Κεφάλαιο 3

1. Ελληνικός κι Ευρωπαϊκός Πολιτισμός
Κεφάλαιο 3
Δεμοιράκου Μαρία

2. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Οι Ευρωπαίοι της Αναγέννησης:
1. Οι κλασικές κληρονομιές
Μόνα Λίζα 1503-1506
Ο Άνθρωπος του Βιτρούβιου (1490)

3. Η Γέννηση της ΑφροδίτηςΣάντρο Μποτιτσέλι, 1485–1486

4. αναγέννηση - Ορισμοί
εποχή αναδημιουργίας ή αναμόρφωσης στον πολιτιστικό ή
κοινωνικοοικονομικό τομέα, η οποία ακολουθεί μια περίοδο
παρακμής π.χ Πολιτική και κοινωνική ~
το ξαναζωντάνεμα: H ~ της φύσης
Αναγέννηση: Περίοδος στην ιστορία του δυτικού πολιτισμού
που χρονικά βρίσκεται μετά το Mεσαίωνα, χαρακτηρίζεται από
την ανάπτυξη των τεχνών, των γραμμάτων και των επιστημών
και διαπνέεται από το πνεύμα της ελληνικής και ρωμαϊκής
αρχαιότητας.
(βιολ.) η αναπλήρωση τμημάτων ενός
οργανισμού που έχουν υποστεί φθορά ή
ακρωτηριασμό.
Λεξικό Τριανταφυλλίδη]

5. Η Αναγέννηση (ιταλικά: Rinascimento, από τα συνθετικά ri-
«ξανά» και nascere «γεννιέμαι», γαλλικά: Renaissance) ήταν
πολιτιστικό κίνημα που τοποθετείται προσεγγιστικά
ανάμεσα στο 14ο και το 17ο αιώνα, και ξεκίνησε
στην Ιταλία κατά τον ύστερο Μεσαίωνα, από όπου και
εξαπλώθηκε στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Ο ορισμός της ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑΣ

6. Η Αναγέννηση στις άλλες γλώσσες
 Αγγλικά – Renaissance
 Ρώσικα – Ренессанс
 Γαλλικά – Renaissance
 Γερμανικά –
Renaissance
 Ισπανικά –
Renacimiento
 Ιταλικά – Rinascimento
 Κροατικά – Renesansa
 Ουγγρικά – Reneszánsz
 Σουηδικά – Renässans
 Τούρκικα – Rönesanshttps://translate.google.gr
Ο Φλαμανδός Αντρέα Βεζάλιους (1514 – 1564) υπήρξε ιατρός και
καθηγητής της ανατομίας, καθώς και συγγραφέας βιβλίων που
άσκησαν μεγάλη επιρροή στον επιστημονικό του τομέα.

7. Η συμβολή της Αναγέννησης στην εξέλιξη της ευρωπαϊκής
ιδέας
Ενίσχυσε τους δεσμούς της αλληλεγγύης
Ενίσχυσε την αίσθηση μιας κοινής πολιτισμικής
ταυτότητας, που ένωνε τα ανώτερα κοινωνικά
στρώματα,
Αυτά τα κοινωνικά στρώματα
ανατρέχουν στην κοινή
ελληνική και ρωμαϊκή
κληρονομιά
Πορτραίτο του αστρονόμου και φυσικομαθηματικού
Γαλιλαίου Γαλιλέι (1564 - 1642), έργο του Οττάβιο Λεόνι

8. Είναι η απόπειρα αυτή εύστοχη;
Όχι!
Αρνιέται το άμεσο ευρωπαϊκό παρελθόν
Αναζητά πρότυπα στην αρχαιότητα.
Συνεπώς
Ο Ευρωπαίος του 15ου
αιώνα
Ευρωπαίος της παπικής
Εκκλησίας
Η Χίλντεγκαρντ του Μπίνγκεν (1098 –
1179), Γερμανίδα συγγραφέας, μουσικός και
φιλόσοφος. Αν και προηγήθηκε της
Αναγέννησης, ενσάρκωνε ιδανικά το ιδεώδες
του «Καθολικού Ανθρώπου» και μετά το
θάνατό της αναγνωρίστηκε ως Αγία.

9. Humanitas ή studia humanitas
Η εκπαίδευση που βασιζόταν
στη μελέτη
της ελληνικής και
της λατινικής γραμματείας
δηλαδή
της λογικής και της
ρητορικής
Επομένως
στα υψηλότερα δημιουργήματα
της
ανθρώπινης σκέψης
Προσωπογραφία του Λαυρέντιου του Μεγαλοπρεπούς,
ισχυρού άνδρα της Φλωρεντίας και προστάτη των τεχνών,
από τον Τζόρτζιο Βαζάρι 16ος αιώνας,Ουφίτσι, Φλωρεντία

10. Οι μορφωμένοι άνθρωποι της Αναγέννησης
Γνωρίζουν ελληνικά και
λατινικά
Ζουν μακριά ο ένας από τον άλλον αλλά
Αναγνωρίζονται μεταξύ τους
Θεωρούν ότι ανήκουν σε μια ενιαία
Κοινότητα,
Την Πολιτεία των Γραμμάτων
Επιδιώκουν να δημιουργήσουν έναν νέο
τύπο πολιτισμού και ανθρώπου
Homo Universalis = Καθολικός
Άνθρωπος
Έπαψε να υπάρχει η έννοια της
Χριστιανικής Κοινοπολιτείας
Προέρχονται από τις πλούσιες
και ισχυρές κοινωνικές
ομάδες
Leonardo-Da-Vinci
Nikolaus_Kopernikus

11. Ο Νέος Άνθρωπος
1. Προσωπικότητα
ανεξάρτητη και αυτόνομη
2. Σκέφτεται η ίδια για τον
εαυτό της
3. Καθορίζει μόνη της τη
συμπεριφορά της
4. Φορέας κριτικού
πνεύματος
5. Κρίνει αυτόβουλα τον
εαυτό της και τον κόσμο
γύρω της
6. Homo Universalis =
Καθολικός Άνθρωπος
1. Αισθανόταν τον εαυτό του ένα
ον αμαρτωλό
2. Έπρεπε να μεριμνά διαρκώς για
τη σωτηρία της ψυχή του
3. Η ζωή ρυθμίζεται από
χριστιανικές τελετές και γιορτές
4. Το έντονο θρησκευτικό
συναίσθημα επηρεάζει όλες τις
πτυχές της ζωής του
5. Έλλειψη μόρφωσης , πίστη σε
δεισιδαιμονίες και προλήψεις
που αντιμετωπίζει με τη χρήση
μαγείας.
6. Απαισιοδοξία
Ο άνθρωπος του
Μεσαίωνα
Η Αναγέννηση «η μήτρα του
ευρωπαϊκού νου»

12. Αφετηρία
ΙΤΑΛΙΑ
Φανερή η συγγένεια με την κλασική ελληνική και
ρωμαϊκή παράδοση
Μνημεία που θυμίζουν το παρελθόν
Οργανωμένη σε πόλεις- κράτη που
θυμίζουν την αρχαία Ελλάδα
Ιδεολογία των ιταλικών αστικών
δημοκρατιών από τον 12ο αιώνα

13. Το παράδειγμα της Φλωρεντίας 15ος αιώνας
Διαμάχη με το αριστοκρατικό
Μιλάνο
Η άρχουσα τάξη της
Φλωρεντίας νιώθει να
ταυτίζεται με την ελευθερία
της δημοκρατίας της
αρχαίας Ρώμης

14. Τελικά ποιους αφορούσε η Αναγέννηση ;
Ανθρωπιστές λόγιοι
Μέλη αστικών
ολιγαρχιών
Καλλιτέχνες από
πόλεις

15. Ποιους δεν αφορούσε;
1.Φτωχούς
2.Αγρότες
3.Γυναίκες
Πίνακες: Πέτερ Μπρέγκελ ο πρεσβύτερος

16. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Οι Ευρωπαίοι της Αναγέννησης:
2. Ο έντυπος λόγος
Αν η Σίλικον Βάλεϊ της τυπογραφίας ήταν
η Βενετία, όπως γράφει η Τζένιφερ
Σούσλερστους «New York Times», τότε ο
Μανούτιος ήταν ο Στιβ Τζομπς ή ο Μπιλ
Γκέιτς της:
Πήρε το αρχικά δύσχρηστο προϊόν και το
κατέστησε κτήμα περισσότερων.
Επινόησε μια καινοτομία αιώνων - το
μικρό φορητό βιβλίο.
Σε αντίθεση με τα folio, oγκώδη
αριστουργήματα ασήκωτα χωρίς
αναλόγιο, τα libelli portabiles σε σχήμα
8ο στα οποία πρώτος τύπωσε ο
Μανούτιος Αριστοτέλη, Θουκυδίδη,
Ηρόδοτο και άλλους κλασικούς, έφεραν
την αρχαιοελληνική σκέψη στα χέρια
όσων είχαν τα αντίστοιχα, μάλλον παχιά,
βαλάντια

17. Άλδος Μανούτιος (λατ. Aldus Pius Manutius, ιταλ. Aldo
Manuzio,1449 – 6 Φεβρουαρίου 1515)
Αξιοσημείωτη είναι η συνεισφορά
του στην τυπογραφία με την
επινόηση των πλάγιων
γραμματοσειρών, την καθιέρωση
της άνω τελείας στιγμής
(semicolon), καθώς και τη μαζική
παραγωγή δερματόδετων βιβλίων
τσέπης σε προσιτές τιμές.
Πέθανε φτωχός, έχοντας αφήσει
στην ανθρωπότητα ένα τεράστιο
έργο ελληνικής φιλολογίας.

18. Η συνεισφορά της τυπογραφίας στη διάδοση της
Αναγέννησης
Οι νέες αντιλήψεις έγιναν κτήμα
ενός ευρύτερου κοινωνικού
σώματος
Επιταχύνθηκε η διάδοση των
ιδεών και της αισθητικής της
Αναγέννησης
Ώθησε στην αναβίωση της αρχαιότητας , με
την έκδοση των έργων των κλασικών
συγγραφέων.
Η Αναγέννηση και η Μεταρρύθμιση αποδείχθηκαν
διαρκέστερες από τις μαζικές αιρέσεις και
πολιτισμικές αναφλέξεις του Μεσαίωνα.
Λειψία γερμ. Leipzig

19. Αποδείξεις
Τυπογραφεία σε
περισσότερες από 200
πόλεις της Ευρώπης
Δημοφιλείς βιβλιαγορές :
Λειψία, Φραγκφούρτη, Λυών
Νεαροί αριστοκράτες
απεικονίζονται να κρατούν κομψά
βιβλία σπουδαίων συγγραφέων
Το βιβλίο γίνεται «μόδα» αλλά και πολύτιμο
αγαθό .
1522 : Η γερμανόφωνη έκδοση της Βίβλου
πούλησε 3,000 αντίτυπα και πάνω από 1. εκ. κατά
τη διάρκεια της ΜεταρρύθμισηςΛυών

20. Giuseppe Arcimboldo || The Librarian
Ο Σουρρεαλισμός στην Αναγέννηση! 
Man with a Book, 1525Parmigianino

21. Portrait of a young man with book c.1538
Agnolo Bronzino
Portrait of a girl with book

22. A monk with a book ,c.1550Man holding bookRogier van der Weyden Titian,

23. Albrecht Durer
Lectern with books
Two Hands Holding A Pair Of
Books

24. 3.H αναγεννησιακή παιδεία
Ουμανιστές
Στη μετάδοση της
γνώσης
αντικατέστησαν
τους μοναχούς
Η μετάδοση της
γνώσης ξεκινάει
από τα σχολεία
και την
εκπαίδευση
Επιδίδονταν
στην σωματική
πνευματική
καλλιέργεια
Δίδασκαν τους νέους ελληνικά,
λατινικά ΚΑΙ γυμναστική

25. Πνευματική δραστηριότητα
 Ιδρύονται Πανεπιστήμια σε Φλωρεντία, Πίζα , Πάδοβα
 Καθηγητές :
Βησσαρίων
Γεώργιος Τραπεζούντιος
Πλήθων Γεμιστός
Μιχαήλ Χρυσολωράς

26. χειρόγραφα
Επιστήμες
άνθηση
• Αντιγράφηκαν
εκδόθηκαν
• Αποτελούν τη βάση
των αναγεννησιακών
βιβλιοθηκών
• Αναπτύχθηκαν οι
φυσικές επιστήμες
• Φυσική Φιλοσοφία
εποχής
• μαθηματικά
• αστρονομία
• ιατρική

27. Η εκπαίδευση
Βασική προτεραιότητα της ουμανιστικής παιδείας
Προωθήθηκε η
επέκταση της
εκπαίδευσης
στα κορίτσια
(καγκελάριος
Μπρούνι)
15ος και 16ος
αιώνες
«έκρηξη»
ίδρυσης
πανεπιστημίων
και σχολείων
Αυξήθηκαν :
Μαθητές
φοιτητές
δάσκαλοι
εκδότες
βιβλιοπώλες
βιβλιοθηκάριοι
επιμελητές εκδόσεων
μεταφραστές

28. Πρότυπα καλλιτεχνών και συγγραφέων
Μιμούνται αλλά δεν
«πιθηκίζουν» τα αρχαία πρότυπα
Πιστοί στο πνεύμα των μεγάλων
συγγραφέων και καλλιτεχνών
της ελληνικής ρωμαϊκής
αρχαιότητας
Τρέφουν πάθος για την κλασική
αρχαιότητα και μίσος για το
άμεσο παρελθόν τους, τον
«βάρβαρο» Μεσαίωνα

29. ΠΛΑΤΩΝΑΣ
Επίκεντρο της
αναγεννησιακής
σκέψης
Μόνιμη πηγή
αναφοράς των
ουμανιστών
«στοχαστική ζωή»
Επιδίωξη και πηγή
έμπνευσης των
ουμανιστών
Η Σχολή των Αθηνών (Ραφαήλ), 1510-1511, Βατικανό

30. 4.Αναγέννηση και Χριστιανισμός
 Οι σχέσεις του Ουμανισμού με τον χριστιανισμό
εκφράζονται μέσα από το έργο του Έρασμου (Desiderius)
Επιστροφή του χριστιανισμού
στις ρίζες του
Αποκάθαρση του
χριστιανικού δόγματος από
τις παραμορφώσεις των
Γραφών
Εξοικείωση με τον αληθινό
λόγο του Θεού
Hans Holbein the Younger, Desiderius

31. Επιτέθηκε στον τρόπο που η
Καθολική Εκκλησία ασκούσε
την πνευματική ηγεμονία της
Επισήμανε τις πολλαπλές
καταχρήσεις της
εξουσίας
Επιδίωκε θρησκευτική
μεταρρύθμιση στο πλαίσιο
μαις ενιαίας Εκκλησίας (σε
αντίθεση με Λούθηρο)

32. Αποφθέγματα Εράσμου
 Οι άνθρωποι δε γεννιούνται. Γίνονται
 Τα κακά νέα ταξιδεύουν γρήγορα.
 Όταν παίρνω λίγα λεφτά, αγοράζω ελληνικά βιβλία. Και αν
περισσέψει τίποτα, αγοράζω τρόφιμα και ρούχα.
 Αν συνέχεια σκέφτεσαι τι θέλεις να κάνεις και τι ελπίζεις να
συμβεί, δεν θα το κάνεις και δεν θα συμβεί.
 Ο μεγάλος πλούτος δεν μπορεί να αποκτηθεί και να
διατηρηθεί από ανθρώπους χωρίς αμαρτίες.
 Ο πόλεμος είναι η πιο σκοτεινή αχρειότητα για την οποία
είναι ικανή η ανθρώπινη φύση.
 Ο Λούθηρος ήταν ένοχος για δύο μεγάλα εγκλήματα:
Χτύπησε τον Πάπα στην κορώνα του και τους καλογερους
στην κοιλιά τους.

33. Desiderius Erasmus of Rotterdam, 1526
Albrecht Durer
Erasmo De Rotterdam, 1520