2. Tutum nedir?
Bireyin, belli durumlar sırasında, davranış
şeklini önceden seçtiği zihinsel durum
(Gagne,1985).
Belli koşullar altında özel tercih ve kararları
seçme eğilimi (Şimşek, 2000).
3. Tutumun temel özellikleri
• Tutum gizli bir değişkendir.
• Tutumların nesneleri vardır.
• Tutumlar olumlu ya da olumsuz bir yön
alabilir.
• Tutumların duyuşsal, bilişsel ve davranışsal
öğeleri vardır.
• Tutumlar görece durağan ve süreklidir.
Ancak değiştirilebilir.
4. Tutumun bileşenleri
Bilişsel bileşen
(Araba kullanmayı bilmeden
güvenli araba sürmeye ilişkin
tutum geliştiremeyiz.)
Bilgi değiştiğinde tutum da değişebilir.
Davranışsal bileşen
(Güvenli araba kullanmaya karşı
olumlu tutum geliştirmiş bir
kişinin güvenli araba kullanması
beklenir.)
Tutumların gözlenmesi davranışlara
yansımaları ile gerçekleşir.
Duyuşsal bileşen
(Güvenli araba kullanmayı
isteme.)
Duyuşsal tepkiler davranış için güdü
oluşturan içsel tepki yaratır.
5. Planlı Davranış Modeli
• “ Tutum bir niyet midir yoksa davranışsal
olmalı mıdır ?”
• “Niyetle ifade edilen düşünceler eyleme
nasıl dönüştürülmektedir ? “
gibi iki soruya cevap arayan Ajzen planlı
davranış modeli adında bir kuram
geliştirmiştir.
6. Planlı Davranış Modeli
• Ajzen bu kuramda bireysel , sosyal ve
bilintiye dayalı ön bilgilerin davranışsal ve
norma dayalı inançları kabul ederek ,
bunların yanı sıra bireylerin kendi denetim
inançları olduğunu göstermiştir .
7. Planlı Davranış Modeli
• Ajzen niyetin davranışa dönüşebilmesi için
“Gerçek Davranış Denetimi “ adını verdiği bir
mekanizmanın devreye girdiğini, bunun
yönünün ve şiddetinin de davranışın oluşup
oluşmadığını açıklayacağını göstermiştir.
9. Tutumun bileşenleri
Tutumların oluşmasında sözü edilen üç
bileşen (bilişsel, davranışsal, duyuşsal) de
rol oynamaktadır. Ancak bunların ağırlıkları
kişiden kişiye değişebilmektedir.
10. Tutum değiştirme
Tutum değişimi gerçekleştirilmek
istendiğinde ilk olarak bakılan nokta
duyuşsal bileşenlerdir. Halbuki bir tutumun
yapısındaki bilişsel bileşenler duyuşsal
bileşenlerden daha ağır basmaktadır.
Örneğin bir öğrenci ders çalışmaya isteksiz
göründüğünde ilk olarak ders çalışmaya
isteksiz olmakla suçlanmaktadır. Oysa
öğrencinin nasıl ders çalışması gerektiği ile
ilgili bilgisinin var olup olmadığı ilk
sorgulanması gereken sorudur.
11. Tutum değiştirme ilkeleri
İkna mesajları
Yüksek güvenirlikli kaynak
Kaynakların çekiciliği ve etkililiği
İkna mesajlarının kalitesi ve yapısı
Uzman tarafından bilgilendirme
İletişimcinin çekiciliği
Argümanların alıcının ihtiyaçlarına yönelik
olması
Argümanların çift taraflı olması
Sonuç çıkarmanın alıcılara bırakılmaması
Tekrarlama (2’den fazlası işe yaramayabilir)
Yüz yüze görüşme
12. Tutum değiştirme ilkeleri
Model
Modelin güvenirlik derecesi
Modellemenin etkililiği
Modelin gözlemlenebilir olması
Temsillerin (role-playing) işe koşulması
Aktif katılım
13. Tutum değiştirme ilkeleri
Dengesizliğin yaratılması
Bireyin önemli bir adım atmaya ikna edilmesi
Bireyin ödül kazanmak ya da cezadan kaçmak
için kendiyle çelişen bir adım atmaya ikna
edilmesi
Sosyal olarak kabullenilme isteği
Bilişsel, davranışsal ve duyuşsal dengesizlik
yaratılması
İstenen duruma adım adım yaklaşılması
14. Tutum öğretme stratejisi
• Giriş
Dikkati toplama
Ne öğrenecekleri hakkında bilgiler verme
Daha önceki bildikleri ile ilişki kurma
Öğretsel amacı açıklama
• Kurgu
Rol model belirleme
Rol model istenilen eylemi gerçekleştirirken görülmeli
Öğrencilerin rol modelin davranışlarından sonuçlar
çıkarmalı
• Uygulama
Öğrenilen tutumun sergilenebileceği durumlar sunma
Öğrencilerin durumlar karşısında nasıl bir tutum
sergileyeceklerinin belirlenmesi
Tutumları belirlerken neye dayandıklarının
açıklanması
Dönütleri değerlendirme
15. • Özet (Sonuç)
Özetleme
Yeni kazanılan tutumlar uygun ortamlarda
sergilemeleri teşvik edilir
• Değerlendirme
Biçimlendirmeye dönük
Bütüne Dönük
Akran değerlendirme
Öz değerlendirme
Tutum öğretme stratejisi