviesbijlerenenzijn.nl
www.beeldopleren.nl

12. Wat adviseer ik aan de leerkracht?
Algemeen:
Werk met betekenisvolle contexten
Gebruik themawoorden
Woorden uit prentenboeken
Voorwerpen en plaatjes
Zorg dat kinderen extra ervaring opdoen door
multi-sensorisch te werken: klappen, stampen,
lopen, met een trommel, bolletjes tekenen of
kleuren, blokjes stapelen (MI)
spreekbeeld in de klas (groep 2-3)
Bureau Leren in Balans
www.adviesbijlerenenzijn.nl
www.beeldopleren.nl

13. Wat adviseer ik aan de leerkracht ?
synthetiseren en analyseren
• geschreven taal / letterkaartjes
• structuurvellen
• verschillende kleuren voor klinkers en medeklinkers
• plaatjes en picto’s
j a s r aa m
Bureau Leren in Balans
www.adviesbijlerenenzijn.nl
www.beeldopleren.nl

14. Wat adviseer ik aan de leerkracht
een voorbeeld:
Oefenen met letterkat van woordkasteel
voor de auditieve synthese
(www.woordkasteel.com)
Mkm-woorden: groep 3, kern 1 t/m 3
Bureau Leren in Balans
www.adviesbijlerenenzijn.nl
www.beeldopleren.nl

15. Een casus!
Placemat
Lees de gegevens, formuleer een
conclusie en geef handelingsgerichte
adviezen
Bespreek met je groepje je conclusie en
adviezen, zorg dat je tot een
gezamenlijke conclusie en advies komt
SUCCES
Bureau Leren in Balans
www.adviesbijlerenenzijn.nl
www.beeldopleren.nl

16. Nog even!
Rijmen is geen directe leesvoorwaarde,
wel hebben NT-2 kinderen en taal zwakke
kinderen hier vaker problemen mee.
TIP!
Adviseer de leerkracht te
werken op META-COGNITIEF NIVEAU!
Help kinderen regelmatigheden
ontdekken
Bureau Leren in Balans
www.adviesbijlerenenzijn.nl
www.beeldopleren.nl

17. HOE?
h aa n m aa n
r o k s o k
Bureau Leren in Balans
www.adviesbijlerenenzijn.nl
www.beeldopleren.nl

18. Tot slot!
De basisvoorwaarden om tot leren te
kunnen komen zijn:
• VEILIGHEID
• VOEDING
• SOCIALE CONTACTEN
• EMOTIE
• INFORMATIE VERWERKING
Bedenk wat dit betekent voor de
advisering aan leerkrachten!
Bureau Leren in Balans
www.adviesbijlerenenzijn.nl
www.beeldopleren.nl

19. Samen werken door coöperatieve werkvormen
Meervoudige intelligentie
Breinvriendelijk leren
Intrinsieke motivatie
Krachtig in balans
Beter onthouden
Voor informatie: www.adviesbijlerenenzijn.nl
www.beeldopleren.nl