1. Ljubica Đukić, novembar 2014.

2. Urbanizacija (lat. urbs – grad, urbanis – gradski)
- porast broja gradova i gradskog stanovništva

3. Pojava prvih gradova
• doline velikih reka u Jugoistočnoj Aziji - oko
6000 godina pre nove ere
• Jugozapadna Azija - u Mesopotamiji oko 4000
godina pre nove ere
• istočno Sredozemlje i primorje Crnog mora

4. Jerihon – smatraju ga jednim od
najstarijih gradova
-258 m

5. Rim
Rimljani su stimulisali urbanizaciju
– gradili su infrastrukturu

6. Industrijska revolucija i proces urbanizacije
• 18. i 19. vek –
Industrijalizacija ubrzava
urbanizaciju i osnovni je
razlog PROSTORNE I
DEMOGRAFSKE
’’ERUPCIJE’’ GRADOVA
• Urbanizacija i
industrijalizacija – glavni
pokretači društvene
modernizacije

7. Velika Britanija prva doživljava
INDUSTRIJSKU i URBANU REVOLUCIJU
1750.g. London je imao 750 000 stanovnika
U isto vreme, 10% Engleske je bilo urbanizovano
Industrijska revolucija širi se na celo Ujedinjeno Kraljevstvo,
kontinentalni deo Evrope i Severnu Ameriku i bila je praćena
snažnom urbanizacijom.

8. - PRVI MILIONSKI GRADOVI NA SVETU
Oko 1800. g. PEKING i LONDON su dostigli
milion stanovnika
 PARIZ I TOKIO
URBANA REVOLUCIJA – visok tempo rasta broja
gradskog stanovništva

9. Industrijska revolucija nije se proširila na zemlje Latinske Amerike
i Afrike, koje su bile samo izvor sirovina i radne snage za Evropu
- vremenom je došlo do NEJEDNAKOG i SPOROG
URBANOG RAZVOJA.

10. Godina Procenat urbanizacije
1950. 29.0
1955. 30.8
1960. 32.8
1965. 34.7
1970. 35.9
1975. 37.2
1980. 39.1
1985. 41.0
1990. 43.0
1995. 44.8
2000. 46.7
2005. 48.7
2010. 50.8
2015. 52.9
SVET -
stepen
urbanizacije
1950-2015.
Populacioni trendovi i
stepen urbanizacije

11. Koncentracija urbanog rasta u nerazvijenim zemljama
i regionima
Razvijeni regioni Nerazvijeni regioni

12. Razvoj urbanizacije se prati na dva načina:
 kao rast gradskog stanovništva
 kao povećanje broja gradova

13. Redni
broj
GRAD br. st. u
milionima
2014.
Redni
broj
GRAD br.st. u
milionima 2030.
(procena)
1. Tokio 37,8 1. Tokio 37,2
2. Delhi 25 2. Delhi 36,1
3. Šangaj 23 3. Šangaj 30,8
4. Meksiko siti 20,8 4. Mumbaj 27,8
5. Mumbaj 20,8 5. Peking 27,7
6. Sao Paolo 20,7 6. Daka 27,4
7. Osaka 20,1 7. Karači 24,8
8. Peking 19,5 8. Kairo 24,5
9. Njujork 18,6 9. Lagos 24,2
10. Kairo 18,4 10. Meksiko siti 23,9
Aglomeracija - dominira jedan veliki grad (jezgro
aglomeracije) i teritorija koja mu gravitira -
koncentracija gradova upućenih jedni na druge
Gradovi sa najvećim brojem stanovnika Izvor: UN

14. Mega gradovi 2000.g.

15. Mega gradovi 2015.g.- projekcija

16. • Suburbanizacija je proces preseljavanja
gradskog stanovništva na periferiju (u
prigradska naselja)
– satelitski gradovi, gradovi trabanti, gradovi
spavaonice
Suburbanizacija Berlina
30-ih godina 20.v.

19. • Pseudourbanizacija - stihijski rast gradova u zemljama
u razvoju, bez prisustva gradskog načina života
–sirotinjske četvrti ili slamovi:
• bidonvili (Severna Afrika)
• favele (Latinska Amerika)
• sampani (Kina i Jugoistočna Azija)
Rohinja
Divlje naselje u Manili

20. Indija (Mumbaj)
bidonvil u Najrobiju
Delta Mekonga
favela u Brazilu
Oko 6% Brazilaca živi u favelama

21. Gradska aglomeracija – londonska, moskovska, pariska
Konurbacija – Rur, Sar, severna Engleska, Šlezija ...
Megalopolis – sredina 20.v.

22.  Šest formiranih megalopolisa:
–(“Bosvaš”) Severo-istočni - na atlantskoj obali između Bostona i
Vašingtona
–(“Čikpits” ) Prijezerski- u regionu Velikih jezera između
Čikaga i Pitsburga
–(“San-San”) Kalifornijski - u Kaliforniji između San-Dijega i
San-Franciska
–“Tokaido” - duž tihookeanske obale između Tokija i Osake
– Engleski - na osovini London-Liverpul
– Rajnski - duž najveće vodne arterije – Rajne
- “Deltapolis” - određene teritorije Velike Britanije, Nemačke,
Belgije, Holandije i Francuske (P= 230 hiljada km²; oko 80
mil.st.)

23. beč
Evropski gradovi
Budimpešta
Beč
Beograd Madrid

24. London

25. Pariz

26. Rim

27. Vanevropski gradovi
Čikago

28. Melburn

29. Majami

30. Vankuver

31. Njujork

32. Šangaj

33. Tokio

34. Bombaj

35. Posledice urbanizacije:
• demografske promene (broj st., strukture st.),
• nekontrolisano širenje gradova,
• menjanje uslova života na Zemlji, što
podrazumeva veliko zagađenje životne sredine.

36. Raspored gradskog stanovništva po kontinentima

37. Monitoring – obuhvata sistem praćenja i analizu stanja u
životnoj sredini
Nagli razvoj gradova i nekontrolisani stihijski proces urbanizacije
ugrozili su čoveka i njegovu životnu sredinu.
Zdravlje ljudi je podređeno ekonomskim
interesima.

38. Hvala na pažnji.