Η γυναίκα που για χάρη της εξουσίας σκότωσε το παιδί της, η εικονολάτρισσα που επανέφερε για λίγο τις εικόνες με την τελευταία οικουμενική Σύνοδο (787 μ.Χ.).

1. ΕΙΡΗΝΗ Η ΑΘΗΝΑΪΑ

2. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ
ΖΩΗ ΤΗΣ
Η Ειρήνη η Αθηναία γεννήθηκε το 752 και απεβίωσε στις 9 Αυγούστου
803, γνωστή και ως Ειρήνη Σαρανταπήχαινα, ήταν Βυζαντινή αυτοκράτειρα
από τον γάμο της με τον Λέοντα Δ΄ από το 775 έως το 780, Βυζαντινή
αντιβασίλισσα κατά τη διάρκεια της ανηλικότητας του γιου της
Κωνσταντίνου ΣΤ΄ από το 780 μέχρι το 790, Βυζαντινός συναυτοκράτορας
μαζί με τον γιο της από το 792 μέχρι το 797 και τελικά βασίλεψε μόνη της
ως Βυζαντινός αυτοκράτορας από το 797 έως το 802.Κατά τη διάρκεια της
αντιβασιλείας της, ασκούσε η ίδια αποκλειστικά σχεδόν την εξουσία. Το
όνομά της είναι συνδεδεμένο με την πρώτη αναστήλωση των εικόνων, που
θεσπίστηκε από τη Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδο και με την τύφλωση του γιου
της, που διατάχθηκε από την ίδια.

4. Οι ιστορικοί παρουσιάζουν την Ειρήνη ως πανέμορφη, την
οποία διάλεξε ο μεταρρυθμιστής αυτοκράτορας για
γυναίκα του εξ αιτίας δήθεν τής ομορφιάς της, παρ΄ όλο
που αυτή ήταν κρυφά υπέρ των εικόνων. Όμορφες
γυναίκες όμως, υπήρχαν και στην Κωνσταντινούπολη και
στην υπόλοιπη αυτοκρατορία. Άλλοι ήταν οι λόγοι τής
επιλογής. Είχαν να κάνουν τόσο με την καταγωγή και των
δύο, όσο και με τεράστια άλλα συμφέροντα. Σημειώνεται,
ότι η οικογένεια τής Ειρήνης είχε δώσει ακόμα δυό
κοπέλες της συζύγους σε βασιλιάδες· μιά ξαδέλφη τής
Ειρήνης στο βασιλιά τής Βουλγαρίας, Τελερίγκ, και μιά
άλλη συγγενή της στον μετέπειτα αυτοκράτορα,
Σταυράκιο.

7. Η ΑΝΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ
Καταγόταν από την πλούσια οικογένεια και διακρινόταν για τη μόρφωση και την ομορφιά της. Ήταν
ορφανή και την έφερε ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Ε’ στην Κωνσταντινούπολη, όπου το 769
παντρεύτηκε τον γιο του, τον μετέπειτα αυτοκράτορα Λέοντα Δ’.Μετά το θάνατο του Λέοντα η
Ειρήνη ανέλαβε την κηδεμονία του δεκάχρονου Κωνσταντίνου ΣΤ΄. Ήταν ήδη γνωστό πως ήταν
εικονόφιλη. Λίγες μέρες μετά την ανάρρηση του γιου της εξουδετέρωσε απόπειρα εικονομάχων
αρχόντων ν’ ανεβάσουν στον θρόνο τον ετεροθαλή αδελφό του Λέοντα Δ΄ καίσαρα Νικηφόρο και
τον υποχρέωσε, καθώς και τους υπόλοιπους γιους του Κωνσταντίνου Ε΄ από την ίδια μητέρα, να
περιβληθούν το ιερατικό σχήμα. Ως συνένοχος κατηγορήθηκε και ο στρατηγός της Σικελίας
Ελπίδιος, παρ’ όλο που είχε τοποθετηθεί από την ίδια την Ειρήνη μετά την αποκάλυψη της
συνωμοσίας (781-782). Ο Ελπίδιος απέκρουσε αρχικά τους απεσταλμένους της Ειρήνης που
πήγαν στην Σικελία για να τον συλλάβουν, και τελικά κατέφυγε στους Άραβες της Αφρικής.Η
επιρροή του συμβούλου της ευνούχου Σταυράκιου, που είχε γίνει λογοθέτης του δρόμου,
προκαλούσε μεγάλες αντιδράσεις στον στρατό με πρώτη συνέπεια την αυτομολία του στρατηγού
των Βουκελλαρίων Τατζάτη στους Άραβες, όταν αυτοί εισέβαλαν με επί κεφαλής τον Χαρούν αλ
Ρασίντ στην Μικρά Ασία κι έφτασαν ως την Χρυσόπολη. Ο παλιός στρατηγός του Κωνσταντίνου Ε΄
Μιχαήλ Λαχανοδράκων αγωνίστηκε να απωθήσει τους Άραβες αλλά ο στρατός του ήταν
εξασθενημένος και ο ίδιος σε δυσμένεια. Αρραβώνιασε τον Κωνσταντίνο με την κόρη του ρήγα των
Φράγκων Ροτρούδη.

8. «Η Ειρήνη κατευθυνόταν σε όλη της την ζωή από ένα κυρίαρχο πάθος την επιθυμία να βασιλέψει.
Ήταν νέα και ωραία. Δεν απέκτησε ποτέ εραστή και για να φτάσει στο στόχο της δεν είχε κανένα
δισταγμό. Όλα τα μέσα ήταν κατάλληλα, η προσποίηση, η δολοπλοκία, η σκληρότητα, η απιστία…
Η ευλάβειά της ήταν γεμάτη δεισιδαιμονία, με την οποία έπεισε τον εαυτό της, ότι ήταν όργανο τού
σχεδίου τού θεού»

10. Ζ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΣΥΝΟΔΟΣ
●
Μετά την ανάληψη της εξουσίας από την Ειρήνη είχε αρχίσει η
ενθάρρυνση της εικονόφιλης παράταξης. Εξελέγη νέος πατριάρχης ο
Ταράσιος, γραμματέας της Ειρήνης. Η νέα σύνοδος ορίστηκε να αρχίσει
17 Αυγούστου 786 στο ναό των Αγίων Αποστόλων. Ο στρατός
αντέδρασε βίαια και ματαίωσε όλες τις εργασίες της συνόδου. Η Ειρήνη
στρατολόγησε νέο στρατό, από εικονολάτρες. Σκηνοθέτησε εισβολή των
Αράβων και διακήρυξε εκστρατεία εναντίον τους. Πήρε τα καλύτερα
τάγματα και ξεκίνησε δήθεν για την Ασία. Τα τάγματα διατάχτηκαν να
διαλυθούν. Παρά την διάλυση του εικονομαχικού στρατού, η εικονόφιλη
παράταξη επικράτησε πλήρως. Καταλύθηκε το κύρος της μέχρι τότε
θεωρούμενης ως Ζ’ Οικουμενικής συνόδου της Ιερείας το 754 και
αποφασίστηκε η αναστήλωση των εικόνων

12. ΤΑ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ
ΔΙΑΜΑΧΗ
Επωφελούμενοι από τους εσωτερικούς περισπασμούς,
Άραβες και Βούλγαροι πραγματοποιούσαν επιδρομές στα
εδάφη του κράτους, λεηλατούσαν τις επαρχίες του και
νικούσαν τους στρατούς του οι οποίοι είχαν αποδυναμωθεί
λόγω της ακολουθουμένης πολιτικής. Η Ειρήνη διέλυσε τον
αρραβώνα του Κωνσταντίνου με την Ροτρούδη και τον
πάντρεψε, παρά την θέλησή του, με την Μαρία της Αμνίας.
Κι αφού διέρρηξε τις σχέσεις της με τον Κάρολο, έστειλε
στρατό να βοηθήσει τους Λομβαρδούς εναντίον του, αλλά κι
αυτός ο στρατός νικήθηκε.

14. ΡΑΔΙΟΥΡΓΙΕΣ-ΔΟΛΟΠΛΟΚΙΕΣ
Η πρώτη συνομωσία της αυτοκράτειρας ήταν
όταν φυλάκισε τους αδερφούς του Λέοντα Δ,
σε μοναστήρι και στη συνέχεια τους τύφλωσε
και τους έκοψε την γλώσσα για να μην μπορούν
να γίνουν αυτοκράτορες, γιατί αυτός θα έπαιρνε
τον θρόνο, έπρεπε να ήταν αρτιμελής

15. Η ΔΙΑΜΑΧΗ ΜΗΤΕΡΑ-ΓΙΟΣ
Η δεύτερη συνομωσία ήταν εναντίον του ίδιου της του γιου, Κωνσταντίνου ΣΤ.
Ο Κωνσταντίνος ΣΤ ήταν αυτοκράτορας του Βυζαντίου και η βασιλομήτωρ Ειρήνη,
σύμβουλός του. Όμως εκείνη είχε σκοπό να είναι η ίδια αυτοκράτειρα.
άρχισε να τον συμβουλεύει να κάνει πράγματα που συγκλόνισαν τον λαό.
●
Η Ειρήνη διέλυσε τον αρραβώνα με την Ροτρούδη για να μην ισχυροποιηθεί ο γιος της
και ο Σταυράκιος έλεγχε τον κρατικό μηχανισμό σε βαθμό που κανείς δεν έδινε την παραμικρή
σημασία στον Κωνσταντίνο.
●
Ύστερα ζήτησε από τον στρατό να ορκιστεί ότι όσο ζει η ίδια δεν θα αναγνώριζε τον Κωνσταντίνο
ως βασιλιά.
●
Στο τέλος έφτασε σε σημείο να τον τυφλώσει, όταν εκείνος στράφηκε εναντίον της. Ο λαός
δεν την συγχώρεσε ποτέ για αυτό.

16. 16
ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΕΓΚΛΗΜΑ
Η επιθυμία της Ειρήνης να έχει την αυτοκρατορία στα χέρια της, της
δημιούργησε τεράστιο μίσος, ακόμα και για το ίδιο της το παιδί.
Όταν ο Κωνσταντίνος στράφηκε εναντίον της έδωσε εντολή να τον
τυφλώσουν. Η εντολή εκτελέστηκε με τέτοια σφοδρότητα, που ο
Κωνσταντίνος έχασε την ζωή του από υπερβολική αιμορραγία μετά
από λίγες μέρες. Έτσι, η Ειρήνη ήταν πλέον ελεύθερη να γίνει
Αυτοκράτειρα

17. 17

18. 18

19. 19
Η ΠΤΩΣΗ
Η πρόταση αυτή επέσπευσε την πτώση της Ειρήνης, αιτίες της οποίας ήταν η εικονομαχική
αντίδραση στις συνεχείς παραχωρήσεις της στους μοναχούς, ο περιορισμός των κρατικών
πόρων, η απειλούμενη υποταγή στον πάπα και οι φανερές πλέον ενέργειες του ευνούχου
Αέτιου, ο οποίος έχοντας καταστεί απόλυτος σχεδόν κύριος του κράτους, προόριζε για
αυτοκράτορα τον αδελφό του.Τελικά οργανώθηκε συνωμοσία τόσο κατά της Ειρήνης όσο και
κατά του Αέτιου από πολιτικούς και στρατιωτικούς άρχοντες και τον Οκτώβριο του 802 η
Ειρήνη εκθρονίστηκε και ανέβηκε στον θρόνο ο γενικός λογοθέτης Νικηφόρος.Ο νέος
αυτοκράτορας την επισκέφθηκε την επομένη της ενθρόνισής του, της δήλωσε ότι ενήργησε
βιαζόμενος από τους άρχοντες, την διαβεβαίωσε για την ασφάλεια της, αλλά ζήτησε
επιτακτικά να του δώσει τους θησαυρούς της. Η Ειρήνη απάντησε με αξιοπρέπεια ότι έπεσε
λόγω των αμαρτιών της και δέχθηκε ν’ αποδώσει τους θησαυρούς αν της επιτρεπόταν να
παραμείνει στο ανάκτορο. Ο Νικηφόρος συμφώνησε, πήρε τους θησαυρούς και την εξόρισε
αμέσως στην Πρίγκιπο και ύστερα από λίγο στην Λέσβο όπου και πέθανε αυτή τον Αύγουστο
του 803.

20. 20

21. 21
Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΑΜΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΡΛΟΜΑΓΝΟ
Τα Χριστούγεννα του 800 ο Πάπας Λέων Γ΄ έστεψε τον Καρλομάγνο
Αυτοκράτορα των Ρωμαίων. Ήταν μία προσβλητική κίνηση γιατί σήμαινε ότι ο
Πάπας δεν αναγνώριζε την Ειρήνη ως Αυτοκράτειρα. Ο Καρλομάγνος έκανε
πρόταση γάμου στην 40χρονη Ειρήνη για να ενώσει την ανατολή με την δύση.
Η αποδοχή της πρότασης σήμαινε την νομιμοποίηση του Καρλομάγνου ως
αυτοκράτορα. Κάτι τέτοιο θα εξαγρίωνε τον λαό. Κάθε στιγμή που περνούσε η
Ειρήνη δεν απέρριπτε την πρόταση. Το 802 οι εχθροί της την νίκησαν.
Αυτοκράτορας στέφηκε ο “λογοθέτης του γενικού”, ο υπουργός οικονομικών,
Νικηφόρος. Η Ειρήνη εξορίστηκε στη Λέσβο, όπου πέθανε ένα χρόνο μετά.

22. 22

23. ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΚΡΙΣΗ
Η Ειρήνη υπήρξε οπωσδήποτε μία από τις πιο δυναμικές προσωπικότητες
του 8ου αιώνα, αλλά οι άμετρες προσωπικές φιλοδοξίες της εξουδετέρωσαν
τα θετικά στοιχεία των πολιτικών της επιλογών. Προσπάθησε να θεραπεύσει
τον διχασμό της βυζαντινής κοινωνίας με τη μετριοπαθή πολιτική της στο
ζήτημα των εικόνων, αλλά τόνωσε τις αντιθέσεις με την εσφαλμένη επιλογή
των συμβούλων και των στόχων της, για να αποδειχθεί τελικά τραγική
φυσιογνωμία. Και αυτές ακόμη οι πληροφορίες ότι συζητήθηκε το θέμα
γάμου της με τον Καρλομάγνο περιείχαν στοιχεία μιας λανθασμένης
εκτίμησης του πολιτικού προβλήματος της Δύσης για την αυτοκρατορία, ενώ
η αποδιοργάνωση της άμυνας της αυτοκρατορίας και οι ταπεινωτικές
συνθήκες ειρήνης εξασθένισαν σημαντικά τη διεθνή της ακτινοβολία.

24. Η Ειρήνη «η Αθηναία» αποτελούσε
ως σήμερα το άλλοθι των
ελληναράδων. Ούτε ένας έλληνας
βυζαντινός αυτοκράτορας!, στο οποίο
αποδεικνύεται, ότι κανένας
αυτοκράτορας τού Βυζαντίου δεν είχε
ελληνική καταγωγή. Εξαίρεση
ισχυρίζονταν, ότι αποτελούσε δήθεν η
Ειρήνη με το προσωνύμιο «Αθηναία»,
το οποίο παρέπεμπε σε ελληνική
καταγωγή.

25. ΤΕΛΟΣ…
πηγές:η μηχανή του χρόνου Ελένη Αργυρού
Hellenicaworld Β
Cognosco team
ελεύθερη έρευνα
βικιπαίδεια