1. Sfida e themelimit të shtetit funksional të bazuar në sundimin e ligjit

2.  Hyrje
 Sundimi i Ligjit
 Sundimi i Ligjit për Integrim në BE dhe
Zhvillim Ekonomik
 Problemet dhe Sfidat

3. Hyrje
Funksionimi i sistemit të sundimit të ligjit është më se i rëndësishëm për zhvillimin ekonomik të Kosovës dhe
integrimin e saj në Bashkimin Evropian. Ndonëse ekziston një përkushtim verbal nga autoritetet e Kosovës
për forcimin e sundimit të ligjit, problemet dhe sfidat me të cilat ballafaqohet Kosova në këtë fushë janë
komplekse dhe të shumta,ndërsa duhet të investohet në shumë burime për të arritur deri te përmirësimet e
nevojshme.
Për një anëtarësim të tillë duhet të kalohet pragu i përcaktuar në nenin 49 dhe 6 të Traktatit të Bashkimit Ev
ropian, përkatësisht, Kosova duhet të jetë shtet evropian i cili respekton parimet e përcaktuara në nenin 6(1).
Në bazë të nenit 6(1) të Traktatit të Bashkimit Evropian, parimet fundamentale mbi të cilat është themeluar
Bashkimi Evropian dhe të cilat duhet t’i respektoj çdo anëtar i ri, përfshijnë në mes tjerash edhe parimin e
sundimit të ligjit.
Parimi i sundimit të ligjit rideklarohet edhe në të as htuquajturat “Kritere të Kopenhagës” të vitit 1993, të cilat
duhet t’i plotësoj çdo shtet kandidat, si kusht për anëtarësim në Bashkimin Evropian.

4. Sundimi i Ligjit
Sundimi i ligjit, ose “Rechtsstaat ” ose “Etat de Droit” si ekuivalentë nga e Drejt
kushtetuese gjermane dhe franceze, kanë kuptimin e përgjithshëm se, duhet të
ekzistoj një qeveri e ligjit dhe jo e njerëzve.
Çdo autoritet publik, i cili kryen ndonjë veprim, që përndryshe do të ishte i gabuar
ose që do të shkelte të dre jtat e dikujt, duhet të jetë në gjendje që të arsyetoj
veprimet e veta si të autorizuara sipas ligjit (parimi i ligjshmërisë) .
Autoriteti publik duhet të udhëhiqet brenda kornizës së rregullave dhe parimeve, të
cila kufizojnë pushtetin e lirisë së veprimit (diskrecionit), me qëllim të parandalimit
të shpërdorimit të një pushteti të tillë.
Asnjë autoritet publik nuk mund të funksionoj pa ndonjë shkallë të lirisë së pushtetit
të veprimit, mirëpo një pushtet i tillë duhet të ushtrohet brenda kuf ijve të ligjit dhe
duhet t’i nënshtrohet shqyrtimit të pavarur gjyqësor.

5. Sundimi i Ligjit për Integrim në
BE dhe Zhvillim Ekonomik
Sipas Bankës Botërore:
“…sundimi i ligjit në Kosovë dëmtohet nga dobësitë serioze, duke
përfshirë këtu edhe shumëllojshmërinë e burimeve të ligjit, të cilat
kanë ndikim jo të favorshëm në mbrojtjen e të drejtave pronësore…
Sistemi gjyqësor ka burime të mangëta, është nën presion për t’u
marrë me lëndët ekzistuese dhe prandaj nuk është në gjendje që të
administroj me drejtësinë në mënyrë efikase.

6. Sundimi i Ligjit për Integrim në
BE dhe Zhvillim Ekonomik
Prioritetet kyçe sipas Partneritetit Evropian përkitazi me sundimin e ligjit jane obligim i Kosovës që:
• Të siguroj gjykata efektive dhe të paanshme, të lira nga ndikimet politike;
• Të zvogëloj numrin e lëndëve të grumbulluara të seancave gjyqësore dhe të
• siguroj zbatimin e vendime ve të gjykatave civile;
• Të zhvilloj më tej arsimimin dhe trajnimin ligjor;
• Të luftoj zaptimin e jashtëligjshëm, përdorimin dhe ndërtimin e objekteve;
• Të fuqizoj Prokurorinë publike.

7. Problemet dhe Sfidat
Sistemi juridik
a. Legjislacioni Parësor
b. Legjislacioni dytësor
c. Procedura e ligjvënies
d. Zbatimi i ligjeve
e. Informimi dhe arsimimi
ligjor
Sistemi i Drejtësisë
a. E Drejta administrative
b. Sistemi i të Drejtës Civile
c. Sistemi i të Drejtës
Penale
d. Administrimi i Gjykatave

8. Sistemi juridik
 Legjislacioni Parësor
“ Ligji i ri krijon konfuzion, meqë të
dyja instrumentet mbeten të
zbatueshme dhe për secilën
çështje administrative autor itetet
administrative ose gjykata e cila
merret me një çështje
administrative duhet të përcaktoj
se, cilat dispozita të ligjit të vjetër
janë ende të zbatueshme ”
 Legjislacioni dytësor
Akt i delegimit paraqet
shmangie nga parimi i ndarjes
së pushtetit ndërmjet ligjvënësit
dhe ekzekutivit, çfarëdo
delegimi i pushtetit ligjvënës te
pushteti ekzekutiv duh et të jetë
i bazuar në legjislacionin
parësor dhe duhet të jetë
specifik, i rreptë dhe i qartë, për
sa i përket fushëveprimit të tij.

9. Sistemi juridik
 Procedura e ligjvënies
Shpesh herë, bëhet kopjimi dhe
përkthimi i ligjeve ekzistuese të
shteteve të rajonit dhe ato përsht
aten sipas kornizës institucionale
ekzistuese, pa bërë ndonjë
vlerësim të ndikimit rregullator dhe
të masës së qëndrueshmërisë së
një projekligji të tillë për
implementimin e Strategjisë
zhvillimore të Qeverisë.
 Zbatimi i ligjeve
Janë kryesisht tre arsye të paraqitjes së
problemeve në fushën e zbatimit të ligjeve:
• Mungon një organ qendror brenda ekzekutivit, i
cili mbikëqyrë dhe po të jetë e domosdoshme
ndërmerr veprime për të siguruar zbatimin e
ligjit nga ministritë dhe agjencitë;
• Ligjvënësi nuk ushtron një mbikëqyrje efektive të
ekzekutivit;
• Sistemi i së Drejtës administrative është i dobët
dhe mu për këtë ekzekutivi nuk i nënshtrohet
në masë të mjaftueshme llogaridhënies ligjore
për rastet e moszbatimit të ligjeve.

10. Sistemi i Drejtësisë
 E Drejta administrative
Në rrafshin e së Drejtës administra tive janë identifikuar këto
mangësi:
• Mospërputhje ndërmjet Ligjit mbi Procedurat
administrative dhe Ligjit mbi Kontestet
administrative lidhur me definicionin e termit “akt
administrativ”;
• Mungesa e shqyrtimeve gojore;
• Mundësi e kufizuar për ankesë, sepse ekziston vetëm
një shkallë e gjykatës;
• Pamundësi që Gjykata Supreme të shqiptoj masa të
përkohshme;
• Pa mundësi për t’i kundërshtuar vendimet e
administratës për suspendimin e ekzekutimit të një
akti administrativ.
 Sistemi i të Drejtës Civile
Ekzistojnë raporte në të cilat thuhet që
gjykatësit de vijojnë nga kërkesat dhe
procedurat e parashkruara juridike
sidomos në kontestet lidhur me të drejtat
pronësore, për shembull duke zbatuar
kontrata joformale dhe duke dhënë
gjykime pa ndonjë përfaqësim të duhur të
palë ve gjatë procedurave gjyqësore.

11. Sistemi i Drejtësisë
 Sistemi i të Drejtës Penale
OSBE-ja:
“ Madje edhe nëse është i gatshëm të
dëshmojë ose të
bashkëpunojë, opinioni nuk beson që
autoritetet mund t’i mbrojnë në mënyrë
efikase nga hakmarrja e të dyshimtëve.
Kjo shkakton vështirësi në sigurimin e
dëshmive relevante, meqë opinioni nuk
beson në sistemin e drejtësisë i cili nuk
do t’i mbronte ata si duhet”
 Administrimi i Gjykatave
Duhet të sigurohet që Këshilli Gjyqësor i Kosovës
të mbetet i paavrur në mënyrë që të jetë në
gjendje t’i kryej detyrat në mënyrë efikase.
Ndikimi i tërthortë i Qeverisë, i cili ushtrohet
përmes procesit të buxhetit, nuk është
brengosës vetëm për shkak të problemeve
ekzistuese në admi nistratën e gjyqësorit për
shkak të mungesës së financimit por është
brengosës poashtu në aspektin e ndarjes së
pushtetit.