Deeleconomie en arbeidsrecht - Sharing economy and employment law

pag. 1prof. dr. M. De Vos
Deeleconomie
&
Arbeidsrecht
@devosmarc

“the post-ownership society”
“a nice way for rapacious capitalists to
monetize the desperation of people in the
post-crisis economy and to evoke a fantasy
of community in an atomized population”

Arbeidsrecht?
Een eerste & rechtsvergelijkende
verkenning.

Vooraf
• A priori van ‘deeleconomie’ = geen
werknemers
• Verdienmodel en businessmodel
verdraagt vaak geen kwalificatie als
werknemer
prof. dr. M. De Vos pag. 7

Veel potentiële conflicten
• Minimumloon
• Arbeidsduur
• Verzekering en aansprakelijkheid
• Vakantiegeld
• Wijziging van voorwaarden
• Loonbescherming
• Beëindiging

Recht & Rechtbank?
• California, Delaware, Ierland, …
• Dispute settlement + verzaken aan
lopende ‘class actions’: vermijden van
gerechtelijke geschillen…
• Land van de dienstverlening als
aanknopingspunt in IPR in Europa,
maar…

Contract?
• ‘Gebruiker’/‘partner’,
‘helplings’/’partners’/’dienstverlener’,
‘tasker’/’leden’, ‘verhuurder’/’gastheer’
• ‘Terms of use’, ‘terms of service’, ‘agreement’
• Internet / App – interfacegebruik
Elektronische raamcontracten zonder garanties

… voor welk contract?
• Raamafspraken / toetreding / lidmaatschap
etc. – zonder termijnbepaling
• Optie 1: Voldoende bepaalbaar voorwerp:
een ‘oproepcontract’, maar dan wel met ad
hoc toestemming: ‘instemmingscontract’?
• Optie 2: Ad hoc aflopende contracten –
bepaald werk – op basis van een
raamafspraak?

Werk geven of werk dating?
• Verbintenis tot verstrekken van arbeid of
tot het verstrekken van leads?
• Of: toegang verschaffen tot een platform
dat business leads genereert: dating &
vrijwillige matching, tegen betaling
• Of: opdrachtgever, werkverschaffer
• Of: beide
 Belang van de juiste contractidentificatie

‘Delen’ of ‘werken’?
• ‘Delen’ is geen beroepsarbeid (klassiek)
• België na Cass. 10 maart 2014: beweegreden
(i.c. vrijetijdsbesteding) irrelevant, zolang
onder gezag en tegen ‘loon’ (contradictio in
terminis)
Occasionele of tijdelijke arbeid
Deeltijds (regelmaat)
Feitelijk voltijds

Werkgever die verloont?
• Gebruiker en/of ‘deler’ betaalt aan en
via het platform, platform is sluis
• Impliciete loonverbintenis? Cfr.
discussie managementvennootschap

Gezag of geen gezag…
Met dank aan de journalisten-studenten

pag. 16De deeleconomie – GS Individueel Arbeidsrecht
Uber AirBnB Sidecar Task
Rabbit
Helpling Zaarly
Raamcontract X X X X X X
Arbeidscontract
2 partijen X X X X X X
Onbepaalde
duur
X X X X X X
Elektronisch X X X X X X
-,
-,
Proef
concurrentie
scholingsbeding
Eenzijdige
wijziging
mogelijk
X X X X

2.2 De arbeidUber AirBnB Sidecar Task
Rabbit
Helpling Zaarly
-
Arbeid voor
levens
onderhoud
X X X X X X
Arbeid als
bijverdienste X X X X X X
-
-
Middelen
verbintenis X
Resultaats
verbintenis X X X X X

Rabbit
Helpling Zaarly
Toezicht
Vrijheid om werk
te organiseren X X X X X X
Vrijheid om
arbeidstijd te
kiezen
X X X X X X

Rabbit
Helpling Zaarly
Beslissingsmacht in
onderneming
Eigenaar/huurder
X X X X X
Exclusief verbonden
Werk rechtstreeks
opgedragen X X X
Mogelijkheid om
opdracht te weigeren X X X X X X
Skills vereist
X X X X X

Evenwel…
• Alle bedrijven in de deeleconomie bouwen
op vertrouwen van klanten &
netwerkeffecten
 Merk, uniformiteit, kwaliteit,
betrouwbaarheid, controle, opleiding, etc.:
toenemend belang
 ‘do & die’ dilemma cfr. ‘Homejoy’ precedent

Evenwel…
• ALS de markt groeit en werkt:
 Professionalisering en concurrentie maken
‘delers’ potentieel belangrijk voor loyauteit aan
het platform = incentive
 diversiteit, lagen, categorieën: geen
zwart/wit maar boog van occasioneel naar
permanent

“The jury in this case will be handed a
square peg and asked to choose
between two round holes.”
“The test the California courts have developed
over the 20th Century for classifying workers isn’t
very helpful in addressing this 21st Century
problem. Some factors point in one direction,
some point in the other, and some are
ambiguous. (…) Or perhaps Lyft drivers should
be considered a new category of worker
altogether, requiring a different set of
protections.”
pag. 22

Buitenlandse precedenten
• Aandacht voor socio-economische
realiteit, via indiciën
• Pragmatisme vs. formalisme
• Nog geen vaste rechtspraak, maar
animositeit neemt toe

België: formalisme Arbeidsrelatieswet
1. Is er een ‘kwalificatie’ van de
overeenkomst door de partijen? (art. 333)
2. Is er een vermoeden van AO op basis
van gecodificeerde criteria van socio-
economische afhankelijkheid (art. 337):
bewaking, schoonmaak, vervoer van
goederen/personen voor derden

3. Met kwalificatie ‘onverenigbare
elementen’ bij uitoefening, met name:
• de organisatie van de werktijd;
• de organisatie van het werk;
• de mogelijkheid een hiërarchische
controle uit te oefenen.
4. RSZ-beleid ?
België: formalisme Arbeidsrelatieswet

Arbeidsrecht: frontlijn of
achterhoede?

Andere dimensies
• Interneteconomie, vrij verkeer van
diensten & vestiging, en de EU (digitale)
interne markt: level playing field?
• Activiteiten zeer afhankelijk van (lokale)
overheid…
• Taxibedrijf = havenarbeid?
• Dienstencheques = staatssteun en
concurrentievervalsing tav ‘on demand
schoonmaak’?

Een nieuwe ‘sociale kwestie’?

Enkele bedenkingen
• Deeleconomie werkt participerend én
polariserend
• Arbeid, vrije tijd en technologie…
• Zelfstandigen en werknemers: één front?
• Aantallen stijgen exponentieel
• Deeleconomie wordt meer en meer big
business: netwerkeffecten

Toekomst?
• Meer formalisme: verboden, vermoedens,
criteria, nieuwe categorieën, nieuwe definities
• Meer pragmatisme: aanpassing van
perspectief en indiciën

@devosmarc
MARC.DEVOS@UGENT.BE
DANK U

Deeleconomie en arbeidsrecht - Sharing economy and employment law

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

En vedette

En vedette (20)

Deeleconomie en arbeidsrecht - Sharing economy and employment law