2. BAB 1
LATAR BELAKANG KAJIAN
1.0 Pengenalan
Dewasa ini, kemajuan teknologi komputer telah pesat berkembang khususnya dalam
arena pendidikan. Pelbagai aplikasi telah diperkenalkan bagi meluaskan lagi peranan komputer
dalam pengajaran dan pembelajaran. Kementerian Pelajaran Malaysia (KPM) telah
memperkenalkan variasi mod penggunaan komputer dalam mengintegrasikan teknologi
maklumat dan komunikasi (TMK) dalam pengajaran dan pembelajaran di antaranya adalah
tutorial, penerokaan, aplikasi dan komunikasi. Penggunaan perisian kursus (courseware) melalui
kaedah pengajaran berbantukan komputer (PBK) juga telah diperkenalkan bagi membantu guru
dan murid memperkayakan kaedah pengajaran dan pembelajaran. Melalui program PPSMI
kerajaan telah membelanjakan sejumlah peruntukan merekabentuk perisian kursus dan
mengedarkannya ke sekolah-sekolah. Ini bagi memmbolehkan guru sains dan matematik
mempersembahkan isi pengajaran dengan lebih berkesan dan membantu guru dan murid
memperkayakan sumber pengajaran (KPM, 2003). Pengajaran berbantukan komputer (PBK)
merupakan satu pendekatan yang menggunakan komputer untuk tujuan pengajaran dan
pembelajaran. PBK juga dikenali sebagai Computer Aided Instruction (CAI), Computer Based
Instruction (CBI), Computer Assisted Testing (CAT), Computer Aided Learning (CAL) dan Computer
Based Learning (CBL) (Baharuddin, Rio dan Manimegalai, 2002). Namun yang demikian menurut
Zoraini Wati Abas (1993) ada dua cara guru boleh menggunakan komputer dalam pengajaran
Iaitu pertama Pengajaran Berintegrasikan Komputer (PBK) yang melibatkan penggunaan
3. komputer untuk mencapai objektif pengajaran. Ini kerana pendekatan pengajaran tersebut
dilakukan secara pengajaran terus (direct instruction) iaitu guru menyampaikan maklumat
kepada murid bagi mencapai objektif pengajaran. Kedua, Pengajaran Berbantukan Komputer
(PBK) yang melibatkan penggunaan komputer bagi mencapai objektif pembelajaran namun
dalam kaedah ini komputer digunakan oleh murid dan dikawal oleh mereka berdasarkan
beberapa mod pembelajaran yang dipersembahkan komputer seperti tutorial, penerokaan atau
aplikasi.
1.2 Pernyataan Masalah
Ramai guru menyatakan bahawa penggunaan komputer dalam pengajaran seperti
penggunaan perisian kursus PPSMI kurang memberi kesan kepada pengusaan murid dalam
matapelajaran sains. Ini memberikan gambaran negatif kepada guru bahawa penggunaan
komputer dalam bilik darjah tidak membawa natijah yang diharapkan khususnya apabila murid
berhadapan dengan kertas ujian. PBK telah lama diperkenalkan di dalam senario pendidikan di
Malaysia dan ia telah membawa perubahan dalam iklim pengajaran di sekolah. Pembelajaran
berbantukan komputer (PBK) dapat memberi impak yang baik dalam proses pengajaran dan
pembelajaran seseorang pelajar terutamanya pelajar yang berada pada tahap pencapaian
akademik rendah. Ini kerana pelajar-pelajar di tahap pencapaian akademik rendah kebiasaannya
memerlukan pelbagai kombinasi medium dalam pembelajaran mereka seperti visual yang
bergerak, animasi, teks, muzik dan grafik, di mana kesemua medium ini terdapat dalam
4. multimedia yang boleh didapati di dalam pembelajaran berbantukan komputer (Mohd Aris,
2007).
Pembelajaran sains memerlukan penumpuan terutama kepada pemerhatian kepada
sesuatu yang menjadi sebab dan akibat, justifikasi, meramal sesuatu dan mengaplikasi. Justeru,
murid yang lemah tumpuannya dalam pembelajaran didapati agak sukar mengusai kemahiran
proses sains walaupun mereka telah didedahkan dengan beberapa siri ekperimen di dalam
makmal sains. Persoalan adakah kaedah PBK dapat membantu murid memahami konsep asas
sains dan membantu mereka mahir dalam beberapa kemahiran asas sains yang dapat digunakan
bagi menjawab soalan peperikasaan khususnya pada bahagian B. Kajian ini bertujuan
menganalisa keberkesanan kaedah PBK terhadap pengusaan kemahiran proses sains murid dan
menerangkan pendekatan yang sesuai bagi meningkatkan penguasaan murid dalam subjek sains.
1.3 Objektif kajian
Kajian ini bertujuan mengenal pasti keberkesanan penggunaan kaedah PBK terhadap
tahap penguasaan kemahiran proses sains dalam kalangan murid tahun 4. Disamping itu kajian
juga turut mahu mengenal pasti apakah pendekatan yang paling berkesan dalam kaedah PBK
yang boleh meningkatkan kemahiran proses sains. Disamping itu mahu mengenal pasti apakah
faktor yang menyebabkan murid sukar menguasai kemahiran proses sains melalui kaedah
pengajaran “chalk and talk” yang selalu di amalkan oleh guru di sekolah.
5. 1.4 Persoalan kajian
Kajian ini akan cuba menjawab persoalan-persoalan utama seperti yang berikut:
a) Sejauh manakah keberkesanan penggunaan kaedah PBK dalam meningkatkan pengusaan
kemahiran proses sains dalam kalangan murid?
b) Apakah hubung kait penggunaan kaedah PBK terhadap prestasi pengusaan kemahiran
proses sains murid-murid lemah dan sederhana?
c) Sejauh manakah perbezaaan tahap penguasaan murid selepas menjalani pembelajaran
PBK di antara murid lemah, sederhana dan cemerlang?
1.5 Kepentingan kajian
Diharap kajian ini dapat menerangkan masalah yang dikaji iaitu keberkesanan kaedah
PBK terhadap penguasaan kemahiran proses sains dalam kalangan murid. Jesteru kajian ini dapat
mendedahkan beberapa maklumat penting kepada warga pendidik tentang keberkesanan kaedah
PBK dalam pengajaran sains. Seterusnya guru-guru dapat mengaplikasikan kaedah ini dalam
pengajaran seharian. Disamping itu kajian ini juga diharap akan membawa manfaat khususnya
kepada murid-murid. Adalah diharapkan guru-guru dapat memperbaiki mutu pengajaran mereka
untuk memberikan pengajaran yang berkesan kepada murid-murid. Pihak-pihak terbabit juga
seperti Pejabat Pelajaran Daerah dan Jabatan Pelajaran Negeri juga adalah diharap mendapat
pendedahan tentang isu yang dikaji seterusnya dapat mengambil tindakan bagi menggalakan
guru mempelbagaikan kaedah pengajaran bagi menyediakan pendidikan berkualiti di sekolah.
6. 1.6 Batasan Kajian
Kajian ini hanya terhad ke atas murid tahun 4 iaitu seramai 64 orang murid di sekolah
yang telah di kenal pasti. Oleh yang demikian, dapatan kajian ini juga hanya terhad
mengambarkan situasi dan senario sekolah dan murid yang dipilih. Disamping itu juga, kajian ini
terhad kepada kaedah serta metodologi yang telah dipilih yang memungkinkan dapatan atau
hasil kajian yang akan diperolehi.
1.7 Definisi Istilah
1.7.1 Kaedah PBK
Bermaksud suatu proses pembelajaran berasaskan komputer di mana komputer
digunakan sebagai alat untuk mendapatkan hasil pembelajaran. Komputer dalam kaedah ini
digunakan oleh murid dengan mengikuti beberapa mod asas pembelajaran berasaskan komputer.
1.7.2 Kemahiran Proses Sains
Bermaksud beberapa jenis kemahiran asas dalam proses sains yang digunakan dalam
ilmu sains seperti memerhati, membuat kesimpulan, objektif dan lain-lain.
7. BAB 2
TINJAUAN LITERATUR
2.1 Pengenalan
Bab ini akan menerangkan serta mengupas beberapa teori berkaitan kajian yang
mempunyai hubungkait dengan masalah yang hendak dikaji. Disamping itu, akan menganalisa
beberapa kajian-kajian lepas yang berkaitan dengan tajuk kajian. Dalam bab ini juga beberapa
rumusan dankesimpulan akan dikemukakan di akhir perbincangan.
2.2 PBK dalam pengajaran dan pembelajaran
PBK bermaksud membawa masuk komputer ke dalam pengajaran bagi membantu guru
mencapai objektif pengajaran dan pembelajaran. Ia adalah sebahagian daripada cara bagaimana
teknologi diintegrasikan dalam proses pengajaran di sekolah. Pengintegrasian teknologi
bermaksud menggunakan teknologi sebagai alat dalam pengajaran untuk mencapai objektif
pengajaran (Pusat Perkembangan Kurikulum, 2005). Teknologi pula merujuk kepada bukan
sahaja alat yang dinamakan komputer, malah ia merupakan kaedah eletronik dan peralatan yang
digunakan untuk membantu pengajaran (Cradler, J., & Bridgforth, E., 1996). Fulan (2001)
pernah menyatakan kegunaan komputer sebagai alat dalam pengajaran sebagai berikut. “The
8. computer can act as an educational learning aid ....The teacher teaches by directing what and
how the students learn by deliberately selecting appropriate software or other resources
according to certain intentions”.
Berpandukan kepada kenyatan tersebut, terdapat beberapa peranan komputer dalam
pengajaran dan pembelajaran iaitu seperti yang dinyatakan Wentsworth & Earle (2005) iaitu
“pengajar” (Tutor), “alat” (Tools) dan “yang diajar” (Tutee). Komputer boleh menjadi pengajar
apabila ia telah mengambil alih sebahagian tugas seseorang guru menyampaikan isi pengajaran
sama seperti kaedah syarahan yang dipersembahkan guru. Di samping itu, komputer juga boleh
menjalankan tugas sebagai “alat pengajaran” (Tool) yang digunakan oleh guru bagi
menyampaikan pengajaran seperti tayangan video, persembahan pengajaran dan lain-lain. Ketiga
komputer juga boleh diprogramkan “di ajar” bagi menyelesaikan sesuatu pekerjaan manusia.
Penggunaan kaedah PBK mengadaptasi pendekatan konstruktif dalam menghasilkan
natijah pembelajaran iaitu murid disuruh membina pengetahuan sendiri di atas pengalaman sedia
ada. Pendekatan konstruktif ini percaya bahawa pengetahuan itu dibina sendiri oleh seseorang
melalui beberapa pengalaman yang telah dilalui. Dalam kaedah PBK biasanya murid-murid
disuruh melakukan tugas mereka dengan menggunakan komputer melalui beberapa cara seperti
mendengar dan menonton persembahan dari tutorial, menjawab soalan dan membuat simulasi
dan bermain. Dalam model pengajaran dan pembelajaran kontstruktif ini, ia mempunyai ciri-ciri
seperti guru berfungsi sebagai fasilitator, kerja projek dan pembelajaran berlaku secara aktif dan
kolaboratif (Roblyer, 2005). Penggunaan komputer dalam model pembelajaran ini menekankan
9. konsep pembelajaran arah kendiri seperti mengakses maklumat dan komputer digunakan oleh
murid bagi mempersembahkan hasil kerja.
Terdapat juga model PBK yang mengadaptasikan pendekatan teori tingkah laku atau
disebut behaviourist. Pendekatan ini juga bertujuan mencapai objektif pembelajaran yang
dikehendaki dengan kaedah tradisonal atau disebut pengajaran secara lansung. Perisian atau PBK
jenis ini mementingkan pemindahan maklumat kerana pada asasnya murid tidak disuruh
membina sendiri pengetahuan sehingalah mereka diberitahu. Terdapat beberapa cara
pembeajaran PBK dalam pendekatan ini iaitu kaedah tutorial dan latih tubi. Dalam kaedah latih
tubi misalnya murid akan diberikan sebanyak maklumat kemudia di akhir pembelajaran akan
disediakan beberapa soalan untuk kefahaman dan pengukuhan. Model pengajaran PBK seperti
ini merujuk kepada model pengajaran yang direka bentuk Gagne & Briggs (1979) yang dibina
berasaskan perubahan dalam peningkatan tingkah laku (behavioral performance change).
2.2 Literatur berkaitan
Salah satu daripada kaedah PBK dalam pengajaran adalah penggunaan simulasi dalam
tajuk pembelajaran tertentu. Melalui komputer suatu gambaran tentang peristiwa dan gambaran
yang realiti dapat dijelmakan dalam bentuk simulasi pada paparan komputer (PPK, 2005).
Menurut Geisert & Futrell (2006) pengajaran bersimulasi membolehkan realiti visual di bawa
ke dalam kelas dan membolehkan murid belajar lebih dari keadaan yang sebenar jika simulasi itu
benar-benar baik. Ini kerana simulasi mempunyai cirri-ciri keseronokan belajar, keserupaan
dengan reality dan kurang ketakutan dan kebimbangan (Maddux, dalam Geisert & Futrell,
10. 2006). Menurut Bitter & Pierson (2005) antara kaedah yang berkesan dalam meningkatkan
pencapaian pelajar dalam sains adalah kaedah simulasi dan tutorial. Ini kerana kaedah ini
biasanya direka oleh guru yang merekabentuk satu-satu perisian dengan mengambil kira objektif
dan matlamat pembelajaran yang sesuai. Namun begitu kaedah ini dikatakan berkesan apabila
pelajar tidak mempunyai pengalaman atau pengetahuan tentang apa yang dipelajari sebelum
kaedah simulasi (Akban, dalam Bitter & Pierson 2005).
Kajian terhadap keberkesanan kaedah PBK dalam pengajaran telah lama menjadi fokus
perbincangan oleh para pengkaji semenjak PBK diperkenalkan di Malaysia. Terdapat banyak
kajian di Malaysia yang menumpukan PBK sebagai subjek kajian menganalisa kaedah PBK ini
secara spesifik dan berfokus kepada tajuk-tajuk kecil dalam kaedah PBK. Ini kerana kaedah PBK
mempunyai tafsiran dan pengertian yang luas yang terdiri daripada beberapa mod pembelajaran.
Kajian Shaharuddin Mat Salleh & Tuck (2003) medapati PBK mendatangkan hasil yang
positif terhadap minat dan kecenderungan murid untuk belajar matematik tajuk trigonometri.
Menurut kajian tersebut juga terdapat perbezaan signifikan antara markah yang diperolehi oleh
murid yang di kaji dalam pasca ujian setelah mendapat pengukuhan dalam PBK. Kajian juga
mendapati PBK yang dihasilkan KPM bertajuk trigonometri mempunyai cirri-ciri rekabentuk
PBK yang berkesan. Berdasarkan kajian tersebut juga dapat dirumuskan bahawa keberkesanan
PBK juga bergantung kepada rekabentuk program itu dibuat.
11. Sebuah lagi kajian yang dilakukan Mohd Aris Othman (2007) mendapati PBK juga
mendatangkan impak positif terhadap penguasaan murid dalam matapelajaran geografi. Daripada
hasil kajian tersebut didapati murid yang lemah dalam tajuk-tajuk tertentu telah dapat menguasai
matapelajaran tersebut setelah menghadiri beberapa siri PBK. Menurut beliau Pencapaian
akademik kumpulan eksperimen jelas menunjukkan prestasi akademik yang lebih tinggi
berbanding dengan kumpulan kawalan.
BAB 3
METODOLOGI KAJIAN
3.1 Reka Bentuk Kajian
Kajian yang akan dilakukan ini adalah berbentuk kajian ekperimen (Kuasi-Eksperimen)
.Rekabentuk kuasi-eksperimen digunakan untuk menggantikan reka berbentuk eksperimen tulin
apabila dalam proses pemilihan responden kajian, pengagihan secara rawak tidak dapat
dilakukan oleh penyelidik (Chua, 2006). Tambahan lagi, kajian ini dilakukan ke atas individu
yang sentiasa terdedah dengan ralat-ralat dari luar misalnya perbezaan jantina, umur, latar
belakang, pengalaman lepas, pengetahuan sedia ada, pengaruh persekitaran dan sebagainya.
Kesemua faktor berkenaan boleh mempengaruhi hasil eksperimen. Dalam perkataan lain,
12. penyelidik kurang yakin sama ada perubahan pada responden kumpulan rawatan pada akhir
eksperimen adalah disebabkan oleh rawatan yang diberikan kepadanya atau faktor-faktor luaran
yang lain.
3.2 Hipotesis Kajian
H1: Terdapat perbezaan signifikan antara markah ujian pra ujian dengan markah pasca ujian ke
atas kumpulan murid kawalan dan rawatan
H2: Terdapat perbezaan signifikan antara markah pasca ujian kumpulan murid lemah dan
cemerlang dalam kumpulan rawatan dengan markah pra ujian.
3.3 Populasi dan persampelan
Terdapat seramai 64 orang murid yang terlibat dalam kajian ini. Kesemua mereka adalah
terlibat dalam sampel kajian ini. Ini kerana hanya terdapat dua kelas sahaja di sekolah yang
dikaji.
3.4 Kaedah Persampelan
Pengkaji telah memilih persampelan secara rawak mudah dalam kajian ini. Ini kerana
persampelan jenis ini mudah dilakukan dan diurus. Di dalam persampelan rawak setiap unit di dalam
populasi mempunyai kebarangkalian yang sama untuk dipilih sebagai sampel. Persampelan rawak
menunjukkan peluang yang sama untuk memasuki proses pemilihan.
13. Dalam persampelan ini murid akan dikategorikan kepada dua kumpulan iaitu kumpulan
murid lemah (KML) dan kumpulan murid menguasai (KMM). Pembahagian kumpulan ini bagi
memudahkan analisa dibuat kelak. Setiap orang murid dari setiap kumpulan akan diberi nombor
dan dipilih secara rawak. Setelah itu mereka akan dikumpulkan dalam dua kumpulan kajian iaitu
kumpulan rawatan (KR) dan kumpulan bukan kawalan (KBK). Kemudian Murid dalam KR akan
menjalani sesi rawatan (PBK) dan kumpulan bukan kawalan (KBK) akan menjalani proses
pembelajaran biasa.
3.5 Instrumen Kajian
Terdapat tiga bentuk instrumen kajian yang akan digunakan dalam kajian ini
a) Pra-ujian: Mengandungi soalan-soalan berkaitan kemahiran proses sains
b) Pasca ujian : Mengandungi soalan berkaitan tajuk yang telah dipelajari
c) Borang kaji selidik : Mengandungi soalan soal selidik bagi menganalisa
pendapat dan pandangan murid tentang PBK
