Nota tajwid al-quran Bahasa Melayu

1. Nota Tajwid
Saya
-Nurul Ashwad Anuar
(IIUM, Arabic Education)

2. Makhraj Huruf (Tempat Keluar Huruf)
Halqi
(kerongkong)
Khaisyum
(hidung-dengung)
Syafawi (bibir)
Jaufi (rongga mulut)
Lisan (lidah)

3. Hukum Nun Mati &Tanwin

4. ْ‫ن‬-ً-ٍ-ٌ (Hukum Nun Mati (Sakinah) & Tanwin)
‫ا‬ َ‫ع‬َ‫م‬ ْ‫ام‬َ‫غ‬ْ‫د‬ِ‫إ‬ْ‫ة‬َّ‫ن‬ُ‫غ‬ْ‫ل‬
BAB 3.0.0
َ‫ل‬ِ‫ب‬ ْ‫ام‬َ‫غ‬ْ‫د‬ِ‫إ‬َّ‫ن‬ُ‫غ‬ْ‫ل‬‫ا‬ْ‫ة‬
ْ‫ل‬َ‫خ‬ ْ‫ار‬َ‫ه‬ْ‫ظ‬ِ‫إ‬‫ي‬ِ‫ق‬
ِ‫ق‬َ‫ح‬ ْ‫اء‬َ‫ف‬ْ‫ح‬ِ‫إ‬‫ي‬ِ‫قيق‬
ْ‫ب‬ َ‫ل‬ْ‫ق‬ِ‫إ‬
1
2
3
4
5
6 ْ‫ق‬َ‫ل‬ْ‫ط‬ُ‫م‬ ْ‫ار‬َ‫ه‬ْ‫ظ‬ِ‫إ‬

5. • Nun sakinah (ْ‫ن‬) : suara yang keluar dari pangkal hidung (khaisyum), iaitu
dengung atau ghunnah
• Tanwin: baris dua, iaitu baris dua di atas ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ً‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ (fathatan), baris dua di bawah ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ٍ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬
(kasratan) dan baris dua di depan ‫ـ‬‫ـ‬ٌ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ (dhommatan)
• Tanwin mengeluarkan suara nun sakinah
ْ‫ن‬-ً-ٍ-ٌ (Hukum Nun Mati (Sakinah) & Tanwin)
ًْ‫أ‬=ْ‫أ‬ْْ‫ن‬ٍْ‫إ‬ْْ،=ْ‫إ‬ْ‫ن‬ٌْ‫أ‬ْْ،=ْ‫أ‬ْ‫ن‬

6. • Maksud Idgham adalah (memasukkan-blend), ma’al (bersama) & Ghunnah (Dengung)
• Terjadi apabila nun mati atau tanwin bertemu dengan huruf idgham (‫يْوْمْن‬)
• Untuk mengenali tanda ini dalam al-Quran, huruf nun tidak ada sukun diatasnya (‫م‬‫ن‬
‫ي‬‫ل‬‫م‬ْ‫ع‬)
• Jika tanwin pula, keadaannya tidak selari
ْ‫ة‬َّ‫ن‬ُ‫غ‬ْ‫ل‬‫ا‬ َ‫ع‬َ‫م‬ ْ‫ام‬َ‫غ‬ْ‫د‬ِ‫إ‬ (Idgham ma’al Ghunnah)
PERHATIAN!
‫م‬‫ي‬ ‫ن‬‫ل‬‫م‬ْ‫ع‬ (mayy ya’mal)
‫م‬‫ي‬ ْ‫ن‬‫ل‬‫م‬ْ‫ع‬ (man ya’mal)
ࣰࣰࣰ
1

7. • Maksud Idgham adalah (memasukkan), bila (tanpa) & Ghunnah (Dengung)
• Terjadi apabila nun sakinah atau tanwin bertemu dengan huruf idgham (‫لْر‬)
• Cara bacaannya, digabungkan bacaan nun itu ke dalam huruf ‫لْر‬ tanpa dengung
• Contoh untuk tanwin: ‫م‬ْ‫قي‬ِ‫ح‬َ‫ر‬ ‫ر‬ْ‫و‬ُ‫ف‬َ‫غ‬ ،َ‫ر‬ِ‫نذ‬ُ‫قي‬ِ‫ل‬ ‫ا‬‫م‬ْ‫قي‬َ‫ـ‬‫ق‬
• Contoh untuk nun sakinah:‫ۦ‬ِ‫ـه‬‫ـ‬ِ‫ـ‬‫ب‬َّ‫ر‬ ‫ن‬ِ‫م‬ ،ُ‫ه‬ْ‫ن‬ُ‫د‬َّ‫ل‬ ‫ن‬ِ‫م‬
ْ‫ة‬َّ‫ن‬ُ‫غ‬ْ‫ل‬‫ا‬ َ‫ل‬ِ‫ب‬ ْ‫ام‬َ‫غ‬ْ‫د‬ِ‫إ‬ (Idgham bila Ghunnah)2
PERHATIAN!
ْ‫ي‬َ‫ق‬ْ‫اْل‬ ࣰ‫م‬َْ‫ر‬‫نذ‬ُ‫ي‬ (qoyyimalliyunn ziro)
ْ‫ي‬َ‫ق‬ْ‫اْل‬ ࣰ‫م‬َْ‫ر‬‫نذ‬ُ‫ي‬ (qoyyimang-ggy [dengung] liyun ziro)

8. • Kamil: sempurna
• Boleh dikenali dengan tanda sabdu (‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬)
diatas huruf-hurufnya
• Kerana gabungan (idgham) antara kedua-dua
huruf melenyapkan bunyi huruf nun
• Naqis: tidak sempurna
• Kerana gabungan (idgham) antara kedua-dua
huruf masih terdapat kesan bunyi nun
huruf (dengung) walaupun hilang huruf
nun mati dan tanwin
• Huruf utk Idgham ma’al Ghunnah:
‫ي‬ dan ‫و‬
Cara Pembacaan Idgham
Idgham Naqis
(ْ‫ص‬ِ‫ق‬َ‫َن‬ ْ‫ام‬َ‫غ‬ْ‫د‬ِ‫إ‬)
Idgham Kamil
(ْ‫ل‬ِ‫ام‬َ‫ك‬ْ‫ام‬َ‫غ‬ْ‫د‬ِ‫إ‬)
Huruf utk Idgham ma’al Ghunnah: ‫م‬
dan ‫ن‬
Huruf utk Idgham bila Ghunnah: ‫ل‬
dan ‫ر‬
BAB 3.0.1

9. ‫ن‬ِ‫م‬ ‫ة‬َ‫ر‬ْ‫و‬ُ‫س‬ِ‫ه‬ِ‫ل‬ْ‫ث‬ِ‫م‬ ‫ن‬ِ‫م‬‫ۦ‬
ِ‫ع‬َّ‫َن‬ ‫ذ‬ِ‫ئ‬َ‫م‬ْ‫و‬َ‫ـ‬‫ي‬‫ة‬َ‫م‬َ‫ن‬ِ‫م‬ْ‫ؤ‬ُ‫ـ‬‫ن‬ ‫ن‬َ‫ل‬
Nun Sakinah ْ‫ن‬--->‫نْم‬ Tanwin ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ً‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ٍ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ٌ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬--->‫نْم‬
Contoh Idgham ma’al Ghunnah Kamil

10. Contoh Idgham ma’al Ghunnah Naqis
Nun Sakinah ْ‫ن‬--->‫وْي‬ Tanwin ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ً‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ٍ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ٌ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬--->‫وْي‬
ِ‫ئ‬َ‫م‬ْ‫و‬َ‫ـ‬‫ي‬ ‫ه‬ْ‫ـو‬‫ـ‬ُ‫ج‬ُ‫و‬‫ـذ‬‫ـ‬‫ـ‬
ِ‫ص‬َ‫ن‬ َ‫َل‬َ‫و‬ ‫ـى‬‫ـ‬ِ‫ل‬َ‫و‬ٍْ‫ي‬
ُ‫ء‬
ۤ
‫ا‬َ‫ش‬َ‫ي‬ ‫ن‬َ‫م‬
‫ـى‬‫ـ‬ِ‫ل‬َ‫و‬ ‫ن‬ِ‫م‬

11. Contoh Idgham bila Ghunnah Kamil
Nun Sakinah ْ‫ن‬--->‫رْل‬ Tanwin ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ً‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ٍ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ٌ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬--->‫رْل‬
ِ‫نذ‬ُ‫قي‬ِ‫ل‬ ‫ا‬‫م‬ْ‫قي‬َ‫ـ‬‫ق‬َ‫ر‬ُ‫ه‬ْ‫ن‬ُ‫د‬َّ‫ل‬ ‫ن‬ِ‫م‬
ْ‫قي‬ِ‫ح‬َ‫ر‬ ‫ر‬ْ‫و‬ُ‫ف‬َ‫غ‬‫م‬ِ‫ـه‬‫ـ‬ِ‫ـ‬‫ب‬َّ‫ر‬ ‫ن‬ِ‫م‬‫ۦ‬

12. Jenis Idgham
‫ا‬‫م‬‫ت‬‫م‬ ْ‫م‬‫ا‬‫غ‬ْ‫د‬ِ‫إ‬‫ْن‬‫ي‬‫ل‬ِ‫ث‬
(Idgham
Mutamathilain)
‫ق‬‫ت‬‫م‬ ْ‫م‬‫ا‬‫غ‬ْ‫د‬ِ‫إ‬‫ْن‬‫ي‬‫ب‬ ِ‫ار‬
(Idgham
Mutaqoribain)‫ج‬‫ت‬‫م‬ ْ‫م‬‫ا‬‫غ‬ْ‫د‬ِ‫إ‬‫ْن‬‫ي‬‫س‬ِ‫ن‬‫ا‬
(Idgham
Mutajanisain)
1
2
3
BAB 3.1.0

13. • Mutamathilain: Bersamaan keduanya (dari segi sifat dan makhraj huruf)
• Apabila dua huruf yang sama bertemu, yang mana huruf pertama sukun-tidak berbaris
dan huruf kedua berbaris dan bersabdu (ّْ)
• Sama ada wujud dalam satu, atau dua kalimah
ْ‫ي‬َ‫ل‬ِ‫اث‬َ‫م‬َ‫ت‬ُ‫م‬ ْ‫ام‬َ‫غ‬ْ‫د‬ِ‫إ‬ (Idgham Mutamathilain)1

14. Contoh
Huruf
Ayat dalam al-Quran Tempat Idgham
‫ب‬ ‫ۦ‬ِ‫ه‬ِ‫ب‬ ‫ب‬ِ‫ر‬ْ‫ٱض‬َ‫ف‬ ‫ب‬-->ِ‫ب‬
‫ت‬
ُ‫ل‬َ‫م‬ْ‫ع‬َّ‫ـ‬‫ت‬ ‫ت‬َ‫ن‬‫ا‬َ‫ك‬ ‫ت‬-->‫ت‬
‫د‬ ْ‫ا‬‫و‬ُ‫ل‬َ‫خ‬َّ‫د‬ ‫د‬َ‫ق‬َ‫و‬ ‫د‬-->‫د‬
‫ذ‬ َ‫ب‬َ‫ه‬َّ‫ذ‬ ‫ذ‬ِ‫إ‬ ‫ذ‬-->‫ذ‬
‫ر‬ َ‫ـك‬‫ـ‬َّ‫ب‬َّ‫ر‬ ‫ر‬ُ‫ك‬ْ‫ذ‬‫ٱ‬َ‫و‬ ‫ر‬-->‫ر‬
‫م‬ ‫ن‬ِ‫م‬ ‫ـم‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ُ‫ك‬َ‫ل‬ ‫م‬-->‫م‬
‫ن‬ َ‫ين‬ِ‫ر‬ِ‫ص‬ٰ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬َّ‫ن‬ ‫ن‬ِ‫م‬ ‫ن‬-->‫ن‬

15. • Mutajanisain: Sejenis dengan keduanya, iaitu sama pada makhraj tapi lain sifat (huruf)
• Apabila dua huruf tersebut bertemu, dimana huruf pertama, sukun dimasukkan ke
huruf kedua, berbaris
• Sama ada wujud dalam satu, atau dua kalimah
ْ‫ي‬َ‫س‬ِ‫ان‬َ‫ج‬َ‫ت‬ُ‫م‬ ْ‫ام‬َ‫غ‬ْ‫د‬ِ‫إ‬ (Idgham Mutajanisain)2

16. Bacaan Idgham
Makhraj Huruf Kamil Makhraj Huruf Naqis
ْ‫د‬-->‫ت‬
ُْ‫دّت‬َ‫ب‬َ‫ع‬
‫ا‬َ‫ن‬ْ‫ك‬َ‫ـر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬َّ‫ت‬ ‫د‬َ‫ق‬َ‫ل‬َ‫و‬
ْ‫ت‬-->‫ط‬
ُ‫طت‬َ‫َح‬‫أ‬
َ‫طت‬َ‫س‬َ‫ب‬
ْ‫م‬ُ‫طت‬َّ‫ر‬َ‫ـ‬‫ف‬
ْ‫ت‬-->‫د‬ ‫ا‬َ‫و‬َ‫ع‬َّ‫د‬ ‫ت‬َ‫ل‬َ‫ق‬ْ‫ـ‬‫ث‬َ‫أ‬
ْ‫ت‬-->‫ط‬ ‫ة‬َ‫ف‬ِ‫ئ‬
ۤ
‫ـا‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬َّ‫ط‬ ‫ت‬َّ‫د‬َ‫و‬
ْ‫ذ‬-->‫ظ‬ ْ‫م‬ُ‫ت‬ْ‫م‬َ‫ل‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬َّ‫ظ‬ ‫ذ‬ِ‫إ‬
ْ‫ث‬-->‫ذ‬ َ‫ك‬ِ‫ل‬َٰ‫ذ‬ ‫ث‬َ‫ه‬ْ‫ل‬َ‫ـ‬‫ي‬
ْ‫ب‬-->‫م‬ ‫ا‬َ‫ن‬َ‫ع‬َّ‫م‬ ‫ب‬َ‫ك‬ْ‫ٱر‬
* Sila rujuk ms 9-12 untuk penerangan idgham kamil & naqis

17. • Mutaqoribain: Berhampiran keduanya dari segi makhraj dan sifatnya (huruf)
• Apabila dua huruf tersebut bertemu, dimana huruf pertama, sukun dimasukkan ke
huruf kedua, berbaris
• Sama ada wujud dalam satu, atau dua kalimah
ْ‫ي‬َ‫ب‬ِ‫ر‬‫ا‬َ‫ق‬َ‫ـ‬‫ت‬ُ‫م‬ ْ‫ام‬َ‫غ‬ْ‫د‬ِ‫إ‬ (Idgham Mutaqoribain)3

18. Ayat dalam al-Quran
Tempat Idgham
Satu Kalimah Dua Kalimah
ِ‫ب‬َّ‫ر‬ ‫ل‬ُ‫ق‬َ‫و‬ ‫ل‬-->َّ‫ر‬
ْ‫م‬ُ‫ك‬‫ق‬ُ‫ل‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬َْ‫َن‬ ‫ق‬-->ُ‫ك‬

19. • Maksud Izhar adalah (terang dan jelas), Halqi (kerongkong)
• Cara membacanya dengan melafazkan ْ‫ن‬ secara jelas, tanpa dengung
• Untuk mengenali tanda ini dalam al-Quran, huruf nun ada sukun diatasnya (‫م‬ْ‫ن‬‫ف‬‫ل‬‫ع‬)
• Jika tanwin pula, keadaannya selari
‫ي‬ِ‫ق‬ْ‫ل‬َ‫خ‬ ْ‫ار‬َ‫ه‬ْ‫ظ‬ِ‫إ‬ (Izhar Halqi)
PERHATIAN!
‫م‬‫ي‬ ‫ن‬‫ل‬‫م‬ْ‫ع‬ (mayy ya’mal)
‫م‬‫ي‬ ْ‫ن‬‫ل‬‫م‬ْ‫ع‬ (man ya’mal)
3
ًًً

20. َ‫خ‬ ٌ‫م‬ْ‫قي‬ِ‫ل‬َ‫ع‬ْ‫ي‬ِ‫ب‬َ‫قي‬ْ‫ش‬َ‫خ‬ ْ‫ن‬ِ‫م‬ِ‫لل‬ ِ‫ة‬َ‫خ‬ْ‫ن‬ُ‫ـم‬ْ‫ل‬‫ٱ‬َ‫و‬ُ‫ة‬َ‫ق‬ِ‫ن‬
َ‫غ‬ ٌّ‫و‬ُ‫ف‬َ‫ع‬َ‫ل‬‫ر‬ْ‫و‬ُ‫ف‬
َ‫ح‬ ً‫اًت‬َ‫ب‬َ‫ـ‬‫ن‬‫ا‬‫ن‬َ‫س‬
ِ‫ظ‬َ‫ع‬ ٌ‫اب‬َ‫ذ‬َ‫ع‬‫م‬ْ‫قي‬
‫ار‬َ‫ه‬ ٍ‫ف‬ُ‫ر‬ُ‫ج‬
َ‫أ‬ ٍ‫َّت‬‫ن‬َ‫ج‬َ‫و‬ً‫ف‬‫ا‬َ‫ف‬ْ‫ل‬‫ا‬
‫ل‬ِ‫غ‬ ْ‫ن‬ِ‫م‬
ْ‫و‬َ‫ح‬ ْ‫ن‬ِ‫م‬َ‫و‬‫ا‬َ‫ـه‬َ‫ل‬
‫م‬ْ‫ل‬ِ‫ع‬ ْ‫ن‬ِ‫م‬
َ‫و‬ُ‫ه‬ ْ‫ن‬َ‫م‬َ‫و‬
َ‫ن‬َ‫ام‬َ‫ء‬ ْ‫ن‬َ‫م‬
ِ‫غ‬ْ‫ن‬‫ـ‬‫ـ‬ُ‫قي‬َ‫س‬َ‫ف‬ََ‫و‬ُ‫ُض‬
ََ‫و‬ُ‫ن‬ِ‫ح‬ْ‫ن‬َ‫ـ‬‫ي‬
َ‫ت‬ْ‫م‬َ‫ع‬ْ‫ـ‬‫ن‬َ‫أ‬
َْ‫ٱل‬ ُ‫ه‬ْ‫ن‬ِ‫م‬ُ‫ـر‬‫ـ‬ٰ‫ـ‬َ‫ـه‬ْ‫ن‬
ْ‫و‬َ‫ـ‬‫ئ‬ْ‫ـ‬‫ن‬َ‫ـ‬‫ي‬َ‫و‬ََ

21. • Apabila ْ‫ن‬ bertemu dengan huruf ‫و‬ dan ‫ي‬ dalam satu perkataan
• Cara membacanya dengan melafazkan ْ‫ن‬ secara jelas, tanpa dengung
• Wujud hanya 4 kalimah saja dalam al-Quran
4
ْ‫ق‬َ‫ل‬ْ‫ط‬ُ‫م‬ ْ‫ار‬َ‫ه‬ْ‫ظ‬ِ‫إ‬ (Izhar Mutlak)
َ‫ا‬َ‫و‬ْ‫ـ‬‫ن‬ِ‫ص‬ ‫ٱ‬‫ا‬َ‫قي‬ْ‫ـ‬‫ن‬ُ‫د‬ْ‫ل‬
َ‫ا‬َ‫و‬ْ‫ـ‬‫ن‬ِ‫ق‬ ‫ن‬ٰ‫ـ‬َ‫قي‬ْ‫ـ‬‫ن‬ُ‫ـ‬‫ب‬

22. • Ikhfa’ (menyembunyikan), Haqiqi (sebenar2-huruf selepasnya)
• Cara bacaan: apabila ْ‫ن‬ atau tanwin bertemu dengan 15 huruf ikhfa’, hendaklah dibaca dengan dengung
• Untuk mengenali tanda ini dalam al-Quran, huruf nun tidak ada sukun diatasnya (‫م‬‫ن‬‫ي‬‫ل‬‫م‬ْ‫ع‬)
• Jika tanwin pula, keadaannya tidak selari
‫ي‬ِ‫قيق‬ِ‫ق‬َ‫ح‬ ْ‫اء‬َ‫ف‬ْ‫خ‬ِ‫إ‬ (Ikhfa’ Haqiqi)
PERHATIAN!
‫ـ‬‫ك‬‫ـنت‬ْ‫م‬ (kunngg-tum-dengung)
‫ـ‬‫ك‬‫ـنت‬ْ‫م‬ (kunntum)
ࣰࣰࣰ
5

24. * Bila kita SEBUT & DENGAR ayat “Miww Waliyyiww..” (ِ‫م‬َّ‫و‬ ‫ن‬ِ‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬ِ‫ل‬) , kita akan DAPAT TEKA
huruf apa selepas huruf nun mati (kerana ia idgham-memasukkan huruf pertama ke huruf kedua)
* Jadi, selepas huruf nun mati itu adalah… huruf wau ‫و‬ (Idgham ma’al Ghunnah)
* Dan bila kita SEBUT & DENGAR ayat “Kunn Fayakun” (ُ‫ك‬َ‫ـ‬‫ف‬ ‫ن‬َ‫و‬ُ‫ك‬َ‫قي‬) , dengar di perkataan
‘kun’ betul2.. ‘kun’ dibaca dengung], maka kita TIDAK DAPAT TEKA huruf selepasnya (kerana ia
adalah ikhfa-menyembunyikan)
*ada faham ka tuan2 puan2?* :P
Apa beza idgham ma’al Ghunnah dan Ikhfa Haqiqi?

25. • Iqlab bermaksud (tukar)
• Cara bacaan: apabila ْ‫ن‬ atau tanwin bertemu dengan huruf ‫ب‬ , hendaklah ditukar bunyi huruf ‫ن‬ kepada
huruf ‫م‬ secara ikhfa’ serta mendengungkan bacaan
• Untuk mengenali tanda ini dalam al-Quran, huruf nun mati dan tanwin itu ada mim kecil diatasnya
ْ‫ب‬ َ‫ـل‬‫ـ‬ْ‫ق‬ِ‫إ‬ (Iqlab)
ُ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ِ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬َ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬
ۢ
َ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬
‫م‬
‫م‬
‫م‬
‫ي‬ِ‫ص‬َ‫ب‬ ‫قيع‬ِ‫ـم‬َ‫س‬-->َِ‫س‬‫ي‬ِ‫ص‬َ‫ب‬ ُ‫قيع‬
(sami’um basir < -- sami’unng basir)
‫م‬

27. Hukum Mim Mati

28. BAB 4.0.0
ِ‫و‬َ‫ف‬َ‫ش‬ ْ‫ار‬َ‫ه‬ْ‫ظ‬ِ‫إ‬‫ي‬
(Izhar Syafawi)
ِ‫و‬َ‫ف‬َ‫ش‬ ْ‫اء‬َ‫ف‬ْ‫ح‬ِ‫إ‬‫ي‬
(Ikhfa’ Syafawi)
‫ي‬ِ‫و‬َ‫ف‬َ‫ش‬ ْ‫ام‬َ‫غ‬ْ‫د‬ِ‫إ‬
(Idgham Syafawi)
ْ‫م‬ (Hukum Mim Mati (Sakinah)
1
2
3

29. • Izhar Syafawi: Izhar (menzahirkan), Syafawi (bibir/mulut)
• Cara bacaan, apabila huruf mim mati bertemu dengan huruf izhar, maka
sebutan mim mati wajib dizahirkan, tanpa dengung
• Untuk mengenali tanda ini dalam al-Quran, huruf mim ada sukun diatasnya
(ْ‫م‬) dan huruf selepasnya mempunyai baris
‫ي‬ِ‫و‬َ‫ف‬َ‫ش‬ ْ‫ار‬َ‫ه‬ْ‫ظ‬ِ‫إ‬ (Izhar Syafawi)1

33. • Ikhfa’ Syafawi: Ikhfa’ (menyembunyikan), Syafawi (bibir/mulut)
• Cara bacaan, apabila huruf mim mati bertemu dengan huruf ‫,ب‬ maka sebutan
mim mati perlu disembunyikan berserta dengung
• Untuk mengenali tanda ini dalam al-Quran, huruf mim tidak ada sukun
diatasnya (‫م‬) dan huruf ‫ب‬ mempunyai baris
‫ي‬ِ‫و‬َ‫ف‬َ‫ش‬ ْ‫اء‬َ‫ف‬ْ‫ح‬ِ‫إ‬ (Ikhfa’ Syafawi)2
‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ُ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ِ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬َ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬

34. Ayat dalam al-Quran Contoh Huruf
َ‫ي‬ِ‫ن‬ِ‫م‬ْ‫ؤ‬ُ‫م‬ِ‫ـ‬‫ـ‬‫ب‬ ‫م‬ُ‫ه‬ ‫م‬-->ِ‫ب‬
ْ‫م‬ِ‫ه‬ِ‫ئ‬
ۤ
‫ا‬َْ‫َس‬ِ‫ِب‬ ‫م‬ُ‫ه‬ْ‫ـ‬‫ئ‬ِ‫ب‬ ۢ‫َم‬‫أ‬ ‫م‬-->ِ‫ب‬
‫ء‬
ۤ
َ‫ل‬َ‫ب‬ ‫م‬ُ‫ك‬ِ‫ل‬َٰ‫ذ‬ ‫م‬-->َ‫ب‬
ُ‫م‬ُ‫ك‬ِ‫اذ‬َ
ِ‫ٱّت‬ِ‫ب‬ ‫م‬ُ‫ك‬َ‫س‬ُ‫ف‬‫َن‬‫أ‬ ‫م‬-->ِ‫ب‬

35. • Idgham Syafawi: Idgham (memasukkan), Syafawi (bibir/mulut)
• Nama lain: Idgham Mislain Soghir (ْ‫ي‬ِ‫غ‬َ‫ص‬ ْ‫ي‬َ‫ل‬ْ‫ـ‬‫ث‬ِ‫م‬ ْ‫ام‬َ‫غ‬ْ‫د‬ِ‫إ‬)
• Mislain Soghir: Mislain (dua huruf yang sama), Soghir (huruf 1st, sukun dan huruf 2nd, berbaris)
• Cara bacaan, apabila huruf mim mati bertemu dengan huruf ‫م‬ berbaris, maka huruf mim mati tersebut
dimasukkan ke huruf mim berbaris berserta dengung
• Untuk mengenali tanda ini dalam al-Quran, huruf mim tidak ada sukun diatasnya dan huruf mim kedua
ada baris dan bersabdu
‫ي‬ِ‫و‬َ‫ف‬َ‫ش‬ ْ‫ام‬َ‫غ‬ْ‫د‬ِ‫إ‬ (Idgham Syafawi)3
‫م‬-->‫م‬

36. Contoh Ayat al-Quran
‫ا‬َّ‫م‬ ‫م‬َُ‫َل‬
َ‫ـل‬‫ـ‬ْ‫ث‬ِ‫م‬ ‫م‬ِ‫ه‬ِ‫ل‬ْ‫ب‬َ‫ـ‬‫ق‬
َْ‫ي‬ِ‫ن‬ِ‫م‬ْ‫ؤ‬ُ‫م‬ ‫م‬ُ‫ـنت‬ُ‫ك‬
‫ر‬ِ‫نذ‬ُ‫م‬ ‫م‬ُ‫ه‬َ‫ء‬
ۤ
‫ا‬َ‫ج‬

37. Hukum Mad

38. BAB 5.0.0
Hukum Mad
‫المد‬
Mad Far’ie
Mad Badal
Mad ‘Iwad
Bertemu Hamzah
Bertemu Sukun
Bertemu Sukun
kerana Waqaf
Mad ‘Arid
Lissukun Mad Lin
Mad Wajib Muttasil
Mad Wajib Munfasil
Mad Silah Towilah
Mad Farqi
Mad Lazim
Musaqol
1
2
1
2
3
a
b
c
a b
a
b
i
ii
Mukhofaf
Kalimi
Musaqol
Mukhofaf
Harfi
d
Mad Asli
Mad Silah Qasirah

39. • Nama lain: Mad Thabi’e
• Mad bermaksud panjang
• Maksud, tidak ada huruf hamzah (‫ء‬) atau tanda sukun ْ() selepas huruf Mad
• Memanjangkan suara pada huruf mad dengan kadar 2, 4, 6 harakat
• Huruf Mad adalah,
(‫ا،ْو،ْي‬)
Mad Asli (ِ‫ل‬ْ‫َص‬‫أ‬ ْ‫د‬َ‫م‬‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬)
Alif, sebelum hurufnya berbaris atas (fathah) ‫ا‬>َ‫ق‬+‫ا‬=‫ا‬َ‫ق‬
Wau, sebelum hurufnya berbaris depan (dhommah) ‫و‬>‫ق‬+‫و‬=‫و‬ُ‫ق‬
Ya, sebelum hurufnya berbaris bawah (kasrah) ‫ي‬>‫ق‬+‫ي‬=‫قي‬

40. • ‘Iwad: Ganti
• Mad terjadi ketika tanwin berbentuk fathatain (ًْ) berada di akhir ayat atau waqaf
• Contoh, hudan dibaca huda (‫ى‬ً‫د‬ُ‫ه‬‫۝‬-->‫ى‬َ‫د‬ُ‫ه‬) sepanjang 2 harakat
Mad ‘Iwad (ْ‫ض‬َ‫ـو‬‫ـ‬‫ـ‬ِ‫ع‬ ْ‫د‬َ‫م‬)
ْ‫ا‬ً‫يم‬‫ك‬َ‫اْح‬ً‫يم‬‫ل‬َ‫ع‬‫۝‬-->َْ‫اْح‬ً‫يم‬‫ل‬َ‫ع‬ْ‫ا‬َ‫يم‬‫ك‬
aliman hakiman dibaca aliman hakima
1

41. • Silah Qasirah: Sambungan/pertalian yang pendek
• Mad terjadi apabila huruf (‫هــ‬) dhomir di akhir kalimah, bertemu dengan huruf yang berbaris,
SELAIN HAMZAH dan SUKUN
• Rupa ha dhomir, contoh
• Tanda mad seakan ha kecil (‫ۦ‬) dan wau kecil (‫ۥ‬) dibawahnya
• Dibaca dua harakat
Mad Silah Qasirah (ْ‫ة‬َ‫ـر‬‫ـ‬‫قي‬ِ‫ص‬َ‫ق‬ ْ‫ة‬َ‫ل‬ِ‫ص‬ ْ‫د‬َ‫م‬)
ِ‫ه‬ِ‫ب‬َ‫ر‬ِ‫ل‬‫و‬ُ‫ن‬َ‫ك‬‫ـ‬‫ـ‬َ‫ل‬ ‫ۦ‬‫د‬ ِ‫ف‬ ‫ا‬َ‫م‬ ‫ۥ‬ُ‫له‬‫ـي‬‫ـ‬
2

42. • Far’ie: Cabang
• Maksud, ada dan bertemu huruf hamzah (‫ء‬) atau tanda sukun ْ() selepas huruf Mad
• Ada tiga bahagian untuk Mad Far’ie:
Mad Far’ie (‫ـ‬ِ‫ع‬ْ‫ر‬َ‫ـ‬‫ف‬ ْ‫د‬َ‫م‬‫ـي‬‫ـ‬)
Bertemu Hamzah (‫ء‬)
Bertemu Sukun ْ()
Bertemu Sukun kerana Waqaf
1
2
3

43. • Terjadi apabila Mad bertemu dengan Hamzah, lebih tepat lagi Hamzah Qat’ie
• Terdapat empat bahagian, iaitu:
Bertemu Hamzah (‫ء‬)
PERHATIAN:
Hamzah Qat’ie
(Ada Baris)
Hamzah Wasal
(Tiada Baris)
‫أ‬
‫ٱ‬
Mad Wajib Muttasil
Mad Wajib Munfasil
Mad Silah Towilah
Mad Badala
b
c
d
1

44. • Badal: Tukar
• Mad terjadi apabila 2 huruf
hamzah bertemu dalam
satu kalimah
• Hamzah pertama berbaris
(ْ‫ْء‬‫ْء‬‫ء‬) ,
Hamzah kedua sukun (ْ‫ء‬)
• Bacaannya 2 harakat
• Jika hamzah pertama berbaris fathah (ْ) ,
maka ia ditukar kepada huruf alif (‫ا‬)
• Jika hamzah pertama berbaris dhommah (ْ) ,
maka ia ditukar kepada huruf wau (‫و‬)
• Jika hamzah pertama berbaris kasrah (ْ) ,
maka ia ditukar kepada huruf ya (‫ي‬)
a
َ‫ن‬َ‫م‬ْ‫أ‬َ‫ء‬-->َ‫ء‬َ‫ن‬َ‫ام‬
‫ا‬‫و‬ُ‫ذ‬‫ُؤ‬‫أ‬-->‫و‬ُ‫ذ‬‫ُو‬‫أ‬‫ا‬
ََ‫ا‬َ‫م‬ْ‫ئ‬ِ‫إ‬-->َ‫ـم‬‫ي‬ِ‫إ‬َ‫ا‬
Mad Badal (ْ‫ل‬َ‫د‬َ‫ب‬ ْ‫د‬َ‫م‬)

45. • Muttasil: Bersambung
• Dimana huruf hamzah berada dalam satu kalimah, selepas huruf mad 6 harakat, berbentuk ombak
(ً)
• Bacaannya 4-6 harakat
Mad Wajib Muttasil (ِ‫ـص‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬َّ‫ت‬ُ‫م‬ ْ‫ب‬ ِ‫اج‬َ‫و‬ ْ‫د‬َ‫م‬‫ل‬)b
َ‫ء‬
ۤ
‫ا‬َ‫و‬َ‫س‬ َ‫ء‬
ۤ
‫ا‬َ‫م‬َّ‫الس‬
َ‫أ‬ۤ‫قي‬ِ‫ن‬َ‫ه‬ َ‫أ‬ۤ‫و‬ُ‫ـ‬‫ب‬َ‫ـ‬‫ت‬

46. • Munfasil: Berpisah
• Dimana huruf hamzah berada di kalimah kedua (atau di dua kalimah), selepas huruf mad 6 harakat,
berbentuk ombak (ً)
• Bacaannya 4-6 harakat
Mad Wajib Munfasil (ِ‫ص‬َ‫ف‬ْ‫ـ‬‫ن‬ُ‫م‬ ْ‫ب‬ ِ‫اج‬َ‫و‬ ْ‫د‬َ‫م‬ْ‫ل‬)c
َ‫ل‬ِ‫ز‬‫ـ‬‫ـ‬‫ن‬ُ‫أ‬
ۤ
‫ا‬َ‫م‬َ‫و‬ َ‫ل‬ِ‫إ‬ ۤ‫ى‬ِ‫وح‬ُ‫ي‬َ‫ك‬ْ‫قي‬
َ‫ـن‬ْ‫َع‬‫أ‬ ۤ‫ـي‬‫ـ‬ِ‫ف‬ْ‫م‬ِ‫ه‬ِ‫ـق‬ٰ‫ـ‬‫ـ‬ َ‫ر‬ِ‫ُنذ‬‫أ‬
ۤ
‫ا‬َ‫م‬

47. • Silah Towilah: Sambungan/pertalian yang panjang
• Mad terjadi apabila huruf (‫هــ‬) dhomir di akhir kalimah, bertemu dengan huruf HAMZAH yang
berbaris
• Harakat dan bacaannya lebih panjang dari Mad Silah Qasirah
• Terdapat tanda ha kecil (‫ۦ‬) dan wau kecil (‫ۥ‬) beserta mad berombak (ࣰۤ) dibawahnya
• Dibaca 4-6 harakat
Mad Silah Towilah (َ‫ل‬‫ي‬ِ‫و‬َ‫ط‬ ْ‫ة‬َ‫ل‬ِ‫ص‬ ْ‫د‬َ‫م‬ْ‫ة‬)d
َّ‫إَل‬ ‫ۦ‬ ‫ه‬ِ‫م‬ْ‫ل‬ِ‫ع‬ َّ‫إَل‬ ‫ۥ‬ ‫ه‬َ‫ند‬ِ‫ع‬

48. • Terjadi apabila huruf Mad bertemu dengan sukun dan sabdu
• Terdapat lima bahagian, iaitu:
Bertemu Sukun (ْ)2
Mad Farqi
MusaqqolMukhaffaf
Harfi
Kalimi
Mad Lazim
a b i
ii

49. • Farqi: Berpasukan
• Mad terjadi apabila Mad Badal bertemu dengan huruf bersabdu atau bertasydid
• Di dalam al-Quran, hanya terdapat dua kalimah sahaja, iaitu
• Dibaca dua harakat
Mad Farqi (‫فرقي‬ ‫مد‬)a
ُ‫لل‬
ۤ
‫ا‬َ‫ء‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬َ‫ك‬َّ‫لذ‬
ۤ
‫ا‬َ‫ء‬ ْ‫ـل‬‫ـ‬ُ‫ق‬ِ‫ن‬ْ‫ي‬َ‫ـر‬‫ـ‬‫ـ‬

50. • Mad Lazim: Merujuk kepada bacaan kadar harakat, iaitu WAJIB membaca 6 harakat, dan lazim adalah
‘kebiasaan’, dimana huruf Mad bertemu dengan sukun asal/asli
• Contoh:
• Cara bacaannya adalah dibaca 6 harakat
berserta Idgham
Mad Lazim (ْ‫م‬ِ‫ز‬ َ‫َل‬ ْ‫د‬َ‫م‬)b
PERHATIAN:
• ‘Lazim’ juga bermaksud sukun yang
tetap pada asal, yang kekal pada
keadaan wasal (sambung) dan waqaf
(berhenti)
• Ia adalah lawan kepada sukun ‘aridh,
pada mad ‘aridh, di mana sukunnya
bukan sukun yang asal, tetapi sukun
kerana mewaqafkan bacaan.
َ‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ِ‫ل‬ْ‫ل‬‫ا‬
ۤ
‫ٱلُض‬-->
ۤ
‫ٱلُض‬َْ‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ِ‫ال‬
ۤ‫ق‬ ۤ‫س‬ۤ‫ع‬=ْ‫ي‬ِ‫س‬ ْ‫ي‬َ‫ع‬ْ‫اف‬َ‫ق‬

51. • Mad Lazim Harfi: apabila huruf mad Asli bertemu sukun, terjadi pada rangkaian huruf Muqotho’ah
(huruf yang tidak berbaris atau bertanda yang dibaca sebagaimana nama hurufnya)
• Huruf Muqotho’ah terletak pada awal surah tertentu, dinamakan Fatihus Suwar (Pembuka Surah)
Mad Lazim Harfi Mukhaffaf (َُ‫م‬ ‫ـي‬‫ـ‬ِ‫ف‬ْ‫ر‬َ‫ح‬ ْ‫م‬ِ‫ز‬ َ‫َل‬ ْ‫د‬َ‫م‬َّْْ‫ـف‬‫ـ‬)i
Tanda huruf Muqotho’ah: dibaca
2 harakat
Tanda huruf Muqotho’ah: dibaca 6 harakat

52. • Harfi Mukhaffaf: huruf tersebut ringan untuk mengucapkannya tanpa bertasydid dan tanpa idgham
• Tanda bulat merah diatas, cara bacaannya adalah Ikhfa’ Haqiqi (rujuk nota),
dibaca dengung (kerana huruf nun bertemu qof)
• “‘Aiiiin Siiiiinngg Qooof”, bukan “‘Aiiiin Siiiiinn Qooof”
• Contoh ayat yang lain:
ۤ‫ق‬ ۤ‫س‬ۤ‫ع‬=ْ‫ي‬ِ‫س‬ ْ‫ي‬َ‫ع‬ْ‫اف‬َ‫ق‬
ٰ‫ه‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ٰ‫ـ‬‫ط‬ ۤ‫س‬ٰ‫ي‬ ۤ‫م‬ٰ‫ح‬
ٰ‫ـ‬‫قي‬ٰ‫ه‬
ۤ
‫ك‬ۤ‫ص‬ۤ‫ع‬ۤ‫ق‬ ۤ‫س‬ۤ‫ع‬ ٰ‫ـر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬
ۤ
‫ال‬
ۤ
َ
PERHATIAN:
Jika masih ragu2, sila
buat ‘sifir’ begini
sebelum membaca
huruf muqotho’ah

53. • Mad Lazim Harfi: apabila huruf mad Asli bertemu sukun, terjadi pada rangkaian huruf Muqotho’ah
(huruf yang tidak berbaris atau bertanda yang dibaca sebagaimana nama hurufnya)
• Huruf Muqotho’ah terletak pada awal surah tertentu, dinamakan Fatihus Suwar (Pembuka Surah)
Mad Lazim Harfi Musaqqol (
ُ‫م‬ ‫ـي‬‫ـ‬ِ‫ف‬ْ‫ر‬َ‫ح‬ ْ‫م‬ِ‫ز‬ َ‫َل‬ ْ‫د‬َ‫م‬ْ‫ل‬َّ‫ق‬َ‫ـ‬‫ث‬‫ـ‬‫ـ‬)i
Tanda huruf Muqotho’ah: dibaca
2 harakat
Tanda huruf Muqotho’ah: dibaca 6 harakat

54. • Harfi Musaqqol: huruf tersebut berat kerana terdapat hukum idgham dan bertasydid (sabdu)
• Tanda bulat merah diatas, cara bacaannya adalah Idgham Mutamasilain (rujuk nota),
(kerana huruf mim bertemu mim)
• “Alif Laaaammm Mmiimm”
• Apabila dua huruf yang sama bertemu (mim sukun dan mim berbaris), akan menghasilkan huruf
bertasydid
• Contoh ayat yang lain:
ۤ‫م‬ ۤ‫ـس‬‫ـ‬ٰ‫ـ‬‫ـ‬‫ط‬ ۤ‫ـم‬‫ـ‬‫ـ‬
ۤ
‫ال‬
ۤ‫ر‬ ۤ‫ـم‬‫ـ‬‫ـ‬
ۤ
‫ال‬ ۤ‫ص‬ ۤ‫ـم‬‫ـ‬
ۤ
‫ال‬
ۤ‫ـم‬‫ـ‬‫ـ‬
ۤ
‫ال‬=َ‫َل‬ ْْ‫قي‬ِ‫َل‬‫أ‬ْ‫قيم‬ِ‫م‬ ْ‫م‬

55. • Mad Lazim Kalimi: apabila huruf mad Asli bertemu dengan sukun asli dalam SATU PERKATAAN
tanpa idgham
• Kalimi Mukhaffaf: kalimah tersebut ringan untuk mengucapkannya tanpa bertasydid dan tanpa idgham
• Contoh:
• Bacaannya adalah 6 harakat
Mad Lazim Kalimi Mukhaffaf (َُ‫م‬ ‫ي‬ِ‫م‬ِ‫ل‬َ‫ك‬ْ‫م‬ِ‫ز‬ َ‫َل‬ ْ‫د‬َ‫م‬َّْْ‫ـف‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬)ii
ٰ‫ـ‬َ‫ـئ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ْ‫ل‬
ۤ
‫ءا‬َ‫ن‬

56. • Mad Lazim Kalimi: apabila huruf mad Asli bertemu dengan huruf bertasydid dalam SATU
PERKATAAN
• Kalimi Mukhaffaf: kalimah tersebut berat untuk mengucapkannya kerana bertasydid dan ada idgham
• Contoh:
• Bacaannya adalah 6 harakat
Mad Lazim Kalimi Musaqqol (َّ‫ق‬َ‫ـ‬‫ث‬ُ‫م‬ ‫ي‬ِ‫م‬ِ‫ل‬َ‫ك‬ْ‫م‬ِ‫ز‬ َ‫َل‬ ْ‫د‬َ‫م‬ْ‫ل‬)ii
َّ‫ٱلُض‬ َ‫َل‬َ‫و‬َ‫ي‬ِ‫ل‬
ۤ
‫ا‬ َّ‫ب‬
ۤ
‫ا‬َ‫د‬ َّ‫َل‬ِ‫إ‬ُ‫ة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ ُ‫ج‬ۤ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ٰ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬َ‫ـ‬ ُ‫َُت‬‫أ‬ِ‫ي‬ۤ‫و‬

57. • Terjadi apabila Mad bertemu dengan sukun, kerana wakaf (‘menyukunkan’ bacaan
kerana berhenti)
• Terdapat dua bahagian, iaitu:
Bertemu Sukun kerana Waqaf3
Mad ‘Arid Lissukun
Mad Lin
a
b

58. • Mad ‘Arid Lissukun: apabila huruf Mad Asli bertemu(‘arid) kerana(li) sukun
• Bacaan ini terjadi pada akhir ayat yang bernombor ataupun waqaf
• Terjadi apabila huruf Mad Asli bertemu dengan huruf yang berbaris dalam satu kalimah, tetapi
apabila ia berada di akhir ayat atau waqaf, bacaan berbaris tadi akan menjadi mati atau sukun
• Bacannya dibolehkan
sama ada 2, 4, atau 6 harakat
Mad ‘Arid Lissukuna
..ْ‫قيم‬ِ‫ح‬َّ‫الر‬ ..ِ‫م‬‫قي‬ِ‫ح‬َّ‫الر‬
َّ‫لش‬ِ‫ل‬ ‫ا‬‫وم‬ُ‫ج‬ُ‫ر‬ْ‫ي‬ِ‫ـط‬ٰ‫ـ‬‫ـ‬َ‫قي‬ َّ‫لش‬ِ‫ل‬ ‫ا‬‫وم‬ُ‫ج‬ُ‫ر‬ِ‫ي‬ِ‫ـط‬ٰ‫ـ‬‫ـ‬َ‫قي‬
Arr-Rahiimi --> Arr-Rahiim
Rujuumal llishhayatiini --> Rujuumal llishhayatiin

59. • Mad Lin: lembut atau lunak, disukunkan/dimatikan pada akhir ayat yang bernombor ataupun waqaf
• Cara mengenalinya adalah huruf ‫و‬ dan ‫ي‬ sukun/mati
bertemu dengan baris atas/fathah sebelumnya
• Contoh ayat:
• Bacannya dibolehkan sama ada 2, 4, atau 6 harakat
b Mad Lin
ْ‫ي‬ َ‫ـ‬ ْ‫و‬ َ‫ـ‬
ُ‫ق‬ ِْ‫ـ‬ٰ‫ـ‬َ‫ل‬‫ي‬ِِ‫ِل‬ٍٍْ‫ي‬َ‫ـر‬‫ـ‬‫ـ‬ ِ‫ف‬ْ‫و‬َ‫خ‬ ْ‫ن‬ِ‫م‬

60. Hukum Sifat Huruf

61. ALIF LAM SYAMSIAH
• Huruf syamsiah atau huruf matahari adalah huruf yang menghilangkan pembacaan dari huruf lam
• Contohnya pada kata al-syamsiyah dibaca as-syamsiyah
• Pada huruf syamsiah ada tanda sabdu/syaddah ()
ALIF LAM QAMARIAH
• Huruf qamariah atau huruf bulan adalah huruf yang dibaca secara jelas dari huruf lam
• Contohnya pada kata al-qamariyah dibaca dengan al-qamariyah juga
• Pada (‫ال‬) ada tanda sukun (ْ)
Alif Lam Syamsiah & Qamariah (‫ال‬)

62. Fil ‘ardh, robbil ‘alamin Ilaahinnas, yaumiddin
ِ‫إ‬ ،ِ‫ن‬ْ‫ي‬ِ‫الد‬ ِ‫م‬ْ‫و‬َ‫ـ‬‫ي‬ِِ‫َّا‬‫ن‬‫ال‬ ِ‫ـه‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬َ‫ل‬َْ‫ي‬ِ‫م‬َ‫ل‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬َ‫ع‬ْ‫ل‬‫ا‬ ِ‫ب‬َ‫ر‬ِ‫ض‬ْ‫َر‬ْ‫ال‬ ِِ ،

63. • Tafkhim: menebalkan bacaan huruf tertentu
• Tarqiq: menipiskan bacaan huruf tertentu
• Tiga bacaan harus ditafkhimkan dan ditarqiqkan:
Tafkhim & Tarqiq
َ‫ول‬ُ‫ط‬ ،َ‫ال‬َ‫ق‬
Huruf ‫ر‬ Lafaz Jalalah (‫هللا‬)Huruf Isti’la
‫ق‬ ،‫غ‬ ،‫ظ‬ ،‫ط‬ ،‫ض‬ ،‫ص‬ ،‫خ‬
Wajib Tafkhim

64. WAJIB TAFKHIM
Huruf ‫ر‬
ً‫ر‬َ‫َن‬ ،ُ‫ه‬ُ‫ت‬َ‫أ‬َ‫ر‬ْ‫ام‬َ‫و‬َ‫ات‬َ‫ذ‬ ‫ا‬
Ra berbaris fathah atau
fathah tanwin
َ‫ح‬ ٌ‫ر‬َ‫َن‬ ،ِ‫ه‬ِ‫ل‬ُ‫س‬ُ‫ر‬َ‫و‬ٌ‫ة‬َ‫قي‬ِ‫ام‬
Ra berbaris dhommah atau
tanwin dhommah
ُ‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬َ‫و‬ ،‫ا‬‫و‬ُ‫ل‬ِ‫س‬ْ‫ُر‬‫أ‬ ‫ا‬َ‫م‬َ‫و‬ً‫ف‬ْ‫ر‬ُ‫ع‬ ِ‫ت‬ َ‫ل‬َ‫س‬ْ‫ر‬‫ا‬
Ra sukun dan huruf sebelumnya
berbaris dhommah
ْ‫ار‬ ِ‫ن‬َ‫م‬ِ‫ل‬ ،‫ي‬ِ‫ع‬ ِ‫ج‬ْ‫ر‬ِ‫ا‬‫ى‬َ‫ُض‬َ‫ت‬
Ra sukun dan huruf
sebelumnya berbaris kasrah
yang terdapat pada hamzah
wasal
ٌ‫اب‬َ‫ت‬ِ‫ك‬،َ‫ل‬َ‫س‬ْ‫َر‬‫أ‬َ‫و‬ٌ‫وم‬ُ‫ق‬ْ‫ر‬َ‫م‬
Ra sukun dan huruf sebelumnya
berbaris fathah

65. Huruf ‫ر‬
ٍ‫ر‬ْ‫س‬ُ‫خ‬ ‫ي‬ِ‫ف‬َ‫ل‬‫۝‬
‫ا‬َ‫ط‬ْ‫ر‬ِ‫ق‬ ،‫ا‬ً‫اد‬َ‫ص‬ْ‫ر‬ِ‫م‬ٍِ‫۝‬
ْ‫ص‬ِ‫م‬ ،ِ‫ر‬ْ‫ط‬ِ‫ق‬ْ‫ل‬‫ا‬َ‫ر‬‫۝‬
ُ‫س‬ْ‫َّم‬‫الش‬ ،ُ‫ر‬َ‫م‬َ‫ق‬ْ‫ل‬‫ا‬ ََْ‫س‬َ‫خ‬َ‫و‬ُ‫ر‬َ‫م‬َ‫ق‬ْ‫ل‬‫ا‬َ‫و‬‫۝‬
َ‫ك‬َّ‫ت‬‫ال‬ ُ‫م‬ُ‫ك‬‫ا‬َْ‫َل‬َ‫أ‬ُ‫ر‬ُ‫ـ‬‫ث‬‫ا‬‫۝‬
َ‫ف‬ْ‫ل‬‫ا‬َ‫و‬ ،ِ‫ر‬ْ‫ص‬َ‫ع‬ْ‫ل‬‫ا‬َ‫و‬‫۝‬ ِ‫ر‬ْ‫ج‬
Ra sukun sebab akhir ayat dan huruf
sebelumnya berbaris fathah
Ra sukun sebab akhir ayat dan
huruf sebelumnya berbaris
dhommah
Ra sukun sebab akhir ayat dan
sebelumnya baris mati selain huruf
ya yang sebelumnya ada fathah
Ra sukun sebab akhir ayat dan sebelumnya
baris mati selain huruf ya yang sebelumnya
ada dhommah
ra sukun yang huruf sebelumnya berbaris
kasrah dan huruf sesudahnya adalah huruf
isti’la yang tidak berbaris kasrah
Ra sukun sebab akhir ayat dan
sebelumnya huruf isti’la yang mati.

66. WAJIB TARQIQ
Huruf ‫ر‬
ِ‫ر‬‫و‬ُ‫ط‬َ‫و‬،َ‫ي‬ِ‫قين‬ِ‫س‬ِ‫م‬ْ‫ن‬ٍْ‫ي‬َ‫خ‬
ِ‫ه‬ِ‫ع‬ْ‫ج‬َ‫ر‬ ‫ى‬َ‫ل‬َ‫ع‬ ُ‫ه‬َّ‫ن‬ِ‫إ‬،ٌ‫ر‬ِ‫اد‬َ‫ق‬َ‫ل‬َ‫ـ‬‫ي‬‫ى‬َ‫ل‬ْ‫ـ‬‫ب‬ُ‫ـ‬‫ت‬ َ‫م‬ْ‫و‬ِ‫ائ‬َ‫ر‬َّ‫الس‬ُ‫ر‬‫۝‬
،ََْ‫و‬َ‫ع‬ْ‫ر‬ِ‫ف‬َ‫و‬َ‫ي‬ْ‫ر‬ِ‫م‬ ٍِِْ‫ة‬
‫ي‬ِ‫ذ‬ِ‫ل‬ْ‫ـح‬ِ‫س‬ ،ٍ‫ر‬ْ‫ج‬ِ‫ح‬ٌ‫ـر‬‫۝‬
ٌ‫ر‬ْ‫َج‬‫أ‬َ‫و‬،ٌ‫ي‬ِ‫ب‬َ‫ك‬ٌْ‫ي‬َ‫خ‬‫۝‬
Ra sukun dan sebelumnya huruf
yang berbaris kasrah dan selepasnya
bukan huruf isti’la
Ra sukun sebab akhir ayat dan
huruf sebelumnya berbaris kasrah
Ra sukun sebab akhir ayat dan
sebelumnya huruf mati selain ya
yang ada kasrah
Ra sukun sebab akhir ayat
dan huruf sebelumnya ya
sukun
Ra berbaris kasrah atau tanwin kasrah

67. WAJIB TAFKHIM
WAJIB TARQIQ
Ketika kalimah (‫هللا‬) berada pada awal ayat
Lafaz Jalalah (‫هللا‬)
ُ‫ول‬ُ‫س‬َ‫ر‬ ،‫لل‬ َ‫ال‬َ‫ق‬‫لل‬
Ketika sebelum kalimah (‫هللا‬) , terdapat huruf
berbaris fathah (depan) atau dhommah (depan)
‫لل‬ ِ‫ول‬ُ‫س‬َ‫ر‬ ِِ
Ketika sebelum kalimah (‫هللا‬) , terdapat huruf berbaris kasrah (bawah)

68. • Qalqalah: melantun, adalah bacaan pada huruf Qalqalah, iaitu (‫ب،ْج،ْد،ْط،ْق‬) secara melantun apabila
ia sukun atau pada akhir ayat
• Terbahagi pada dua, iaitu:
Qalqalah (ْ‫ة‬َ‫ل‬َ‫ق‬ْ‫ل‬َ‫ق‬‫ال‬)
ۡ‫م‬ُ‫ك‬ِ‫ل‬ۡ‫ب‬َ‫ـ‬‫ق‬،َ‫ع‬
ۡ
َ‫َت‬ْ‫ا‬‫و‬ُ‫ل‬ ٌ‫د‬َ‫َح‬‫أ‬‫۝‬ٌ‫ود‬ُ‫ه‬ُ‫ش‬ ،‫۝‬
Qalqalah Sughra
(ُ‫الص‬ ْ‫ة‬َ‫ل‬َ‫ق‬ْ‫ل‬َ‫ق‬‫ال‬‫ى‬َ‫ر‬ْ‫غ‬)
Qalqalah Kubra
(ْ‫ة‬َ‫ل‬َ‫ق‬ْ‫ل‬َ‫ق‬‫ال‬َْ‫ب‬ُ‫ك‬‫ال‬‫ى‬)
• Lantunan rendah
• Berlaku pada pertengahan kalimah
• Sukun yang asli (bukan sebab waqaf)
• Lantunan tinggi
• Berlaku pada akhir kalimah
• Sukun berlaku kerana waqaf (akhir ayat)

69. Hukum Penandaan
dalam al-Quran

70. Istilah & Tanda dalam Al-quran
Tanda Sin Kecil
• Wajib menyebut huruf
tersebut
Tanda Mim Kecil
• Tanda iqlab
Tanda Tanwin Selari
• Tanwin dibaca izhar
halqi
Tanda Tanwin Tidak
Selari
• Tanwin dibaca idgham
ma’al ghunnah
Tanda Nun, Ha Panjang,
Wau dan Alif Kecil
• Wajib membaca huruf
tersebut, 2 harakat
Tanda Wasal
• Asalnya tiada baris,
kebiasaannya dibaca
dengan baris bawah
(contoh: istakbara)
• jika Alif Lam
Takrif, dibaca ‘al’
Tanda Bujur Meninggi
• Huruf bawahnya adalah tambahan
• Tidak perlu dibaca ketika wasal
• Perlu dibaca panjang ketika waqaf
Tanda Bulat
• Huruf bawahnya adalah tambahan
• Tidak perlu dibaca ketika wasal
• Tidak perlu dibaca panjang ketika waqaf
Tanda Bunga
• Tanda kepada juzuk
al-quran yang baru
Tanda Kubah
• Tanda kepada ayat
sajdah (sunat utk sujud)
ٰۨ ‫ۦ‬‫ۥ‬
ًًً
ًًً
ۢ
ࣰ
‫ٱ‬
ࣰ
ࣰ
۞
۩

71. Istilah & Tanda dalam al-Quran
Waqaf Lazim
• Wajib berhenti
Waqaf Jaiz
• Boleh teruskan
bacaan atau berhenti
Waqaf Hasan
• Teruskan lebih baik
ۘ
ۚ
Waqaf Kafi
• Berhenti lebih baik
Waqaf Ta’anuq
• Berhenti di salah
satu tempat
Bacaan Saktah
• Berhenti seketika,
sambung bacaan dalam
keadaan tahan nafas
ۗ
ۛۛ
ࣰ
Bacaan Imalah
• Baca secara fathah kepada
kasrah (sebutan-re)
Bacaan Tashil
• Bacaan hamzah pertama dibaca
biasa, hamzah kedua dibaca
antara huruf hamzah dan ha
Bacaan Isymam/Raum
• Memuncungkan bibir
ࣰ
ࣰ
ࣰ

72. • Nama lain: Nun Wiqoyah atau Nun ‘Iwad
• Terjadi apabila huruf tanwin bertemu dengan hamzah wasal
• Cara membacanya adalah dengan menghilangkan tanwin (dengan membuang satu baris) (contoh: min
kepada mi), dan menambahkan huruf nun berbaris bawah selepas pembuangan tanwin tersebut
• Contoh:
Nun Wasal
َِ
ًًً‫ٱ‬
‫ٱ‬ ‫ا‬َ‫و‬ْ‫ـه‬َ‫ل‬ ْ‫َو‬‫أ‬ُ‫ُض‬َ‫ف‬‫ن‬‫ا‬ۤ‫و‬
Cara bacaannya: Au lahwa NI ngfaddhuuu
َِ

73. ☺

74. RUJUKAN:
1. http://howtostressyourtrueheart.blogspot.my/2014/01/hukum-hukum-nun-mati-dan-tanwin-bab.html
2. https://ms.wikipedia.org
3. http://e-tajwidquran.blogspot.my/p/hukum-mad.html
4. https://tilawah1.wordpress.com/2010/10/06/101/
5. https://bioearthworm.wordpress.com/2016/02/18/7-hukum-mad/
6. https://tilawah1.wordpress.com/2010/10/29/mad-lazim-kalimi-muthaqqal-
%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%A7%D8%B2%D9%85-
%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%84%D9%85%D9%8A-
%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AB%D9%82%D9%84-mohd-hafiz-bin-abdul-karim/
7. http://tajwidsensei.blogspot.my/2014/11/
8. http://ilmutajwid.id/
9. http://tajwidlengkapp.blogspot.my/2016/02/tajwid-lengkap-pengertian-tajwid-secara.html
10. https://hahuwa.blogspot.my/2017/01/hukum-bacaan-ro.html
11. http://shabtp.blogspot.my/2012/11/
12. http://tajwid-asas.blogspot.com/2012/03/
13. Facebook tanyalah ustaz
14. Buku Smart Tajwid Intensif (Allahyarham Ustaz Mustafa)