Mendigoiti ikastetxeko 6. maila B gelako ikasleek egindako talde lana.

1. Giza-ugalketa
Egileak:
Oihane,Beñat,Oier eta Adriana.

2. Ugalketa-funtzioa
·Izaki bizidunek hiru bizi-funtzio betetzen ditugu.Nutrizio-funtzioa,harreman
funtzioa,eta ugalketa-funtzioa.
Ugalketaren bidez,gure antzeko izaki-bizidunak sortzen ditugu.
Gizakiak bibiparoak gara,amaren sabelean garatzen garelako,eta zuzenean
jaiotzen garelako.
Izaki Bizidunak
3 bizi funtzio betetzen ditugu
Harremana
Nutrizioa
Ugalketa

3. Sexu-ezaugarriak
Sexu-ezaugarriak gizonen eta emakumeen arteko desberdintasun
fisikoak dira. Bi motatakoak daude:
·Lehen mailakoak: Ugaltze organoak dira.
·Bigarren mailakoak: Gizonek ezaugarri hauek dituzte:
Bizarra, ahotsa baxua, bizkar zabalagoa... Emakumeak
ezaugarri hauek dituzte: Ahotsa altua, titi handiagoak, aldaka
zabalak...

4. Pubertaroa
Pubertaroan, gizakion ugaltze-aparatua garatu egiten da.
Hipofisiak sortzen dituen hormona batzuk jartzen dute.Sexu- hormonek
bigarren mailako sexu-ezaugarriak garatzen dituzte.
Nesken eta mutilen gorputzak ez dira adin berean garatzen.
Neskek 11 urtekin hasten dira aldatzen. Mutilak berriz askoz beranduago
garatzen dira.

5. Gizonen ugaltze-aparatua
Gizonen ugaltze-aparatua sexu-organoz osatuta dago:
Barrabilak:Espermatozoideak deritzen zelula arrak organo horietan sortzen dira.
Hodi deferenteak:Gernubideraino eramaten dituzte espermatozoideak.
Gernubidea:Espermatozoideak kanpoaldera eramaten du.
Guruina:Semen besikulak eta prostatak dira.Espermatozoideak elikatzen eta
garraiatzen dituen likidoa sortzen dute.
Eskrotoa:Barrabilak babesten dituen ehun poltsa da.
Zakila:Gernubidea hor bukatzen da.Gernubidean zear kanporatzen dira
espermatozoideak.

6. Emakumeen ugaltze-aparatua
Emakumeen ugaltze-aparatua sexu organoz osatuta dago:
Obulategiak:Obulo deritzen zelula emeak sortzen dira..Sexu-hormonak ere sortzen
dira.
Falopioren tronpak:Obulategia eta umetokia lotzen dituzte.
Umetokia:Organo huts malgu bat da,eta haurra bertan garatzen da haurdunaldian.
Bagina:Umetokia eta kampoaldea lotzen dituen kanala da.
Alua:Ugaltze-aparatuaren kampoko zatia da.Bi larruazal tolesturaz osatuta
dago.tolestura horiei hezpain deritze,eta baginako zuloa babesten
dute.Gernubidearen zuloa ere aluan dago,eta hortik kanporatzen da germua.

7. ·Obuloak:Emakumeen sexu-zelulak dira,esfera forma dute eta
nahiko handiak dira(milimetro hamarren bateko tamaina baituzte)
·Obulotegiek obulo heldugabe ugari dituzte,pubertaroa arte, han
heltzen hasten dira.28 egun barru gutxi gorabehera obulo bat
odoljario txiki batekin ateratzen da, horri hilekoa edo
menstruazioa deritzo.
·50 urtekin gutxi gora behera emakumeek
ez dute hilekoa, horri menopausia deritzo.

8. SEXU-ZELULAK
gizonak
·Espermatozoideak:gizonen sexu-zelulak dira,obulua baino 500 aldiz txikiagoa da eta
isatza dute mugitzeko.
·Pubertarotik aurrera,espermatozoideak etengabe sortzen dira
barrabiletan.Barrabiletatik ateratzen dira hodi deferentean,eta gernubidean zehar
ibiltzen dira,kanpoaldera atera aurretik.
·Semen besikulek eta prostata sortzen duten substantziak espermatozoideekin
batera
semena sortzen dute.
Semena espermatozoideak
garraiatzen eta elikatzen ditu.

9. Ernalketa
Obulu bat eta espermatozoide bat elkaetzeari deritzo ernalketa.
Obulu bat eta espermatozoidea elkartzean zigoto izenako zelula sortzen da.
Zigotoa sortuko den izaki bizidun berriaren lehen zelula da.Zelula hori,bola txiki bat
osatu arte zatitzen da.Bola horri enbrioi esaten zaio,eta egun batzuen barruan
falopio tronpen bidez umetokiko paretan itsasten da.Fetua osatu arte.

10. Embrioioaren garapena
Enbrioa likidoz betetako poltsa batean egoten da.Likidoak, likido
amniotiko du izena, eta enbrioia babesten du.Enbrioia
plazentaren bidez jasotzen ditu mantenugaiak eta oxigenoa
amaren gandik.
Plazenta umetokiaren osatzen duen organo bat da.Enbrioia zilbor-
hestearen bidez lotuta dago plazentara.

11. FETUAREN GARAPENA
·Hirugarren hilabetean,enbrioiaren organo guztiak osatuta
daude.Hortik aurrera,enbrioiari fetu deritze.Fetua hazi egiten da
etengabe,9. hilabetera arte.9 hilabete dituenean guztiz osatuta
dago.Jaiotzeko prest dago.
FETUA
9 hilabetekin
50 zentimetro
3,3KG
neurtzen du Pisatzen du

12. Haurdunaldia
Haurdunaldia,ernalketa gertatzen denetik,umea jaio arteko tartea da.Bederatzi
hilabete inguru irauten du.Haurdunaldian amaren gorputzak aldaketak
izaten ditu.Adibidez,ez du hilekorik izaten,sabela hazi egiten zaio
pixkanaka,gizendu egiten da eta titiak handitzen zaizkio.Denbora horretan
ezin dute edozer jan eta ezin dute tabakoa edo alkohola kontsumitu.

13. ERDITZEA
Haurtxoa amaren bajinatik kanpora ateratzeari esaten zaio erditzea. Erditu
haurretik, likido amniotiko duten poltsa apurtzen dute, likido hori bajinatik ateratzen
da. Urak botatzea esaten zaio.Erditzea fase batzuk ditu:
·Lehenengo fasea, luzeena da, eta dilatazio-fasea
deritzo.Fase horretan umetokiaren irteera pixkanaka-pixkanaka irekitzen da. Ama
haurtxoaz erditu ahal izateko.
·Hurrengo fasea egozte-fasea da, haurtxoa bajinatik ateratzea da. Amak indar handiz
kanporatzen du, haurtxoari jaiotzen laguntzeko.
Haurtxoa jaio ondoren zibor-hestea mozten da.
Erditzearen amaieran, plazenta botatzen da.

14. EDOSKITZEA
·Lehendabiziko hilabeteetan,haurtxoek
esnea soilik edaten dute.Aldi horri
edoskitzaro esaten zaio.
Esnea amaren titian sortzen da,esneak oso
osasuntsua da;izan ere behar dituen elikagai
guztiak ditu,baita gaixotasu askoren kontrako
defentsak ere.(Esne artifiziala ere har dezakete).