Seminar Sessions 1 & 2 in National Library of Greece on Copyright and Openness

Π6_1: Περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας στην ΕΒΕ
Δρ. Μαρίνος Παπαδόπουλος
Δικηγόρος
Dr. Marinos Papadopoulos | ΕΒΕ, 26.Μαΐου 2017Dr. Marinos Papadopoulos | ΕΒΕ, ΚΠΙΣΝ: 26 Μαΐου 2017

Ψηφιακή προστασία της Πνευματικής Ιδιοκτησίας
 Συμφωνία για τα Δικαιώματα Διανοητικής Ιδιοκτησίας στον Τομέα του
Εμπορίου (1994).
 Εμπορικός Νόμος ΗΠΑ, Κεφάλαιο 301.
 Συνθήκες Internet 1996 του Παγκόμσιο Οργανισμού Διανοητικής
Ιδιοκτησίας (WIPO)
 Οδηγία 2001/29 ΕΚ.
 Οδηγία 2004/48 ΕΚ.
 Υπέρμετρη αυστηρότητα και ποινικοποίηση της έννομης προστασίας
της πνευματικής ιδιοκτησίας.
 Απόλυτος και αποκλειστικός χαρακτήρας, αλλά και ευρύ περιεχόμενο
δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.
 Εξαντλητικός και κλειστός κατάλογος εξαιρέσεων και περιορισμών.

Διεθνείς Συμβάσεις για την προστασία της Πνευματικής Ιδιοκτησίας
1. Διεθνής Σύμβαση Βέρνης (ν.100/1975 ΦΕΚ Α’ 162/1975),
2. Παγκόσμια Σύμβαση Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ν.δ.4254/1962 ΦΕΚ
Α’ 166/1962)
3. Διεθνής Σύμβαση Ρώμης (ν.2054/1992 ΦΕΚ A’ 104/1992),
4. Διεθνής Σύμβαση της Γενεύης (ν.2148/1993 ΦΕΚ Α’ 96/1993),
5. Διεθνής Συμφωνία των Βρυξελλών (ν.1944/1991 ΦΕΚ Α’ 56/1991),
6. Συμφωνία TRIPS (ν.2290/1995 ΦΕΚ Α’ 28/1995),
7. Συνθήκες Internet του Παγκόσμιου Οργανισμού Διανοητικής
Ιδιοκτησίας (WIPO) (ν.3183/2003 ΦΕΚ Α’ 227/2003· ν.3184/2003 ΦΕΚ
Α’ 228/2003),
8. Διεθνής Σύμβαση του Μαρακές (27 Ιουνίου 2013).
Σχετικό ενδιαφέρον έχουν επίσης,
 Διεθνής Σύμβαση UNESCO για την προστασία της άυλης
πολιτιστικής κληρονομιάς του 2003 (ν.3521/2006 ΦΕΚ Α’ 275/2006)
και
 Διεθνής Σύμβαση UNESCO για την προστασία και την προώθηση της
πολυμορφίας των πολιτιστικών εκφράσεων (ν.3520/2006 ΦΕΚ Α’
274/2006).

Κοινοτικό Κεκτημένο για την προστασία της Πνευματικής Ιδιοκτησίας
1. Οδηγία 1991/250/ΕΟΚ για τη νομική προστασία των προγραμμάτων
ηλεκτρονικών υπολογιστών.
2. Οδηγία 1992/100/ΕΟΚ σχετικά με το δικαίωμα εκμίσθωσης, το
δικαίωμα δανεισμού και ορισμένα δικαιώματα συγγενικά προς την
πνευματική ιδιοκτησία στον τομέα των προϊόντων της διανοίας
(κωδικοποίηση με Οδηγία 2006/115).
3. Οδηγία 1993/83/ΕΟΚ περί συντονισμού ορισμένων κανόνων όσον
αφορά το δικαίωμα του δημιουργού και τα συγγενικά δικαιώματα που
εφαρμόζονται στις δορυφορικές ραδιοτηλεοπτικές μεταδόσεις και την
καλωδιακή αναμετάδοση.
4. Οδηγία 1993/98/ΕΟΚ περί εναρμονίσεως της διάρκειας προστασίας
του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας και ορισμένων συγγενών
δικαιωμάτων (κωδικοποίηση με Οδηγία 2006/116).
5. Οδηγία 1996/9/ΕΟΚ για τη νομική προστασία των βάσεων
δεδομένων.
6. Οδηγία 2001/29/ΕΚ για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του
δικαιώματος του δημιουργού και των συγγενικών δικαιωμάτων στην
κοινωνία των πληροφοριών.
7. Οδηγία 2001/84/ΕΚ σχετικά με το δικαίωμα παρακολούθησης υπέρ
του δημιουργού ενός πρωτοτύπου έργου τέχνης.
8. Οδηγία 2004/48/ΕΚ σχετικά με την επιβολή των δικαιωμάτων
διανοητικής ιδιοκτησίας.
Dr. Marinos Papadopoulos | ΕΒΕ, ΚΠΙΣΝ: 26 Μαΐου 2017

9. Οδηγία 2006/115/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του
Συμβουλίου της 12ης Δεκεμβρίου 2006 σχετικά με το δικαίωμα
εκμίσθωσης, το δικαίωμα δανεισμού και ορισμένα δικαιώματα συγγενικά
προς την πνευματική ιδιοκτησία στον τομέα των προϊόντων της διανοίας
(κωδικοποίηση).
Συμβουλίου της 12ης Δεκεμβρίου 2006 για τη διάρκεια προστασίας του
δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας και ορισμένων συγγενικών
δικαιωμάτων.
Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 2007, για την τροποποίηση της
Οδηγίας 89/552/ΕΟΚ για το συντονισμό ορισμένων νομοθετικών,
κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των Κρατών - Μελών σχετικά με
την άσκηση τηλεοπτικών δραστηριοτήτων.
Συμβουλίου της 23ης Απριλίου 2009 για τη νομική προστασία των
προγραμμάτων ηλεκτρονικών υπολογιστών.
13. Οδηγία 2011/77/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του
Συμβουλίου της 27ης Σεπτεμβρίου 2011 για τροποποίηση της Οδηγίας
2006/116/ΕΚ για τη διάρκεια προστασίας του δικαιώματος πνευματικής
ιδιοκτησίας και ορισμένων συγγενικών δικαιωμάτων.

Συμβουλίου της 25ης Οκτωβρίου 2012 σχετικά με ορισμένες
επιτρεπόμενες χρήσεις ορφανών έργων (κείμενο που παρουσιάζει
ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ).
Συμβουλίου της 26ης Φεβρουαρίου 2014 για τη συλλογική διαχείριση
δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων
καθώς και τη χορήγηση πολυεδαφικών αδειών για επιγραμμικές χρήσεις
μουσικών έργων στην εσωτερική αγορά.

 Σε επίπεδο «κοινοτικού κεκτημένου» ενδιαφέρον για τη σκοπούμενη
δραστηριότητα της ΕΒΕ με το ψηφιακό αποθετήριό της ανοικτής
πρόσβασης έχουν οι Συστάσεις:
1. Σύσταση της Επιτροπής της 18ης Μαΐου 2005 σχετικά με τη
συλλογική διασυνοριακή διαχείριση των δικαιωμάτων πνευματικής
ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων για τις νόμιμες
επιγραμμικές (online) μουσικές υπηρεσίες.
2. Σύσταση της Επιτροπής της 24ης Αυγούστου 2006 για την
ψηφιακοποίηση και την επιγραμμική προσβασιμότητα πολιτιστικού
υλικού και για την ψηφιακή διαφύλαξη.
3. Σύσταση CM/Rec(2008)6 της Επιτροπής των Υπουργών στα κράτη
μέλη για τα μέτρα προώθησης του σεβασμού της ελευθερίας της
έκφρασης και της πληροφορίας αναφορικά με τα φίλτρα στο διαδίκτυο.
4. Σύσταση C(2012)4890 τελικό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την
πρόσβαση και διατήρηση της επιστημονικής πληροφορίας.
5. Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 27ης Φεβρουαρίου
2014 σχετικά με τα τέλη για αντίγραφα ιδιωτικής χρήσης
(2013/2114(INI)).

Εθνική Νομοθεσία για την προστασία της Πνευματικής Ιδιοκτησίας
 Η ισχύουσα νομοθεσία για την πνευματική ιδιοκτησία και τα
συγγενικά δικαιώματα βασίζεται στο ν.2121/1993 (ΦΕΚ Α’ 25/1993)
όπως έχει μεταγενέστερα τροποποιηθεί.

Περιουσιακό & Ηθικό δικαίωμα της Πνευματικής Ιδιοκτησίας
1. Περιουσιακό δικαίωμα (άρ.3)
2. Ηθικό δικαίωμα (άρ.4)
 Σημαντικότερες εξουσίες περιουσιακού δικαιώματος:
1. Αναπαραγωγής (άρ.3§1α)
2. Διανομής (άρ.3§1δ)
3. Παρουσίασης/Διάθεσης στο κοινό (άρ.3§1η)
4. Μετάφρασης, διασκευής, προσαρμογής, ή μετατροπής (άρ.3§1β, γ)
5. Εκμίσθωσης & Δημόσιου Δανεισμού (άρ.3§1ε)
6. Δημόσιας εκτέλεσης (άρ.3§1στ)
7. Μετάδοσης & αναμετάδοσης (άρ.3§1ζ)
8. Εισαγωγής αντιτύπων (άρ.3§1θ)
 Σημαντικότερες εξουσίες ηθικού δικαιώματος:
1. Δημοσίευσης (άρ.4§1α)
2. Αναγνώρισης πατρότητας (άρ.4§1β)
3. Ακεραιότητας (άρ.4§1γ)
4. Προσπέλασης (άρ.4§1δ)
5. Μετάνοιας/Υπαναχώρησης (άρ.4§1ε)

Ο Δημιουργός… is the King
 Στο νομικό πλαίσιο της πνευματικής ιδιοκτησίας ό,τι δεν επιτρέπεται
ειδικά, ορισμένα και ρητά ως περιορισμός ή εξαίρεση από το απόλυτο και
αποκλειστικό δικαίωμα του δημιουργού απαγορεύεται!
 Η πνευματική ιδιοκτησία είναι απόλυτο και αποκλειστικό δικαίωμα
υπέρ του δημιουργού.

Περιορισμοί του Περιουσιακού Δικαιώματος στον ν.2121/1993
 Αναπαραγωγή για ιδιωτική χρήση (άρ.18)
 Παράθεση αποσπασμάτων (άρ.19)
 αναπαραγωγή για σκοπούς εκπαιδευτικούς (άρ.20§§1,2) και
διδασκαλία (άρ.21)
 Αναπαραγωγή από βιβλιοθήκες και αρχεία (άρ.22)
 Αναπαραγωγή κινηματογραφικών ταινιών με σκοπό τη διατήρησή τους
στο Εθνικό Κινηματογραφικό Αρχείο (άρ.23)
 Αναπαραγωγή για δικαστικούς ή διοικητικούς σκοπούς (άρ.24)
 Χρήση για λόγους ενημέρωσης (άρ.25)
 Αναπαραγωγή ορισμένων έργων που βρίσκονται σε δημόσιο χώρο
(άρ.26)
 Δημόσια εκτέλεση σε ειδικές περιστάσεις (άρ.27)
 Παρουσίαση στο κοινό και αναπαραγωγή έργων των εικαστικών τεχνών
(άρ.28).

Ο τεχνολογικός περιορισμός του άρ.28Β στον ν.2121/1993
 Εξαιρούνται από το δικαίωμα απαγόρευσης της αναπαραγωγής του
έργου οι προσωρινές πράξεις αναπαραγωγής οι οποίες είναι μεταβατικές
ή παρεπόμενες και οι οποίες αποτελούν αναπόσπαστο και ουσιώδες
τμήμα μιας τεχνολογικής μεθόδου…
 Προσωρινές +
 Μεταβατικές ή Παρεπόμενες +
 Αναπόσπαστο και ουσιώδες τμήμα μιας τεχνολογικής μεθόδου +
 Εξυπηρετούν σκοπούς που αναφέρονται στο άρ.28Β, δηλαδή:
 (α) την εντός δικτύου μετάδοση μεταξύ τρίτων μέσω διακομιστή
(server) ή
 (β) τη νόμιμη χρήση ενός έργου ή άλλου προστατευόμενου
αντικειμένου.

Το τεστ των τριών σταδίων του άρ.28Γ στον ν.2121/1993
 Όλοι οι περιορισμοί υπόκεινται στο τεστ των τριών σταδίων,
εφαρμόζονται δηλαδή σε ορισμένες ειδικές περιπτώσεις οι οποίες δεν
αντίκεινται στην κανονική εκμετάλλευση του έργου ή άλλου
προστατευμένου αντικειμένου και δεν θίγουν αδικαιολόγητα τα έννομα
συμφέρονται του δημιουργού.
 Οι προβλεπόμενοι στην εθνική νομοθεσία περιορισμοί, εφαρμόζονται
μόνο σε ορισμένες ειδικές περιπτώσεις, οι οποίες δεν αντίκεινται:
1. στην κανονική εκμετάλλευση του έργου (1st step)
2. ή άλλων προστατευόμενων αντικειμένων (2nd step)
3. και δεν θίγουν αδικαιολόγητα τα έννομα συμφέροντα του δημιουργού
(3rd step).
 Πρόκειται για τη γενική ρήτρα εφαρμογής—δηλαδή, για κανόνα που
έχει εφαρμογή επί όλων των νόμιμων περιορισμών και εξαιρέσεων επί των
εξουσιών του περιουσιακού δικαιώματος και απευθύνεται, όχι μόνο στο
νομοθέτη, αλλά και στο δικαστή ο οποίος καλείται σε κάθε περίπτωση
υπόθεσης ενώπιόν του να κρίνει αν πρόκειται ή όχι για περιορισμό που
επιτρέπεται με βάση το τεστ των τριών σταδίων.

Νόμιμοι περιορισμοί και εξαιρέσεις υπέρ των βιβλιοθηκών διεθνώς
 Οι πλέον συνήθεις διεθνώς εξαιρέσεις και νόμιμοι περιορισμοί
αφορούν σε:
1. Αναπαραγωγή έργων
i. για αναγνώστες, ερευνητές και χρήστες των βιβλιοθηκών,
ii. για σκοπό διατήρησης,
iii. για σκοπό αντικατάστασης φθαρμένων,
iv. για παροχή αντιτύπου σε άλλη βιβλιοθήκη ή αποθετήριο,
2. Παρουσίαση/Διάθεση στο κοινό επιγραμμικά μέσω ενδοδικτύου στις
εγκαταστάσεις της βιβλιοθήκης ή αποθετηρίου.
3. Παράκαμψη των τεχνολογικών μέτρων προστασίας.

Αναπαραγωγή έργων από βιβλιοθήκες & αρχεία (άρ.22, ν.2121/1993)
 Το αρ.22 του ν.2121/1993 αφορά αποκλειστικά σε:
1. αναπαραγωγή ενός πρόσθετου αντιτύπου
2. από μη κερδοσκοπικές βιβλιοθήκες ή αρχεία
3. που έχουν αντίτυπο του έργου στη μόνιμη συλλογή τους
4. για να διατηρήσουν ή να μεταβιβάσουν σε άλλη μη κερδοσκοπική
βιβλιοθήκη ή αρχείο το αντίτυπο αυτό
5. εφόσον είναι αδύνατη η προμήθεια ενός τέτοιου αντιτύπου από την
αγορά σε σύντομο χρόνο και με εύλογους όρους
 Εφόσον πληρούνται οι παραπάνω προϋποθέσεις, η αναπαραγωγή του
άρ.22 του ν.2121/1993:
1. Μπορεί να γίνει με οποιονδήποτε τρόπο (π.χ. αναλογικό, ψηφιακό,
φωτογράφηση, μικροφωτογράφηση κλπ).
2. Δεν απαιτείται η προηγούμενη άδεια των δημιουργών ή δικαιούχων.
3. Η αναπαραγωγή αυτή μπορεί να γίνει για μόνο ένα αντίγραφο ανά
σκοπό επιτρεπόμενης αναπαραγωγής.
4. Το αναπαραγόμενο έργο πρέπει απαραίτητα να ανήκει στη μόνιμη
συλλογή της ΕΒΕ.
 Το άρ.22 δεν καλύπτει περιπτώσεις χρήσης έργων επιγραμμικά!

Αναπαραγωγή έργων από βιβλιοθήκες & αρχεία (COM(2016)593)
→ Πρόταση COM(2016)593 final με τίτλο «Για τα δικαιώματα
πνευματικής ιδιοκτησίας στην ψηφιακή ενιαία αγορά» (14/9/2016)
 δικαίωμα αναπαραγωγής και εξόρυξης δεδομένων και κειμένων για
σκοπό ερευνητικό (άρ.3)
 δικαίωμα ψηφιακής χρήσης/αναπαραγωγής έργων για σκοπό
εκπαιδευτικό με περιορισμό σε μη εμπορικές χρήσεις (άρ.4)
 δικαίωμα αναπαραγωγής έργου σε οποιονδήποτε μορφότυπο για
σκοπό διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς υπό την προϋπόθεση
ότι το έργο βρίσκεται στη μόνιμη συλλογή του φορέα διατήρησης
πολιτιστικής κληρονομιάς (άρ.5)
 δικαίωμα της σύναψης/παροχής μη αποκλειστικής αδείας για την
εκχώρηση δικαιώματος αναπαραγωγής με ψηφιοποίηση, διανομής,
παρουσίασης/διάθεσης στο κοινό των έργων που είναι εκτός εμπορικής
διαθεσιμότητας και τελούν στη μόνιμη συλλογή του φορέα που τα κατέχει
(άρ.7)
 η αδειοδότηση του άρ.7 θα επιτρέπει τη διασυνοριακή χρήση του
αδειοδοτούμενου έργου (άρ.8)
 δικαίωμα προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας των εκδοτών
εφημερίδων κι εντύπων δημοσιογραφικής φύσης περιοδικής έκδοσης
(π.χ. εφημερίδες, περιοδικά κλπ) που έχουν ενημερωτικό χαρακτήρα
γενικών ειδήσεων ή ειδήσεων ειδικού ενδιαφέροντος (άρ.11)

Αναπαραγωγή έργων από βιβλιοθήκες & αρχεία (COM(2016)593)
→ Πρόταση COM(2016)593 final με τίτλο «Για τα δικαιώματα
πνευματικής ιδιοκτησίας στην ψηφιακή ενιαία αγορά» (14/9/2016)
 δικαίωμα του εκδότη να απαιτήσει μέρος της αποζημίωσης ή εύλογης
αμοιβής που έλαβε δημιουργός για χρήσεις του έργου του/της που
έγιναν υπόψη νόμιμων περιορισμών ή εξαιρέσεων από το περιουσιακό
δικαίωμα της πνευματικής ιδιοκτησίας (άρ. 12)
 υποχρέωση των παρόχων υπηρεσιών διαδικτύου (κοινωνίας της
πληροφορίας) να λαμβάνουν μέτρα σε συνεννόηση με δικαιούχους
πνευματικής ιδιοκτησίας για την προστασία των διακινούμενων έργων
πνευματικής ιδιοκτησίας μέσω των τηλεπικοινωνιακών δικτύων τους
(άρ.13)
 η παροχή επαρκών και κατάλληλων πληροφοριών για χρήσεις έργων
μέσω τηλεπικοινωνιακών δικτύων (άρ.14)
 η επίλυση διαφορών από φορείς ανεξάρτητους αναφορικά με την
υποχρέωση παροχής πληροφοριών (άρ.16)
 νόμιμοι περιορισμοί και εξαιρέσεις για τις βάσεις δεδομένων ανάλογοι
με τις προβλέψεις των άρ.3 και 4 της πρότασης αυτής (άρ.17).

Αναπαραγωγή έργων για εκπαιδευτικό σκοπό (άρ.20, ν.2121/1993)
 Η έντυπη αναπαραγωγή σχολικών βιβλίων και ανθολογιών επιτρέπεται
υπόψη της διάταξης του άρ.20§§1 & 2 του ν.2121/1993 όπως αυτή
διευρύνθηκε με το άρ.22 του ν.3328/2005.
1. Αναπαραγωγή εκπαιδευτικών βιβλίων διδασκαλίας πρωτοβάθμιας ή
δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης
2. Εγκεκριμένα βιβλία από το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας &
Θρησκευμάτων ή άλλο αρμόδιο Υπουργείο
3. Έργα λόγου, εικαστικά έργα, φωτογραφίες, κλπ νόμιμα δημοσιευμένα
4. Αποτελούν μικρό τμήμα της συνολικής δημιουργίας του συγγραφέα
 Το άρ.20§1 του ν.2121/1993 αναφέρεται μόνο στην έντυπη
αναπαραγωγή.
 Το άρ.20§1 του ν.2121/1993 δεν μπορεί να αξιοποιηθεί στην
περίπτωση του εκπαιδευτικού υλικού που αφορά στην τριτοβάθμια
εκπαίδευση.
 Το άρ.20§1 του ν.2121/1993 δεν μπορεί να αξιοποιηθεί για
εκπαιδευτικό υλικό που δεν περιλαμβάνεται στο επίσημο αναλυτικό
πρόγραμμα (βλ. ν.1566/1985).

Το κίνημα της ανοικτής πρόσβασης
 Το κίνημα της ανοιχτής πρόσβασης διαμορφώθηκε από μια σειρά
διεθνών πρωτοβουλιών και διακηρύξεων:
1. Budapest Open Access Initiative (2002)
2. Bethesda Statement on Open Access Publishing (2003)
3. Berlin Declaration on Open Access to knowledge in the Sciences
and Humanities (2003)
4. Brisbane Declaration on Open Access (September 2008)
Dr. Marinos Papadopoulos | ΕΒΕ, 26.Μαΐου 2017Dr. Marinos Papadopoulos | ΕΒΕ, ΚΠΙΣΝ: 30 Ιουνίου 2017

Ανοικτότητα σε επιστημονικά έργα και ερευνητικά αποτελέσματα
 Ελεύθερη διάθεση επιστημονικών έργων και αποτελεσμάτων ερευνών,
ιδίως αυτών που χρηματοδοτούνται από δημόσιους πόρους.
 Κατάθεση του επιστημονικού περιεχομένου σε ανοικτά αποθετήρια με
υποχρέωση αναφοράς στο δημιουργό.
 Έκδοση ηλεκτρονικών περιοδικών.
 Δημιουργία ενός «δημόσιου τομέα» με έργα επιστημονικά και
ερευνητικά αποτελέσματα

Ελεύθερα έργα
 Ως «Ελεύθερα έργα» (Free Cultural Works) ορίζονται τα έργα στα
οποία ο δημιουργός επιτρέπει/εκχωρεί τις εξής ελευθερίες:
1. Ελευθερία χρήσης του έργου.
2. Ελευθερία μελέτης του έργου και εφαρμογής της γνώσης που
παράγεται εκ του περιεχομένου του έργου.
3. Ελευθερία δημιουργίας και διανομής αντιγράφων του έργου.
4. Ελευθερία δημιουργίας και διανομής παραγώγων έργων, δηλαδή
τροποποιήσεων εκ του έργου.
 Ο ορισμός των Ελεύθερων Έργων είναι δημιούργημα εκπορευόμενο
από το βιβλίο του Καθηγητή Lawrence Lessig «Free Culture» (2003) αλλά
και από τις αρχές που διέπουν το λογισμικό ανοικτού κώδικα όπως αυτές
έχουν προσδιοριστεί από το Free Software Foundation που ίδρυσε ο
Richard Stallman.
 Έργα που έχουν διατεθεί με άδεια ή ή άλλη
ανάλογη άδεια.
 Έργα που τελούν στο Δημόσιο Τομέα—Public Domain—δηλαδή έργα
στα οποία δεν υφίστανται λόγω παρόδου χρόνου ισχύος ή παραίτησης του
δικαιούχου αυτών δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας.

Οι άδειες ανοικτού περιεχομένου Creative Commons
Επιτρέπουν την ελεύθερη χρήση πέρα από τα όρια των νόμιμων
περιορισμών ως προς την έκταση του περιουσιακού δικαιώματος.
Αναλόγως του τύπου της άδειας, εκχωρούνται οι εξουσίες:
1.Αναπαραγωγής
2.Διανομής
3.Παρουσίασης στο κοινό
4.Μετατροπής
Αποσκοπούν στον επαναπροσδιορισμό των κανόνων της πνευματικής
ιδιοκτησίας και στη δημιουργία ισορροπίας με βάση το status quo του
διαδικτύου.
Παράλληλη συνύπαρξη δύο κατηγοριών αδειών εκμετάλλευσης ή
χρήσης.
1.Οι άδειες που βασίζονται και αναπαράγουν τους κλασικούς κανόνες της
πνευματικής ιδιοκτησίας.
2.Οι άδειες που βασίζονται στους κανόνες των αδειών ανοικτού
περιεχομένου τύπου Creative Commons που αφορούν κυρίως σε έργα
διατιθέμενα μέσω διαδικτύου.

Τα τρία μέρη των αδειών Creative Commons
1.Commons Deed:
Περιληπτική διατύπωση σε απλή γλώσσα του περιεχομένου της άδειας
και των χρήσεων του έργου που επιτρέπονται
 Human-readable format
2.Legal Code:
Πλήρης και αναλυτική διατύπωση των χρήσεων του έργου που η άδεια
επιτρέπει
 Lawyer-readable format
2.Meta-data:
Μετα-δεδομένα (meta-tags και meta-data) τα οποία επιτρέπουν την
αναγνώριση των έργων τα οποία διατίθενται και διαδίδονται υπό τους
όρους και τις προϋποθέσεις των αδειών αυτών.
 Machine-readable format

Οι έξι άδειες Creative Commons

Τα τέσσερα στοιχεία Creative Commons

Infographic των αδειών Creative Commons

Διαδικασία επιλογής της κατάλληλης άδειας Creative Commons
Dr. Marinos Papadopoulos | ΕΒΕ, 26.Μαΐου 2017
https://creativecommons.org/choose/

Ευρύ πεδίο εφαρμογής των αδειών Creative Commons
https://wiki.creativecommons.org/wiki/Case_Studies

Συμβάσεις και Άδειες εκμετάλλευσης έργων στον ν.2121/1993
 Το περιουσιακό δικαίωμα της πνευματικής ιδιοκτησίας μεταβιβάζεται
και ασκείται μέσω συμβάσεων και αδειών εκμετάλλευσης που
προβλέπονται στο άρ.13 του ν.2121/1993.
 Σύμβαση: ο δημιουργός του έργου καταρτίζει έγγραφη συμφωνία με
τις οποία αναθέτει στον αντισυμβαλλόμενο του και αυτός αναλαμβάνει
την υποχρέωση να ασκήσει εξουσίες που απορρέουν από το περιουσιακό
δικαίωμα της πνευματικής ιδιοκτησίας (άρ.13§1).
 Άδεια: ο δημιουργός του έργου επιτρέπει σε κάποιον άλλον την
άσκηση εξουσιών που απορρέουν από το περιουσιακό δικαίωμα της
πνευματικής του ιδιοκτησίας (άρ.13§2).
 Σε περίπτωση αμφιβολίας η σύμβαση ή η άδεια εκμετάλλευσης
θεωρούνται μη αποκλειστικές (άρ.3§4).
 Υπόψη του περιεχομένου τους, αλλά και της εφαρμογής του
ν.2121/1993 οι άδειες Creative Commons είναι μη αποκλειστικές άδειες
εκμετάλλευσης.

Νομοθετική ρύθμιση για άδειες ανοικτού περιεχομένου στην ΕΒΕ;
 Ίσως, πρόωρη.
 Πιθανόν, περιττή.
 Στην ΕΒΕ έχουν εφαρμογή οι διατάξεις του ν.3448/2006 και
ν.4305/2014 που αφορούν στις Οδηγίες 2003/98/ΕΚ και 2013/37/ΕΕ.
 Η Ανοικτότητα στην ΕΒΕ για την πλειοψηφία των τεκμηρίων της
επαφίεται στη βούληση των δημιουργών ή/και δικαιούχων πνευματικής
ιδιοκτησίας.
 Θα μπορούσε να υπάρξει μια ρύθμιση στο νόμο περί ΕΒΕ
καταλληλότερη από τη γενικόλογη πρόβλεψη του άρ.4§4(ζ) του
ν.4452/2017 που προβλέπει ότι ΕΒΕ «διευκολύνει, με κάθε πρόσφορο
μέσο, την πρόσβαση των χρηστών στο διεθνή χώρο της πληροφορίας.»

Το ψηφιακό αποθετήριο της ΕΒΕ
 Ανάδειξη ψηφιοποιημένου περιεχομένου
 Παροχή υπηρεσιών, αναζήτησης, πλοήγησης, πρόσβασης σε τεκμήρια
μέσω προσδιοριστών, κατάθεσης & διαχείρισης τεκμηρίων, αντιστοίχιση
μεταδεδομένων με διεθνή πρότυπα, διάθεση τεκμηρίων σε διαφορετικά
formats κλπ.
 Στην ουσία, το σκοπούμενο ψηφιακό αποθετήριο της ΕΒΕ θα είναι
ένα σύστημα διαχείρισης διασυνδεδεμένων βάσεων δεδομένων που θα
υφίστανται στο πλαίσιο της υιοθέτησης πολιτικής ανοικτής πρόσβασης για
το ψηφιακό αποθετήριο της ΕΒΕ. Δεν είναι απαραίτητο να είναι όλες οι εν
λόγω βάσεις δεδομένων ενταγμένες στην ίδια πολιτική ανοικτής
πρόσβασης. Ίσως, μάλιστα, υπάρχουν και βάσεις δεδομένων της ΕΒΕ για
τις οποίες για ειδικούς λόγους δεν θα ισχύει η πολιτική ανοικτής
πρόσβασης του ψηφιακού της αποθετηρίου.
 Η υιοθέτηση της πολιτικής ανοικτής πρόσβασης για το ψηφιακό
αποθετήριο της ΕΒΕ είναι αντικείμενο απόφασης από το Εφορευτικό
Συμβούλιο της ΕΒΕ με εισήγηση του Γενικού Διευθυντή της.

Το ψηφιακό αποθετήριο της ΕΒΕ
 Να προβλεφθούν στον Εσωτερικό Κανονισμό της ΕΒΕ ειδικές
διατάξεις για την ενίσχυση και υποστήριξη της ανοικτής
πρόσβασης/Ανοικτότητας στο πλαίσιο της αποφασισθείσας πολιτικής
ανοικτής πρόσβασης του ψηφιακού αποθετηρίου της ΕΒΕ.
 Το ψηφιακό αποθετήριο της ΕΒΕ να υποστηρίζει την πολιτική της
αυτοαρχειοθέτησης (Πράσινος Δρόμος ανοικτής πρόσβασης).
 Να αναπτυχθεί το ψηφιακό αποθετήριο της ΕΒΕ σε λογισμικό που
υποστηρίζει πρότυπα διαλειτουργικότητας (OAI-PMH).
 Να μπορεί να συνεργάζεται το ψηφιακό αποθετήριο της ΕΒΕ με τις
εθνικές ηλεκτρονικές υποδομές καθώς και τις Ευρωπαϊκές υποδομές,
όπως είναι το OpenAIRE.
 Να είναι συνεχής η τεχνολογική, επικοινωνιακή, νομική και
διαχειριστική υποστήριξη της πολιτικής Ανοικτότητας του ψηφιακού
αποθετηρίου της ΕΒΕ.

Τα είδη της Ανοικτότητας
για το ψηφιακό αποθετήριο της ΕΒΕ
Ο Πράσινος Δρόμος Ο Χρυσός Δρόμος
για την Ανοικτότητα για την Ανοικτότητα

Πράσινος Δρόμος Ανοικτής Πρόσβασης
 Στην περίπτωση του «Πράσινου Δρόμου (Πράσινης Βίβλου) για την
Ανοικτότητα» οι συγγραφείς που δημοσιεύουν έργα τους οπουδήποτε
διατηρούν το δικαίωμα να διαθέσουν τα έργα τους σε ψηφιακή μορφή
μέσω διαδικτύου περιλαμβάνοντας αυτά σε αποθετήρια ή ψηφιακές
εκδόσεις ανοικτής πρόσβασης που διαχειρίζονται συνήθως
ακαδημαϊκοί ή επιστημονικοί φορείς.
 Πρέπει οι συγγραφείς να μην έχουν απωλέσει το δικαίωμα
δημοσίευση των έργων τους σε αποθετήριο ανοικτής πρόσβασης όπως
αυτό, το σκοπούμενο, της ΕΒΕ. Η μη απώλεια αυτού του δικαιώματος
πρέπει να προκύπτει, συνήθως, από την εκδοτική σύμβαση του
δημιουργού με τον εκδότη του.

Χρυσός Δρόμος Ανοικτής Πρόσβασης
 Στην περίπτωση του «Χρυσού Δρόμου (Χρυσής Βίβλου) για την
Ανοικτότητα» οι συγγραφείς διατηρούν το δικαίωμα να δημοσιεύσουν
τα έργα τους απευθείας σε εκδόσεις ελεύθερης και ανοικτής
πρόσβασης.
 Πρέπει οι συγγραφείς να μην έχουν απωλέσει το δικαίωμα
δημοσίευση των έργων τους σε αποθετήριο ανοικτής πρόσβασης όπως
αυτό, το σκοπούμενο, της ΕΒΕ. Η μη απώλεια αυτού του δικαιώματος
πρέπει να προκύπτει, συνήθως, από την εκδοτική σύμβαση του
δημιουργού με τον εκδότη του.

Παράγοντες επιτυχίας Ανοικτής Πρόσβασης
1. Ο υποχρεωτικός χαρακτήρας της κατά νόμο κατάθεσης σε ψηφιακό
και αναλογικό αντίτυπο σε συγκεκριμένο ψηφιακό μορφότυπο του έργου
κάθε δημιουργού.
2. Η κατά νόμο κατάθεση του ψηφιακού αντιτύπου του έργου, εφόσον
είναι η διαμορφωμένη έκδοση του εκδότη του έργου του/της δημιουργού
θα πρέπει να έχει τη συναίνεση του εκδότη.
3. Εμπάργκο για ελάχιστο χρόνο διάρκειας τουλάχιστον δώδεκα μηνών
και μέγιστο χρόνο διάρκειας είκοσι τεσσάρων μηνών.
4. Άμεση ανοικτή πρόσβαση κατά την αρχειοθέτηση στο ψηφιακό
αποθετήριο της ΕΒΕ πρέπει να προβλέπεται για τα μεταδεδομένα του
έργου του/της δημιουργού.
5. By default να περιέρχεται σε καθεστώς ανοικτής πρόσβασης μετά το
εμπάργκο.
6. Το αποθετήριο να έχει εφαρμογή της διευκόλυνσης της αναζήτησης
αντιτύπου προς αγορά του έργου του δημιουργού από τους χρήστες του
αποθετηρίου.

Παράγοντες επιτυχίας Ανοικτής Πρόσβασης
7. Η άδεια κατάθεσης έργου στο ψηφιακό αποθετήριο της ΕΒΕ με
σκοπό την αρχειοθέτηση και διάθεση του έργου επιγραμμικά πρέπει να
προβλέπει την εκχώρηση στην ΕΒΕ εξουσιών από το περιουσιακό
δικαίωμα της πνευματικής ιδιοκτησίας.
8. Η άδεια χρήσης της βάσης δεδομένων του ψηφιακού αποθετηρίου
της ΕΒΕ πρέπει να παρέχει επαρκή πληροφόρηση στους χρήστες της
βάσης δεδομένων για τα δικαιώματα χρήσης αυτής που δεν ταυτίζονται
με τα δικαιώματα χρήσης των έργων που περιέχονται σ’ αυτήν.
9. Η ΕΒΕ να προτείνει στον κάθε δημιουργό που προβαίνει σε κατά
νόμο κατάθεση του έργου στο ψηφιακό αποθετήριο της ΕΒΕ τη χρήση
είτε προδιατυπωμένων αδειών ανοικτού περιεχομένου όπως οι άδειες
Creative Commons είτε την άδεια χρήσης έργου ανοικτού περιεχομένου
της ΕΒΕ.
10. Η ΕΒΕ να έχει στο ψηφιακό αποθετήριό της εύληπτη και μη εκτενή
σε περιεχόμενο πολιτική ανοικτής πρόσβασης ώστε να ενημερώνει
επαρκώς.
Dr. Marinos Papadopoulos | ΕΒΕ, ΚΠΙΣΝ: 30 Ιουνίου 2017

Βάση Δεδομένων με Ανοικτές Εκπαιδευτικές Πηγές
στο ψηφιακό αποθετήριο της ΕΒΕ
 Ο όρος «Ανοικτές Εκπαιδευτικές Πηγές» (Open Educational
Resources) υιοθετήθηκε για πρώτη φορά από την UNESCO το 2002
με σκοπό να περιγράψει εκπαιδευτικές πηγές γνώσης στις οποίες
συντρέχουν οι εξής ελευθερίες:
1. Ελευθερία χρήσης των έργων για την εφαρμογή της
περιεχόμενης σ’ αυτά γνώσης
2. Ελευθερία διανομής αντιγράφων των έργων
3. Ελευθερία δημιουργίας και διανομής παράγωγων έργων, δηλαδή
δημιουργίας και διανομής άλλων έργων που βασίζονται στα
αδειοδοτημένα έργα
 Οι «Ανοικτές Εκπαιδευτικές Πηγές» είναι έργα που συνήθως
χρησιμοποιούνται στην εκπαίδευση και με αυτά αποσκοπείται να
εμπλουτιστούν οι εκπαιδευόμενοι ή μαθητές κατά τη διάρκεια της
εκπαιδευτικής διαδικασίας.

 Κάλλιπος: χρηματοδοτούμενη δράση για την παροχή ηλεκτρονικών
συγγραμμάτων υπό καθεστώς Ανοικτής Πρόσβασης σε φοιτητές των
Ελληνικών πανεπιστημίων και τεχνολογικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων
με σκοπό τον εμπλουτισμό των διαθέσιμων συγγραμμάτων στους
φοιτητές.
 Open Discovery Space: πανευρωπαϊκή προσπάθεια με στόχο την
ενθάρρυνση και υποστήριξη των σχολείων της Ευρώπης για την
αξιοποίηση ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού στη διδασκαλία.
Συμμετέχουν, μεταξύ άλλων σ’ αυτό το πρόγραμμα, το Ινστιτούτο
Τεχνολογίας Υπολογιστών & Εκδόσεων Διόφαντος και το Παιδαγωγικό
Ινστιτούτο—Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής που τελούν υπό την
εποπτεία του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων.

 Ανοικτή Βιβλιοθήκη OPENBOOK: είναι κατάλογος ηλεκτρονικών
βιβλίων (e-books) που διανέμονται ελεύθερα και νόμιμα στο Διαδίκτυο
από τους δημιουργούς ή τους εκδοτικούς οίκους.

Άδεια Ανοικτού Περιεχομένου της ΕΒΕ
 Αναφορά Δημιουργού
 Αναπαραγωγή
 Παρουσίαση του έργου στο κοινό
 Διανομή του έργου μόνον από ΕΒΕ και
μόνο μέσω ΤΠΕ συστήματος της ΕΒΕ
х Εμπορική χρήση
х Δημιουργία παράγωγου έργου
х Διανομή
Επιτρέπεται
Απαγορεύεται

Διεθνείς φορείς για την Ανοικτότητα
με τους οποίους θα μπορούσε να συνεργαστεί η ΕΒΕ

Π6_1: Περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας στην ΕΒΕ
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!

Seminar Sessions 1 & 2 in National Library of Greece on Copyright and Openness

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Plus de Dr. Marinos Papadopoulos

Plus de Dr. Marinos Papadopoulos (19)

Seminar Sessions 1 & 2 in National Library of Greece on Copyright and Openness