FEN BİLGİSİ DERSİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ

1. FEN EĞİTİMİNİN GENEL AMAÇLARI
Fen dersleri okul programlarında;
-Fen konularında genel bilgi verme ( Fen okur-yazarlığı)
-Fen dersleri aracılığıyla zihinsel ve el becerileri geliştirme
-Fen ve teknoloji alanlarındaki meslek eğitimine temel oluşturma
amacıyla yer almaktadır.
Bu genel amaçlara dayalı fen eğitiminin hedefleri:
1.Bilimsel bilgileri bilme ve anlama: Öğrencilerin bir bilim adamı
gibi çalışarak bilimsel bilgilere kendilerinin ulaşması sağlamak,
fen bilimlerinin tarihini bilme ve felsefesini anlama.

2. 2.Araştırma ve keşfetme (Bilimsel Süreçler):
Araştırma yeni şeyler öğrenmek için çaba harcamak, keşif
ise yeni bilgileri özümsemek ya da problemleri çözmek için
düşünmek, farklı araştırma yöntemlerini birleştirmektir.
Öğrenci karşılaştığı bir problem karşısında çözüme ulaşmada
bilimsel süreç becerilerini kullanarak bilimsel bilgileri kendisi
keşfetmelidir.Bu sayede öğrenciler hem psikomotor hem de
bilişsel becerilerini geliştireceklerdir.
3.Hayal etme ve yaratma:
Öğrenciler hayal güçlerini kullanarak; bilgi edinmek
istedikleri konularda hipotezler kurabilmeli, zihinsel projeler
üretebilmelidir.
Eşyaları ve olayları farklı düzenlere koyabilmeli,eşyaları
farklı amaçlarla kullanabilmelidir.
Problem ve bilmece çözebilmeli, çeşitli araçları yapmayı
planlayabilmelidir.

3. 4.Duygulanma ve değer verme:
Öğrenci öğrenilen her fen konusunun yaşamının bir parçası
olduğunu hissettiğinde yeni bilgiler onun için daha değerli olacaktır.
Yeni bilgileri öğrenmede daha istekli olacak ve
okula,öğretmenine ve kendisine ilişkin olumlu tutumlar
geliştirebilecektir.Kişisel değerlere, toplumsal sorunlara, çevre
sorumlarına karşı duyarlı ve karar verme becerisini geliştirmiş
olacaklardır.
5- Kullanma ve uygulama:
Fen öğretiminin en önemli amaçlarından biri de bilimsel
kavramlarıngünlük yaşamda kullanılışlarını görmektir. Bu sayede
öğrenciler bilgilerini günlük hayatta kullanabileceklerdir. Edinilen
bilgi ve beceriler günlük yaşamda karşılaşılan sorunların ya da
teknolojik problemlerin çözümünde kullanılacak ve fen bilgisinin diğer
bilimlerle ilişkisi kavranabilecektir.

4. Okuryazarlık kavramı, öğrencinin bilgi ve potansiyelini geliştirerek
topluma daha etkili bir şekilde katılmasını ve katkıda bulunmasını sağlamak
için yazılı kaynakları bulma, kullanma, kabul etme ve değerlendirmesi olarak
tanımlanmaktadır.
Fen okuryazarlığı, “Bireyin düşünen, üreten ve eleştiren bir vatandaş
olarak bugün ve gelecekte karşılaşacağı sorunların çözümünde bilimsel
düşünme ve karar verme süreçlerini kullanarak çevresindeki dünyada bilimin
oynadığı rolü anlama ve tanıma kapasitesi” olarak tanımlanabilir.

5. FEN BİLGİSİ DERSİNİN TARİHSEL
GELİŞİMİ
İlköğretim programlarında fen , ilk kez 19. yüzyılda etkin bir
yer kazanmıştır. Temel ilkesi ezberleme olan ağır yöntemler
uygulanmıştır. 1850’lerde öğretmen merkezli programların yerine
çocuğun doğal çevresini gözlemleyerek çalışması esas alınmıştır. Bu
yaklaşımda ki öğretim yöntemi, öğrencinin gözlem ve iletişim
becerisini geliştirmektedir.

6. Bilimsel yolla sonuca ulaşma yöntemi ilk kez ’lerin
başlarında, tarımsal toplumdan, endüstriyel topluma
geçiş döneminde toplumsal ihtiyaç sonucu ortaya çıkmış
ve John Dewey bilimi: “çalışma için seçilen problemler
ve bu problemlere çözüm getirme yolları” şeklinde
pragmatik bir temelde açıklamıştır.
1920

7. 1924 Programı
1923’ten sonra eğitim sisteminde ve ilkokul
programlarında da değişiklikler yapılmıştır.
Cumhuriyet döneminin ilk programı “İlk
Mekteplerin Müfredat Programı” dır. Bu programın
fen konuları,
Tabiat Tetkiki
Ziraat
Hıfzısıhha’dır.

8. 1926 Programı
1926’da yeni düzenlenen ilkğretim programının hedef ve
ilkeleri kapalı, yetersiz ve örtüşmüş şekildedir. Bu
programda öğretimin gözleme ve öğrencinin bireysel
çalışmasına dayandırılması ilkesi getirilmiştir.
Bu program ilke, yöntem, ders ve konuların biçimi
bakımından eğitim biliminde bir devrim sayılabilir.

9. 1936 Programı
1926 programına göre öğretim ilkeleri daha açıktır.
Eğitim ve öğretimle öğrenci okul haaytında göz
önünde tutulması gereken ilkeler, maddeler halinde
ve net bir şekilde eçıklanmıştır.
1939 Köy İlköğretim Programları
1939 yılına kadar üç sınıflı ve tek öğretmenli olan
köy okulları, 1939 yılında beş sınıflı okullar haline
dönüştürülmüştür. Hayat bilgisi, Tabiat Bilgisi, İş
ve Ziraat dersleri köy şartlarına uygun hale
getirilmiştir.

10. 1948 Programı
Bu program 1936 ve 1939 programlarının birleştirilmesi
oluşturulmuştur. “Hayat bilgisi”, “Tabiat Bilgisi”, “Aile
Bilgisi” ve “Tarım-İş” derslerinden oluşan programda,
“Hayat Bilgisi dersi bir gözlem, yaşama, iş ve deney
dersidir.” görüşü yer almaktadır.
1948 Hayat Bilgisi programında sosyal yarar ön planda
tutulmuş, bilim ikinci plana atılmıştır.
Bu programda ; amaçlar öğrenci davranışları şeklinde
ifade edilmiş, bilimsel süreç gerektiren etkinliklerden
çok sosyal yarar ilkesi ön planda tutulmuştur. Ayrıca
ünite ve konuların düzenlenmesinde bir sistem
oluşturulamamış ve derslerde konu tekrarları
yapılmıştır.

11. 1968 Programı
Bu programda “Fen ve Tabiat Bilgileri” adıyla belirtilen
ders 1948 programındaki Tabiat Bilgisi, Aile Bilgisi ve
Tarım ve İş Bilgisinin bütünleşmiş biçimidir. Bu
programın en önemli özelliği ders konularının bilgi ve
anlayış bakımından bir bütün yer almasıdır.
Biçim olarak “Ünite Yaklaşımına” uygun olarak
hazırlanmış ve amaçlar için hedef, davranış analizine
yer verilmiş, öğrencilerin etkin katılımını sağlayacak
bir eğitim önerilmiştir.

12. 1974 Programı
Bu programda dersin adı “Fen Bilgisi” olarak değiştirilmiş
ve sosyal yarar felsefesi ve teknolojiye önem veren
görüşlerle, bilimsel süreç yoluyla bilgi kazandırma ilkesi
ağırlık kazanmıştır.
İlkokulların ilk üç sınıfında “Hayat Bilgisi” derslerinde
sosyal yarar ön planda bulundurulduğundan öğrenciler 4.
ve 5. sınıfta bilimsel süreçleri esas alan Fen derslerine
hazırlanamamaktadır.

13. 1977-1985-1992 Programları
Bu programlar 1974 programı ile karşılaştırıldığında, bazı
ünitelerin yerlerinin değiştirilmesine karşılık kapsam aynı
kalmıştır.
2000 Programı
Fen Bilgisi programı 2000 yılında “Eğitimde Çağı Yakalama
2000 Projesi” kapsamında değiştirilmiştir. Bu program
düşünce sistemini geliştiren, öğrenci merkezli eğitimi
önermektedir.

14. 2000 programının amacı öğrencileri, sorunlarını bilimsel
yöntemlerle çözmeye yönlendirmektir. Bu programda
Fen Bilgisi öğretiminin;
• diğer bilimsel alanlardan soyutlanmadan,
• çok iyi alan bilgisine ve pedagojik formasyona sahip
öğretmen tarafından verilmesi gerektiği,
•Ders kitaplarına bağlı kalmadan, gerekli öğretim
materyallerinde faydalanarak,
•Öğrencilerin aktif katılımıyla,
•Yapıcı ve yaratıcı bir yaklaşımla gerçekleştirilmesi
gerektiği belirtilmektedir.

15. 2005 Fen ve Teknoloji Öğretim Programı
Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı’nın vizyonu;
bireysel farklılıkları ne olursa olsun bütün öğrencilerin
fen ve teknoloji okuryazarı olarak yetişmesidir.
Fen ve teknoloji okuryazarlığı, genel bir tanım olarak;
bireylerin araştırma-sorgulama, eleştirel düşünme,
problem çözme ve karar verme becerileri
geliştirmeleri, yaşam boyu öğrenen bireyler olmaları,
çevreleri ve dünya hakkındaki merak duygusunu
sürdürmeleri için gerekli olan fenle ilgili beceri,
tutum, değer, anlayış ve bilgilerin bir bileşimidir.

16. Fen ve teknoloji okuryazarı olan bir kişi, bilimin ve
bilimsel bilginin doğasını, temel fen kavram, ilke, yasa
ve kuramlarını anlayarak uygun şekillerde kullanır;
problemleri çözerken ve karar verirken bilimsel süreç
becerilerini kullanır; fen, teknoloji, toplum ve çevre
arasındaki etkileşimleri anlar; bilimsel ve teknik
psikomotor beceriler geliştirir; bilimsel tutum ve
değerlere sahip olduğunu gösterir. Fen ve teknoloji
okuryazarı bireyler, bilgiye
ve kullanmada, problemleri çözmede, fen ve teknoloji
ile ilgili sorunlar hakkında olası riskleri, yararları ve
eldeki seçenekleri dikkate alarak karar vermede ve yeni
bilgi üretmede daha etkin bireylerdir.