4. ఏకస్వామ్యం-సమ్తౌలయం
• మోనోపలి అనే పద్ం గరరకు పద్మైన
mono(one) అనగవ ఒకరు,
poly(seller)అనగవ అమ్మకందారు
ఈమ్నరెటలో ఒకే అమ్మకందారుడు
ఉంటాడు. అంద్ువలల సంసథ, పరిశ్రమ్
ఒకెటే. సమీప పరతాయమ్ియనలు
వుండవు. ధరను, వసుి రవశని
నియంత్తరంచినపపటికి ఏక కవలంలో
రండంటిని నియంత్తరంచలేడు.
వసుి రవశని ఎకుెవ అమ్నమలంటే ధర
త్గిగంచాలిి వుంట ంది. అటాల గే
ధరను పంచితే వసుి రవశని త్గిగంచాలి.
• సంసథ సమ్తౌలనయనికి కవవలిసిన
నిబంధన MR = MC.
• సాలపకవలంలో ఏకస్వామ్యదారుడు
అధిక లనభాలతో గవని, స్వమ్ననయ
లనభాలతో గవని, నష్వట లతో గవని
వుండవచుును. కవని దీరఘకవలంలో
మ్నత్రం అధిక లనభాలతో వుండాలి
• AR , AC కని ఎకుెవ వుండాలి.
• పటంలో అధిక లనభాల భాగవనిి
NSTP ని గురిించడం జరిగింది.
•ధర,రాబడి,వ్యయం
MC
AC
MR
AR
E
P
QO X
Y
N
T
S
వసుి రవశ
6. ఏకస్వామ్యం- ధర విచక్షణ - రకవలు
• ఏకస్వాదారుడు వేరు వేరు వినియోగదారులకు వేరు వేరు
ధరలకు వసివులను అమ్మమతే దానిని ధర విచక్షణ అంటారు.
దీనినే విచక్షణాత్మక ఏకస్వామ్యం అంటారు. దీనిని మ్ూడు
రకవలుగవ పేరకెన వచుును.
1. వైయకిిక విచక్షణ: ఉదా- డాకటర్ ఫీజు,విదాయరుధ ల ఫీజులు
2. పవర ంతాలవవరి విచక్షణ. వేరు వేరు పవర ంతాలలో వేరు వేరు
ధరలను నిరణయించడం. సాదేశ్ంలో ఎకుెవ ధర, విదేశవలోల
త్కుెవ ధర (డంపింగ్).
3. వవణిజయ లేదా వవయపవర విచక్షణ: వివిధ ఉపయోగవల మ్ధయ
విచక్షణ చూపడం ఉదా-విద్ుయచుకిిని వయవస్వయ రంగవనికి
త్కుెవ ధరను, పవరిశవర మ్మక రంగవనికి ఎకుెవ ధరను
నిరణయించడం.
7. ఏకస్వామ్యం- ధర విచక్షణ- ఎ.సి పిగూ
ఏకస్వామ్యంలోధరవిచక్షణ ఏమేరకు వుందో తెలుసుకోవడానికి ఎ.సి
పిగూ మ్ూడు రకవలైన ధరవిచక్షణలను పేరకెనాిడు.
1. ఒకటవ డగరర: ఈ రకమైన ధరవిచక్షణలో ఏకస్వామ్యదారుడు
వినియోగదారులకు త్న వసుి వులను గరిష్ట ధరకు అమ్మడం దాయరవ
వినియోగదారుని మ్మగులు లేకుండా చేస్వి డు.
2. రండవ డగరర: దీని పరకవరం వినియోగదారులను గూర పులుగవ వరరగకరించి ఆయన
గూర పులలోని పేద్ వినియోగదారులు ఎంత్ ధర చెలిలంచగలరో, ఆధరకు
ఆగూర పులోని వినియోగదారులకు అమ్ుమతాడు. ఆగూర పులో ఎకుెవ ధరకు
కొనగలిగే వినియోగదారులకు వినియోగదారుని మ్మగులు లభిసుి ంది.
3. మ్ూడవ డగరర: పై రండు డగరరలకనాి ఎకుెవ ఆచరణలో వునిది.
ఇంద్ులో ఏకస్వామ్యదారుడు మ్నరెటను అనేక ఉప
మ్నరెటల గవ విభజంచి డమ్నండు వవయకోచతాానిి బటిట ధరను
నిరణయిస్వి డు. డమ్నండు వవయకోచత్ాం ఎకుెవ వుని మ్నరెటలల
త్కుెవ ధరను, డమ్నండు వవయకోచత్ాం త్కుెవ వుని
మ్నరెటలల ఎకుెవ ధరను నిరణయించి లనభాలను గరిష్టం
చేసుకుంటాడు.
10. ఏకస్వామ్య శ్కిి-ధర డమ్నండు వవయకోచ పద్ధత్త.
• ఏకస్వామ్యదారునికి ఉత్పత్తి, ధర నిరణయంలో నియంత్రణ ఏ
స్వథ యిలో వుంద్నేది డమ్నండు వవయకోచతాానిి బటిట వుంట ంది.
సంపూరణపో టీ మ్నరెటలల ధరపై సంసథకు ఎట వంటి నియంత్రణ
వుండద్ు. ఈ మ్నరెటలల డమ్నండు పూరిి వవయకోచతాానిి కలిగి
వుంట ంది. డమ్నండు రేఖ ఎడమ్ నుండ కుడకి వవలి
వునిపుపడు ఉత్పత్తి సంసథ కొంత్ ఏకస్వామ్య అధికవరం
కలిగివుంట ంది. డమ్నండు వవయకోచత్ాం త్గేగ కొదిి ఏకస్వామ్య శ్కిి
పరుగుత్ుంది.
• ఏకస్వామ్య శ్కిి = 1/ eP.
• వవయకోచత్ాం విలువ 5 అనుకుంటే.
• ఏకస్వామ్య శ్కిి = 1/ 5.
• వవయకోచత్ాం విలువ 1/5 అనుకుంటే.
• ఏకస్వామ్య శ్కిి = 1/1/ 5.=5.
• అనగవ ధర డమ్నండు వవయకోచత్ాం విలువ త్గేగ కొదీి ఏకస్వామ్య
శ్కిి పరుగుత్ుంది.
11. ఏకస్వామ్య శ్కిి-లరిర్ పద్ధత్త
• ఏకస్వామ్య శ్కిిని కొలవడానికి ఎ.పి లరిర్ సంపూరణపో టీని పరిిపదికగవ
తీసుకొని ఏకస్వామ్య శ్కిిని తెలిపినాడు. సంపూరణపో టీ మ్నరెటలో ధర,
ఉపవంత్ వయయంతో సమ్ననంగవ వుంట ంది. (P=MC). అసంపూరణ పో టి
మ్నరెటలో AR రేఖ ఎడమ్ నుండ కుడకి వవలి వుండడం వలన సంసథ
సమ్తౌలయం చెందినపుపడు (MR=MC) AR కింద్ MR వుండడం వలన
ధర కని MC త్కుెవగవ వుంట ంది. దీనిని బటిట P మ్రియు MC
మ్ధయ తేడాయిే ఏకస్వామ్య శ్కిిని నిరవధ రిసుి ంది. వీటి మ్ధయ తేడా
ఎకెవయిేయ కొదీి ఏకస్వామ్య శ్కిి పరుగుత్ుంది.
• MP= P-MC
• P
• సంపూరణపో టీ మ్నరెటలల P = MC కవవడం వలన ఏకస్వామ్య శ్కిి =0
• ధర=10, ఉపవంత్ వయయం=10 కనుక:
• MP= P-MC = 10-10 = 0
• P 10
• ధర=10, ఉపవంత్ వయయం=5 వుంటే:
• MP= P-MC = 10-5 = 5 = 1 = .5
• P 10 10 2
12. ఏకస్వామ్య శ్కిి-జాత్యంత్ర డమ్నండు
వవయకోచ పద్ధత్త.
• ఏకస్వామ్య శ్కిిని కొలవడానికి జాత్యంత్ర డమ్నండు వవయకోచ
పద్ధత్తని మొద్ట కవలన్ ర్( Kaldor) వుపయోగంచినపపటికి, రవబర్ట
టిరఫిన్ (Robert Triffin) త్న గరంధమైన Value theory and
General equilibrium analysis లో ఈ పద్ధత్తని పవర చురయంలోనికి
తెచిునాడు.
• దీని పరకవరం ఒక సంసథలోని ఉత్పత్తికి వునిడమ్నండు, మ్రకక
సంసథలోని వసుి వు ధర మీద్ ఎంత్ మేరకు ఆధారపడ
వుంట ంద్నే దానిి బటిట ఏకస్వామ్య శ్కిి నిరణయమ్వుత్ుంది
• ధర పరభావం ఎకుెవగవ వుంటే ఏకస్వామ్య శ్కిి త్కుెవగవను, ధర
పరభావం త్కుెవగవ వుంటే ఏకస్వామ్య శ్కిి ఎకుెవగవను, ధర
పరభావం లేకుంటే ఏకస్వామ్య శ్కిి నిరపేక్షంగవను వుంట ంది.
• MP= Xవసుి వు డమ్నండులో వచిున అనుపవత్ం మ్నరుప.
• Y వసుి వు ధరలో వచిున అనుపవత్ం మ్నరుప
13. రోతచెైల్డ్ సూచిక.• రోతచెైల్డ్ 1942 పరత్తపవదించి ఏకస్వామ్య
శ్కిిని సూచిక ఒక వసుి వుకుని
మ్నరెటను ఒక సంసథ ఎంత్ వరకు
నియంత్తరసుి ందో తెలియజేసుి ంది.
• ఈ సూచికను “dd” ఒక సంసథ
డమ్నండు రేఖగవ, “DD” పరిశ్రమ్
డమ్నండు రేఖగవ చూపినాడు.
• dd డమ్నండు రేఖ వవాకోచత్ా
సాభావవనిి, DD డమ్నండు రేఖ
అవవాకోచత్ా సాభావవనిి కలిగి
వుంటాయి.
• సంపూరణపో టి మ్నరెటలో డమ్నండు
రేఖ OX అక్షానికి సమ్నంత్రంగవ
వుండడం వలన DMP సూచిక
శూనయంగవను, శుద్ధ ఏకస్వామ్యంలో
ఒకటితో సమ్ననంగవ వుంట ంది..
• ఏకస్వామ్య శ్కిి 0 నుండ 1 మ్ధయ
వుంట ంది.
•ధర
వసుి రవశ
D
D
d
d
R
N
L
K
P
O Q
Y
X
DMP =dd= KL/KR= KL X KR = KL
DD KN/KR KR X KN KN
14. బైన్ (Bain’s Index)• ఏకస్వామ్య శ్కిిని కొలువడానికి
జ.ఎస్ బైన్ లనభం రేట ను
పవర త్తపదికగవ తీసుకునాిడు. ఒక
సంసథ పందే గరిష్ట లనభాల
పరిమ్నణానిి బటిట ఏకస్వామ్య
శ్కిిని కొలువడం జరిగింది.
• ఏకస్వామ్యదారుడుOQ ఉత్పత్తి కి
OP లేదా QN ధరను
నిరణయించినాడు. AC= QR గవ
వునిది. అనగవ పరత్త యూనిట పై
RN లనభానిి ఆరిిసుి నాిడు
మొత్ిం లనభం TRNP. లనభ భాగం
పరిగే కొదీి ఏకస్వామ్య శ్కిి
ఎకుెవగవను, లనభ భాగం త్గేగ
కొదీి ఏకస్వామ్య శ్కిి త్కుెవగవను
వుంట ంద్ని పేరకెనాిడు.
•ధర,రవబడ,వయయం
O
T
P
Y
N
Q
E
R
MC
AC
AR
MR
వసుి రవశ
15. సంపూరణపో టీ, ఏకస్వామ్యం తారత్మ్యం
సంపూరణపో టీ మ్నరెట
1. అనేకమ్ంది అమ్మకందారులు,
కొనుగోలుదారులు.
2. సంసథ,పరిశ్రమ్ వేరు వేరు
3. సజాతీయ వసుి వు
4. సంసథలు,పరిశ్రమ్లోనికి పరవేశంచడం,
నిష్్రమ్మంచడం సులభం.
5. ధర డమ్నండు,సపలయ్ శ్కుి ల వలల
నిరణయమ్వుత్ుంది.
6. డమ్నండు రేఖ OX అక్షానికి
సమ్నంత్రంగవ వుంట ంది.
7. సంసథ సమ్తౌలయం చెందినపుపడు
MR రేఖను MC రేఖ కింది గుండా
ఖండంచాలి.
8. ధీరఘకవలంలో స్వమ్ననయ లనభాలు.
9. గరిష్ట స్వమ్నజక పరయోజనం
ఏకస్వామ్యం
1. ఒకే అమ్మకం దారుడు.
2. సంసథ పరిశ్రమ్ ఒకెటే.
3. వసుి వైవిధయం .
4. పరవేశంచడానికి,నిష్్రమ్మంచడానికి
వేలులేద్ు.
5. ధరను, ఉత్పత్తిని నిరణయిస్వి డు.
6. డమ్నండు రేఖ ఎడమ్నుండ కుడకి
కిందికి వవలి వుంట ంది
7. ఏకస్వామ్య సంసథ సమ్తౌలయం
చెందినపుపడు MR రేఖను MC రేఖ
ఏవైపు నుండ అయినా ఖండంచ
వచుును.
8. ధీరఘకవలంలో గరిష్ట లనభాలు.
9. ఉత్పత్తి త్కుెవగవ వుండడం వలన నికర
సంక్షేమ్ నష్టం వుంట ంది