SlideShare une entreprise Scribd logo
1  sur  29
«Μπξνύζθν»
Ιστορίες τοσ Κρασιού
 Ο ειιαδηθόο ρώξνο είλαη ζηελά δεκέλνο κε ην θξαζί. Σν θξαζί, είηε

γηα ην ζπίηη, είηε γηα εκπνξία, πνπ θηλεηνπνηεί
παξαγσγό, έκπνξν, ηαβεξληάξε θαη θξάηνο πνπ ην
θνξνινγεί, αθνξά πάληα ηνλ άλζξσπν θαη ηνλ πνιηηηζκό ηνπ: Όηαλ
θαιιηεξγεί ην ακπέιη όιν ην ρξόλν, όηαλ θξνληίδεη ν κνύζηνο λα γίλεη
θξαζί, ην θξαζί λα αλαπαπζεί ζσζηά θαη λα σξηκάζεη , λα κεηαθηλεζεί
ζσζηά θαη λα πνπιεζεί θαιά. Όηαλ ζπλνδεύεη ην θαγάθη ηνπ, όηαλ
γειάεη, όηαλ γιεληάεη θαη όηαλ θιαίεη, κόλνο ηνπ ή κα ζπληξνθηά.
Όηαλ θηηάρλεη βαξέιηα ή κπνπθάιηα, ή όηαλ έθηηαρλε πήιηλα αγγεία
θαη αζθηά. Όηαλ απηά ηα κεηαθέξεη ζε ζάιαζζεο θαη ζε ζηεξηέο. Όηαλ
πξνζεύρεηαη ζην ζεό ηνπ ή ζπζίαδε ζηνπο ζενύο ηνπ ή έζαβε ηνπο
λεθξνύο ηνπ. Όηαλ ήηαλ ή είλαη άξρνληαο ή ιαόο, λνηθνθπξά θαη
δεζπνζύλε, πνηεηήο θαη ζπκπνζηαζηήο, καγείξηζζα, κάγεηξαο ή
εηδηθόο δνθηκαζηήο. Σν θξαζί είλαη ζηε δσή καο!
* Ο αρταίος κόσμος (5.000 π.Χ – 3

ο

 ΢ην ειιαδηθό ρώξν βξέζεθε άγξην ακπέιη
γύξσ ζην 50.000 π.Υ ζηελ πεξηνρή ησλ
Ησαλλίλσλ. Ο λενιηζηθόο άλζξσπνο
νηλνπνηεί άγξηα ζηαθύιηα γηα πξώηε θνξά
ζηελ Διιάδα, ζην Νηηθηιί Σαο θνληά ζηε
Γξάκα, γύξσ ζην 5.000 π.Υ . Καιιηεξγεί
ζπζηεκαηηθά ην ακπέιη γύξσ ζην 3.000 π.Υ
. Δίλαη ηόηε πνπ νξγαλώλεηαη ζε ηεξαξρηθέο

θνηλσλίεο κε πνιύπινθα νηθνλνκηθά
ζπζηήκαηα, ζαλ απηά πνπ απαηηεί ε
θαιιηέξγεηα ηνπ ακπειηνύ, ε παξαγσγή θαη
εκπνξία ηνπ νίλνπ. Από ην 1.600 π.Υ θαη
κεηά ζε δηάθνξεο ρξνληθέο
ζηηγκέο, ακπεινθαιιηέξγεηα θαη νηλνπνίεζε
απαζρνινύλ ηνλ άλζξσπν ζε όιε ηε
κεζόγεην.

αι. μ.Χ)
 ΢ηελ νηθνλνκία θαη θνηλσλία ηεο ειιεληθήο
θαη ξσκατθήο αξραηόηεηαο ε ζεκαζία ηνπ
νίλνπ θαίλεηαη ηόζν κέζα από ηελ αξραία
ειιεληθή ινγνηερλία όζν θαη από ηα
αξραηνινγηθά επξήκαηα. Δπηγξαθέο κε ηε
ζρεηηθή λνκνζεζία θαη εηδηθέο ζθξαγίδεο
ζηνπο ακθνξείο καξηπξνύλ έλα εθηεηακέλν
ζαιάζζην εκπνξηθό δίθηπν κεηαθνξάο ηνπ. Ζ
επξεία θαηαλάισζε ηνπ νίλνπ ζπκβαδίδεη κε
ηε δηάδνζε ηεο ιαηξείαο ηνπ αγαπεκέλνπ
ησλ αλζξώπσλ ζενύ, ηνπ
Γηνλύζνπ/Bacchus. Σα εηδηθά ζθεύε από
πνιύηηκα πιηθά, επηκειώο
επεμεξγαζκέλα, καξηπξνύλ αληηιήςεηο
αλζξώπσλ πνπ βξίζθνληαη πςειά ζηελ
θνηλσληθή ηεξαξρία θαη εθηηκνύλ ηηο πνηόηεηεο
ηνπ νίλνπ πνπ θαηαλαιώλνπλ. Σν ζπκπόζην
είλαη έλαο αθόκε ζεζκόο
πνιηηηθήο, πνιηηηζηηθήο θαη θνηλσληθήο
ζεκαζίαο γηα ηα αλώηεξα ζηξώκαηα ήδε
από ηνλ 6ν αη. π.Υ, ελώ αληίζηνηρα ε
θαηαλάισζε ζηα θαπειεία αθνξά ηνλ απιό
ιαό.
*Ο Βσζαντινός κόσμος

(4νο – 15νο αη. κ.Υ)

 Ο νίλνο ηνπ αλζξώπνπ ηεο αξραηόηεηαο
γίλεηαη ην θξαζί ηνπ βπδαληηλνύ. Ζ άκπεινο
θαη ην θξαζί, ν θεθξακέλνο (αλαθαηεκέλνο
κε λεξό) νίλνο, αλαδεηθλύνληαη θεληξηθά
ζύκβνια ηεο ρξηζηηαληθήο
απηνθξαηνξίαο, θαζώο ζπκβνιίδνπλ ην
Υξηζηό, ηελ εθθιεζία, ηνλ απηνθξάηνξα θαη
ηελ απηνθξαηνξία. Από ηνλ 4ν σο ηνλ 7ν αη.
κεγάινη ακπειώλεο βξίζθνληαη ζηελ
ηδηνθηεζία ηνπ ζηέκκαηνο, κνλώλ, κεγάισλ
γαηνθηεκόλσλ αιιά θαη κηθξώλ
θαιιηεξγεηώλ. Οηλνπαξαγσγή θαη εκπόξην
απνηεινύλ ππόζεζε νηθνπκεληθήο θιίκαθαο
θαη κεγάιεο πνζόηεηεο δηαθηλνύληαη από
εκπόξνπο, αιιά θαη γηα ηελ ηξνθνδνζία ηνπ
ζηξαηνύ: θξαζί από
Αίγππην, ΢πξνπαιαηζηίλε, Ηηαιία θηάλεη σο
ηηο βξεηαληθέο λήζνπο θαη ηελ Δξπζξά
ζάιαζζα.

Τν θύπειιν από ην θξαλίν ηνπ Νηθεθόξνπ Α΄
πξνζθνκίδεηαη γεκάην θξαζί ζηνλ Κξνύκν
(Βπδαληηλή κηθξνγξαθία από ην Χξνληθό ηνπ
Σθπιίηδε)
 Μεηά ηνλ 7ν αη. κε ζπξξηθλσκέλε ηελ απηνθξαηνξία

δηαπηζηώλεηαη θάκςεο ηεο ακπεινθαιιηέξγεηαο.
Κπξηαξρεί ε κηθξή ηδηνθηεζία, εμαθαλίδνληαη όια ηα
αξραία νλόκαηα πνηθηιηώλ ακπέινπ θαη νίλνπ ελώ
λέα ζθεύε κεηαθνξάο θαη απνζήθεπζεο
πηνζεηνύληαη. Από ηνλ 10ν αη. ε ακπεινθαιιηέξγεηα
απνηειεί θαη πάιη ζπκθέξνπζα ελαζρόιεζε ησλ
λέσλ κεγαινγαηνθηεκόλσλ. Ο ηξύγνο, ε
νηλνπνζία, ε ζπκπεξηθνξά ζηηο ηαβέξλεο
ηζηνξνύληαη ζπρλόηεξα θαη πνιιαπιαζηάδνληαη
ακπειώλεο, ακπεινπξγηθέο εξγαζίεο θαη πνηθηιίεο
θξαζηώλ. Αθνξνύλ όιε ηελ απηνθξαηνξία θαη
ηδηαίηεξα ην Άγην Όξνο, ηε Υαιθηδηθή, ηε
Μαθεδνλία, ηε Θξάθε, ηε Βηζπλία θαη ηα λεζηά. Από
ηνλ 13ν έσο ηνλ 15ν αη. ν βπδαληηλόο ακπειννηληθόο
θόζκνο δηαπιέθεηαη κε ηνλ θόζκν ησλ λαπηηθώλ
ηηαιηθώλ πόιεσλ, θπξίσο ηε Γέλνβα θαη ηε Βελεηία.
Σα θξαζηά ηνπ Αηγαίνπ, ηεο Κύπξνπ, ηεο Κξήηεο ηεο
Βηζπλίαο θαη θπξίσο ν Μνλεκβάζηνο ζπκκεηέρνπλ
ζηε δηακόξθσζε ηνπ λένπ επξσπατθνύ ράξηε
εκπνξίαο θαη παξαγσγήο ηνπ νίλνπ.

Πξνζνκνίσζε ελόο θαπειεηνύ ζηελ Βπδαληηλή επνρή.
*Ο Νεότερος Κόσμος (16

νο

– 20νο αη κ.Υ)

 ΢ηνλ ηνπξθνθξαηνύκελν ειιαδηθό ρώξν ε
ακπεινθαιιηέξγεηα είλαη επξέσο δηαδεδνκέλε
θαη απνηειεί ζεκαληηθή πεγή ηνπ αγξνηηθνύ
εηζνδήκαηνο ρσξηθώλ. Οη ηειεπηαίνη είλαη απηνί
πνπ επηδίδνληαη θπξίσο ζηελ παξαγσγή
θξαζηνύ. Πεξηεγεηέο θαηαγξάθνπλ ησλ
ζαπκαζκό ηνπο γηα ηηο θαηάθπηεο κε ακπέιηα
ειιεληθέο πιαγηέο ηνπ ειιεληθνύ ηνπίνπ.
Γηαζώδνπλ πιεξνθνξίεο γηα ηα
θξαζνπνπιεηά, κνινλόηη ππάξρνπλ
ζνπιηαληθά δηαηάγκαηα πνπ, θαηά
πεξηόδνπο, απαγνξεύνπλ ηελ νηλνπνζία. Σα
θξαζηά ηεο Κξήηεο θαη ησλ Ηνλίσλ εμάγνληαη
ζηε Βελεηία, ηελ Πνισλία, ηε «Μνζρνβία» θαη
ηηο Βόξεηεο Υώξεο. Σν θξαζί θαηαλαιώλεηαη
ζηελ πεξηθέξεηα ηνπ ηόπνπ παξαγσγήο ηνπ ή
δηνρεηεύεηαη ζηα θαπειεηά ησλ κεγάισλ
πόιεσλ ηεο νζσκαληθήο απηνθξαηνξίαο..
 Οη κνλέο δηαζέηνπλ εθηεηακέλνπο ακπειώλεο
θαη επηδίδνληαη ζηελ νηλνπνίεζε γηα ηελ
θάιπςε ησλ αλαγθώλ ησλ δηάθνξσλ
ζξεζθεπηηθώλ ηειεηώλ αιιά θπξίσο γηα ηελ
θαζεκεξηλή εζηίαζε ησλ κνλαρώλ. Σν θξαζί
είλαη παξόλ ζην θαζεκεξηλό αγξνηηθό θαη
αζηηθό ηξαπέδη. Ζ θαηαλάισζε ηνπ αλά άηνκν
ζηελ Διιάδα ηνπ 19νπ αη. αλέξρεηαη εηεζίσο
ζηα 120-120 ιίηξα.
΢ην ζύγρξνλν ειιεληθό θξάηνο, ζπζηεκαηηθή
ακπεινθαιιηέξγεηα θαη επηζηεκνληθή
νηλνπνίεζε δηαπηζηώλνληαη κεηά ηελ ίδξπζε
ηνπ Δζληθνύ Ηλζηηηνύηνπ Οίλνπ θαη ηηο
πξνζπάζεηεο ηηο πξώηεο, από ην 1964 έσο ην
1984, δηεπζύληξηαο ηνπ, Γξ. ρεκηθνύ
΢ηαπξνύιαο Κνπξάθνπ-Γξαγώλα. Ωζηόζν ηηο
ηειεπηαίεο δεθαεηίεο ηνπ 20νπ αη., ζεκεηώλεηαη
αλάπηπμε ζηελ θαηαλάισζε εκθηαισκέλνπ
θξαζηνύ, σο απνηέιεζκα ησλ ζπλεζεηώλ ηεο
λέαο ειιεληθήο θνηλσλίαο θαη ησλ
πξνζπαζεηώλ ησλ ειιήλσλ νηλνπαξαγσγώλ.
Σα ηειεπηαία ρξόληα ηα ειιεληθά θξαζηά
απνζπνύλ ζεκαληηθά βξαβεία ζηηο δηεζλείο
αγνξέο
Σν θξαζί ζηελ Μπζνινγία.
«Γηόλπζνο» ν ζεόο ηνπ θξαζηνύ θαη ηνπ ακπειηνύ.
Ζ γέλλεζε ηνπ Γηνλύζνπ.
Ο Γηόλπζνο ήηαλ έλαο από ηνπ 12 Θενύο ηνπ Οιύκπνπ θαη
ίζσο ν πην πξόζραξνο από ηνπο ζενύο θαη από ηνπο πην
αγαπεηνύο ζηνπο αλζξώπνπο. . Όηαλ ν Γίαο ζαγελεύηεθε από
ηελ παξζεληθή νκνξθηά ηεο ΢εκέιεο, ηελ πιεζίαζε θη ελώζεθε
καδί ηεο. Καξπόο ηεο έλσζήο ηνπο ήηαλ ν Γηόλπζνο. Ζ Ήξα
ηπθισκέλε από ηε δήιηα ηεο θαη δηςώληαο γηα
εθδίθεζε, εκθαλίζηεθε ζηε ΢εκέιε θαη κε πνλεξό ηξόπν ηελ
έπεηζε λα δεηήζεη από ηνλ εξαζηή ηεο λα εκθαληζηεί σο ζεόο θη
όρη κε αλζξώπηλε κνξθή, όπσο πάληα εκθαληδόηαλ κπξνζηά
ηεο. Απηό ζά απνδείθλπε πσο ηελ αγαπά πξαγκαηηθά. Αθειήο θη
αλππνςίαζηε ε θόξε ηνπ Κάδκνπ, ηελ επόκελε θνξά πνπ ηελ
επηζθέθηεθε ν Γίαο ζηελ θάκαξά ηεο, ηνπ δήηεζε λα πάξεη ηε
ζετθή κνξθή ηνπ. Μάηαηα πξνζπάζεζε ν Γίαο κε ιόγηα αγάπεο
λα ηε κεηαπείζεη. Λπγίδνληαο κπξνζηά ζηελ επηκνλή ηεο
εκθαλίζηεθε κεγαινπξεπήο, θσηεηλόο ζε όιν ην ζετθό ηνπ
κεγαιείν. Ήηαλ αδύλαην όκσο λα αληέμεη ε άκνηξε ζλεηή ηε
ιάκςε ησλ θεξαπλώλ θαη ησλ αζηξαπώλ πνπ εθηηλάζζνληαλ
από ηα ρέξηα ηνπ. Σελ ώξα πνπ νη θιόγεο ηελ ηύιηγαλ ν Γίαο
έζσζε ην βξέθνο πνπ είρε ζηα ζπιάρλα ηεο θαη ην έξαςε ζην
κεξό ηνπ.
 Όηαλ ζπκπιεξώζεθαλ ελληά
κήλεο, ν Γηόλπζνο μαλαγελλήζεθε
από ην πόδη ηνπ ζετθνύ παηέξα
ηνπ. Ο βαζηιηάο ησλ αζαλάησλ
ήμεξε πνιύ θαιά πσο ε
δειόθζνλε ζύδπγόο ηνπ ζα
έζηξεθε γξήγνξα ην ζπκό ηεο ζην
λενγέλλεην παηδί. Γηα απηό
αλέζεζε ζηνλ Δξκή ηε θύιαμή ηνπ.
Απηόο ην παξέδσζε ζηελ αδεξθή
ηεο ΢εκέιεο, ηελ Ηλώ. Ζ παλνύξγα
Ήξα όκσο έζηεηιε ηξέια ζηελ Ηλώ
θαη ηνλ άληξα ηεο θη άξρηζαλ
αλειέεηα λα ζθνηώλνπλ ηα παηδηά
ηνπο. Ζ ζεά έιπηδε πσο ζα
ζθνηώζνπλ έηζη θαη ηνλ
Γηόλπζν, αιιά ν θηεξσηόο ζεόο
πξόθηαζε θαη γιίησζε ην κηθξό
Γηόλπζν θαη ηνλ εκπηζηεύηεθε απηή
ηε θνξά ζηηο Νύκθεο. Απηέο ηνλ
αλέζξεςαλ κε πεξηζζή ζηνξγή θη
αγάπε, ζην δάζνο όπνπ
θαηνηθνύζαλ. Δθεί πνηέ δε
ζπλαληνύζε αλζξώπνπο.
Μύζνη γηα ηελ δσή ηνπ.
 Όηαλ ν βαζηιηάο Λπθνύξγνο δηαηάξαμε ηελ εξεκία ηεο

ζπληξνθηάο θπλεγώληαο ηηο Νύκθεο, θαηαηξνκάδνληαο ηνλ
Γηόλπζν, ηηκσξήζεθε ζθιεξά από ηνλ Γία, πνπ ηνλ ηύθισζε.
Σελ ίδηα άζρεκε ηύρε είραλ θαη θάπνηνη Σπξξελνί πεηξαηέο πνπ
αηρκαιώηηζαλ ην ζεό. Όηαλ είδαλ έλα λέν ηόζν όκνξθν θαη
γεξνδεκέλν, πίζηεςαλ πσο πξόθεηηαη γηα θάπνην αξρνληόπνπιν
ή αθόκα θαη βαζηιηά. Δπραξηζηεκέλνη κε ηε ζθέςε πσο ζα
απνθνκίζνπλ πνιιά ιύηξα γηα λα ηνλ
ειεπζεξώζνπλ, πξνζπάζεζαλ λα ηνλ δέζνπλ κε βαξηέο
αιπζίδεο, ρσξίο όκσο λα ην πεηύρνπλ· κε κηα κηθξή θίλεζε ν
ζεόο ηηο ηίλαδε από πάλσ ηνπ. Οη άκπαινη ζλεηνί σζηόζν
ζπλέρηδαλ ηηο πξνζπάζεηέο ηνπο. Μόλν ν ηηκνληέξεο ηνπ
θαξαβηνύ πξνζπάζεζε λα ηνπο επαλαθέξεη ζηα ινγηθά ηνπο: "Γε
βιέπεηε άκπαινη πσο πξόθεηηαη γηα ζεό; Γε θνβάζηε ηελ ηηκσξία;
Μπνξεί λα είλαη αθόκε θαη ν Πνζεηδώλαο, πνπ ζα καο εθδηθεζεί
ξίρλνληαο ην θαξάβη καο ζε άγξηα ηξηθπκία. Σν θαιύηεξν πνπ
έρνπκε λα θάλνπκε είλαη λα ηνλ αθήζνπκε ειεύζεξν".
 Ο θαπεηάληνο θαη νη ππόινηπνη δε ζπκθσλνύζαλ λα αθήζνπλ λα
ηνπο θύγεη "ηέηνηνο ζεζαπξόο". Δθείλε ηε ζηηγκή άξρηζε λα ξέεη
ζην θαξάβη θόθθηλν θξαζί πνπ δάιηζε κε ηε ζετθή επσδηά ηνπ
ηνπο λαύηεο. Σαπηόρξνλα έλα θιήκα άξρηζε λα ηπιίγεη ην θαηάξηη
θαη λα απιώλεη ηα θνξησκέλα κε δνπκεξά ζηαθύιηα θιαδηά ηνπ
ζε όιν ην θαξάβη. Κη ελώ ζαζηηζκέλνη παξαθνινπζνύζαλ νη
λαύηεο, άιιν ζαύκα γίλεηαη κπξνζηά ζηα κάηηα ηνπο: ν όκνξθνο
λένο πνπ ήζειαλ λα αηρκαισηίζνπλ κεηακνξθώλεηαη ζε έλα
άγξην ιηνληάξη πνπ νη βξπρεζκνί ηνπ θάλνπλ ηνπο λαύηεο λα
πεδνύλ ζηε ζάιαζζα γηα λα γιηηώζνπλ. Όινπο ηνπο
κεηακόξθσζε ν Γηόλπζνο ζε δειθίληα θαη κόλν ηνλ ηηκνληέξε δελ
πείξαμε επηβξαβεύνληάο ηνλ γηα ηε ζύλεζή ηνπ.


ν Γηόλπζνο αγαπήζεθε θαη ιαηξεύηεθε από ηνπο
αλζξώπνπο γηαηί ηνπο γλώξηζε ηελ ππέξνρε γεύζε
ηνπ θξαζηνύ. Λέλε πσο γηα πξώηε θνξά ην θαλέξσζε
ζην βαζηιηά ηεο Αηησιίαο, ηνλ Οηλέα. Ο ηζνπάλεο ηνπ,
ν ΢ηάθπινο, είρε βξεη έλα πεξίεξγν θπηό γεκάην
θαξπνύο θη ελζνπζηαζκέλνο από ηε λνζηηκηά ηνπο
έθεξε θαη ζην βαζηιηά ηνπ γηα λα ηνλ επραξηζηήζεη. Ο
Οηλέαο έζηπςε ηνπο δνπκεξνύο θαξπνύο θαη
απόιαπζε ηνλ πινύζην ρπκό ηνπο. Από ηόηε ν
Γηόλπζνο νλόκαζε απηόλ ην ρπκό νίλν θαη ηνπο
θαξπνύο ζηαθύιηα από ην όλνκα ηνπ ηζνπάλε. Πάληα
κε ην ζύξζν ζην έλα ηνπ ρέξη θαη έλα δνρείν θξαζηνύ
ζην άιιν πεξηεγνύληαλ ηηο πόιεηο. Όπνπ έβξηζθε
θηιόμελνπο θαη πξόζραξνπο αλζξώπνπο, ηνπο
κάζαηλε πώο λα θηηάρλνπλ θξαζί. Έηζη έγηλε θαη κε
ηνπο θαηνίθνπο ηεο Ηθαξίαο, ζηελ Αηηηθή, πνπ ηνλ
ππνδέρηεθαλ κε ελζνπζηαζκό. Λίγν πξηλ θύγεη από
ηνλ ηόπν ηνπο, ζπκβνύιεςε ην βαζηιηά ηνπο ηνλ Ηθάξην
λα θπιάμεη θαιά ην θξαζί πνπ έθηηαμε. Απηόο όκσο
δελ αθνινύζεζε ηε ζπκβνπιή ηνπ - "ηη θαθό κπνξεί λα
πξνέιζεη από έλα ηόζν επράξηζην πνηό!" ζθέθηεθε. Οη
ηζνπάλεδέο ηνπ, θάπνηα κέξα, βξήθαλ ηα βαξέιηα θαη
ήπηαλ ηόζν πνιύ θξαζί πνπ κέζπζαλ θαη άξρηζαλ λα
θέξνληαη κε άγξην ηξόπν. Έρνληαο ράζεη ηα ινγηθά
ηνπο ζθόησζαλ ηνλ Ηθάξην θαη ε θόξε ηνπ Ζξηγόλε από
ηε ζηελνρώξηα ηεο απηνθηόλεζε.


Οη θάηνηθνη ηεο Ηθαξίαο ηηκνύζαλ ηδηαίηεξα ην ζεό
Γηόλπζν· ζε απηή ηελ πεξηνρή θαιιηεξγήζεθε πνιύ
ν δηζύξακβνο, ν ύκλνο πξνο ην ζεό, πνπ ζπλέζεζε
ν κνπζηθόο Αξίσλαο. Μάιηζηα, πξόζζεζαλ θαη θάηη
θαηλνύξην. ΢ην κνπζηθό απηό ύκλν πξόζζεζαλ
ζηίρνπο. Κη επεηδή απηή ηε ζύλζεζε ηελ
ηξαγνπδνύζαλ άλζξσπνη κεηακθηεζκέλνη ζε
ηξαγόκνξθνπο ΢αηύξνπο, ηελ νλόκαζαλ
ηξαγσδία. Βέβαηα, ιαηξεπηηθέο εθδειώζεηο γηα ην
ζεό ηνπ ακπειηνύ γίλνληαλ θαη ζε πνιιέο άιιεο
πεξηνρέο. Όζνη παξεπξίζθνληαλ ζε απηέο ηηο
εθδειώζεηο έπξεπε λα ζπκκεηέρνπλ ελεξγά
πίλνληαο θξαζί θαη ρνξεύνληαο ππό ηελ επήξεηα
ηεο κέζεο. Όζνη αξλνύληαλ, ήηαλ ερζξνί ηνπ ζενύ
θαη επέζπξαλ ηελ νξγή ηνπ. Έηζη, ηξαγηθό ηέινο
βξήθε ηνλ Πελζέα πνπ ζέιεζε λα παξαθνινπζήζεη
θξπθά ηηο νξγηαζηηθέο ενξηέο. Οη Μαηλάδεο, κηα
από ηηο νπνίεο ήηαλ θαη ε κεηέξα ηνπ, κέζα ζηε
καλία πνπ ηηο είρε θαηαιάβεη, όξκεζαλ επάλσ ηνπ
θαη ηνλ θαηαζπάξαμαλ. Δπίκνλα αξλνύληαλ λα
ιάβνπλ κέξνο ζηηο ιαηξεπηηθέο ηειεηέο νη θόξεο ηνπ
βαζηιηά Μίλσα, όπσο θαη ηνπ βαζηιηά Πξνίηνπ.
Πξνζβιεκέλνο ν Γηόλπζνο ηηο έθαλε λα ράζνπλ ηα
ινγηθά ηνπο. Άιινη ιέλε όηη γηα ηε καλία πνπ
θαηέιαβε ηηο λεαξέο θόξεο ηνπ Πξνίηνπ αηηία ήηαλ ε
Ήξα.
 ΢θιεξόο ηηκσξόο εκθαλίδεηαη ν Γηόλπζνο

ζηνπο ερζξνύο ηνπ θαη ζε όζνπο είλαη αληίζεηνη
ζηνλ ηξόπν ιαηξείαο ηνπ. ΢πλάκα
γελλαηόδσξνο επεξγέηεο ζε όζνπο ηνλ ηηκνύλ
θαη ηνλ επραξηζηνύλ. Όηαλ ν βαζηιηάο Μίδαο
θηινμέλεζε ην δάζθαιό ηνπ, ην γέξν
΢ηιελό, πνπ είρε ραζεί, απηόο δέρηεθε λα
εθπιεξώζεη ηελ επηζπκία ηνπ γηα λα ηνλ
επραξηζηήζεη. Ο άπιεζηνο Μίδαο δήηεζε λα
κπνξεί ό,ηη πηάλεη λα ην κεηαηξέπεη ζε
ρξπζάθη. ΢ύληνκα ν δύζηπρνο δηαπίζησζε
πσο ζα γηλόηαλ βαζύπινπηνο αιιά ζα πέζαηλε
από ηελ πείλα θαη ηε δίςα. Σν ςσκί πνπ άγγηδε
λα θάεη κεηαηξεπόηαλ ζε ρξπζό θαη ην λεξό
πνπ ήζειε λα πηεη ζε ρξπζαθέληεο ζηαγόλεο.
Μεηαλησκέλνο δήηεζε από ην ζεό λα ηνλ θάλεη
όπσο πξηλ θαη ν Γηόλπζνο πνπ ηνλ ιππήζεθε
ηνπ είπε πσο αλ ινπζηεί ζηα λεξά ηνπ
Παθησινύ πνηακνύ ζα απαιιαρηεί από ην
καξηύξηό ηνπ.
Ο ζεόο ηνπ γιεληηνύ δελ είρε πνιιέο εξσηηθέο
πεξηπέηεηεο, όπσο νη ππόινηπνη ζενί. Οη γπλαίθεο ζηε
δσή ηνπ είραλ δηαθνξεηηθή ζέζε: ππήξμαλ παξακάλεο
ηνπ όηαλ ήηαλ κηθξόο θαη ζπληξόθηζζέο ηνπ ζηα
αζηακάηεηα γιέληηα ηνπ. Κάπνηε εξσηεύηεθε ηελ
όκνξθε Αξηάδλε, όηαλ ηελ είδε λα θνηκάηαη ήξεκα θαη
γαιήληα, κνηάδνληαο κε ζεά. Ζ θόξε ηνπ Μίλσα καδί κε
ηνλ Θεζέα επέζηξεθαλ ζηελ Αζήλα από ηελ Κξήηε.
Ξππλώληαο έλα πξσί ζηε Νάμν ε Αξηάδλε βιέπεη πσο
ν ζύληξνθόο ηεο έθπγε θαη ηελ εγθαηέιεηςε. Υσξίο λα
ην μέξεη ε ίδηα, είρε έξζεη ν Γηόλπζνο ζην όλεηξν ηνπ
Θεζέα θαη κε απεηιέο ηνλ αλάγθαζε λα θύγεη γηα λα
θάλεη δηθή ηνπ ηελ όκνξθε λέα. Οινκόλαρε όπσο ήηαλ
ζην έξεκν λεζί, ζαλ ζσηήξαο εκθαλίζηεθε ν ζεόο
κπξνζηά ηεο, λένο, γεξνδεκέλνο, ζηεθαλσκέλνο σο
ζπλήζσο κε θηζζόθπιια. Αθνύ έγηλε ν γάκνο
ηνπο, πέηαμαλ κε ην άξκα ηνπ ζενύ πξνο ηνλ νπξαλό.
΢ηε γε νη άλζξσπνη ηνλ επραξηζηνύζαλ γηα ην ζετθό
δώξν ηνπ θαη γηα ηελ μελνηαζηά πνπ απιόρεξα ηνπο
κνίξαδε. Οη γηνξηέο πνπ γίλνληαλ πξνο ηηκή ηνπ ήηαλ
έλα αδηάθνπν γιέληη, όπνπ όινη κεζνύζαλ θαη
ηξαγνπδνύζαλ. Με απηόλ ηνλ ηξόπν πξνζπαζνύζαλ
λα επηθνηλσλήζνπλ κε ηνλ αγαπεηό ηνπο ζεό.
Κξαζί θαη Τγεία
΢ε όιε ηελ δηάξθεηα ηεο ηζηνξίαο, ην θξαζί απνδείρηεθε ρξήζηκν ζε πνιιέο πεξηπηώζεηο γηα ηνπο
αλζξώπνπο. Ζ επεξγεηηθή επίδξαζε ηνπ θξαζηνύ ζηελ πγεία έρεη αλαγλσξηζηεί από ην ηαηξηθό
επάγγεικα εδώ θαη αηώλεο. Ο Ηππνθξάηεο ζπληζηνύζε εηδηθά θξαζηά ζαλ αληηππξεηηθά, δηνπξεηηθά ή
απνιπκαληηθά πιεγώλ, αιιά θαη ζα δηαηξνθηθά πξόζζεηα, ήδε από ην 450 π.Υ. πεξίπνπ. Πξηλ από
κεξηθέο εθαηνληάδεο ρξόληα απνηεινύζε έλα από ηα πην ηζρπξά αληηζεπηηθά. Οη αξραίνη Έιιελεο
έπιελαλ ηηο πιεγέο ηνπο κε απηό θαη ηνπο λεθξνύο ηνπο. Δπίζεο απνηέιεζε έλα απνζηεηξσηηθό κέζσ
θαη γηα ηνπο άλδξεο αιιά θαη γηα ηηο γπλαίθεο. Ήηαλ, ίζσο, έλα από ηα βαζηθόηεξα θάξκαθα ηεο
επνρήο, πνιιέο θνξέο κόλν ηνπ ή αθόκα αλακηγλύνληαο ην κε βόηαλα. Οη πεξηζζόηεξνη παζνγελείο
παξάγνληεο πνπ απεηινύλ ηνλ άλζξσπν εμνπδεηεξώλνληαη ή εμαιείθνληαη από ηα νμέα θαη ην
νηλόπλεπκα ηνπ θξαζηνύ. Γηα απηνύο ηνπο ιόγνπο θαη κέρξη ηνλ 18ν αηώλα, ην θξαζί ζεσξείην
αζθαιέζηεξν πνηό από ην λεξό.
Σν θξαζί είλαη έλα ήπην εξεκηζηηθό, πνπ ειαηηώλεη ην άγρνο θαη πεξηνξίδεη ηελ έληαζε. ΢αλ κέξνο ηεο
θαζεκεξηλήο δίαηηαο, ην θξαζί δξα ζαλ νξεθηηθό, θαη δίλεη ζην ζώκα ελέξγεηα, νπζίεο πνπ ππνβνεζνύλ
ηελ πέςε, θαζώο θαη κηθξέο πνζόηεηεο βηηακηλώλ. Ζ θαζεκεξηλή κέηξηα θαηαλάισζε θόθθηλνπ θξαζηνύ
δξα πξνζηαηεπηηθά θαη πξνιεπηηθά ελάληηα ζηελ ζηεθαληαία λόζν αιιά θαη ζε πνιιέο κνξθέο
θαξθίλνπ. Τπάξρνπλ επίζεο ζπζηαηηθά ζηα ζηαθύιηα θαη ζην θξαζί (εηδηθά ζην θόθθηλν) πνπ εληζρύνπλ
ην αλνζνπνηεηηθό ζύζηεκα, πξνζηαηεύνπλ από θαξδηαθέο παζήζεηο, εκπνδίδνπλ ηελ θαξθηλνγέλεζε
θαη επηκεθύλνπλ ην πξνζδόθηκν ηεο δσήο.
Σν θξαζί κπνξεί λα δηαηεξεί θαη λα πξνζηαηεύεη ηηο δηαλνεηηθέο ιεηηνπξγίεο ησλ ειηθησκέλσλ. Πνιιέο
κειέηεο έρνπλ δώζεη απνδείμεηο όηη ε κέηξηα ηαθηηθή θαηαλάισζε νηλνπλεύκαηνο κπνξεί λα εκπνδίζεη
ή λα θαζπζηεξήζεη ηελ αλάπηπμε αζζελεηώλ εθθπιηζηηθώλ ηνπ εγθεθάινπ, όπσο Πάξθηλζνλ θαη
Αιηδράηκεξ. Άιιεο κειέηεο απέδεημαλ όηη ε θαηαλάισζε θξαζηνύ κεηώλεη ηνλ θίλδπλν πεπηηθώλ
ειθώλ, θαη απαιιάζζεη ην ζώκα από ηα βαθηεξίδηα πνπ ηα πξνθαινύλ. Αληίζεηα, ε ππεξβνιηθή
θαηαλάισζε θξαζηνύ θαη ε απιή θαηαλάισζε νηλνπλεπκαησδώλ απμάλεη ηνπο θηλδύλνπο ζρεκαηηζκνύ
πεπηηθώλ ειθώλ. Με ιίγα ιόγηα ε επεξγεηηθή επίδξαζε ηεο θαηαλάισζεο θξαζηνύ ζπλνςίδεηαη ζηα
εμήο…

• Μεηώλεη ηνλ θίλδπλν ζηεθαληαίσλ θαξδηαθώλ παζήζεσλ (εηδηθά ην θόθθηλν)
• Απνηξέπεη ηελ ζπζζώξεπζε ηεο θαθηάο LDL ρνιεζηεξίλεο ζηα αγγεηαθά ηνηρώκαηα (εηδηθά ην
θόθθηλν)
• Ππθλόηεξα νζηά
• Μείσζε ηνπ ζηξεο
• Βειηίσζε ηεο ςπρηθήο θαηάζηαζεο
• Βειηίσζε ηεο αληίζηαζήο καο ζην θξπνιόγεκα
• Θεηηθή επίπησζε ζηελ επθπΐα
• Καιύηεξα θπθινθνξία ηνπ αίκαηνο ζηνλ εγθέθαιν
• Πξνθύιαμε από νξηζκέλνπο ηνύο θαη βαθηήξηα
• Μεηώλεη ηελ ζπζζσκάησζε ησλ εξπζξώλ αηκνζθαηξίσλ (εηδηθά ην θόθθηλν)
• Γηαιύεη ηα ππάξρνληα ζπζζσκαηώκαηα εξπζξώλ αηκνζθαηξίσλ
• Γξα σο αληηνμεηδσηηθό θαη απνηξέπεη θαξδηαθά επεηζόδηα θαη εγθεθαιηθά
• Απνηξέπεη πηζαλόλ ηελ θαξθηλνγέλεζε
• Μεηώλεη ηνλ θίλδπλν θαξδηαγγεηαθώλ παζήζεσλ.
 Ναη κελ ην θξαζί καο πξνζθέξεη όια ηα παξαπάλσ, όκσο ζα πξέπεη λα γίλεηαη ζσζηά
ε θαηαλάισζή ηνπ, θαζώο ζε κεγάιε πνζόηεηα πξνθαιεί κέζε θαη κάιηζηα άκα γίλεηαη
ζε αξθεηά ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα νδεγεί ζηνλ αιθννιηζκό. Ζ δειεηεξίαζε κε
αιθνόι (κέζε) κπνξεί λα πξνθαιέζεη νμπζπκία, βίαηε ζπκπεξηθνξά, ζπλαηζζήκαηα
θαηάζιηςεο, θαη ζε ζπάληεο πεξηπηώζεηο, παξαηζζήζεηο θαη απηαπάηεο.
Αθόκε, πξνθαιεί ζνβαξά πξνβιήκαηα ζην αλαπλεπζηηθό ζύζηεκα όπσο είλαη νη
θξίζεηο άπλνηαο θαηά ηνλ ύπλν, θαξθίλν ηνπ ιάξπγγα θαη ησλ πλεπκόλσλ θηι.
 Οη βαζηθνί επεξγεηηθνί παξάγνληεο ηεο θαηαλάισζεο θξαζηνύ απνδείρηεθε όηη είλαη ην
κέηξν θαη ε ηαθηηθή ζπζηεκαηηθή θαηαλάισζε. ΢ε αληίζεζε κε ηε κνλαμηά ηνπ ζθιεξνύ
πνηνύ θαη αιθννιηζκνύ, επηδξά ςπρνιπηξσηηθά κε ηνλ δηαθνξεηηθό ηξόπν δσήο θαη ηελ
θαιή πγεία θαη ηελ απόιαπζε. Αο κάζνπκε ινηπόλ λα πίλνπκε θξαζί όρη ζαλ
πόηεο, αιιά ζαλ ζπκπνζηαζηέο. Να πξνζζέζνπκε εκείο, νη θίινη ηνπ θξαζηνύ, "θαη ε
επραξίζηεζε"... Γηαηί, όπσο θαίλεηαη, ην θξαζί είλαη από ηα ειάρηζηα πξντόληα πνπ
πξνζθέξνπλ ζηνλ άλζξσπν ηαπηόρξνλα επραξίζηεζε θαη θαιή πγεία!
Κνηλσληθέο Δθδειώζεηο
Από ηελ αξραηόηεηα κέρξη θαη ζήκεξα, ην θξαζί είλαη ην θύξην πνηό ζηηο
δηάθνξεο θνηλσληθέο εθδειώζεηο. Γηνξγαλώλνληαη πνιιέο εθδειώζεηο κε θύξην
ζέκα ηνπο ην θξαζί. Έλα παξάδεηγκα ηέηνηαο εθδήισζεο είλαη:
- Ζ Γηνξηή ηνπ Κξαζηνύ είλαη από ην 1961 έλα από ηα πην ραξαθηεξηζηηθά
γεγνλόηα ηεο Λεκεζνύ, πνπ ζεσξείηαη ε θππξηαθή πξσηεύνπζα ηνπ θξαζηνύ. Ζ
Γηνξηή δηνξγαλώλεηαη ζην Γεκόζην Κήπν ηεο Λεκεζνύ θαη δηαξθεί 12 εκέξεο. Ζ
Γηνξηή ηνπ θξαζηνύ είλαη εκπλεπζκέλε από ηηο αξραίεο γηνξηέο πξνο ηηκήλ ηνπ
ζενύ ηνπ θξαζηνύ Γηόλπζνπ θαη ηηκά κηα καθξά παξάδνζε παξαγσγήο θξαζηνύ
ζηελ Κύπξν. Ζ γηγαληηαία θηγνύξα ελόο παξαδνζηαθά ληπκέλνπ Κύπξηνπ ζηελ
είζνδν ηνπ Γεκόζηνπ Κήπνπ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο γηνξηήο θαισζνξίδεη ηνπο
ληόπηνπο θαη μέλνπο επηζθέπηεο. ΢ην ρώξν ηεο εθδήισζεο νη επηζθέπηεο
κπνξνύλ λα δνθηκάζνπλ ηα θππξηαθά θξαζηά , θαζώο θαη παξαδνζηαθά
θππξηαθά θαγεηά. Παξ’ όιν πνπ ππάξρεη έλα κηθξό ηέινο εηζόδνπ, νη
επηζθέπηεο κπνξνύλ λα πηνπλ εληειώο δσξεάλ όζε πνζόηεηα θξαζηνύ
επηζπκνύλ. ΢ην ρώξν κπνξεί επίζεο λα δεη θαλείο έλα παξαδνζηαθό παηεηήξη
θαη λα ραξεί ζην ππαίζξην ζέαηξν ηνπ Κήπνπ παξαδνζηαθνύο ρνξνύο θαη
ηξαγνύδηα, θαζώο θαη ζεαηξηθέο παξαζηάζεηο από θππξηαθά θαη μέλα ζρήκαηα.
ΣΔΥΝΔ΢ ΚΑΗ ΚΡΑ΢Η
 Δθηόο από ηνλ πιηθό πνιηηηζκό, κε ην θξαζί σο αγξνηηθό
πξντόλ, εκπόξεπκα, πνηό, ηξόθηκν, θάξκαθν θαη θαζεκεξηλή απόιαπζε, ν νίλνο ήηαλ
γξαθηό λα γίλεη θηλεηήξηα δύλακε θαη ηνπ πλεπκαηηθνύ πνιηηηζκνύ. Σν θξαζί ζηελ
Διιάδα ζενπνηήζεθε, ιαηξεύηεθε θαη έγηλε
κύζνο, ζξύινο, παξάδνζε, ηζηνξία, ηέρλε, επηζηήκε θαη θνπιηνύξα, κε
απνηέιεζκα, ηέρλεο, γξάκκαηα θαη θξαζί λα απνηεινύλ έλα εμαηξεηηθό ηξίπηπρν.
Αξραίνη πνηεηέο, όπσο ν Όκεξνο θαη ν Ζζίνδνο, ζπγγξαθείο, όπσο ν Ζξόδνηνο θαη ν
Ξελνθώληαο, θηιόζνθνη, όπσο ν ΢σθξάηεο, ν Πιάησλαο, ν Αξηζηνηέιεο, ηξαγηθνί θαη
ζαηπξηθνί, ζηνραζηέο θαη δηαλνεηέο, γηαηξνί θαη θαιιηηέρλεο, όινο ν ειιεληθόο
πλεπκαηηθόο θόζκνο, πκλνύλ, θάλνπλ αλαθνξέο θαη δνμάδνπλ ηνλ νίλν, δίλνληαο όκσο
ηαπηόρξνλα θαη ηελ έλλνηα ηνπ κέηξνπ, απηνύ πνπ ζήκεξα νλνκάδνπκε ιεινγηζκέλε
θαηαλάισζε νίλνπ.
 Σέρλεο, γξάκκαηα θαη θξαζί, βξέζεθαλ ζην επίθεληξν ηνπ πνιηηηζκνύ ηεο θιαζηθήο
Διιάδαο. Γηα ηελ αθξίβεηα, νη ηέρλεο θαη ηα γξάκκαηα επεξεάζηεθαλ θαζνξηζηηθά από
ηνλ νίλν. Ζ πεξίθεκε ειιεληθή θηινζνθία δηακνξθώζεθε κέζα από ηηο ζπλνκηιίεο ησλ
ζνθώλ αλδξώλ ζηα ζπκπόζηα. Σν ζέαηξν, ε θσκσδία θαη ε ηξαγσδία «γελλήζεθαλ»
κέζα από ηηο δηνλπζηαθέο γηνξηέο. Πνιιέο αθόκε ηέρλεο, όπσο ε ινγνηερλία, ε
πνίεζε, ε δσγξαθηθή, ε γιππηηθή, ε θεξακηθή, ε αγγεηνηερλία, ε
κεηαιινηερλία, εκπλεύζηεθαλ από ην θξαζί θαη έδσζαλ ζηελ αλζξσπόηεηα ζαπκαζηά
αξηζηνπξγήκαηα.
To θξαζί είλαη ηαμίδη… (Γεωγξαθία)
Σν ηαμίδη αξρίδεη από ηελ θνηιάδα ησλ Σεκπώλ, ηηο πεγέο όπνπ εμάγληζαλ νη Μνύζεο ηνλ Απόιισλα.
΢ηε Ραςάλε, θνληά ζηηο βνπλνπιαγηέο όπνπ γελλήζεθε ην λέθηαξ, αγλαληεύνληαο ην ζετθό
Όιπκπν, δνθηκάδσ ηε καιαθηά γεύζε θόθθηλνπ θξαζηνύ θαη λνηώζσ Οιύκπηνο.
΢πλερίδσ θαηά κήθνο ηνπ Αηγαίνπ, αληηθξίδσ από ην θάζηξν ηνπ Αγίνπ Παληειεήκνλα ό,ηη θαη νη ελεηνί
αληίθξηδαλ εθαηνληάδεο ρξόληα πξηλ θαη ζαπκάδσ ηα ηεξά ησλ ζεώλ ησλ Μαθεδόλσλ ζην Γίν.
Αθνινπζώληαο ην δξόκν γηα Βέξνηα αλαξσηηέκαη, όπσο ν πνηεηήο, αλ νη ςπρέο ησλ Μαθεδόλσλ
Βαζηιέσλ ηεο Βεξγίλαο, πιαλώληαη πάλσ καο, πνπιηά ή λπρηεξίδεο. Πεξλώ ηηο πιαγηέο ηνπ
Βεξκίνπ, αθνύσ ηελ αλάζα ηεο ΢εκέιεο, κεηέξαο ηνπ Γηόλπζνπ, βιέπσ ην ΢εηιηλό λα ρνξεύεη ζηνπο
απέξαληνπο ακπειώλεο θαη γεύνκαη βαζύρξσκν θόθθηλν θξαζί από μηλόκαπξν ζηαθύιη ζηε Νάνπζα.
Πεγαίλσ βόξεηα, πεξλώ ηελ Έδεζζα θαη ζην αθξηηηθό Ακύληαην, ζηε ιίκλε Βεγνξίηηδα, δνθηκάδσ θξαζί
ξνδέ κε άξσκα θξνύησλ, θξεζθάδα θαη γεκάηε γεύζε.
Απνθαζίδσ λα επηζηξέςσ κέζσ Πηνιεκατδαο θαη Κνδάλεο θαη ιίγν πην πέξα, ζηνπο πξόπνδεο ησλ
Πηεξίσλ, γλσξίδσ ην ιεπθό θξαζί από ηα δξνζεξά ακπέιηα ηνπ Βειβεληνύ.
Γηαιέγσ λα ηαμηδέςσ γηα Θεζζαινλίθε κέζσ Γηαλληηζώλ. ΢ην δξόκν κνπ ζα δσ ην Γηόλπζν
ζηεθαλσκέλν κε ηελ άκπειν ζηα ςεθηδσηά ηεο Αξραίαο Πέιιαο. Σν Γηόλπζν πνπ έθεξε ζ’ απηή ηε γε
Βάθρεο, Νύκθεο θαη ΢άηπξνπο θαη κύεζαλ ηνπο θαηνίθνπο ηεο ζηα κπζηηθά ηεο ακπέινπ. Μπζηηθά πνπ
δηαησλίδνληαη θαη δίλνπλ θξαζί θξνπηώδεο, ιεπθό θαη ξνδέ κε γεύζε θξεζθάδαο.
Γηαζρίδνληαο ηε Θεζζαινλίθε, πεξλώ θάησ από ηε ζξηακβηθή αςίδα ηνπ Γαιέξηνπ, ζαπκάδσ ςεθηδσηά
θαη ηνηρνγξαθίεο ζηηο βπδαληηλέο εθθιεζίεο θαη παίξλσ ην δξόκν γηα ηε ΢ηζσλία. Δθεί ζηηο πιαγηέο ηνπ
Μειίησλα ηα κάηηα γεκίδνπλ ακπειώλεο θαη ζάιαζζα θαη ε γεύζε απνιακβάΣν θξαζί είλαη ρεκεία.
Τν θξαζί είλαη ρεκεία.
« Σν θξαζί παξεγνξεί ηνπο ιππεκέλνπο, αλαδσνγνλεί ηνπο γέξνληεο, εκπλέεη ηνπο λένπο, θάλεη ηνλ
θνπξαζκέλν λα μερλάεη ην κόρζν ηνπ». ( Λόξδνο Βύξσλ 1788).
Πξνέξρεηαη απνθιεηζηηθά από ηελ νιηθή ή κεξηθή αιθννιηθή δύκσζε λσπώλ ζηαθπιηώλ ή από γιεύθνο
λσπώλ ζηαθπιηώλ θαη παξάγεηαη κε έλα ζύλνιν ησλ δηεξγαζηώλ πνπ απνηεινύλ κε κία ιέμε ηελ νηλνπνίεζε.
Ζ νηλνπνίεζε απνηειείηαη ζε γεληθέο γξακκέο από ηξία ζηάδηα :
Σε ζπιινγή ησλ ζηαθπιηώλ (ηξπγεηό) θαη ηελ ζύλζιηςε
Σε δύκσζε, ηε κεηαηξνπή δειαδή ηνπ γιεύθνπο ζε νίλν
Σε ζπληήξεζε θαη σξίκαλζε ηνπ νίλνπ (παιαίσζε).

Τν θξαζί είλαη ηξαγωδία.

Σν θξαζί (νίλνο) ελνρνπνηείηαη γεληθά γηα ηε δάιε θαη ηε κέζε πνπ πξνθαιεί ζηνλ άλζξσπν, κηα θαηάζηαζε
θαηά ηελ νπνία δελ κπνξεί λα ειέγμεη ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ, δειαδή παξαπαηάεη, θσλάδεη θαη ηξαγνπδάεη
δηαηαξάζζνληαο ηελ θνηλή εζπρία. ΢πρλά επηδίδεηαη ζε άζεκλα πεηξάγκαηα θαη ρεηξνλνκίεο θέξλνληαο ηνπο
άιινπο ζε δύζθνιε ζέζε. Όια απηά ζπληεινύλ ζην λα ράζεη ηελ αμηνπξέπεηά ηνπ.
Οη αξραίνη Έιιελεο γλσξίδνληαο απηέο ηηο ηδηόηεηεο ηνπ θξαζηνύ, ην έπηλαλ λεξσκέλν (θεθξακέλν), ζε
αληίζεζε κε άιινπο ιανύο πνπ ην έπηλαλ αλέξσην (άθξαηνο νίλνο). Αμηνπνίεζαλ κάιηζηα ην θξαζί κε ηέηνηνλ
ηξόπν, ώζηε λα κεδελίδνληαη νη αξλεηηθέο επηδξάζεηο θαη λα απειεπζεξώλνληαη νη επεξγεηηθέο, δειαδή ε
επραξίζηεζε («νίλνο επθξαίλεη θαξδίαλ αλζξώπνπ»), ε ςπρηθή επθνξία θαη ην απώηεξν απνηέιεζκα ηεο, ε
πλεπκαηηθή απειεπζέξσζε θαη ελεξγνπνίεζε.
΢ε κηα ηέηνηα ζηηγκή ςπρηθήο επθνξίαο θαη απειεπζέξσζεο ηνπ πλεύκαηνο γηα θαηλνύξγηα πεηάγκαηα, πνπ
γνληκνπνίεζαλ ηελ ειεύζεξε ζθέςε γηα γεληέο θαη γεληέο κέρξη ηώξα, γελλήζεθε ε ηξαγσδία. Κάησ από ηελ
επεξγεηηθή επίδξαζε ηνπ αηηηθνύ θξαζηνύ, ηεο ςπρηθήο ραξάο θαη πλεπκαηηθήο ειεπζεξίαο ν Θέζπηο
απζόξκεηα, αληί λα ηξαγνπδήζεη ην δηζύξακβν κε ηνπο άιινπο ζπγρνξεπηέο ηνπ θαηά ηε δηάξθεηα κηαο γηνξηήο
ηνπ Γηνλύζνπ, ζενύ ηνπ θξαζηνύ, ζηάζεθε απέλαληί ηνπο θαη απήγγεηιε. Δθείλε ηε ζηηγκή γελλήζεθε ην
ζέαηξν, θάησ από ηνλ αηηηθό νπξαλό θαη ηνπο αηκνύο ηνπ θξαζηνύ. Ήηαλ κηα ζηηγκή – νξόζεκν- γηα ηελ
εμέιημε ηνπ αλζξώπηλνπ πλεύκαηνο γηαηί κε ην ζέαηξν άξρηζε κηα λέα κνξθή αγώλα γηα ηε γεληθόηεξε
απειεπζέξσζε ηνπ αλζξώπνπ από ζενιεςίεο, πξνθαηαιήςεηο αλαρξνληζηηθέο αληηιήςεηο. Καη όια απηά ράξε
ζην θξαζί θαη ηελ επεξγεηηθή ηνπ επίδξαζε αιιά θαη ζηε ζνθία ησλ αλζξώπσλ λα ην
γεπηνύλ, εμνπδεηεξώλνληαο ηηο αξλεηηθέο ηνπ ηδηόηεηεο.
Οηθνλνκηθή ζεκαζία
Μπνξεί ε ειιεληθή νηθνλνκία λα λνζεί θαη ε ρώξα καο λα θηλδπλεύεη κε πιήξε δεκνζηνλνκηθό
εθηξνρηαζκό, αιιά νξηζκέλνη παξαγσγηθνί θιάδνη δηαθξίλνληαη ζην εμσηεξηθό. Όπσο αλαθέξεη ν
Guardian, πάλσ από επηά ζηηο δέθα ειιεληθέο εηηθέηεο θξαζηώλ πνπ έιαβαλ κέξνο ζηνλ κεγαιύηεξν
δηαγσληζκό θξαζηνύ παγθνζκίσο, ηνλ 2012 Decanter World Wine Awards, απέζπαζαλ
δηαθξίζεηο, κεηαμύ ησλ νπνίσλ έμη ρξπζά κεηάιιηα. Οη δνθηκαζηέο ηνπ δηαγσληζκνύ αμηνιόγεζαλ
14.119 θξαζηά από όιν ηνλ θόζκν θαη απέλεηκαλ ηξία ρξπζά κεηάιιηα ζηα ειιεληθά θξαζηά ηεο Γαία
Οηλνπνηεηηθή θαη από έλα ζηα θξαζηά Λπξαξάθε, Κηήκα Αξγπξνύ θαη Κηήκα Γεξνβαζηιείνπ αληίζηνηρα.
Ζ ρώξα καο μεπέξαζε ηνπο αληαγσληζηέο καο ζηε Βαιθαληθή θαη θαηαηάρζεθε πίζσ από ΢ινβελία θαη
Σνπξθία. Πξώηε αλαδείρζεθε ε Νέα Εειαλδία κε 92% ησλ θξαζηώλ ηεο λα θαηαθηνύλ κεηάιιηα θαη ηελ
αθνινύζεζε ε Μεγάιε Βξεηαλία κε 89%.Ζ ππεύζπλε πξνκεζεηώλ θξαζηνύ ηεο αιπζίδαο
θαηαζηεκάησλ Marks & Spencer, Έκκα Νηόζνλ επαίλεζε ηηο ηνπηθέο ειιεληθέο πνηθηιίεο θαη
ηδηαίηεξα, ην “θξπκκέλν δηακάληη” , όπσο απνθάιεζε ην αζύξηηθν ηεο ΢αληνξίλεο. Αθξηβόηεξε
ππόζεζε, ζε ζρέζε κε ηηο εμαγσγέο, ηνπιάρηζηνλ πξνο ηελ Δπξώπε, απνδεηθλύεηαη γηα κηα ειιεληθή
επηρείξεζε θξαζηνύ ε πώιεζε ζηελ εγρώξηα αγνξά. Κη απηό γηαηί ην θόζηνο δηαθίλεζεο ελόο θηβσηίνπ
έμη θηαιώλ ζηε Γεξκαλία δελ μεπεξλά ηα 6 επξώ, ελώ εληόο Διιάδαο κπνξεί λα θηάζεη από 15 έσο θαη
30 επξώ! Ζ κεγαιύηεξε δήηεζε γηα ηα θξαζηά ηνπ Κηήκαηνο εθδειώλεηαη από ηελ Ηηαιία, ελώ ε
εηαηξεία πξαγκαηνπνηεί ήδε εμαγσγέο θαη ζηελ Κίλα. Σα ειιεληθά θξαζηά πνπιηνύληαη πιένλ θαη κέζσ
ηνπ Γηαδηθηύνπ, αλ θαη νη πσιήζεηο απηνύ ηνπ είδνπο ζηελ Διιάδα παξνπζηάδνπλ δύν βαζηθά
πξνβιήκαηα. Σν πξώην από απηά ηα πξνβιήκαηα είλαη όηη ην e-shopping έρεη «θαπεισζεί» από
κεγάιεο εηαηξείεο πνπ έρνπλ δεζκεύζεη ηηο ζεκαληηθόηεξεο ιέμεηο - θιεηδηά γηα ηελ εκπνξηθή παξνπζία
ζην Γηαδίθηπν. Σν δεύηεξν όηη νη θάβεο έρνπλ αλνίμεη κηθξά e-shops θαη ν αληαγσληζκόο πιένλ δελ
είλαη ζηελ ππεξεζία θαη ηελ πνηόηεηα, αιιά ζηηο ηηκέο.
Δπάγγεικα Οηλνπνηόο.
Ο Οηλνπνηόο είλαη ν παξαγσγόο εθείλνο πνπ γλσξίδεη λα θαιιηεξγεί κε ζύγρξνλα κέζα ηνλ ακπειώλα
ηνπ, λα παξάγεη θξαζί θαη λα θξαηά ηελ πνηόηεηα ζηαζεξή κέζα ζην ρξόλν. Δπίζεο, γλσξίδεη λα
εκθηαιώλεη ηελ παξαγσγή ηνπ ζε δηθό ηνπ ρώξν, ζην ζπίηη ηνπ ή ζε κηθξό νηλνπνηείν πνπ έρεη
δεκηνπξγήζεη κέζα ζηνλ ακπειώλα ηνπ θαη λα εκπνξεύεηαη ηελ παξαγσγή ηνπ κόλνο ηνπ
εμαζθαιίδνληαο έλα ηθαλνπνηεηηθό εηζόδεκα από ην επάγγεικά ηνπ. Γηα λα γίλεη θάπνηνο νηλνπνηόο
πξέπεη λα ηνπ αξέζεη ε θίλεζε θαη ε δξαζηεξηόηεηα, λα έρεη ζσκαηηθή αληνρή θαη δύλακε, λα ηνπ
αξέζεη λα δνπιεύεη έμσ ζε αλνηθηό ρώξν, λα αληέρεη λα δνπιεύεη όξζηνο/α γηα πνιύ ώξα θαη ην
θπξηόηεξν λα κπνξεί λα μερσξίδεη θαη λα δηαθξίλεη ηηο γεύζεηο θαη ηηο κπξσδηέο.
Ζ θαηάζηαζε είλαη δπζηπρώο δύζθνιε, θαζώο νη θαηαλαισηέο κεηώλνπλ ηηο πνζόηεηεο πνπ
θαηαλαιώλνπλ θαη επηπιένλ ζηξέθνληαη ζε πνιύ θζελόηεξα θξαζηά. Ζ νηθνλνκηθή επηβίσζε θάπνησλ
εηαηξεηώλ έρεη γίλεη δύζθνιε θαη ζα γίλεη αθόκα δπζθνιόηεξε ζην άκεζν κέιινλ, κε αλαπόθεπθηεο
ζπλέπεηεο ηε ζπξξίθλσζε ηνπ θιάδνπ θαη ηελ αύμεζε ηεο αλεξγίαο. Οη εηζπξάμεηο έρνπλ γίλεη
εμαηξεηηθά δύζθνιεο ζηελ Διιάδα. Έλαο ηξόπνο αληηκεηώπηζεο ζα ήηαλ ε κείσζε ησλ ηηκώλ.
Γπζηπρώο όκσο είηε κε ηηο έκκεζεο είηε κε ηηο άκεζεο επηβαξύλζεηο πνπ έρνπλ ππνζηεί, ηα θόζηε
παξαγσγήο απμάλνληαη ζπλερώο, κε απνηέιεζκα θαη νη δπλαηόηεηεο επέκβαζεο λα κεηώλνληαη. Σν
ειιεληθό θξαζί είλαη εμαηξεηηθήο πνηόηεηαο θαη κπνξεί λα ζπλαγσληζηεί νπνηνδήπνηε μέλν θξαζί είηε
απηό είλαη ηηαιηθό είηε αξγεληίληθν είηε ακεξηθάληθν είηε απζηξαιέδηθν. Δπίζεο θαη ε ζρέζε πνηόηεηαο
θαη ηηκήο είλαη πάξα πνιύ θαιή, ελώ «θνπβαιάκε» κηα ηζηνξία ζην θξαζί πνπ άιιεο ρώξεο δελ ηελ
έρνπλ θαη κπνξνύκε λα ηελ εθκεηαιιεπηνύκε. Δίλαη θξίκα λα βιέπνπκε ρώξεο όπσο ε Γεξκαλία κε
ρακειόηεξεο πνηόηεηαο θξαζί λα καο αληαγσλίδνληαη. Καη απηό γηαηί ην πξνβάιινπλ κε ηνλ θαηάιιειν
ηξόπν. Καη επίζεο επεηδή νη Γεξκαλνί νηλνπαξαγσγνί έρνπλ ηε ζηήξημε ηεο ρώξαο ηνπο, θαζώο θαη
ρακειόηεξα επηηόθηα δαλεηζκνύ θαη θζελόηεξα θεθάιαηα.
Η ζπκβνιή ηνπ ISO 22000 ζηελ παξαγωγή
θξαζηνύ
Σα γεληθά βήκαηα γηα ηελ νηλνπνίεζε είλαη ηα παξαθάησ:

΢πγθνκηδή ησλ ζηαθπιηώλ
Γηα ηελ παξαγσγή εξπζξνύ ή ξνδέ νίλνπ ηα ζηαθύιηα θαηά θαλόλα είλαη εξπζξά, ελώ γηα ηνπο ιεπθνύο νίλνπο ην ζηαθύιη κπνξεί λα
είλαη ιεπθό ή θαη εξπζξό. ΢εκαληηθή γηα ην ηειηθό απνηέιεζκα είλαη ε πεξηεθηηθόηεηα ηνπ ζηαθπιηνύ ζε ζάθραξα θαη νμέα, ε νπνία
εμαξηάηαη από ηελ πνηθηιία, ην έδαθνο, ηηο θιηκαηηθέο ζπλζήθεο, αιιά θαη από ηελ ρξνληθή ζηηγκή ηνπ ηξύγνπ, δει. ηελ σξίκαλζε
ηνπ ζηαθπιηνύ.

Γιεπθνπνίεζε
Μεηά ηνλ ηξύγν ηα ζηαθύιηα πξέπεη λα κεηαθεξζνύλ ρσξίο θαζπζηέξεζε ζην ζπαζηήξα, όπνπ ζα εμαρζεί ην γιεύθνο (θνηλώο κνύζηνο)
από ηηο ξώγεο. Τπάξρνπλ κεραλήκαηα ("πηεζηήξηα") ηα νπνία, πξνθεηκέλνπ λα παξαρζεί ιεπθό θξαζί, δηαρσξίδνπλ απηόκαηα ην
ρπκό από ηα ζηεξεά ζπζηαηηθά ηεο ξώγαο. Γηα ην θόθθηλν θξαζί δελ ρξεηάδεηαη, παξά κόλν πνιύ αξγόηεξα, λα γίλεη απηόο ν
δηαρσξηζκόο -ζε πξώην ζηάδην παίξλνπκε ην κνύζην καδί κε ηα ζηεξεά ζπζηαηηθά, δει. νιόθιεξν ην ζηαθπινπνιηό. Απηό πνπ
είλαη πάληα επηβεβιεκέλν ηόζν ζηε ιεπθή, όζν θαη ζηελ εξπζξά νηλνπνίεζε, είλαη ε αθαίξεζε ησλ θνηζαληώλ
(απνβνζηξύρσζε), θαζ' όηη απηά είλαη επηδήκηα ηόζν γηα ηε γεύζε ηνπ θξαζηνύ, όζν θαη γηα ηελ πγεία ηνπ θαηαλαισηή.

Καηεξγαζία ηνπ κνύζηνπ
Μέζνδνη όπσο ε πξνζζήθε δηνμεηδίνπ ηνπ ζείνπ (θπξίσο) ρξεζηκνπνηνύληαη από ηνπο νηλνπνηνύο πξηλ ηελ αιθννιηθή δύκσζε κε ζθνπό
ηελ αληηνμεηδσηηθή δξάζε θαη ηελ απνθπγή ηεο ζνιόηεηαο πνπ εκθαλίδεη ν κνύζηνο. Καηά ην ζηάδην απηό εληνπίδεηαη θαη ην
κνλαδηθό θξίζηκν ζεκείν ειέγρνπ (CCP) θαηά ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία, θαζώο ε πξνζζήθε ησλ ζεησδώλ πξέπεη λα είλαη
ειεγρόκελε θαζώο απηό απαηηείηαη από ηε λνκνζεζία.

Αιθννιηθή δύκσζε

Σν νηλόπλεπκα πνπ πεξηέρεη ην θξαζί παξάγεηαη από ηα ζάθραξα ηνπ κνύζηνπ -θπξίσο γιπθόδε θαη θξνπθηόδε- κε ηελ αληίδξαζε
ηεο αιθννιηθήο δύκσζεο, πνπ επηηειείηαη από εηδηθά έλδπκα ("δπκάζεο") ησλ δπκνκπθήησλ. Ζ δύκσζε δηαξθεί από 8-9 έσο θαη 25
εκέξεο, αλάινγα κε ηελ αξρηθή ζπγθέληξσζε ησλ ζαθράξσλ, ηε ζεξκνθξαζία ζηελ νπνία πνιιαπιαζηάδνληαη θαη δξνπλ νη
κύθεηεο, ην νμπγόλν πνπ έρνπλ ζηε δηάζεζή ηνπο θαη άιινπο παξάγνληεο. Όζν πην πνιύ δηαξθεί ε δύκσζε, ηόζν πην πνιιά
"αξώκαηα δύκσζεο" ζα πάξεη ην θξαζί, γη' απηό, ηδίσο ζηα ιεπθά θξαζηά, νη πεξηζζόηεξνη νηλνπνηνί δηαηεξνύλ κε ηερλεηά κέζα
ρακειή (15-20 Κειζίνπ) ηε ζεξκνθξαζία δύκσζεο, κεηώλνληαο ηελ ηαρύηεηά ηεο.

Μεινγαιαθηηθή δύκσζε
Δθηόο από ηελ αιθννιηθή δύκσζε, ζπρλά ζην κνύζην ιακβάλεη παξάιιεια ρώξα θη έλαο άιινο ηύπνο δύκσζεο, ε κεινγαιαθηηθή
δύκσζε. Καηά ηελ αληίδξαζε απηή έλα από ηα νξγαληθά νμέα ηνπ ζηαθπιηνύ, ην κειηθό νμύ, κεηαηξέπεηαη ζε γαιαθηηθό. Απηό έρεη
ζεκαζία, γηαηί ην γαιαθηηθό νμύ είλαη ιηγόηεξν όμηλν ηνπ κειηθνύ, έηζη ε κεινγαιαθηηθή δύκσζε κεηώλεη ηελ νμύηεηα ηνπ θξαζηνύ.
Απηό ην επηδηώθνπκε θπξίσο ζηα εξπζξά θξαζηά, ελώ ζηα ιεπθά ε νμύηεηα ζπλήζσο είλαη επηζπκεηή ζε κεγαιύηεξν βαζκό.

Δκθηάισζε
Αθνινπζεί ε εκθηάισζε ηνπ θξαζηνύ.

Παξνηκίεο γηα ην Κξαζί.





























Βάιε λεξό ζην θξαζί ζνπ. (ζπκβηβάζνπ - ππνρώξεζε)
Καιό θξαζί, θαθό θεθάιη.
Γε βάδεη λεξό ζην θξαζί ηνπ… (δελ ππνρσξεί - δε ζπκβηβάδεηαη)
Κνπβαιάεη θξαζί θαη πίλεη λεξό… (Ακείβεηαη ιίγν)
Γώζ’ ηνπ θξαζί λα βγεη ε αιήζεηα.
Κξαζί ζε πίλσ γηα θαιό θη εζύ κε παο ζηνλ πάην.
Όπνηνο δε βάδεη λεξό ζην θξαζί ηνπ, πιεξώλεη δηπιά ην θαΐ ηνπ.
Όηαλ κπαίλεη ην θξαζί, βγαίλεη ην κπζηηθό.
Όηαλ ν κήλαο δελ έρεη «ξν», ην θξαζί ζέιεη λεξό.
Πίλε παιηό θξαζί θαη παίξλε παιηό γηαηξό.
Πίλεη κόλν νίλνλ άθξαηνλ…
΢ε μέλν θξαζί, λεξό κε βάδεηο… (κελ αλαθαηεύεζαη)
Σν θαιό θξαζί ζέιεη θαη θαιό θαΐ.
Σν θαιό θξαζί, θάλεη ην θαιό μίδη.
Σν καγθνύθε ην θξαζί, ηελ θαξδνύια κνπ ηε ζείεη.
Σνλ Μάε θξαζί κελ πίλεηε θη ύπλν κελ αγαπάηε.
Σα ηεηξαζέκεια ηνπ θόζκνπ ηνύηνπ: ςσκί, θξαζί, θσηηά, γπλαίθα.
Όπσο ην θαιύηεξν θξαζί θάλεη ην δπλαηόηεξν μίδη, έηζη θη ε βαζύηεξε αγάπε γίλεηαη ην πην ζαλάζηκν κίζνο.
Σηο ζηελνρώξηεο δελ κπνξείο λα ηηο πλίμεηο κεο ζην θξαζί, μέξνπλ λα θνιπκπάλε.
Σν θξαζί είλαη εκθηαισκέλε πνίεζε.
Καιύηεξα λα πηεηο πνιύ θαη θαιό θξαζί παξά ιίγν θαη θαθό.
Σν θξαζί απμάλεη ηελ επηζπκία αιιά κεηώλεη ην απνηέιεζκα.
Φηαίεη ην δαβό ην ξηδηθό καο!
Φηαίεη ν Θεόο πνπ καο κηζεί!
Φηαίεη ην θεθάιη ην θαθό καο!
Φηαίεη πξώη’ απ’ όια ην θξαζί!
Μηα εξσκέλε είλαη κηα κπνπθάια θξαζί. Μηα ζύδπγνο είλαη κηα κπνπθάια…
Σν θάζηαλν ζέιεη θξαζί θαη ην θαξύδη κέιη θη ε όκνξθε ζέιεη θηιί, πξσί θαη κεζεκέξη.
Παξνηκίεο γηα ην ακπέιη.



































Αγάιη αγάιηα, θύηεπε ν γεσξγόο η’ ακπέιη θη αγάιη αγάιηα έγηλε ε αγνπξίδα κέιη.
Ακπέιη γηα ηελ αθεληηά ζνπ θη ειηά γηα ηα παηδηά ζνπ.
Ακπέιη δίρσο θιήκαηα θαη δίρσο πξαζηλάδα θη αγάπε δίρσο πείζκαηα δελ έρεη λνζηηκάδα.
Ακπέιη όζν ζσξείο, ζπίηη όζν ρσξείο.
Ακπέιη ηνπ ρεξηνύ ζνπ θη ειηά ηνπ παππνύ ζνπ.
Ακπέιη ηνπ ρεξηνύ ζνπ, ζπθηά ηνλ θπξνύ ζνπ, θη ειηά ηνπ παππνύ ζνπ
Αο πάεη θαη ην παιηάκπειν.
Απιάθσζε ηα ακπέιηα ζνπ λα θαο γιπθηά ζηαθίδα.
Έια, παππνύ κνπ, λα ζνπ δείμσ ηα ακπέιηα ζνπ.
Έια παππνύ λα ζνπ δείμσ η' ακπεινρώξαθά ζνπ!
Εήζε, καύξε κνπ, λα θαο ην Μάε ηξηθύιιη θαη ηνλ Αύγνπζην ζηαθύιη.
Εήζε Μάε κνπ λα θαο ηξηθύιιη θαη ηνλ Αύγνπζην ζηαθύιη.
Θέξνο, ηξύγνο, πόιεκνο δελ πεξηκέλνπλ.
Ηδξνθνπάεη ν γεσξγόο νιεκεξίο ζη’ ακπέιη, ώζπνπ ζην ηέινο γίλεηαη ε αγνπξίδα κέιη.
΢ηκά ζη’ ακπέιηα θύηεπε θαη ζε ρσξηό θαηνίθα.
΢ηηο δεθαεθηά, ζηηο δεθανρηώ, πέθηεη ε πνύιηα ζην γηαιό, θαη πίζσ παξαγγέιιεη, κήηε θνπάδηα ζην βνπλό, κήηε ζθαθηηάο ζη’
ακπέιη.
Σ’ ακπέιη ζέιεη ακπεινπξγό θαη ην θαξάβη λαύηεο.
Σ’ ακπέιη ζέιεη ακπεινπξγό, ην ζπίηη λνηθνθύξε θαη ην θαξάβη ζην γηαιό ζέιεη θαξαβνθύξε.
Σα δηθά ζνπ ακπέιηα θξάδε θαη ηα μέλα κε γπξεύεηο.
Σεο Αγηά-Μαξίλαο ζύθα, η’ Αη-Ληνο ζηαθύιη θαη η’ Άγηνπ Παληειεήκνλα γεκάην ην καληήιη.
Σν ΢επηέκβξε ηα ζηαθύιηα, ηνλ Οθηώβξε ηα θνπδνύληα.
Σν ηδηηδίθη ιάιεζε, άζπξε ξώγα γπάιηζε.
Σνλ ηξπγεηή, ηνπ ακπεινπξγνύ, πάλε ραιάιη νη θόπνη.
Φξνπ θξνπ θαη η’ ακπέιη μέθξαγν.
Μάδεπε θη αο είλ' θαη ξώγεο.
Μήλα πνπ δελ έρεη ξν, ξίμε ζην θξαζί λεξό.
Αλ βξέμεη ν Απξίιεο δπν λεξά θη ν Μάεο άιιν έλα ηόηε η' ακπεινρώξαθα ραίξνληαη ηα θαεκέλα.
Ο Αύγνπζηνο θαη ν ηξύγνο δελ είλαη θάζε κέξα.
Πήγε ζαλ ην ζθπιί ζη' ακπέιη.
Αύγνπζηνο άβξερηνο, κνύζηνο άκεηξνο.
Σν καγθνύθε ην θξαζί, ηελ θαξδνύια κνπ ηε ζείεη.
Σνλ Μάε θξαζί κελ πίλεηε θη ύπλν κελ αγαπάηε.
Πεξζηλά μηλά ζηαθύιηα.
Φξνπ θξνπ θαη η' ακπέιη μέθξαγν.
Γελάξε πίλνπλ ην θξαζί, ην Θεξηζηή ην μύδη.
Ονόματα Ομάδας:
 Ευαγγελοπούλου Βικτωρία
 Ευαγγελοπούλου Μαρία
 Ίτςιου Μαρία
 Κουμαντζιά Αναςταςία

 Μπαλαούρασ Γιώργοσ
 Νάκα Βαςιλική
 Νικολή Μαρία

Contenu connexe

Tendances

στου κεμαλ το σπιτι
στου κεμαλ το σπιτιστου κεμαλ το σπιτι
στου κεμαλ το σπιτιAntonis Stergiou
 
Ἡ ΚαΓκεΜπέ ἀποφαίνεται: ὁ Χριστιανισμός σώζει μία ἀπειλούμενη κοινωνία (ἤτοι ...
Ἡ ΚαΓκεΜπέ ἀποφαίνεται: ὁ Χριστιανισμός σώζει μία ἀπειλούμενη κοινωνία (ἤτοι ...Ἡ ΚαΓκεΜπέ ἀποφαίνεται: ὁ Χριστιανισμός σώζει μία ἀπειλούμενη κοινωνία (ἤτοι ...
Ἡ ΚαΓκεΜπέ ἀποφαίνεται: ὁ Χριστιανισμός σώζει μία ἀπειλούμενη κοινωνία (ἤτοι ...ΠΑΖΛ ΕΠΙΛΟΓΕΣ
 
ΑΣΚΗΣΙΟΛΟΓΙΟ Γ΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΑΣΚΗΣΙΟΛΟΓΙΟ Γ΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΑΣΚΗΣΙΟΛΟΓΙΟ Γ΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΑΣΚΗΣΙΟΛΟΓΙΟ Γ΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥanny1976
 
ΤΟ ΚΟΜΜΑ ΤΩΝ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΩΝ
ΤΟ ΚΟΜΜΑ ΤΩΝ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΩΝΤΟ ΚΟΜΜΑ ΤΩΝ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΩΝ
ΤΟ ΚΟΜΜΑ ΤΩΝ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΩΝEvangelia Patera
 
Πολιτικό Βιογραφικό Τάσος Παναγιώτογλου
Πολιτικό Βιογραφικό Τάσος ΠαναγιώτογλουΠολιτικό Βιογραφικό Τάσος Παναγιώτογλου
Πολιτικό Βιογραφικό Τάσος ΠαναγιώτογλουPanagiotoglou Tasos
 
ε.ε. η γυναικα στην ελλαδα
ε.ε. η γυναικα στην ελλαδαε.ε. η γυναικα στην ελλαδα
ε.ε. η γυναικα στην ελλαδαBetty Mouzak
 
Τα παιχνίδια των χωριών μας
Τα παιχνίδια των χωριών μαςΤα παιχνίδια των χωριών μας
Τα παιχνίδια των χωριών μαςAntonis Stergiou
 
ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙEvangelia Patera
 
ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α' (1845 - 1913)
ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α' (1845 - 1913)ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α' (1845 - 1913)
ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α' (1845 - 1913)ΠΑΖΛ ΕΠΙΛΟΓΕΣ
 
ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΑΠΟ ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΑΠΟ ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΑΠΟ ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΑΠΟ ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣdakekavalas
 
ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Ο ΜΥΡΟΒΛΗΤΗΣ
ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ  Ο ΜΥΡΟΒΛΗΤΗΣΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ  Ο ΜΥΡΟΒΛΗΤΗΣ
ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Ο ΜΥΡΟΒΛΗΤΗΣΠΑΖΛ ΕΠΙΛΟΓΕΣ
 
Η διαμόρφωση νέων δεδομένων κατά την Επανάσταση
Η διαμόρφωση νέων δεδομένων κατά την ΕπανάστασηΗ διαμόρφωση νέων δεδομένων κατά την Επανάσταση
Η διαμόρφωση νέων δεδομένων κατά την ΕπανάστασηEvangelia Patera
 
3.tαξίδι στον κόσμο της φύσης
3.tαξίδι στον κόσμο της φύσης3.tαξίδι στον κόσμο της φύσης
3.tαξίδι στον κόσμο της φύσηςloukia Krassa
 
επι ασπαλαθων
επι ασπαλαθωνεπι ασπαλαθων
επι ασπαλαθωνmarimiva
 
οι μικροί ερευνητες
οι μικροί ερευνητεςοι μικροί ερευνητες
οι μικροί ερευνητεςGIA VER
 
ελενη
ελενηελενη
ελενηmarimiva
 

Tendances (20)

στου κεμαλ το σπιτι
στου κεμαλ το σπιτιστου κεμαλ το σπιτι
στου κεμαλ το σπιτι
 
Ἡ ΚαΓκεΜπέ ἀποφαίνεται: ὁ Χριστιανισμός σώζει μία ἀπειλούμενη κοινωνία (ἤτοι ...
Ἡ ΚαΓκεΜπέ ἀποφαίνεται: ὁ Χριστιανισμός σώζει μία ἀπειλούμενη κοινωνία (ἤτοι ...Ἡ ΚαΓκεΜπέ ἀποφαίνεται: ὁ Χριστιανισμός σώζει μία ἀπειλούμενη κοινωνία (ἤτοι ...
Ἡ ΚαΓκεΜπέ ἀποφαίνεται: ὁ Χριστιανισμός σώζει μία ἀπειλούμενη κοινωνία (ἤτοι ...
 
ΑΣΚΗΣΙΟΛΟΓΙΟ Γ΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΑΣΚΗΣΙΟΛΟΓΙΟ Γ΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΑΣΚΗΣΙΟΛΟΓΙΟ Γ΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΑΣΚΗΣΙΟΛΟΓΙΟ Γ΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
 
ΤΟ ΚΟΜΜΑ ΤΩΝ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΩΝ
ΤΟ ΚΟΜΜΑ ΤΩΝ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΩΝΤΟ ΚΟΜΜΑ ΤΩΝ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΩΝ
ΤΟ ΚΟΜΜΑ ΤΩΝ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΩΝ
 
Πολιτικό Βιογραφικό Τάσος Παναγιώτογλου
Πολιτικό Βιογραφικό Τάσος ΠαναγιώτογλουΠολιτικό Βιογραφικό Τάσος Παναγιώτογλου
Πολιτικό Βιογραφικό Τάσος Παναγιώτογλου
 
ε.ε. η γυναικα στην ελλαδα
ε.ε. η γυναικα στην ελλαδαε.ε. η γυναικα στην ελλαδα
ε.ε. η γυναικα στην ελλαδα
 
Τα παιχνίδια των χωριών μας
Τα παιχνίδια των χωριών μαςΤα παιχνίδια των χωριών μας
Τα παιχνίδια των χωριών μας
 
ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
 
ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α' (1845 - 1913)
ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α' (1845 - 1913)ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α' (1845 - 1913)
ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α' (1845 - 1913)
 
ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΑΠΟ ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΑΠΟ ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΑΠΟ ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΑΠΟ ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
 
ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Ο ΜΥΡΟΒΛΗΤΗΣ
ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ  Ο ΜΥΡΟΒΛΗΤΗΣΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ  Ο ΜΥΡΟΒΛΗΤΗΣ
ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Ο ΜΥΡΟΒΛΗΤΗΣ
 
Ελύτης "Τα ρω του έρωτα"
Ελύτης "Τα ρω του έρωτα"Ελύτης "Τα ρω του έρωτα"
Ελύτης "Τα ρω του έρωτα"
 
Η διαμόρφωση νέων δεδομένων κατά την Επανάσταση
Η διαμόρφωση νέων δεδομένων κατά την ΕπανάστασηΗ διαμόρφωση νέων δεδομένων κατά την Επανάσταση
Η διαμόρφωση νέων δεδομένων κατά την Επανάσταση
 
3.tαξίδι στον κόσμο της φύσης
3.tαξίδι στον κόσμο της φύσης3.tαξίδι στον κόσμο της φύσης
3.tαξίδι στον κόσμο της φύσης
 
επι ασπαλαθων
επι ασπαλαθωνεπι ασπαλαθων
επι ασπαλαθων
 
3ο τεύχος
3ο τεύχος3ο τεύχος
3ο τεύχος
 
Διαφθορά και Δολοπλοκίες στο Βυζάντιο
Διαφθορά και Δολοπλοκίες στο ΒυζάντιοΔιαφθορά και Δολοπλοκίες στο Βυζάντιο
Διαφθορά και Δολοπλοκίες στο Βυζάντιο
 
Γιάννης Ρίτσος (2)
Γιάννης Ρίτσος (2)Γιάννης Ρίτσος (2)
Γιάννης Ρίτσος (2)
 
οι μικροί ερευνητες
οι μικροί ερευνητεςοι μικροί ερευνητες
οι μικροί ερευνητες
 
ελενη
ελενηελενη
ελενη
 

En vedette

Participatory Mapping: Engaging Sites, Mobilizing Knowledges
Participatory Mapping: Engaging Sites, Mobilizing KnowledgesParticipatory Mapping: Engaging Sites, Mobilizing Knowledges
Participatory Mapping: Engaging Sites, Mobilizing KnowledgesMatthew Wilson
 
Φωτογραφικός Εξοπλισμός
Φωτογραφικός ΕξοπλισμόςΦωτογραφικός Εξοπλισμός
Φωτογραφικός ΕξοπλισμόςThodoris Kartsiotis
 
Η Αλίκη στη Χώρα των θαυμάτων
Η Αλίκη στη Χώρα των θαυμάτωνΗ Αλίκη στη Χώρα των θαυμάτων
Η Αλίκη στη Χώρα των θαυμάτωνThodoris Kartsiotis
 
Βυζαντικά και μεταβυζαντινά μνημεία του τόπου μας - 1
Βυζαντικά και μεταβυζαντινά μνημεία του τόπου μας - 1Βυζαντικά και μεταβυζαντινά μνημεία του τόπου μας - 1
Βυζαντικά και μεταβυζαντινά μνημεία του τόπου μας - 1Thodoris Kartsiotis
 
Βυζαντικά και μεταβυζαντινά μνημεία του τόπου μας - 2
Βυζαντικά και μεταβυζαντινά μνημεία του τόπου μας - 2Βυζαντικά και μεταβυζαντινά μνημεία του τόπου μας - 2
Βυζαντικά και μεταβυζαντινά μνημεία του τόπου μας - 2Thodoris Kartsiotis
 
Location-based services, conspicuous mobility, and the location-aware future
Location-based services, conspicuous mobility, and the location-aware futureLocation-based services, conspicuous mobility, and the location-aware future
Location-based services, conspicuous mobility, and the location-aware futureMatthew Wilson
 

En vedette (7)

Εξετάσεις
ΕξετάσειςΕξετάσεις
Εξετάσεις
 
Participatory Mapping: Engaging Sites, Mobilizing Knowledges
Participatory Mapping: Engaging Sites, Mobilizing KnowledgesParticipatory Mapping: Engaging Sites, Mobilizing Knowledges
Participatory Mapping: Engaging Sites, Mobilizing Knowledges
 
Φωτογραφικός Εξοπλισμός
Φωτογραφικός ΕξοπλισμόςΦωτογραφικός Εξοπλισμός
Φωτογραφικός Εξοπλισμός
 
Η Αλίκη στη Χώρα των θαυμάτων
Η Αλίκη στη Χώρα των θαυμάτωνΗ Αλίκη στη Χώρα των θαυμάτων
Η Αλίκη στη Χώρα των θαυμάτων
 
Βυζαντικά και μεταβυζαντινά μνημεία του τόπου μας - 1
Βυζαντικά και μεταβυζαντινά μνημεία του τόπου μας - 1Βυζαντικά και μεταβυζαντινά μνημεία του τόπου μας - 1
Βυζαντικά και μεταβυζαντινά μνημεία του τόπου μας - 1
 
Βυζαντικά και μεταβυζαντινά μνημεία του τόπου μας - 2
Βυζαντικά και μεταβυζαντινά μνημεία του τόπου μας - 2Βυζαντικά και μεταβυζαντινά μνημεία του τόπου μας - 2
Βυζαντικά και μεταβυζαντινά μνημεία του τόπου μας - 2
 
Location-based services, conspicuous mobility, and the location-aware future
Location-based services, conspicuous mobility, and the location-aware futureLocation-based services, conspicuous mobility, and the location-aware future
Location-based services, conspicuous mobility, and the location-aware future
 

Similaire à Μπρούσκο

αρχαία διατροφή
αρχαία διατροφήαρχαία διατροφή
αρχαία διατροφήaaastathor
 
μουσικη λαογραφικη παραδοση τησ ηπειρου
μουσικη λαογραφικη παραδοση τησ ηπειρουμουσικη λαογραφικη παραδοση τησ ηπειρου
μουσικη λαογραφικη παραδοση τησ ηπειρουfrosini
 
Μελέτη στην τεχνολογία κατασκευή ''σχεδία'' Zaranhs
Μελέτη στην τεχνολογία κατασκευή ''σχεδία'' ZaranhsΜελέτη στην τεχνολογία κατασκευή ''σχεδία'' Zaranhs
Μελέτη στην τεχνολογία κατασκευή ''σχεδία'' ZaranhsΤριανταφυλλιά Λούκου
 
κοινωνική ζωή γυναίκας περίοδος αυτονομίας
κοινωνική ζωή γυναίκας περίοδος αυτονομίαςκοινωνική ζωή γυναίκας περίοδος αυτονομίας
κοινωνική ζωή γυναίκας περίοδος αυτονομίαςxpapas
 
προσεχώς εμείς μεγαλώνουμε
προσεχώς εμείς μεγαλώνουμεπροσεχώς εμείς μεγαλώνουμε
προσεχώς εμείς μεγαλώνουμεAntonis Stergiou
 
ειδικη θεματικη ΣΧ έτος 2012-2013 Η γεωργίαχτες και σήμερα
ειδικη θεματικη ΣΧ έτος 2012-2013 Η γεωργίαχτες και σήμερα ειδικη θεματικη ΣΧ έτος 2012-2013 Η γεωργίαχτες και σήμερα
ειδικη θεματικη ΣΧ έτος 2012-2013 Η γεωργίαχτες και σήμερα sintos65
 
21 Μαρτίου: Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης
21 Μαρτίου: Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης21 Μαρτίου: Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης
21 Μαρτίου: Παγκόσμια Ημέρα ΠοίησηςYannis Kotsanis
 
Tου νεκρού αδελφού
Tου νεκρού αδελφούTου νεκρού αδελφού
Tου νεκρού αδελφούdepyts
 
νατάσσα φειδά εργασία αρχαίων ελληνικών 2
νατάσσα φειδά εργασία αρχαίων ελληνικών 2νατάσσα φειδά εργασία αρχαίων ελληνικών 2
νατάσσα φειδά εργασία αρχαίων ελληνικών 2Θάνος Καψάλης
 
Ελένη Ευριπίδη Γ΄ Γυμνασίου.pdf
Ελένη Ευριπίδη Γ΄ Γυμνασίου.pdfΕλένη Ευριπίδη Γ΄ Γυμνασίου.pdf
Ελένη Ευριπίδη Γ΄ Γυμνασίου.pdfzohsschool
 
Bιολογία A’Γυμνασίου(α)
Bιολογία A’Γυμνασίου(α)Bιολογία A’Γυμνασίου(α)
Bιολογία A’Γυμνασίου(α)Markos Kalafatsis
 
παρουσιαση περιβαλλοντικησ
παρουσιαση περιβαλλοντικησπαρουσιαση περιβαλλοντικησ
παρουσιαση περιβαλλοντικησiodinou
 
Εισηγήσεις Σεφέρη
Εισηγήσεις ΣεφέρηΕισηγήσεις Σεφέρη
Εισηγήσεις ΣεφέρηTheSoFGr
 

Similaire à Μπρούσκο (20)

αρχαία διατροφή
αρχαία διατροφήαρχαία διατροφή
αρχαία διατροφή
 
Proika
ProikaProika
Proika
 
μουσικη λαογραφικη παραδοση τησ ηπειρου
μουσικη λαογραφικη παραδοση τησ ηπειρουμουσικη λαογραφικη παραδοση τησ ηπειρου
μουσικη λαογραφικη παραδοση τησ ηπειρου
 
Μελέτη στην τεχνολογία κατασκευή ''σχεδία'' Zaranhs
Μελέτη στην τεχνολογία κατασκευή ''σχεδία'' ZaranhsΜελέτη στην τεχνολογία κατασκευή ''σχεδία'' Zaranhs
Μελέτη στην τεχνολογία κατασκευή ''σχεδία'' Zaranhs
 
κοινωνική ζωή γυναίκας περίοδος αυτονομίας
κοινωνική ζωή γυναίκας περίοδος αυτονομίαςκοινωνική ζωή γυναίκας περίοδος αυτονομίας
κοινωνική ζωή γυναίκας περίοδος αυτονομίας
 
ροιδησ β
ροιδησ βροιδησ β
ροιδησ β
 
προσεχώς εμείς μεγαλώνουμε
προσεχώς εμείς μεγαλώνουμεπροσεχώς εμείς μεγαλώνουμε
προσεχώς εμείς μεγαλώνουμε
 
ο όρος
ο όροςο όρος
ο όρος
 
ειδικη θεματικη ΣΧ έτος 2012-2013 Η γεωργίαχτες και σήμερα
ειδικη θεματικη ΣΧ έτος 2012-2013 Η γεωργίαχτες και σήμερα ειδικη θεματικη ΣΧ έτος 2012-2013 Η γεωργίαχτες και σήμερα
ειδικη θεματικη ΣΧ έτος 2012-2013 Η γεωργίαχτες και σήμερα
 
21 Μαρτίου: Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης
21 Μαρτίου: Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης21 Μαρτίου: Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης
21 Μαρτίου: Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης
 
Tου νεκρού αδελφού
Tου νεκρού αδελφούTου νεκρού αδελφού
Tου νεκρού αδελφού
 
Roberto succo
Roberto succoRoberto succo
Roberto succo
 
το κρυφο σχολειο
το κρυφο σχολειοτο κρυφο σχολειο
το κρυφο σχολειο
 
2013
20132013
2013
 
νατάσσα φειδά εργασία αρχαίων ελληνικών 2
νατάσσα φειδά εργασία αρχαίων ελληνικών 2νατάσσα φειδά εργασία αρχαίων ελληνικών 2
νατάσσα φειδά εργασία αρχαίων ελληνικών 2
 
Ελένη Ευριπίδη Γ΄ Γυμνασίου.pdf
Ελένη Ευριπίδη Γ΄ Γυμνασίου.pdfΕλένη Ευριπίδη Γ΄ Γυμνασίου.pdf
Ελένη Ευριπίδη Γ΄ Γυμνασίου.pdf
 
Ek8.b.lyk.ellinismos
Ek8.b.lyk.ellinismosEk8.b.lyk.ellinismos
Ek8.b.lyk.ellinismos
 
Bιολογία A’Γυμνασίου(α)
Bιολογία A’Γυμνασίου(α)Bιολογία A’Γυμνασίου(α)
Bιολογία A’Γυμνασίου(α)
 
παρουσιαση περιβαλλοντικησ
παρουσιαση περιβαλλοντικησπαρουσιαση περιβαλλοντικησ
παρουσιαση περιβαλλοντικησ
 
Εισηγήσεις Σεφέρη
Εισηγήσεις ΣεφέρηΕισηγήσεις Σεφέρη
Εισηγήσεις Σεφέρη
 

Plus de Thodoris Kartsiotis

Παρουσίαση για τους ΓΟΝΕΙΣ για την Παγκόσμια Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου
Παρουσίαση για τους ΓΟΝΕΙΣ για την Παγκόσμια Ημέρα Ασφαλούς ΔιαδικτύουΠαρουσίαση για τους ΓΟΝΕΙΣ για την Παγκόσμια Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου
Παρουσίαση για τους ΓΟΝΕΙΣ για την Παγκόσμια Ημέρα Ασφαλούς ΔιαδικτύουThodoris Kartsiotis
 
Ενημέρωση για το AIDS από το ΚΕΕΛΠΝΟ
Ενημέρωση για το AIDS από το ΚΕΕΛΠΝΟΕνημέρωση για το AIDS από το ΚΕΕΛΠΝΟ
Ενημέρωση για το AIDS από το ΚΕΕΛΠΝΟThodoris Kartsiotis
 
Διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων
Διατροφικές συνήθειες των ΕλλήνωνΔιατροφικές συνήθειες των Ελλήνων
Διατροφικές συνήθειες των ΕλλήνωνThodoris Kartsiotis
 
Ποιος σκότωσε τον κύριο Χ - 2012
Ποιος σκότωσε τον κύριο Χ - 2012Ποιος σκότωσε τον κύριο Χ - 2012
Ποιος σκότωσε τον κύριο Χ - 2012Thodoris Kartsiotis
 
Αντισύλληψη στην εφηβεία
Αντισύλληψη στην εφηβείαΑντισύλληψη στην εφηβεία
Αντισύλληψη στην εφηβείαThodoris Kartsiotis
 
Η τέχνη της δημιουργικής γραφής
Η τέχνη της δημιουργικής γραφήςΗ τέχνη της δημιουργικής γραφής
Η τέχνη της δημιουργικής γραφήςThodoris Kartsiotis
 
Ταινίες βιογραφιών
Ταινίες βιογραφιώνΤαινίες βιογραφιών
Ταινίες βιογραφιώνThodoris Kartsiotis
 
Ερευνητική εργασία "Γιατροσόφια"
Ερευνητική εργασία "Γιατροσόφια"Ερευνητική εργασία "Γιατροσόφια"
Ερευνητική εργασία "Γιατροσόφια"Thodoris Kartsiotis
 
Βυζαντικά και μεταβυζαντινά μνημεία του τόπου μας - 3
Βυζαντικά και μεταβυζαντινά μνημεία του τόπου μας - 3Βυζαντικά και μεταβυζαντινά μνημεία του τόπου μας - 3
Βυζαντικά και μεταβυζαντινά μνημεία του τόπου μας - 3Thodoris Kartsiotis
 
Φωτογραφία | Ερευνητική Εργασία Α' λυκείου
Φωτογραφία | Ερευνητική Εργασία Α' λυκείουΦωτογραφία | Ερευνητική Εργασία Α' λυκείου
Φωτογραφία | Ερευνητική Εργασία Α' λυκείουThodoris Kartsiotis
 
Ιστορία της φωτογραφίας
Ιστορία της φωτογραφίαςΙστορία της φωτογραφίας
Ιστορία της φωτογραφίαςThodoris Kartsiotis
 
Χρονικό Πολυτεχνείου
Χρονικό ΠολυτεχνείουΧρονικό Πολυτεχνείου
Χρονικό ΠολυτεχνείουThodoris Kartsiotis
 
Αξιολόγηση εκπαιδευτικού έργου
Αξιολόγηση εκπαιδευτικού έργουΑξιολόγηση εκπαιδευτικού έργου
Αξιολόγηση εκπαιδευτικού έργουThodoris Kartsiotis
 

Plus de Thodoris Kartsiotis (17)

Παρουσίαση για τους ΓΟΝΕΙΣ για την Παγκόσμια Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου
Παρουσίαση για τους ΓΟΝΕΙΣ για την Παγκόσμια Ημέρα Ασφαλούς ΔιαδικτύουΠαρουσίαση για τους ΓΟΝΕΙΣ για την Παγκόσμια Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου
Παρουσίαση για τους ΓΟΝΕΙΣ για την Παγκόσμια Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου
 
Ενημέρωση για το AIDS από το ΚΕΕΛΠΝΟ
Ενημέρωση για το AIDS από το ΚΕΕΛΠΝΟΕνημέρωση για το AIDS από το ΚΕΕΛΠΝΟ
Ενημέρωση για το AIDS από το ΚΕΕΛΠΝΟ
 
Aids
AidsAids
Aids
 
Διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων
Διατροφικές συνήθειες των ΕλλήνωνΔιατροφικές συνήθειες των Ελλήνων
Διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων
 
Ποιος σκότωσε τον κύριο Χ - 2012
Ποιος σκότωσε τον κύριο Χ - 2012Ποιος σκότωσε τον κύριο Χ - 2012
Ποιος σκότωσε τον κύριο Χ - 2012
 
Αντισύλληψη στην εφηβεία
Αντισύλληψη στην εφηβείαΑντισύλληψη στην εφηβεία
Αντισύλληψη στην εφηβεία
 
Η τέχνη της δημιουργικής γραφής
Η τέχνη της δημιουργικής γραφήςΗ τέχνη της δημιουργικής γραφής
Η τέχνη της δημιουργικής γραφής
 
Λεκτική Βία
Λεκτική ΒίαΛεκτική Βία
Λεκτική Βία
 
Ταινίες βιογραφιών
Ταινίες βιογραφιώνΤαινίες βιογραφιών
Ταινίες βιογραφιών
 
Ερευνητική εργασία "Γιατροσόφια"
Ερευνητική εργασία "Γιατροσόφια"Ερευνητική εργασία "Γιατροσόφια"
Ερευνητική εργασία "Γιατροσόφια"
 
Μπεκροκανάτα
ΜπεκροκανάταΜπεκροκανάτα
Μπεκροκανάτα
 
Οίνου... πνεύμα
Οίνου... πνεύμαΟίνου... πνεύμα
Οίνου... πνεύμα
 
Βυζαντικά και μεταβυζαντινά μνημεία του τόπου μας - 3
Βυζαντικά και μεταβυζαντινά μνημεία του τόπου μας - 3Βυζαντικά και μεταβυζαντινά μνημεία του τόπου μας - 3
Βυζαντικά και μεταβυζαντινά μνημεία του τόπου μας - 3
 
Φωτογραφία | Ερευνητική Εργασία Α' λυκείου
Φωτογραφία | Ερευνητική Εργασία Α' λυκείουΦωτογραφία | Ερευνητική Εργασία Α' λυκείου
Φωτογραφία | Ερευνητική Εργασία Α' λυκείου
 
Ιστορία της φωτογραφίας
Ιστορία της φωτογραφίαςΙστορία της φωτογραφίας
Ιστορία της φωτογραφίας
 
Χρονικό Πολυτεχνείου
Χρονικό ΠολυτεχνείουΧρονικό Πολυτεχνείου
Χρονικό Πολυτεχνείου
 
Αξιολόγηση εκπαιδευτικού έργου
Αξιολόγηση εκπαιδευτικού έργουΑξιολόγηση εκπαιδευτικού έργου
Αξιολόγηση εκπαιδευτικού έργου
 

Dernier

-Διψήφιοι αριθμοί-δεκαδες μονάδες-θέση ψηφίου Α- Β τάξη
-Διψήφιοι  αριθμοί-δεκαδες μονάδες-θέση ψηφίου Α- Β τάξη-Διψήφιοι  αριθμοί-δεκαδες μονάδες-θέση ψηφίου Α- Β τάξη
-Διψήφιοι αριθμοί-δεκαδες μονάδες-θέση ψηφίου Α- Β τάξηΟΛΓΑ ΤΣΕΧΕΛΙΔΟΥ
 
Σουρεαλιστικά ταξίδια μέσα από την τέχνη
Σουρεαλιστικά ταξίδια μέσα από την τέχνηΣουρεαλιστικά ταξίδια μέσα από την τέχνη
Σουρεαλιστικά ταξίδια μέσα από την τέχνηTheodora Chandrinou
 
ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΡΟΣ 1ο
ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ  ΜΕΡΟΣ 1ο ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ  ΜΕΡΟΣ 1ο
ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΡΟΣ 1ο Χρύσα Παπακωνσταντίνου
 
Μαθητικές καταλήψεις
Μαθητικές                                  καταλήψειςΜαθητικές                                  καταλήψεις
Μαθητικές καταλήψειςDimitra Mylonaki
 
Η ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ 2008 ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ
Η ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ 2008 ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣΗ ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ 2008 ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ
Η ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ 2008 ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣΘεόδωρος Μαραγκούλας
 
Μαθητικά συμβούλια .
Μαθητικά συμβούλια                                  .Μαθητικά συμβούλια                                  .
Μαθητικά συμβούλια .Dimitra Mylonaki
 
ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΡΟΣ 2ο
ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΡΟΣ 2οΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΡΟΣ 2ο
ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΡΟΣ 2οΧρύσα Παπακωνσταντίνου
 
5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptx
5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptx5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptx
5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptxAthina Tziaki
 

Dernier (10)

-Διψήφιοι αριθμοί-δεκαδες μονάδες-θέση ψηφίου Α- Β τάξη
-Διψήφιοι  αριθμοί-δεκαδες μονάδες-θέση ψηφίου Α- Β τάξη-Διψήφιοι  αριθμοί-δεκαδες μονάδες-θέση ψηφίου Α- Β τάξη
-Διψήφιοι αριθμοί-δεκαδες μονάδες-θέση ψηφίου Α- Β τάξη
 
Σουρεαλιστικά ταξίδια μέσα από την τέχνη
Σουρεαλιστικά ταξίδια μέσα από την τέχνηΣουρεαλιστικά ταξίδια μέσα από την τέχνη
Σουρεαλιστικά ταξίδια μέσα από την τέχνη
 
ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΡΟΣ 1ο
ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ  ΜΕΡΟΣ 1ο ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ  ΜΕΡΟΣ 1ο
ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΡΟΣ 1ο
 
Μαθητικές καταλήψεις
Μαθητικές                                  καταλήψειςΜαθητικές                                  καταλήψεις
Μαθητικές καταλήψεις
 
Η ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ 2008 ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ
Η ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ 2008 ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣΗ ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ 2008 ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ
Η ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ 2008 ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ
 
Μαθητικά συμβούλια .
Μαθητικά συμβούλια                                  .Μαθητικά συμβούλια                                  .
Μαθητικά συμβούλια .
 
ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΡΟΣ 2ο
ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΡΟΣ 2οΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΡΟΣ 2ο
ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΡΟΣ 2ο
 
Σεβασμός .
Σεβασμός                                   .Σεβασμός                                   .
Σεβασμός .
 
ΙΣΤΟΡΙΑ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ 2024
ΙΣΤΟΡΙΑ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ  : ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ 2024ΙΣΤΟΡΙΑ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ  : ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ 2024
ΙΣΤΟΡΙΑ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ 2024
 
5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptx
5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptx5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptx
5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptx
 

Μπρούσκο

  • 2. Ιστορίες τοσ Κρασιού  Ο ειιαδηθόο ρώξνο είλαη ζηελά δεκέλνο κε ην θξαζί. Σν θξαζί, είηε γηα ην ζπίηη, είηε γηα εκπνξία, πνπ θηλεηνπνηεί παξαγσγό, έκπνξν, ηαβεξληάξε θαη θξάηνο πνπ ην θνξνινγεί, αθνξά πάληα ηνλ άλζξσπν θαη ηνλ πνιηηηζκό ηνπ: Όηαλ θαιιηεξγεί ην ακπέιη όιν ην ρξόλν, όηαλ θξνληίδεη ν κνύζηνο λα γίλεη θξαζί, ην θξαζί λα αλαπαπζεί ζσζηά θαη λα σξηκάζεη , λα κεηαθηλεζεί ζσζηά θαη λα πνπιεζεί θαιά. Όηαλ ζπλνδεύεη ην θαγάθη ηνπ, όηαλ γειάεη, όηαλ γιεληάεη θαη όηαλ θιαίεη, κόλνο ηνπ ή κα ζπληξνθηά. Όηαλ θηηάρλεη βαξέιηα ή κπνπθάιηα, ή όηαλ έθηηαρλε πήιηλα αγγεία θαη αζθηά. Όηαλ απηά ηα κεηαθέξεη ζε ζάιαζζεο θαη ζε ζηεξηέο. Όηαλ πξνζεύρεηαη ζην ζεό ηνπ ή ζπζίαδε ζηνπο ζενύο ηνπ ή έζαβε ηνπο λεθξνύο ηνπ. Όηαλ ήηαλ ή είλαη άξρνληαο ή ιαόο, λνηθνθπξά θαη δεζπνζύλε, πνηεηήο θαη ζπκπνζηαζηήο, καγείξηζζα, κάγεηξαο ή εηδηθόο δνθηκαζηήο. Σν θξαζί είλαη ζηε δσή καο!
  • 3. * Ο αρταίος κόσμος (5.000 π.Χ – 3 ο  ΢ην ειιαδηθό ρώξν βξέζεθε άγξην ακπέιη γύξσ ζην 50.000 π.Υ ζηελ πεξηνρή ησλ Ησαλλίλσλ. Ο λενιηζηθόο άλζξσπνο νηλνπνηεί άγξηα ζηαθύιηα γηα πξώηε θνξά ζηελ Διιάδα, ζην Νηηθηιί Σαο θνληά ζηε Γξάκα, γύξσ ζην 5.000 π.Υ . Καιιηεξγεί ζπζηεκαηηθά ην ακπέιη γύξσ ζην 3.000 π.Υ . Δίλαη ηόηε πνπ νξγαλώλεηαη ζε ηεξαξρηθέο θνηλσλίεο κε πνιύπινθα νηθνλνκηθά ζπζηήκαηα, ζαλ απηά πνπ απαηηεί ε θαιιηέξγεηα ηνπ ακπειηνύ, ε παξαγσγή θαη εκπνξία ηνπ νίλνπ. Από ην 1.600 π.Υ θαη κεηά ζε δηάθνξεο ρξνληθέο ζηηγκέο, ακπεινθαιιηέξγεηα θαη νηλνπνίεζε απαζρνινύλ ηνλ άλζξσπν ζε όιε ηε κεζόγεην. αι. μ.Χ)
  • 4.  ΢ηελ νηθνλνκία θαη θνηλσλία ηεο ειιεληθήο θαη ξσκατθήο αξραηόηεηαο ε ζεκαζία ηνπ νίλνπ θαίλεηαη ηόζν κέζα από ηελ αξραία ειιεληθή ινγνηερλία όζν θαη από ηα αξραηνινγηθά επξήκαηα. Δπηγξαθέο κε ηε ζρεηηθή λνκνζεζία θαη εηδηθέο ζθξαγίδεο ζηνπο ακθνξείο καξηπξνύλ έλα εθηεηακέλν ζαιάζζην εκπνξηθό δίθηπν κεηαθνξάο ηνπ. Ζ επξεία θαηαλάισζε ηνπ νίλνπ ζπκβαδίδεη κε ηε δηάδνζε ηεο ιαηξείαο ηνπ αγαπεκέλνπ ησλ αλζξώπσλ ζενύ, ηνπ Γηνλύζνπ/Bacchus. Σα εηδηθά ζθεύε από πνιύηηκα πιηθά, επηκειώο επεμεξγαζκέλα, καξηπξνύλ αληηιήςεηο αλζξώπσλ πνπ βξίζθνληαη πςειά ζηελ θνηλσληθή ηεξαξρία θαη εθηηκνύλ ηηο πνηόηεηεο ηνπ νίλνπ πνπ θαηαλαιώλνπλ. Σν ζπκπόζην είλαη έλαο αθόκε ζεζκόο πνιηηηθήο, πνιηηηζηηθήο θαη θνηλσληθήο ζεκαζίαο γηα ηα αλώηεξα ζηξώκαηα ήδε από ηνλ 6ν αη. π.Υ, ελώ αληίζηνηρα ε θαηαλάισζε ζηα θαπειεία αθνξά ηνλ απιό ιαό.
  • 5. *Ο Βσζαντινός κόσμος (4νο – 15νο αη. κ.Υ)  Ο νίλνο ηνπ αλζξώπνπ ηεο αξραηόηεηαο γίλεηαη ην θξαζί ηνπ βπδαληηλνύ. Ζ άκπεινο θαη ην θξαζί, ν θεθξακέλνο (αλαθαηεκέλνο κε λεξό) νίλνο, αλαδεηθλύνληαη θεληξηθά ζύκβνια ηεο ρξηζηηαληθήο απηνθξαηνξίαο, θαζώο ζπκβνιίδνπλ ην Υξηζηό, ηελ εθθιεζία, ηνλ απηνθξάηνξα θαη ηελ απηνθξαηνξία. Από ηνλ 4ν σο ηνλ 7ν αη. κεγάινη ακπειώλεο βξίζθνληαη ζηελ ηδηνθηεζία ηνπ ζηέκκαηνο, κνλώλ, κεγάισλ γαηνθηεκόλσλ αιιά θαη κηθξώλ θαιιηεξγεηώλ. Οηλνπαξαγσγή θαη εκπόξην απνηεινύλ ππόζεζε νηθνπκεληθήο θιίκαθαο θαη κεγάιεο πνζόηεηεο δηαθηλνύληαη από εκπόξνπο, αιιά θαη γηα ηελ ηξνθνδνζία ηνπ ζηξαηνύ: θξαζί από Αίγππην, ΢πξνπαιαηζηίλε, Ηηαιία θηάλεη σο ηηο βξεηαληθέο λήζνπο θαη ηελ Δξπζξά ζάιαζζα. Τν θύπειιν από ην θξαλίν ηνπ Νηθεθόξνπ Α΄ πξνζθνκίδεηαη γεκάην θξαζί ζηνλ Κξνύκν (Βπδαληηλή κηθξνγξαθία από ην Χξνληθό ηνπ Σθπιίηδε)
  • 6.  Μεηά ηνλ 7ν αη. κε ζπξξηθλσκέλε ηελ απηνθξαηνξία δηαπηζηώλεηαη θάκςεο ηεο ακπεινθαιιηέξγεηαο. Κπξηαξρεί ε κηθξή ηδηνθηεζία, εμαθαλίδνληαη όια ηα αξραία νλόκαηα πνηθηιηώλ ακπέινπ θαη νίλνπ ελώ λέα ζθεύε κεηαθνξάο θαη απνζήθεπζεο πηνζεηνύληαη. Από ηνλ 10ν αη. ε ακπεινθαιιηέξγεηα απνηειεί θαη πάιη ζπκθέξνπζα ελαζρόιεζε ησλ λέσλ κεγαινγαηνθηεκόλσλ. Ο ηξύγνο, ε νηλνπνζία, ε ζπκπεξηθνξά ζηηο ηαβέξλεο ηζηνξνύληαη ζπρλόηεξα θαη πνιιαπιαζηάδνληαη ακπειώλεο, ακπεινπξγηθέο εξγαζίεο θαη πνηθηιίεο θξαζηώλ. Αθνξνύλ όιε ηελ απηνθξαηνξία θαη ηδηαίηεξα ην Άγην Όξνο, ηε Υαιθηδηθή, ηε Μαθεδνλία, ηε Θξάθε, ηε Βηζπλία θαη ηα λεζηά. Από ηνλ 13ν έσο ηνλ 15ν αη. ν βπδαληηλόο ακπειννηληθόο θόζκνο δηαπιέθεηαη κε ηνλ θόζκν ησλ λαπηηθώλ ηηαιηθώλ πόιεσλ, θπξίσο ηε Γέλνβα θαη ηε Βελεηία. Σα θξαζηά ηνπ Αηγαίνπ, ηεο Κύπξνπ, ηεο Κξήηεο ηεο Βηζπλίαο θαη θπξίσο ν Μνλεκβάζηνο ζπκκεηέρνπλ ζηε δηακόξθσζε ηνπ λένπ επξσπατθνύ ράξηε εκπνξίαο θαη παξαγσγήο ηνπ νίλνπ. Πξνζνκνίσζε ελόο θαπειεηνύ ζηελ Βπδαληηλή επνρή.
  • 7. *Ο Νεότερος Κόσμος (16 νο – 20νο αη κ.Υ)  ΢ηνλ ηνπξθνθξαηνύκελν ειιαδηθό ρώξν ε ακπεινθαιιηέξγεηα είλαη επξέσο δηαδεδνκέλε θαη απνηειεί ζεκαληηθή πεγή ηνπ αγξνηηθνύ εηζνδήκαηνο ρσξηθώλ. Οη ηειεπηαίνη είλαη απηνί πνπ επηδίδνληαη θπξίσο ζηελ παξαγσγή θξαζηνύ. Πεξηεγεηέο θαηαγξάθνπλ ησλ ζαπκαζκό ηνπο γηα ηηο θαηάθπηεο κε ακπέιηα ειιεληθέο πιαγηέο ηνπ ειιεληθνύ ηνπίνπ. Γηαζώδνπλ πιεξνθνξίεο γηα ηα θξαζνπνπιεηά, κνινλόηη ππάξρνπλ ζνπιηαληθά δηαηάγκαηα πνπ, θαηά πεξηόδνπο, απαγνξεύνπλ ηελ νηλνπνζία. Σα θξαζηά ηεο Κξήηεο θαη ησλ Ηνλίσλ εμάγνληαη ζηε Βελεηία, ηελ Πνισλία, ηε «Μνζρνβία» θαη ηηο Βόξεηεο Υώξεο. Σν θξαζί θαηαλαιώλεηαη ζηελ πεξηθέξεηα ηνπ ηόπνπ παξαγσγήο ηνπ ή δηνρεηεύεηαη ζηα θαπειεηά ησλ κεγάισλ πόιεσλ ηεο νζσκαληθήο απηνθξαηνξίαο..
  • 8.  Οη κνλέο δηαζέηνπλ εθηεηακέλνπο ακπειώλεο θαη επηδίδνληαη ζηελ νηλνπνίεζε γηα ηελ θάιπςε ησλ αλαγθώλ ησλ δηάθνξσλ ζξεζθεπηηθώλ ηειεηώλ αιιά θπξίσο γηα ηελ θαζεκεξηλή εζηίαζε ησλ κνλαρώλ. Σν θξαζί είλαη παξόλ ζην θαζεκεξηλό αγξνηηθό θαη αζηηθό ηξαπέδη. Ζ θαηαλάισζε ηνπ αλά άηνκν ζηελ Διιάδα ηνπ 19νπ αη. αλέξρεηαη εηεζίσο ζηα 120-120 ιίηξα. ΢ην ζύγρξνλν ειιεληθό θξάηνο, ζπζηεκαηηθή ακπεινθαιιηέξγεηα θαη επηζηεκνληθή νηλνπνίεζε δηαπηζηώλνληαη κεηά ηελ ίδξπζε ηνπ Δζληθνύ Ηλζηηηνύηνπ Οίλνπ θαη ηηο πξνζπάζεηεο ηηο πξώηεο, από ην 1964 έσο ην 1984, δηεπζύληξηαο ηνπ, Γξ. ρεκηθνύ ΢ηαπξνύιαο Κνπξάθνπ-Γξαγώλα. Ωζηόζν ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο ηνπ 20νπ αη., ζεκεηώλεηαη αλάπηπμε ζηελ θαηαλάισζε εκθηαισκέλνπ θξαζηνύ, σο απνηέιεζκα ησλ ζπλεζεηώλ ηεο λέαο ειιεληθήο θνηλσλίαο θαη ησλ πξνζπαζεηώλ ησλ ειιήλσλ νηλνπαξαγσγώλ. Σα ηειεπηαία ρξόληα ηα ειιεληθά θξαζηά απνζπνύλ ζεκαληηθά βξαβεία ζηηο δηεζλείο αγνξέο
  • 9. Σν θξαζί ζηελ Μπζνινγία.
  • 10. «Γηόλπζνο» ν ζεόο ηνπ θξαζηνύ θαη ηνπ ακπειηνύ. Ζ γέλλεζε ηνπ Γηνλύζνπ. Ο Γηόλπζνο ήηαλ έλαο από ηνπ 12 Θενύο ηνπ Οιύκπνπ θαη ίζσο ν πην πξόζραξνο από ηνπο ζενύο θαη από ηνπο πην αγαπεηνύο ζηνπο αλζξώπνπο. . Όηαλ ν Γίαο ζαγελεύηεθε από ηελ παξζεληθή νκνξθηά ηεο ΢εκέιεο, ηελ πιεζίαζε θη ελώζεθε καδί ηεο. Καξπόο ηεο έλσζήο ηνπο ήηαλ ν Γηόλπζνο. Ζ Ήξα ηπθισκέλε από ηε δήιηα ηεο θαη δηςώληαο γηα εθδίθεζε, εκθαλίζηεθε ζηε ΢εκέιε θαη κε πνλεξό ηξόπν ηελ έπεηζε λα δεηήζεη από ηνλ εξαζηή ηεο λα εκθαληζηεί σο ζεόο θη όρη κε αλζξώπηλε κνξθή, όπσο πάληα εκθαληδόηαλ κπξνζηά ηεο. Απηό ζά απνδείθλπε πσο ηελ αγαπά πξαγκαηηθά. Αθειήο θη αλππνςίαζηε ε θόξε ηνπ Κάδκνπ, ηελ επόκελε θνξά πνπ ηελ επηζθέθηεθε ν Γίαο ζηελ θάκαξά ηεο, ηνπ δήηεζε λα πάξεη ηε ζετθή κνξθή ηνπ. Μάηαηα πξνζπάζεζε ν Γίαο κε ιόγηα αγάπεο λα ηε κεηαπείζεη. Λπγίδνληαο κπξνζηά ζηελ επηκνλή ηεο εκθαλίζηεθε κεγαινπξεπήο, θσηεηλόο ζε όιν ην ζετθό ηνπ κεγαιείν. Ήηαλ αδύλαην όκσο λα αληέμεη ε άκνηξε ζλεηή ηε ιάκςε ησλ θεξαπλώλ θαη ησλ αζηξαπώλ πνπ εθηηλάζζνληαλ από ηα ρέξηα ηνπ. Σελ ώξα πνπ νη θιόγεο ηελ ηύιηγαλ ν Γίαο έζσζε ην βξέθνο πνπ είρε ζηα ζπιάρλα ηεο θαη ην έξαςε ζην κεξό ηνπ.
  • 11.  Όηαλ ζπκπιεξώζεθαλ ελληά κήλεο, ν Γηόλπζνο μαλαγελλήζεθε από ην πόδη ηνπ ζετθνύ παηέξα ηνπ. Ο βαζηιηάο ησλ αζαλάησλ ήμεξε πνιύ θαιά πσο ε δειόθζνλε ζύδπγόο ηνπ ζα έζηξεθε γξήγνξα ην ζπκό ηεο ζην λενγέλλεην παηδί. Γηα απηό αλέζεζε ζηνλ Δξκή ηε θύιαμή ηνπ. Απηόο ην παξέδσζε ζηελ αδεξθή ηεο ΢εκέιεο, ηελ Ηλώ. Ζ παλνύξγα Ήξα όκσο έζηεηιε ηξέια ζηελ Ηλώ θαη ηνλ άληξα ηεο θη άξρηζαλ αλειέεηα λα ζθνηώλνπλ ηα παηδηά ηνπο. Ζ ζεά έιπηδε πσο ζα ζθνηώζνπλ έηζη θαη ηνλ Γηόλπζν, αιιά ν θηεξσηόο ζεόο πξόθηαζε θαη γιίησζε ην κηθξό Γηόλπζν θαη ηνλ εκπηζηεύηεθε απηή ηε θνξά ζηηο Νύκθεο. Απηέο ηνλ αλέζξεςαλ κε πεξηζζή ζηνξγή θη αγάπε, ζην δάζνο όπνπ θαηνηθνύζαλ. Δθεί πνηέ δε ζπλαληνύζε αλζξώπνπο.
  • 12. Μύζνη γηα ηελ δσή ηνπ.  Όηαλ ν βαζηιηάο Λπθνύξγνο δηαηάξαμε ηελ εξεκία ηεο ζπληξνθηάο θπλεγώληαο ηηο Νύκθεο, θαηαηξνκάδνληαο ηνλ Γηόλπζν, ηηκσξήζεθε ζθιεξά από ηνλ Γία, πνπ ηνλ ηύθισζε. Σελ ίδηα άζρεκε ηύρε είραλ θαη θάπνηνη Σπξξελνί πεηξαηέο πνπ αηρκαιώηηζαλ ην ζεό. Όηαλ είδαλ έλα λέν ηόζν όκνξθν θαη γεξνδεκέλν, πίζηεςαλ πσο πξόθεηηαη γηα θάπνην αξρνληόπνπιν ή αθόκα θαη βαζηιηά. Δπραξηζηεκέλνη κε ηε ζθέςε πσο ζα απνθνκίζνπλ πνιιά ιύηξα γηα λα ηνλ ειεπζεξώζνπλ, πξνζπάζεζαλ λα ηνλ δέζνπλ κε βαξηέο αιπζίδεο, ρσξίο όκσο λα ην πεηύρνπλ· κε κηα κηθξή θίλεζε ν ζεόο ηηο ηίλαδε από πάλσ ηνπ. Οη άκπαινη ζλεηνί σζηόζν ζπλέρηδαλ ηηο πξνζπάζεηέο ηνπο. Μόλν ν ηηκνληέξεο ηνπ θαξαβηνύ πξνζπάζεζε λα ηνπο επαλαθέξεη ζηα ινγηθά ηνπο: "Γε βιέπεηε άκπαινη πσο πξόθεηηαη γηα ζεό; Γε θνβάζηε ηελ ηηκσξία; Μπνξεί λα είλαη αθόκε θαη ν Πνζεηδώλαο, πνπ ζα καο εθδηθεζεί ξίρλνληαο ην θαξάβη καο ζε άγξηα ηξηθπκία. Σν θαιύηεξν πνπ έρνπκε λα θάλνπκε είλαη λα ηνλ αθήζνπκε ειεύζεξν".  Ο θαπεηάληνο θαη νη ππόινηπνη δε ζπκθσλνύζαλ λα αθήζνπλ λα ηνπο θύγεη "ηέηνηνο ζεζαπξόο". Δθείλε ηε ζηηγκή άξρηζε λα ξέεη ζην θαξάβη θόθθηλν θξαζί πνπ δάιηζε κε ηε ζετθή επσδηά ηνπ ηνπο λαύηεο. Σαπηόρξνλα έλα θιήκα άξρηζε λα ηπιίγεη ην θαηάξηη θαη λα απιώλεη ηα θνξησκέλα κε δνπκεξά ζηαθύιηα θιαδηά ηνπ ζε όιν ην θαξάβη. Κη ελώ ζαζηηζκέλνη παξαθνινπζνύζαλ νη λαύηεο, άιιν ζαύκα γίλεηαη κπξνζηά ζηα κάηηα ηνπο: ν όκνξθνο λένο πνπ ήζειαλ λα αηρκαισηίζνπλ κεηακνξθώλεηαη ζε έλα άγξην ιηνληάξη πνπ νη βξπρεζκνί ηνπ θάλνπλ ηνπο λαύηεο λα πεδνύλ ζηε ζάιαζζα γηα λα γιηηώζνπλ. Όινπο ηνπο κεηακόξθσζε ν Γηόλπζνο ζε δειθίληα θαη κόλν ηνλ ηηκνληέξε δελ πείξαμε επηβξαβεύνληάο ηνλ γηα ηε ζύλεζή ηνπ.
  • 13.  ν Γηόλπζνο αγαπήζεθε θαη ιαηξεύηεθε από ηνπο αλζξώπνπο γηαηί ηνπο γλώξηζε ηελ ππέξνρε γεύζε ηνπ θξαζηνύ. Λέλε πσο γηα πξώηε θνξά ην θαλέξσζε ζην βαζηιηά ηεο Αηησιίαο, ηνλ Οηλέα. Ο ηζνπάλεο ηνπ, ν ΢ηάθπινο, είρε βξεη έλα πεξίεξγν θπηό γεκάην θαξπνύο θη ελζνπζηαζκέλνο από ηε λνζηηκηά ηνπο έθεξε θαη ζην βαζηιηά ηνπ γηα λα ηνλ επραξηζηήζεη. Ο Οηλέαο έζηπςε ηνπο δνπκεξνύο θαξπνύο θαη απόιαπζε ηνλ πινύζην ρπκό ηνπο. Από ηόηε ν Γηόλπζνο νλόκαζε απηόλ ην ρπκό νίλν θαη ηνπο θαξπνύο ζηαθύιηα από ην όλνκα ηνπ ηζνπάλε. Πάληα κε ην ζύξζν ζην έλα ηνπ ρέξη θαη έλα δνρείν θξαζηνύ ζην άιιν πεξηεγνύληαλ ηηο πόιεηο. Όπνπ έβξηζθε θηιόμελνπο θαη πξόζραξνπο αλζξώπνπο, ηνπο κάζαηλε πώο λα θηηάρλνπλ θξαζί. Έηζη έγηλε θαη κε ηνπο θαηνίθνπο ηεο Ηθαξίαο, ζηελ Αηηηθή, πνπ ηνλ ππνδέρηεθαλ κε ελζνπζηαζκό. Λίγν πξηλ θύγεη από ηνλ ηόπν ηνπο, ζπκβνύιεςε ην βαζηιηά ηνπο ηνλ Ηθάξην λα θπιάμεη θαιά ην θξαζί πνπ έθηηαμε. Απηόο όκσο δελ αθνινύζεζε ηε ζπκβνπιή ηνπ - "ηη θαθό κπνξεί λα πξνέιζεη από έλα ηόζν επράξηζην πνηό!" ζθέθηεθε. Οη ηζνπάλεδέο ηνπ, θάπνηα κέξα, βξήθαλ ηα βαξέιηα θαη ήπηαλ ηόζν πνιύ θξαζί πνπ κέζπζαλ θαη άξρηζαλ λα θέξνληαη κε άγξην ηξόπν. Έρνληαο ράζεη ηα ινγηθά ηνπο ζθόησζαλ ηνλ Ηθάξην θαη ε θόξε ηνπ Ζξηγόλε από ηε ζηελνρώξηα ηεο απηνθηόλεζε.
  • 14.  Οη θάηνηθνη ηεο Ηθαξίαο ηηκνύζαλ ηδηαίηεξα ην ζεό Γηόλπζν· ζε απηή ηελ πεξηνρή θαιιηεξγήζεθε πνιύ ν δηζύξακβνο, ν ύκλνο πξνο ην ζεό, πνπ ζπλέζεζε ν κνπζηθόο Αξίσλαο. Μάιηζηα, πξόζζεζαλ θαη θάηη θαηλνύξην. ΢ην κνπζηθό απηό ύκλν πξόζζεζαλ ζηίρνπο. Κη επεηδή απηή ηε ζύλζεζε ηελ ηξαγνπδνύζαλ άλζξσπνη κεηακθηεζκέλνη ζε ηξαγόκνξθνπο ΢αηύξνπο, ηελ νλόκαζαλ ηξαγσδία. Βέβαηα, ιαηξεπηηθέο εθδειώζεηο γηα ην ζεό ηνπ ακπειηνύ γίλνληαλ θαη ζε πνιιέο άιιεο πεξηνρέο. Όζνη παξεπξίζθνληαλ ζε απηέο ηηο εθδειώζεηο έπξεπε λα ζπκκεηέρνπλ ελεξγά πίλνληαο θξαζί θαη ρνξεύνληαο ππό ηελ επήξεηα ηεο κέζεο. Όζνη αξλνύληαλ, ήηαλ ερζξνί ηνπ ζενύ θαη επέζπξαλ ηελ νξγή ηνπ. Έηζη, ηξαγηθό ηέινο βξήθε ηνλ Πελζέα πνπ ζέιεζε λα παξαθνινπζήζεη θξπθά ηηο νξγηαζηηθέο ενξηέο. Οη Μαηλάδεο, κηα από ηηο νπνίεο ήηαλ θαη ε κεηέξα ηνπ, κέζα ζηε καλία πνπ ηηο είρε θαηαιάβεη, όξκεζαλ επάλσ ηνπ θαη ηνλ θαηαζπάξαμαλ. Δπίκνλα αξλνύληαλ λα ιάβνπλ κέξνο ζηηο ιαηξεπηηθέο ηειεηέο νη θόξεο ηνπ βαζηιηά Μίλσα, όπσο θαη ηνπ βαζηιηά Πξνίηνπ. Πξνζβιεκέλνο ν Γηόλπζνο ηηο έθαλε λα ράζνπλ ηα ινγηθά ηνπο. Άιινη ιέλε όηη γηα ηε καλία πνπ θαηέιαβε ηηο λεαξέο θόξεο ηνπ Πξνίηνπ αηηία ήηαλ ε Ήξα.
  • 15.  ΢θιεξόο ηηκσξόο εκθαλίδεηαη ν Γηόλπζνο ζηνπο ερζξνύο ηνπ θαη ζε όζνπο είλαη αληίζεηνη ζηνλ ηξόπν ιαηξείαο ηνπ. ΢πλάκα γελλαηόδσξνο επεξγέηεο ζε όζνπο ηνλ ηηκνύλ θαη ηνλ επραξηζηνύλ. Όηαλ ν βαζηιηάο Μίδαο θηινμέλεζε ην δάζθαιό ηνπ, ην γέξν ΢ηιελό, πνπ είρε ραζεί, απηόο δέρηεθε λα εθπιεξώζεη ηελ επηζπκία ηνπ γηα λα ηνλ επραξηζηήζεη. Ο άπιεζηνο Μίδαο δήηεζε λα κπνξεί ό,ηη πηάλεη λα ην κεηαηξέπεη ζε ρξπζάθη. ΢ύληνκα ν δύζηπρνο δηαπίζησζε πσο ζα γηλόηαλ βαζύπινπηνο αιιά ζα πέζαηλε από ηελ πείλα θαη ηε δίςα. Σν ςσκί πνπ άγγηδε λα θάεη κεηαηξεπόηαλ ζε ρξπζό θαη ην λεξό πνπ ήζειε λα πηεη ζε ρξπζαθέληεο ζηαγόλεο. Μεηαλησκέλνο δήηεζε από ην ζεό λα ηνλ θάλεη όπσο πξηλ θαη ν Γηόλπζνο πνπ ηνλ ιππήζεθε ηνπ είπε πσο αλ ινπζηεί ζηα λεξά ηνπ Παθησινύ πνηακνύ ζα απαιιαρηεί από ην καξηύξηό ηνπ.
  • 16. Ο ζεόο ηνπ γιεληηνύ δελ είρε πνιιέο εξσηηθέο πεξηπέηεηεο, όπσο νη ππόινηπνη ζενί. Οη γπλαίθεο ζηε δσή ηνπ είραλ δηαθνξεηηθή ζέζε: ππήξμαλ παξακάλεο ηνπ όηαλ ήηαλ κηθξόο θαη ζπληξόθηζζέο ηνπ ζηα αζηακάηεηα γιέληηα ηνπ. Κάπνηε εξσηεύηεθε ηελ όκνξθε Αξηάδλε, όηαλ ηελ είδε λα θνηκάηαη ήξεκα θαη γαιήληα, κνηάδνληαο κε ζεά. Ζ θόξε ηνπ Μίλσα καδί κε ηνλ Θεζέα επέζηξεθαλ ζηελ Αζήλα από ηελ Κξήηε. Ξππλώληαο έλα πξσί ζηε Νάμν ε Αξηάδλε βιέπεη πσο ν ζύληξνθόο ηεο έθπγε θαη ηελ εγθαηέιεηςε. Υσξίο λα ην μέξεη ε ίδηα, είρε έξζεη ν Γηόλπζνο ζην όλεηξν ηνπ Θεζέα θαη κε απεηιέο ηνλ αλάγθαζε λα θύγεη γηα λα θάλεη δηθή ηνπ ηελ όκνξθε λέα. Οινκόλαρε όπσο ήηαλ ζην έξεκν λεζί, ζαλ ζσηήξαο εκθαλίζηεθε ν ζεόο κπξνζηά ηεο, λένο, γεξνδεκέλνο, ζηεθαλσκέλνο σο ζπλήζσο κε θηζζόθπιια. Αθνύ έγηλε ν γάκνο ηνπο, πέηαμαλ κε ην άξκα ηνπ ζενύ πξνο ηνλ νπξαλό. ΢ηε γε νη άλζξσπνη ηνλ επραξηζηνύζαλ γηα ην ζετθό δώξν ηνπ θαη γηα ηελ μελνηαζηά πνπ απιόρεξα ηνπο κνίξαδε. Οη γηνξηέο πνπ γίλνληαλ πξνο ηηκή ηνπ ήηαλ έλα αδηάθνπν γιέληη, όπνπ όινη κεζνύζαλ θαη ηξαγνπδνύζαλ. Με απηόλ ηνλ ηξόπν πξνζπαζνύζαλ λα επηθνηλσλήζνπλ κε ηνλ αγαπεηό ηνπο ζεό.
  • 17. Κξαζί θαη Τγεία ΢ε όιε ηελ δηάξθεηα ηεο ηζηνξίαο, ην θξαζί απνδείρηεθε ρξήζηκν ζε πνιιέο πεξηπηώζεηο γηα ηνπο αλζξώπνπο. Ζ επεξγεηηθή επίδξαζε ηνπ θξαζηνύ ζηελ πγεία έρεη αλαγλσξηζηεί από ην ηαηξηθό επάγγεικα εδώ θαη αηώλεο. Ο Ηππνθξάηεο ζπληζηνύζε εηδηθά θξαζηά ζαλ αληηππξεηηθά, δηνπξεηηθά ή απνιπκαληηθά πιεγώλ, αιιά θαη ζα δηαηξνθηθά πξόζζεηα, ήδε από ην 450 π.Υ. πεξίπνπ. Πξηλ από κεξηθέο εθαηνληάδεο ρξόληα απνηεινύζε έλα από ηα πην ηζρπξά αληηζεπηηθά. Οη αξραίνη Έιιελεο έπιελαλ ηηο πιεγέο ηνπο κε απηό θαη ηνπο λεθξνύο ηνπο. Δπίζεο απνηέιεζε έλα απνζηεηξσηηθό κέζσ θαη γηα ηνπο άλδξεο αιιά θαη γηα ηηο γπλαίθεο. Ήηαλ, ίζσο, έλα από ηα βαζηθόηεξα θάξκαθα ηεο επνρήο, πνιιέο θνξέο κόλν ηνπ ή αθόκα αλακηγλύνληαο ην κε βόηαλα. Οη πεξηζζόηεξνη παζνγελείο παξάγνληεο πνπ απεηινύλ ηνλ άλζξσπν εμνπδεηεξώλνληαη ή εμαιείθνληαη από ηα νμέα θαη ην νηλόπλεπκα ηνπ θξαζηνύ. Γηα απηνύο ηνπο ιόγνπο θαη κέρξη ηνλ 18ν αηώλα, ην θξαζί ζεσξείην αζθαιέζηεξν πνηό από ην λεξό. Σν θξαζί είλαη έλα ήπην εξεκηζηηθό, πνπ ειαηηώλεη ην άγρνο θαη πεξηνξίδεη ηελ έληαζε. ΢αλ κέξνο ηεο θαζεκεξηλήο δίαηηαο, ην θξαζί δξα ζαλ νξεθηηθό, θαη δίλεη ζην ζώκα ελέξγεηα, νπζίεο πνπ ππνβνεζνύλ ηελ πέςε, θαζώο θαη κηθξέο πνζόηεηεο βηηακηλώλ. Ζ θαζεκεξηλή κέηξηα θαηαλάισζε θόθθηλνπ θξαζηνύ δξα πξνζηαηεπηηθά θαη πξνιεπηηθά ελάληηα ζηελ ζηεθαληαία λόζν αιιά θαη ζε πνιιέο κνξθέο θαξθίλνπ. Τπάξρνπλ επίζεο ζπζηαηηθά ζηα ζηαθύιηα θαη ζην θξαζί (εηδηθά ζην θόθθηλν) πνπ εληζρύνπλ ην αλνζνπνηεηηθό ζύζηεκα, πξνζηαηεύνπλ από θαξδηαθέο παζήζεηο, εκπνδίδνπλ ηελ θαξθηλνγέλεζε θαη επηκεθύλνπλ ην πξνζδόθηκν ηεο δσήο.
  • 18. Σν θξαζί κπνξεί λα δηαηεξεί θαη λα πξνζηαηεύεη ηηο δηαλνεηηθέο ιεηηνπξγίεο ησλ ειηθησκέλσλ. Πνιιέο κειέηεο έρνπλ δώζεη απνδείμεηο όηη ε κέηξηα ηαθηηθή θαηαλάισζε νηλνπλεύκαηνο κπνξεί λα εκπνδίζεη ή λα θαζπζηεξήζεη ηελ αλάπηπμε αζζελεηώλ εθθπιηζηηθώλ ηνπ εγθεθάινπ, όπσο Πάξθηλζνλ θαη Αιηδράηκεξ. Άιιεο κειέηεο απέδεημαλ όηη ε θαηαλάισζε θξαζηνύ κεηώλεη ηνλ θίλδπλν πεπηηθώλ ειθώλ, θαη απαιιάζζεη ην ζώκα από ηα βαθηεξίδηα πνπ ηα πξνθαινύλ. Αληίζεηα, ε ππεξβνιηθή θαηαλάισζε θξαζηνύ θαη ε απιή θαηαλάισζε νηλνπλεπκαησδώλ απμάλεη ηνπο θηλδύλνπο ζρεκαηηζκνύ πεπηηθώλ ειθώλ. Με ιίγα ιόγηα ε επεξγεηηθή επίδξαζε ηεο θαηαλάισζεο θξαζηνύ ζπλνςίδεηαη ζηα εμήο… • Μεηώλεη ηνλ θίλδπλν ζηεθαληαίσλ θαξδηαθώλ παζήζεσλ (εηδηθά ην θόθθηλν) • Απνηξέπεη ηελ ζπζζώξεπζε ηεο θαθηάο LDL ρνιεζηεξίλεο ζηα αγγεηαθά ηνηρώκαηα (εηδηθά ην θόθθηλν) • Ππθλόηεξα νζηά • Μείσζε ηνπ ζηξεο • Βειηίσζε ηεο ςπρηθήο θαηάζηαζεο • Βειηίσζε ηεο αληίζηαζήο καο ζην θξπνιόγεκα • Θεηηθή επίπησζε ζηελ επθπΐα • Καιύηεξα θπθινθνξία ηνπ αίκαηνο ζηνλ εγθέθαιν • Πξνθύιαμε από νξηζκέλνπο ηνύο θαη βαθηήξηα • Μεηώλεη ηελ ζπζζσκάησζε ησλ εξπζξώλ αηκνζθαηξίσλ (εηδηθά ην θόθθηλν) • Γηαιύεη ηα ππάξρνληα ζπζζσκαηώκαηα εξπζξώλ αηκνζθαηξίσλ • Γξα σο αληηνμεηδσηηθό θαη απνηξέπεη θαξδηαθά επεηζόδηα θαη εγθεθαιηθά • Απνηξέπεη πηζαλόλ ηελ θαξθηλνγέλεζε • Μεηώλεη ηνλ θίλδπλν θαξδηαγγεηαθώλ παζήζεσλ.
  • 19.  Ναη κελ ην θξαζί καο πξνζθέξεη όια ηα παξαπάλσ, όκσο ζα πξέπεη λα γίλεηαη ζσζηά ε θαηαλάισζή ηνπ, θαζώο ζε κεγάιε πνζόηεηα πξνθαιεί κέζε θαη κάιηζηα άκα γίλεηαη ζε αξθεηά ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα νδεγεί ζηνλ αιθννιηζκό. Ζ δειεηεξίαζε κε αιθνόι (κέζε) κπνξεί λα πξνθαιέζεη νμπζπκία, βίαηε ζπκπεξηθνξά, ζπλαηζζήκαηα θαηάζιηςεο, θαη ζε ζπάληεο πεξηπηώζεηο, παξαηζζήζεηο θαη απηαπάηεο. Αθόκε, πξνθαιεί ζνβαξά πξνβιήκαηα ζην αλαπλεπζηηθό ζύζηεκα όπσο είλαη νη θξίζεηο άπλνηαο θαηά ηνλ ύπλν, θαξθίλν ηνπ ιάξπγγα θαη ησλ πλεπκόλσλ θηι.  Οη βαζηθνί επεξγεηηθνί παξάγνληεο ηεο θαηαλάισζεο θξαζηνύ απνδείρηεθε όηη είλαη ην κέηξν θαη ε ηαθηηθή ζπζηεκαηηθή θαηαλάισζε. ΢ε αληίζεζε κε ηε κνλαμηά ηνπ ζθιεξνύ πνηνύ θαη αιθννιηζκνύ, επηδξά ςπρνιπηξσηηθά κε ηνλ δηαθνξεηηθό ηξόπν δσήο θαη ηελ θαιή πγεία θαη ηελ απόιαπζε. Αο κάζνπκε ινηπόλ λα πίλνπκε θξαζί όρη ζαλ πόηεο, αιιά ζαλ ζπκπνζηαζηέο. Να πξνζζέζνπκε εκείο, νη θίινη ηνπ θξαζηνύ, "θαη ε επραξίζηεζε"... Γηαηί, όπσο θαίλεηαη, ην θξαζί είλαη από ηα ειάρηζηα πξντόληα πνπ πξνζθέξνπλ ζηνλ άλζξσπν ηαπηόρξνλα επραξίζηεζε θαη θαιή πγεία!
  • 20. Κνηλσληθέο Δθδειώζεηο Από ηελ αξραηόηεηα κέρξη θαη ζήκεξα, ην θξαζί είλαη ην θύξην πνηό ζηηο δηάθνξεο θνηλσληθέο εθδειώζεηο. Γηνξγαλώλνληαη πνιιέο εθδειώζεηο κε θύξην ζέκα ηνπο ην θξαζί. Έλα παξάδεηγκα ηέηνηαο εθδήισζεο είλαη: - Ζ Γηνξηή ηνπ Κξαζηνύ είλαη από ην 1961 έλα από ηα πην ραξαθηεξηζηηθά γεγνλόηα ηεο Λεκεζνύ, πνπ ζεσξείηαη ε θππξηαθή πξσηεύνπζα ηνπ θξαζηνύ. Ζ Γηνξηή δηνξγαλώλεηαη ζην Γεκόζην Κήπν ηεο Λεκεζνύ θαη δηαξθεί 12 εκέξεο. Ζ Γηνξηή ηνπ θξαζηνύ είλαη εκπλεπζκέλε από ηηο αξραίεο γηνξηέο πξνο ηηκήλ ηνπ ζενύ ηνπ θξαζηνύ Γηόλπζνπ θαη ηηκά κηα καθξά παξάδνζε παξαγσγήο θξαζηνύ ζηελ Κύπξν. Ζ γηγαληηαία θηγνύξα ελόο παξαδνζηαθά ληπκέλνπ Κύπξηνπ ζηελ είζνδν ηνπ Γεκόζηνπ Κήπνπ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο γηνξηήο θαισζνξίδεη ηνπο ληόπηνπο θαη μέλνπο επηζθέπηεο. ΢ην ρώξν ηεο εθδήισζεο νη επηζθέπηεο κπνξνύλ λα δνθηκάζνπλ ηα θππξηαθά θξαζηά , θαζώο θαη παξαδνζηαθά θππξηαθά θαγεηά. Παξ’ όιν πνπ ππάξρεη έλα κηθξό ηέινο εηζόδνπ, νη επηζθέπηεο κπνξνύλ λα πηνπλ εληειώο δσξεάλ όζε πνζόηεηα θξαζηνύ επηζπκνύλ. ΢ην ρώξν κπνξεί επίζεο λα δεη θαλείο έλα παξαδνζηαθό παηεηήξη θαη λα ραξεί ζην ππαίζξην ζέαηξν ηνπ Κήπνπ παξαδνζηαθνύο ρνξνύο θαη ηξαγνύδηα, θαζώο θαη ζεαηξηθέο παξαζηάζεηο από θππξηαθά θαη μέλα ζρήκαηα.
  • 21. ΣΔΥΝΔ΢ ΚΑΗ ΚΡΑ΢Η  Δθηόο από ηνλ πιηθό πνιηηηζκό, κε ην θξαζί σο αγξνηηθό πξντόλ, εκπόξεπκα, πνηό, ηξόθηκν, θάξκαθν θαη θαζεκεξηλή απόιαπζε, ν νίλνο ήηαλ γξαθηό λα γίλεη θηλεηήξηα δύλακε θαη ηνπ πλεπκαηηθνύ πνιηηηζκνύ. Σν θξαζί ζηελ Διιάδα ζενπνηήζεθε, ιαηξεύηεθε θαη έγηλε κύζνο, ζξύινο, παξάδνζε, ηζηνξία, ηέρλε, επηζηήκε θαη θνπιηνύξα, κε απνηέιεζκα, ηέρλεο, γξάκκαηα θαη θξαζί λα απνηεινύλ έλα εμαηξεηηθό ηξίπηπρν. Αξραίνη πνηεηέο, όπσο ν Όκεξνο θαη ν Ζζίνδνο, ζπγγξαθείο, όπσο ν Ζξόδνηνο θαη ν Ξελνθώληαο, θηιόζνθνη, όπσο ν ΢σθξάηεο, ν Πιάησλαο, ν Αξηζηνηέιεο, ηξαγηθνί θαη ζαηπξηθνί, ζηνραζηέο θαη δηαλνεηέο, γηαηξνί θαη θαιιηηέρλεο, όινο ν ειιεληθόο πλεπκαηηθόο θόζκνο, πκλνύλ, θάλνπλ αλαθνξέο θαη δνμάδνπλ ηνλ νίλν, δίλνληαο όκσο ηαπηόρξνλα θαη ηελ έλλνηα ηνπ κέηξνπ, απηνύ πνπ ζήκεξα νλνκάδνπκε ιεινγηζκέλε θαηαλάισζε νίλνπ.  Σέρλεο, γξάκκαηα θαη θξαζί, βξέζεθαλ ζην επίθεληξν ηνπ πνιηηηζκνύ ηεο θιαζηθήο Διιάδαο. Γηα ηελ αθξίβεηα, νη ηέρλεο θαη ηα γξάκκαηα επεξεάζηεθαλ θαζνξηζηηθά από ηνλ νίλν. Ζ πεξίθεκε ειιεληθή θηινζνθία δηακνξθώζεθε κέζα από ηηο ζπλνκηιίεο ησλ ζνθώλ αλδξώλ ζηα ζπκπόζηα. Σν ζέαηξν, ε θσκσδία θαη ε ηξαγσδία «γελλήζεθαλ» κέζα από ηηο δηνλπζηαθέο γηνξηέο. Πνιιέο αθόκε ηέρλεο, όπσο ε ινγνηερλία, ε πνίεζε, ε δσγξαθηθή, ε γιππηηθή, ε θεξακηθή, ε αγγεηνηερλία, ε κεηαιινηερλία, εκπλεύζηεθαλ από ην θξαζί θαη έδσζαλ ζηελ αλζξσπόηεηα ζαπκαζηά αξηζηνπξγήκαηα.
  • 22. To θξαζί είλαη ηαμίδη… (Γεωγξαθία) Σν ηαμίδη αξρίδεη από ηελ θνηιάδα ησλ Σεκπώλ, ηηο πεγέο όπνπ εμάγληζαλ νη Μνύζεο ηνλ Απόιισλα. ΢ηε Ραςάλε, θνληά ζηηο βνπλνπιαγηέο όπνπ γελλήζεθε ην λέθηαξ, αγλαληεύνληαο ην ζετθό Όιπκπν, δνθηκάδσ ηε καιαθηά γεύζε θόθθηλνπ θξαζηνύ θαη λνηώζσ Οιύκπηνο. ΢πλερίδσ θαηά κήθνο ηνπ Αηγαίνπ, αληηθξίδσ από ην θάζηξν ηνπ Αγίνπ Παληειεήκνλα ό,ηη θαη νη ελεηνί αληίθξηδαλ εθαηνληάδεο ρξόληα πξηλ θαη ζαπκάδσ ηα ηεξά ησλ ζεώλ ησλ Μαθεδόλσλ ζην Γίν. Αθνινπζώληαο ην δξόκν γηα Βέξνηα αλαξσηηέκαη, όπσο ν πνηεηήο, αλ νη ςπρέο ησλ Μαθεδόλσλ Βαζηιέσλ ηεο Βεξγίλαο, πιαλώληαη πάλσ καο, πνπιηά ή λπρηεξίδεο. Πεξλώ ηηο πιαγηέο ηνπ Βεξκίνπ, αθνύσ ηελ αλάζα ηεο ΢εκέιεο, κεηέξαο ηνπ Γηόλπζνπ, βιέπσ ην ΢εηιηλό λα ρνξεύεη ζηνπο απέξαληνπο ακπειώλεο θαη γεύνκαη βαζύρξσκν θόθθηλν θξαζί από μηλόκαπξν ζηαθύιη ζηε Νάνπζα. Πεγαίλσ βόξεηα, πεξλώ ηελ Έδεζζα θαη ζην αθξηηηθό Ακύληαην, ζηε ιίκλε Βεγνξίηηδα, δνθηκάδσ θξαζί ξνδέ κε άξσκα θξνύησλ, θξεζθάδα θαη γεκάηε γεύζε. Απνθαζίδσ λα επηζηξέςσ κέζσ Πηνιεκατδαο θαη Κνδάλεο θαη ιίγν πην πέξα, ζηνπο πξόπνδεο ησλ Πηεξίσλ, γλσξίδσ ην ιεπθό θξαζί από ηα δξνζεξά ακπέιηα ηνπ Βειβεληνύ. Γηαιέγσ λα ηαμηδέςσ γηα Θεζζαινλίθε κέζσ Γηαλληηζώλ. ΢ην δξόκν κνπ ζα δσ ην Γηόλπζν ζηεθαλσκέλν κε ηελ άκπειν ζηα ςεθηδσηά ηεο Αξραίαο Πέιιαο. Σν Γηόλπζν πνπ έθεξε ζ’ απηή ηε γε Βάθρεο, Νύκθεο θαη ΢άηπξνπο θαη κύεζαλ ηνπο θαηνίθνπο ηεο ζηα κπζηηθά ηεο ακπέινπ. Μπζηηθά πνπ δηαησλίδνληαη θαη δίλνπλ θξαζί θξνπηώδεο, ιεπθό θαη ξνδέ κε γεύζε θξεζθάδαο. Γηαζρίδνληαο ηε Θεζζαινλίθε, πεξλώ θάησ από ηε ζξηακβηθή αςίδα ηνπ Γαιέξηνπ, ζαπκάδσ ςεθηδσηά θαη ηνηρνγξαθίεο ζηηο βπδαληηλέο εθθιεζίεο θαη παίξλσ ην δξόκν γηα ηε ΢ηζσλία. Δθεί ζηηο πιαγηέο ηνπ Μειίησλα ηα κάηηα γεκίδνπλ ακπειώλεο θαη ζάιαζζα θαη ε γεύζε απνιακβάΣν θξαζί είλαη ρεκεία.
  • 23. Τν θξαζί είλαη ρεκεία. « Σν θξαζί παξεγνξεί ηνπο ιππεκέλνπο, αλαδσνγνλεί ηνπο γέξνληεο, εκπλέεη ηνπο λένπο, θάλεη ηνλ θνπξαζκέλν λα μερλάεη ην κόρζν ηνπ». ( Λόξδνο Βύξσλ 1788). Πξνέξρεηαη απνθιεηζηηθά από ηελ νιηθή ή κεξηθή αιθννιηθή δύκσζε λσπώλ ζηαθπιηώλ ή από γιεύθνο λσπώλ ζηαθπιηώλ θαη παξάγεηαη κε έλα ζύλνιν ησλ δηεξγαζηώλ πνπ απνηεινύλ κε κία ιέμε ηελ νηλνπνίεζε. Ζ νηλνπνίεζε απνηειείηαη ζε γεληθέο γξακκέο από ηξία ζηάδηα : Σε ζπιινγή ησλ ζηαθπιηώλ (ηξπγεηό) θαη ηελ ζύλζιηςε Σε δύκσζε, ηε κεηαηξνπή δειαδή ηνπ γιεύθνπο ζε νίλν Σε ζπληήξεζε θαη σξίκαλζε ηνπ νίλνπ (παιαίσζε). Τν θξαζί είλαη ηξαγωδία. Σν θξαζί (νίλνο) ελνρνπνηείηαη γεληθά γηα ηε δάιε θαη ηε κέζε πνπ πξνθαιεί ζηνλ άλζξσπν, κηα θαηάζηαζε θαηά ηελ νπνία δελ κπνξεί λα ειέγμεη ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ, δειαδή παξαπαηάεη, θσλάδεη θαη ηξαγνπδάεη δηαηαξάζζνληαο ηελ θνηλή εζπρία. ΢πρλά επηδίδεηαη ζε άζεκλα πεηξάγκαηα θαη ρεηξνλνκίεο θέξλνληαο ηνπο άιινπο ζε δύζθνιε ζέζε. Όια απηά ζπληεινύλ ζην λα ράζεη ηελ αμηνπξέπεηά ηνπ. Οη αξραίνη Έιιελεο γλσξίδνληαο απηέο ηηο ηδηόηεηεο ηνπ θξαζηνύ, ην έπηλαλ λεξσκέλν (θεθξακέλν), ζε αληίζεζε κε άιινπο ιανύο πνπ ην έπηλαλ αλέξσην (άθξαηνο νίλνο). Αμηνπνίεζαλ κάιηζηα ην θξαζί κε ηέηνηνλ ηξόπν, ώζηε λα κεδελίδνληαη νη αξλεηηθέο επηδξάζεηο θαη λα απειεπζεξώλνληαη νη επεξγεηηθέο, δειαδή ε επραξίζηεζε («νίλνο επθξαίλεη θαξδίαλ αλζξώπνπ»), ε ςπρηθή επθνξία θαη ην απώηεξν απνηέιεζκα ηεο, ε πλεπκαηηθή απειεπζέξσζε θαη ελεξγνπνίεζε. ΢ε κηα ηέηνηα ζηηγκή ςπρηθήο επθνξίαο θαη απειεπζέξσζεο ηνπ πλεύκαηνο γηα θαηλνύξγηα πεηάγκαηα, πνπ γνληκνπνίεζαλ ηελ ειεύζεξε ζθέςε γηα γεληέο θαη γεληέο κέρξη ηώξα, γελλήζεθε ε ηξαγσδία. Κάησ από ηελ επεξγεηηθή επίδξαζε ηνπ αηηηθνύ θξαζηνύ, ηεο ςπρηθήο ραξάο θαη πλεπκαηηθήο ειεπζεξίαο ν Θέζπηο απζόξκεηα, αληί λα ηξαγνπδήζεη ην δηζύξακβν κε ηνπο άιινπο ζπγρνξεπηέο ηνπ θαηά ηε δηάξθεηα κηαο γηνξηήο ηνπ Γηνλύζνπ, ζενύ ηνπ θξαζηνύ, ζηάζεθε απέλαληί ηνπο θαη απήγγεηιε. Δθείλε ηε ζηηγκή γελλήζεθε ην ζέαηξν, θάησ από ηνλ αηηηθό νπξαλό θαη ηνπο αηκνύο ηνπ θξαζηνύ. Ήηαλ κηα ζηηγκή – νξόζεκν- γηα ηελ εμέιημε ηνπ αλζξώπηλνπ πλεύκαηνο γηαηί κε ην ζέαηξν άξρηζε κηα λέα κνξθή αγώλα γηα ηε γεληθόηεξε απειεπζέξσζε ηνπ αλζξώπνπ από ζενιεςίεο, πξνθαηαιήςεηο αλαρξνληζηηθέο αληηιήςεηο. Καη όια απηά ράξε ζην θξαζί θαη ηελ επεξγεηηθή ηνπ επίδξαζε αιιά θαη ζηε ζνθία ησλ αλζξώπσλ λα ην γεπηνύλ, εμνπδεηεξώλνληαο ηηο αξλεηηθέο ηνπ ηδηόηεηεο.
  • 24. Οηθνλνκηθή ζεκαζία Μπνξεί ε ειιεληθή νηθνλνκία λα λνζεί θαη ε ρώξα καο λα θηλδπλεύεη κε πιήξε δεκνζηνλνκηθό εθηξνρηαζκό, αιιά νξηζκέλνη παξαγσγηθνί θιάδνη δηαθξίλνληαη ζην εμσηεξηθό. Όπσο αλαθέξεη ν Guardian, πάλσ από επηά ζηηο δέθα ειιεληθέο εηηθέηεο θξαζηώλ πνπ έιαβαλ κέξνο ζηνλ κεγαιύηεξν δηαγσληζκό θξαζηνύ παγθνζκίσο, ηνλ 2012 Decanter World Wine Awards, απέζπαζαλ δηαθξίζεηο, κεηαμύ ησλ νπνίσλ έμη ρξπζά κεηάιιηα. Οη δνθηκαζηέο ηνπ δηαγσληζκνύ αμηνιόγεζαλ 14.119 θξαζηά από όιν ηνλ θόζκν θαη απέλεηκαλ ηξία ρξπζά κεηάιιηα ζηα ειιεληθά θξαζηά ηεο Γαία Οηλνπνηεηηθή θαη από έλα ζηα θξαζηά Λπξαξάθε, Κηήκα Αξγπξνύ θαη Κηήκα Γεξνβαζηιείνπ αληίζηνηρα. Ζ ρώξα καο μεπέξαζε ηνπο αληαγσληζηέο καο ζηε Βαιθαληθή θαη θαηαηάρζεθε πίζσ από ΢ινβελία θαη Σνπξθία. Πξώηε αλαδείρζεθε ε Νέα Εειαλδία κε 92% ησλ θξαζηώλ ηεο λα θαηαθηνύλ κεηάιιηα θαη ηελ αθνινύζεζε ε Μεγάιε Βξεηαλία κε 89%.Ζ ππεύζπλε πξνκεζεηώλ θξαζηνύ ηεο αιπζίδαο θαηαζηεκάησλ Marks & Spencer, Έκκα Νηόζνλ επαίλεζε ηηο ηνπηθέο ειιεληθέο πνηθηιίεο θαη ηδηαίηεξα, ην “θξπκκέλν δηακάληη” , όπσο απνθάιεζε ην αζύξηηθν ηεο ΢αληνξίλεο. Αθξηβόηεξε ππόζεζε, ζε ζρέζε κε ηηο εμαγσγέο, ηνπιάρηζηνλ πξνο ηελ Δπξώπε, απνδεηθλύεηαη γηα κηα ειιεληθή επηρείξεζε θξαζηνύ ε πώιεζε ζηελ εγρώξηα αγνξά. Κη απηό γηαηί ην θόζηνο δηαθίλεζεο ελόο θηβσηίνπ έμη θηαιώλ ζηε Γεξκαλία δελ μεπεξλά ηα 6 επξώ, ελώ εληόο Διιάδαο κπνξεί λα θηάζεη από 15 έσο θαη 30 επξώ! Ζ κεγαιύηεξε δήηεζε γηα ηα θξαζηά ηνπ Κηήκαηνο εθδειώλεηαη από ηελ Ηηαιία, ελώ ε εηαηξεία πξαγκαηνπνηεί ήδε εμαγσγέο θαη ζηελ Κίλα. Σα ειιεληθά θξαζηά πνπιηνύληαη πιένλ θαη κέζσ ηνπ Γηαδηθηύνπ, αλ θαη νη πσιήζεηο απηνύ ηνπ είδνπο ζηελ Διιάδα παξνπζηάδνπλ δύν βαζηθά πξνβιήκαηα. Σν πξώην από απηά ηα πξνβιήκαηα είλαη όηη ην e-shopping έρεη «θαπεισζεί» από κεγάιεο εηαηξείεο πνπ έρνπλ δεζκεύζεη ηηο ζεκαληηθόηεξεο ιέμεηο - θιεηδηά γηα ηελ εκπνξηθή παξνπζία ζην Γηαδίθηπν. Σν δεύηεξν όηη νη θάβεο έρνπλ αλνίμεη κηθξά e-shops θαη ν αληαγσληζκόο πιένλ δελ είλαη ζηελ ππεξεζία θαη ηελ πνηόηεηα, αιιά ζηηο ηηκέο.
  • 25. Δπάγγεικα Οηλνπνηόο. Ο Οηλνπνηόο είλαη ν παξαγσγόο εθείλνο πνπ γλσξίδεη λα θαιιηεξγεί κε ζύγρξνλα κέζα ηνλ ακπειώλα ηνπ, λα παξάγεη θξαζί θαη λα θξαηά ηελ πνηόηεηα ζηαζεξή κέζα ζην ρξόλν. Δπίζεο, γλσξίδεη λα εκθηαιώλεη ηελ παξαγσγή ηνπ ζε δηθό ηνπ ρώξν, ζην ζπίηη ηνπ ή ζε κηθξό νηλνπνηείν πνπ έρεη δεκηνπξγήζεη κέζα ζηνλ ακπειώλα ηνπ θαη λα εκπνξεύεηαη ηελ παξαγσγή ηνπ κόλνο ηνπ εμαζθαιίδνληαο έλα ηθαλνπνηεηηθό εηζόδεκα από ην επάγγεικά ηνπ. Γηα λα γίλεη θάπνηνο νηλνπνηόο πξέπεη λα ηνπ αξέζεη ε θίλεζε θαη ε δξαζηεξηόηεηα, λα έρεη ζσκαηηθή αληνρή θαη δύλακε, λα ηνπ αξέζεη λα δνπιεύεη έμσ ζε αλνηθηό ρώξν, λα αληέρεη λα δνπιεύεη όξζηνο/α γηα πνιύ ώξα θαη ην θπξηόηεξν λα κπνξεί λα μερσξίδεη θαη λα δηαθξίλεη ηηο γεύζεηο θαη ηηο κπξσδηέο. Ζ θαηάζηαζε είλαη δπζηπρώο δύζθνιε, θαζώο νη θαηαλαισηέο κεηώλνπλ ηηο πνζόηεηεο πνπ θαηαλαιώλνπλ θαη επηπιένλ ζηξέθνληαη ζε πνιύ θζελόηεξα θξαζηά. Ζ νηθνλνκηθή επηβίσζε θάπνησλ εηαηξεηώλ έρεη γίλεη δύζθνιε θαη ζα γίλεη αθόκα δπζθνιόηεξε ζην άκεζν κέιινλ, κε αλαπόθεπθηεο ζπλέπεηεο ηε ζπξξίθλσζε ηνπ θιάδνπ θαη ηελ αύμεζε ηεο αλεξγίαο. Οη εηζπξάμεηο έρνπλ γίλεη εμαηξεηηθά δύζθνιεο ζηελ Διιάδα. Έλαο ηξόπνο αληηκεηώπηζεο ζα ήηαλ ε κείσζε ησλ ηηκώλ. Γπζηπρώο όκσο είηε κε ηηο έκκεζεο είηε κε ηηο άκεζεο επηβαξύλζεηο πνπ έρνπλ ππνζηεί, ηα θόζηε παξαγσγήο απμάλνληαη ζπλερώο, κε απνηέιεζκα θαη νη δπλαηόηεηεο επέκβαζεο λα κεηώλνληαη. Σν ειιεληθό θξαζί είλαη εμαηξεηηθήο πνηόηεηαο θαη κπνξεί λα ζπλαγσληζηεί νπνηνδήπνηε μέλν θξαζί είηε απηό είλαη ηηαιηθό είηε αξγεληίληθν είηε ακεξηθάληθν είηε απζηξαιέδηθν. Δπίζεο θαη ε ζρέζε πνηόηεηαο θαη ηηκήο είλαη πάξα πνιύ θαιή, ελώ «θνπβαιάκε» κηα ηζηνξία ζην θξαζί πνπ άιιεο ρώξεο δελ ηελ έρνπλ θαη κπνξνύκε λα ηελ εθκεηαιιεπηνύκε. Δίλαη θξίκα λα βιέπνπκε ρώξεο όπσο ε Γεξκαλία κε ρακειόηεξεο πνηόηεηαο θξαζί λα καο αληαγσλίδνληαη. Καη απηό γηαηί ην πξνβάιινπλ κε ηνλ θαηάιιειν ηξόπν. Καη επίζεο επεηδή νη Γεξκαλνί νηλνπαξαγσγνί έρνπλ ηε ζηήξημε ηεο ρώξαο ηνπο, θαζώο θαη ρακειόηεξα επηηόθηα δαλεηζκνύ θαη θζελόηεξα θεθάιαηα.
  • 26. Η ζπκβνιή ηνπ ISO 22000 ζηελ παξαγωγή θξαζηνύ Σα γεληθά βήκαηα γηα ηελ νηλνπνίεζε είλαη ηα παξαθάησ:  ΢πγθνκηδή ησλ ζηαθπιηώλ Γηα ηελ παξαγσγή εξπζξνύ ή ξνδέ νίλνπ ηα ζηαθύιηα θαηά θαλόλα είλαη εξπζξά, ελώ γηα ηνπο ιεπθνύο νίλνπο ην ζηαθύιη κπνξεί λα είλαη ιεπθό ή θαη εξπζξό. ΢εκαληηθή γηα ην ηειηθό απνηέιεζκα είλαη ε πεξηεθηηθόηεηα ηνπ ζηαθπιηνύ ζε ζάθραξα θαη νμέα, ε νπνία εμαξηάηαη από ηελ πνηθηιία, ην έδαθνο, ηηο θιηκαηηθέο ζπλζήθεο, αιιά θαη από ηελ ρξνληθή ζηηγκή ηνπ ηξύγνπ, δει. ηελ σξίκαλζε ηνπ ζηαθπιηνύ.  Γιεπθνπνίεζε Μεηά ηνλ ηξύγν ηα ζηαθύιηα πξέπεη λα κεηαθεξζνύλ ρσξίο θαζπζηέξεζε ζην ζπαζηήξα, όπνπ ζα εμαρζεί ην γιεύθνο (θνηλώο κνύζηνο) από ηηο ξώγεο. Τπάξρνπλ κεραλήκαηα ("πηεζηήξηα") ηα νπνία, πξνθεηκέλνπ λα παξαρζεί ιεπθό θξαζί, δηαρσξίδνπλ απηόκαηα ην ρπκό από ηα ζηεξεά ζπζηαηηθά ηεο ξώγαο. Γηα ην θόθθηλν θξαζί δελ ρξεηάδεηαη, παξά κόλν πνιύ αξγόηεξα, λα γίλεη απηόο ν δηαρσξηζκόο -ζε πξώην ζηάδην παίξλνπκε ην κνύζην καδί κε ηα ζηεξεά ζπζηαηηθά, δει. νιόθιεξν ην ζηαθπινπνιηό. Απηό πνπ είλαη πάληα επηβεβιεκέλν ηόζν ζηε ιεπθή, όζν θαη ζηελ εξπζξά νηλνπνίεζε, είλαη ε αθαίξεζε ησλ θνηζαληώλ (απνβνζηξύρσζε), θαζ' όηη απηά είλαη επηδήκηα ηόζν γηα ηε γεύζε ηνπ θξαζηνύ, όζν θαη γηα ηελ πγεία ηνπ θαηαλαισηή. Καηεξγαζία ηνπ κνύζηνπ Μέζνδνη όπσο ε πξνζζήθε δηνμεηδίνπ ηνπ ζείνπ (θπξίσο) ρξεζηκνπνηνύληαη από ηνπο νηλνπνηνύο πξηλ ηελ αιθννιηθή δύκσζε κε ζθνπό ηελ αληηνμεηδσηηθή δξάζε θαη ηελ απνθπγή ηεο ζνιόηεηαο πνπ εκθαλίδεη ν κνύζηνο. Καηά ην ζηάδην απηό εληνπίδεηαη θαη ην κνλαδηθό θξίζηκν ζεκείν ειέγρνπ (CCP) θαηά ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία, θαζώο ε πξνζζήθε ησλ ζεησδώλ πξέπεη λα είλαη ειεγρόκελε θαζώο απηό απαηηείηαη από ηε λνκνζεζία.  Αιθννιηθή δύκσζε  Σν νηλόπλεπκα πνπ πεξηέρεη ην θξαζί παξάγεηαη από ηα ζάθραξα ηνπ κνύζηνπ -θπξίσο γιπθόδε θαη θξνπθηόδε- κε ηελ αληίδξαζε ηεο αιθννιηθήο δύκσζεο, πνπ επηηειείηαη από εηδηθά έλδπκα ("δπκάζεο") ησλ δπκνκπθήησλ. Ζ δύκσζε δηαξθεί από 8-9 έσο θαη 25 εκέξεο, αλάινγα κε ηελ αξρηθή ζπγθέληξσζε ησλ ζαθράξσλ, ηε ζεξκνθξαζία ζηελ νπνία πνιιαπιαζηάδνληαη θαη δξνπλ νη κύθεηεο, ην νμπγόλν πνπ έρνπλ ζηε δηάζεζή ηνπο θαη άιινπο παξάγνληεο. Όζν πην πνιύ δηαξθεί ε δύκσζε, ηόζν πην πνιιά "αξώκαηα δύκσζεο" ζα πάξεη ην θξαζί, γη' απηό, ηδίσο ζηα ιεπθά θξαζηά, νη πεξηζζόηεξνη νηλνπνηνί δηαηεξνύλ κε ηερλεηά κέζα ρακειή (15-20 Κειζίνπ) ηε ζεξκνθξαζία δύκσζεο, κεηώλνληαο ηελ ηαρύηεηά ηεο.  Μεινγαιαθηηθή δύκσζε Δθηόο από ηελ αιθννιηθή δύκσζε, ζπρλά ζην κνύζην ιακβάλεη παξάιιεια ρώξα θη έλαο άιινο ηύπνο δύκσζεο, ε κεινγαιαθηηθή δύκσζε. Καηά ηελ αληίδξαζε απηή έλα από ηα νξγαληθά νμέα ηνπ ζηαθπιηνύ, ην κειηθό νμύ, κεηαηξέπεηαη ζε γαιαθηηθό. Απηό έρεη ζεκαζία, γηαηί ην γαιαθηηθό νμύ είλαη ιηγόηεξν όμηλν ηνπ κειηθνύ, έηζη ε κεινγαιαθηηθή δύκσζε κεηώλεη ηελ νμύηεηα ηνπ θξαζηνύ. Απηό ην επηδηώθνπκε θπξίσο ζηα εξπζξά θξαζηά, ελώ ζηα ιεπθά ε νμύηεηα ζπλήζσο είλαη επηζπκεηή ζε κεγαιύηεξν βαζκό.  Δκθηάισζε Αθνινπζεί ε εκθηάισζε ηνπ θξαζηνύ. 
  • 27. Παξνηκίεο γηα ην Κξαζί.                             Βάιε λεξό ζην θξαζί ζνπ. (ζπκβηβάζνπ - ππνρώξεζε) Καιό θξαζί, θαθό θεθάιη. Γε βάδεη λεξό ζην θξαζί ηνπ… (δελ ππνρσξεί - δε ζπκβηβάδεηαη) Κνπβαιάεη θξαζί θαη πίλεη λεξό… (Ακείβεηαη ιίγν) Γώζ’ ηνπ θξαζί λα βγεη ε αιήζεηα. Κξαζί ζε πίλσ γηα θαιό θη εζύ κε παο ζηνλ πάην. Όπνηνο δε βάδεη λεξό ζην θξαζί ηνπ, πιεξώλεη δηπιά ην θαΐ ηνπ. Όηαλ κπαίλεη ην θξαζί, βγαίλεη ην κπζηηθό. Όηαλ ν κήλαο δελ έρεη «ξν», ην θξαζί ζέιεη λεξό. Πίλε παιηό θξαζί θαη παίξλε παιηό γηαηξό. Πίλεη κόλν νίλνλ άθξαηνλ… ΢ε μέλν θξαζί, λεξό κε βάδεηο… (κελ αλαθαηεύεζαη) Σν θαιό θξαζί ζέιεη θαη θαιό θαΐ. Σν θαιό θξαζί, θάλεη ην θαιό μίδη. Σν καγθνύθε ην θξαζί, ηελ θαξδνύια κνπ ηε ζείεη. Σνλ Μάε θξαζί κελ πίλεηε θη ύπλν κελ αγαπάηε. Σα ηεηξαζέκεια ηνπ θόζκνπ ηνύηνπ: ςσκί, θξαζί, θσηηά, γπλαίθα. Όπσο ην θαιύηεξν θξαζί θάλεη ην δπλαηόηεξν μίδη, έηζη θη ε βαζύηεξε αγάπε γίλεηαη ην πην ζαλάζηκν κίζνο. Σηο ζηελνρώξηεο δελ κπνξείο λα ηηο πλίμεηο κεο ζην θξαζί, μέξνπλ λα θνιπκπάλε. Σν θξαζί είλαη εκθηαισκέλε πνίεζε. Καιύηεξα λα πηεηο πνιύ θαη θαιό θξαζί παξά ιίγν θαη θαθό. Σν θξαζί απμάλεη ηελ επηζπκία αιιά κεηώλεη ην απνηέιεζκα. Φηαίεη ην δαβό ην ξηδηθό καο! Φηαίεη ν Θεόο πνπ καο κηζεί! Φηαίεη ην θεθάιη ην θαθό καο! Φηαίεη πξώη’ απ’ όια ην θξαζί! Μηα εξσκέλε είλαη κηα κπνπθάια θξαζί. Μηα ζύδπγνο είλαη κηα κπνπθάια… Σν θάζηαλν ζέιεη θξαζί θαη ην θαξύδη κέιη θη ε όκνξθε ζέιεη θηιί, πξσί θαη κεζεκέξη.
  • 28. Παξνηκίεο γηα ην ακπέιη.                                   Αγάιη αγάιηα, θύηεπε ν γεσξγόο η’ ακπέιη θη αγάιη αγάιηα έγηλε ε αγνπξίδα κέιη. Ακπέιη γηα ηελ αθεληηά ζνπ θη ειηά γηα ηα παηδηά ζνπ. Ακπέιη δίρσο θιήκαηα θαη δίρσο πξαζηλάδα θη αγάπε δίρσο πείζκαηα δελ έρεη λνζηηκάδα. Ακπέιη όζν ζσξείο, ζπίηη όζν ρσξείο. Ακπέιη ηνπ ρεξηνύ ζνπ θη ειηά ηνπ παππνύ ζνπ. Ακπέιη ηνπ ρεξηνύ ζνπ, ζπθηά ηνλ θπξνύ ζνπ, θη ειηά ηνπ παππνύ ζνπ Αο πάεη θαη ην παιηάκπειν. Απιάθσζε ηα ακπέιηα ζνπ λα θαο γιπθηά ζηαθίδα. Έια, παππνύ κνπ, λα ζνπ δείμσ ηα ακπέιηα ζνπ. Έια παππνύ λα ζνπ δείμσ η' ακπεινρώξαθά ζνπ! Εήζε, καύξε κνπ, λα θαο ην Μάε ηξηθύιιη θαη ηνλ Αύγνπζην ζηαθύιη. Εήζε Μάε κνπ λα θαο ηξηθύιιη θαη ηνλ Αύγνπζην ζηαθύιη. Θέξνο, ηξύγνο, πόιεκνο δελ πεξηκέλνπλ. Ηδξνθνπάεη ν γεσξγόο νιεκεξίο ζη’ ακπέιη, ώζπνπ ζην ηέινο γίλεηαη ε αγνπξίδα κέιη. ΢ηκά ζη’ ακπέιηα θύηεπε θαη ζε ρσξηό θαηνίθα. ΢ηηο δεθαεθηά, ζηηο δεθανρηώ, πέθηεη ε πνύιηα ζην γηαιό, θαη πίζσ παξαγγέιιεη, κήηε θνπάδηα ζην βνπλό, κήηε ζθαθηηάο ζη’ ακπέιη. Σ’ ακπέιη ζέιεη ακπεινπξγό θαη ην θαξάβη λαύηεο. Σ’ ακπέιη ζέιεη ακπεινπξγό, ην ζπίηη λνηθνθύξε θαη ην θαξάβη ζην γηαιό ζέιεη θαξαβνθύξε. Σα δηθά ζνπ ακπέιηα θξάδε θαη ηα μέλα κε γπξεύεηο. Σεο Αγηά-Μαξίλαο ζύθα, η’ Αη-Ληνο ζηαθύιη θαη η’ Άγηνπ Παληειεήκνλα γεκάην ην καληήιη. Σν ΢επηέκβξε ηα ζηαθύιηα, ηνλ Οθηώβξε ηα θνπδνύληα. Σν ηδηηδίθη ιάιεζε, άζπξε ξώγα γπάιηζε. Σνλ ηξπγεηή, ηνπ ακπεινπξγνύ, πάλε ραιάιη νη θόπνη. Φξνπ θξνπ θαη η’ ακπέιη μέθξαγν. Μάδεπε θη αο είλ' θαη ξώγεο. Μήλα πνπ δελ έρεη ξν, ξίμε ζην θξαζί λεξό. Αλ βξέμεη ν Απξίιεο δπν λεξά θη ν Μάεο άιιν έλα ηόηε η' ακπεινρώξαθα ραίξνληαη ηα θαεκέλα. Ο Αύγνπζηνο θαη ν ηξύγνο δελ είλαη θάζε κέξα. Πήγε ζαλ ην ζθπιί ζη' ακπέιη. Αύγνπζηνο άβξερηνο, κνύζηνο άκεηξνο. Σν καγθνύθε ην θξαζί, ηελ θαξδνύια κνπ ηε ζείεη. Σνλ Μάε θξαζί κελ πίλεηε θη ύπλν κελ αγαπάηε. Πεξζηλά μηλά ζηαθύιηα. Φξνπ θξνπ θαη η' ακπέιη μέθξαγν. Γελάξε πίλνπλ ην θξαζί, ην Θεξηζηή ην μύδη.
  • 29. Ονόματα Ομάδας:  Ευαγγελοπούλου Βικτωρία  Ευαγγελοπούλου Μαρία  Ίτςιου Μαρία  Κουμαντζιά Αναςταςία  Μπαλαούρασ Γιώργοσ  Νάκα Βαςιλική  Νικολή Μαρία