Komentarz do projektu Małopolskiego Instytutu Kultury: Poprawa jakości gromadzenia danych – o publicznych i niepublicznych instytucjach kultury w Polsce

1. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
1
Komentarz do projektu Małopolskiego Instytutu Kultury:
Poprawa jakości gromadzenia danych – o publicznych i niepublicznych instytucjach kultury w
Polsce
Marta Sęk
Badanie dostępności kultury
Badanie usług kulturalnych czy oferty instytucji kultury warto uzupełnić o badanie ich
dostępności. Przy czym badanie dostępności nie oznacza badania uczestnictwa, ale
niektórych jego uwarunkowań, a sama dostępność bywa bardzo różnie rozumiana. Czasem
utożsamia się ją z liczbą obiektów znajdujących się w danym miejscu. W informacji sygnalnej
z czerwca 2014 r., opatrzonej tytułem Działalność instytucji kultury w Polsce w 2013 r.1
, jako
podstawowy element wpływający na korzystanie z oferty kulturalnej wskazano dostępność
wynikającą z lokalizacji instytucji. Zdaniem autorów tego opracowania w miastach
odnotowuje się większą dostępność oferty kulturalnej, a w mniejszych miejscowościach
mniejszą. W tym ujęciu większa liczba instytucji oraz ich różnorodność jest równoznaczna z
większą dostępnością, a mniejsza liczba instytucji i ich ograniczona różnorodność z mniejszą
dostępnością.
Autorzy wspomnianej publikacji wskazują też, jako drugi czynnik wpływający na dostępność
oferty kulturalnej, stopnień przystosowania obiektów do potrzeb niepełnosprawnych:
[cytat] Coraz więcej instytucji kultury dostosowuje wejścia do budynków, jak również
adaptuje je wewnątrz do potrzeb osób poruszających się na wózkach inwalidzkich. Ponadto
coraz powszechniejsza staje się technika audiodeskrypcji, umożliwiająca odbiór treści
wizualnych przez osoby niewidzące i słabowidzące.
1
Działalność instytucji kultury w Polsce w 2013 r., [online:] http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/kultura-
turystyka-sport/kultura/dzialalnosc-instytucji-kultury-w-polsce-w-2013-r-,3,5.html [dostęp: 20.12.2015].

2. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
2
Dostępność instytucji kultury została tu opisana poprzez dostosowanie wejść do budynków
oraz adaptacje wewnątrz budynków do potrzeb niepełnosprawnych, rozumianych jako osoby
poruszające się na wózkach inwalidzkich oraz niewidzące lub słabowidzące. Dane
szczegółowe za 2013 r. są prezentowane osobno dla grup wyodrębnionych na postawie typu
instytucji: biblioteki, domy i ośrodki kultury, kluby i świetlice, muzea, instytucje
paramuzealne, galerie i salony sztuki, teatry i instytucje muzyczne oraz kina.
Spośród bibliotek publicznych i placówek informacyjno-bibliotecznych 37,5% miało wejście
do budynku przystosowane do potrzeb osób poruszających się na wózkach inwalidzkich, a
odpowiednie adaptacje wewnątrz budynku przeprowadzono w 23,7% obiektów. Jak widać,
na podstawie tak zaprezentowanych danych nie da się stwierdzić, czy w budynkach z
dostosowanym wejściem przeprowadzono jednocześnie jakiekolwiek adaptacje wewnątrz.
Nie wiadomo również, czego one dotyczyły. Kolejnym elementem wskazywanym przez
autorów informacji sygnalnej jest dostosowanie miejsc w czytelniach do potrzeb osób
niepełnosprawnych. Spośród wszystkich miejsc w czytelniach jedynie 2,4% dostosowano do
potrzeb osób niepełnosprawnych, nie jest jednak jasne, o jakie niepełnosprawności chodzi.
Możemy domniemywać, że dane te dotyczą osób poruszających się na wózkach inwalidzkich,
a nie np. osób słabowidzących. Brak informacji, czy te same obiekty mają jednocześnie
dostosowane wejścia i udogodnienia wewnątrz, nie pozwala ocenić, czy i w jakim stopniu są
one dostępne dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich. Gdyby nawet założyć, że
wejście przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych pozwala dostać się do budynku,
przynajmniej na jedną kondygnację, nie możemy stwierdzić, czy umożliwia ono faktyczne
skorzystanie z usług danej instytucji.
Ponad połowa (52,5%) ogółu obiektów użytkowanych przez instytucje takie jak: domy i
ośrodki kultury, kluby i świetlice była przystosowana dla osób niepełnosprawnych, przy czym
98,1% ogółu przystosowanych obiektów wprowadziło udogodnienia przy wejściu do
budynku, a 60,8% w jego wnętrzu. Tak jak w przypadku bibliotek, nie jest jasne, jakie
udogodnienia wewnątrz budynków wprowadzono w powyższych instytucjach. Nie wiadomo,
jaka część oferty kulturalnej danej instytucji dostępna była dla osób poruszających się na

3. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
3
wózkach inwalidzkich. Dane o typie zajęć nie są uzupełniane o informacje dotyczące
dostępności przestrzennej dla osób poruszających się na wózkach oraz dostępności
określanej przez liczbę miejsc na zajęciach, liczbę grup, procedury rejestracyjne, a w końcu o
dane dotyczące opłat za zajęcia i niezbędne materiały. Wszystkie te elementy również
określają dostępność oferty tych instytucji.
W przypadku muzeów 51,7% posiadało wejście do budynku zaadaptowane do potrzeb osób
niepełnosprawnych, a 37,5% udogodnienia wewnątrz budynku. Tak jak w przypadku
bibliotek nie wiadomo, czy i do czego mają dostęp osoby poruszające się na wózkach
inwalidzkich. Jaki procent powierzchni wystawienniczej dostępny jest dla osób
niepełnosprawnych ruchowo? Jaka liczba muzealiów została tak zaprezentowana, że da się ją
oglądać, siedząc na wózku? Jaki procent ich opisów można przeczytać z perspektywy wózka
inwalidzkiego? Odpowiedź na te pytania pozwoliłaby określić dostępność zbiorów
zgromadzonych przez instytucje. Autorzy podają, że 14,5% muzeów było przystosowanych
do zwiedzania przez osoby niewidzące i słabowidzące, ale ponownie trudno określić, co
faktycznie oznacza takie dostosowanie. Czy badane instytucje przygotowały audiodeskrypcję
na zewnętrznych nośnikach, a może wystawiły modele i kopie eksponatów, które osoba
niewidząca może dotknąć?
Instytucje paramuzealne nie zostały opisane pod względem udogodnień dla osób
niepełnosprawnych, być może ze względu na duże zróżnicowanie obiektów znajdujących się
w tej grupie.
Wśród galerii i salonów sztuki 58,2% obiektów opisano jako przystosowane do potrzeb osób
niepełnosprawnych. Można domniemywać, że autorzy mieli na myśli osoby poruszające się
na wózkach inwalidzkich, a nie osoby niewidome.
Wśród 170 teatrów i instytucji muzycznych, dysponujących 322 scenami oraz 81,9 tys. miejsc
na widowni w salach stałych, 80,6% posiadało obiekty przystosowane do potrzeb osób
poruszających się na wózkach inwalidzkich, przy czym odpowiednio przystosowane wejście
do budynku miało 80,1% instytucji, a udogodnienia wewnątrz budynku 75%. Nie jest jasne,
czy dane te dotyczą budynków, czy scen, i nie wiadomo, co oznacza pojęcie „udogodnienia

4. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
4
wewnątrz budynku” – może to być zniwelowanie progów między pomieszczeniami, ale też
np. dostosowanie toalet, tak aby mogły z nich korzystać osoby poruszające się na wózku
inwalidzkim. Należałoby więc zadać dodatkowe pytania, czy taka osoba może samodzielnie
wejść do budynku, kupić bilety, wejść na salę, w której odbywa się spektakl lub koncert, a
także czy ma możliwość skorzystania z toalety. W tej grupie instytucji 8,7% obiektów
wyposażonych było w urządzenia do audiodeskrypcji. Instytucje posiadające sprzęt do
audiodeskrypcji dysponowały techniczną możliwością zastosowania tego udogodnienia, ale
sama techniczna możliwość niewiele mówi o faktycznej dostępności usług kulturalnych dla
osób wymagających audiodeskrypcji.
W Polsce wejścia do 84,4% kin zostały zaadaptowane do potrzeb osób poruszających się na
wózkach inwalidzkich, a 69,3% tego typu instytucji dysponowało udogodnieniami wewnątrz
budynku. Urządzenia do audiodeskrypcji, umożliwiające odbiór treści wizualnej osobom
niewidomym i słabowidzącym, posiadało 10,2% ogółu kin stałych. Brak jednak informacji na
temat liczby sali kinowych dostępnych dla osób niepełnosprawnych poruszających się na
wózkach.
Informacja sygnalna nie zawiera żadnej definicji pojęcia „dostępność” ani definicji pojęcia
„osoba niepełnosprawna”. Opisując dostępność instytucji kultury skupia się na osobach
poruszających się na wózkach inwalidzkich oraz osobach niewidzących i słabowidzących.
Warto się więc odwołać do definicji dostępu/dostępności kultury, którą podaje Słownik
Teorii Żywej Kultury2
, ściśle wiążąc ten termin z pojęciem żywej kultury i powiązanym z nią
pojęciem uczestnictwa w kulturze.
Uczestnictwo w kulturze, w szerokim rozumieniu, to proces włączania jednostek i grup,
przedmiotów, idei, zachowań oraz ich konfiguracji w konkretne sytuacje (codzienne i
odświętne) uregulowane kulturowo oraz wyłączania się z nich3
. Uczestnictwo jest możliwe
dzięki ludzkim zachowaniom – zawsze więc ma ex definitione charakter aktywny. Żywa
kultura to wielowymiarowe środowisko (milieu) życia jednostek i grup społecznych oraz
2
Słownik Teorii Żywej Kultury, [online:] http://ozkultura.pl/slownik-teorii-zywej-kultury [dostęp: 20.12.2015].
3
Barbara Fatyga, Uczestnictwo w kulturze [hasło w:] Słownik…, dz. cyt., [online:] http://ozkultura.pl/wpis/416/5
[dostęp: 20.12.2015].

5. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
5
funkcjonowania instytucji społecznych, w którym zachodzą dynamiczne procesy, rozwijają
się praktyki kulturowe oraz powstają ich mniej lub bardziej trwałe rezultaty (materialne i
niematerialne wytwory)4
. Dostęp/dostępność kultury to: (1) na poziomie jednostki – możliwy
do zmierzenia (chociaż nie jest to łatwe) zakres wykorzystania przez nią zasobu kulturowego,
pozostającego w dyspozycji grup i społeczności, których jest ona członkiem; (2) na poziomie
grupy – także mierzalne (choć znowu niełatwe) – wykorzystanie zasobu kulturowego
będącego w zasięgu jej możliwości i potrzeb. Dostęp do kultury uwarunkowany jest wieloma
czynnikami:
 biologicznymi, np. indywidualnymi cechami fizycznymi, niepełnosprawnością;
 demograficznymi, np. wiekiem, płcią;
 społecznymi, np. przynależnością do warstwy społecznej, pełnionymi rolami
zawodowymi;
 geograficznymi, np. zróżnicowaniami terytorialnymi, miejscem zamieszkania;
 ekonomicznymi, np. poziomem dochodów;
 kulturowymi, np. wykształceniem, poziomem kompetencji kulturowych
 emocjonalnymi5
.
Badając dostępność, warto zdefiniować ją w oparciu o przyjętą w badaniu definicję kultury
albo usług kulturalnych, a także z korespondującą z nią definicją uczestnictwa w kulturze.
Nie jest moim celem przedstawianie pełnego i kompletnego katalogu elementów
wpływających na dostępność, ale przedstawienie kluczowych jej elementów. Punktem
wyjścia do tych rozważań mogą być obowiązujące akty prawne i aktualne dokumenty
rządowe.
Już Konstytucja, w art. 6. ust. 1, określa, że „Rzeczpospolita Polska stwarza warunki
upowszechniania i równego dostępu do dóbr kultury, będącej źródłem tożsamości narodu
polskiego, jego trwania i rozwoju”. Zwiększanie dostępności kultury było obok wzmacniania
4
Taż, Żywa kultura [hasło w:] Słownik…, dz. cyt., [online:] http://ozkultura.pl/wpis/111/5 [dostęp: 20.12.2015].
5
Taż, Dostęp/dostępność kultury [hasło w:] Słownik…, dz. cyt., http://ozkultura.pl/wpis/151/5 [dostęp:
20.12.2015].

6. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
6
infrastruktury kulturalnej głównym założeniem Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata
2004–20136
, uzupełnionej w 2005 r.7
i mającej obowiązywać do roku 2020. Uzupełnienie to
dotyczy problemu dostępności usług kultury. Oceny dostępności usług kulturalnych w
poszczególnych województwach dokonano, wykorzystując metodę taksonomiczną Warda.
Niestety w dokumencie brakuje kompletnej listy wskaźników, które posłużyły do budowy
wskaźnika syntetycznego, podano w nim jedynie listę uwzględnionych obszarów8
. W ocenie
dostępności usług kulturalnych obok instytucji artystycznych, bibliotek i czytelnictwa
wymieniono wydawnictwa, szkoły artystyczne oraz samorządowe nakłady na kulturę.
Dostępność usług kulturalnych dla osób niepełnosprawnych nie była omawiana.
Tematyka dostępności oferty kulturalnej, czy też raczej ograniczeń dostępności usług
kulturalnych, powiązana jest z istnieniem osób o specjalnych potrzebach. Grupą, która
pojawiła się w omawianej powyżej informacji sygnalnej, są osoby niepełnosprawne. Trzeba
jednak podkreślić, że nie jest to jedyna grupa o specjalnych potrzebach. Kwestie dostępności
kultury dla osób niepełnosprawnych opisuje Konwencja o prawach osób
niepełnosprawnych9
, ratyfikowana przez Polskę w 2012 roku. Dostępność obiektów
budowlanych dla osób niepełnosprawnych reguluje z kolei Prawo budowlane i
rozporządzenia wykonawcze do tej ustawy.
Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych uznaje znaczenie dostępności
środowiska fizycznego, społecznego, gospodarczego i kulturalnego, dostępu do opieki
zdrowotnej i edukacji oraz do informacji i środków komunikacji celem umożliwienia osobom
niepełnosprawnym pełnego korzystania ze wszystkich praw człowieka i podstawowych
wolności. Osoby niepełnosprawne definiuje przy tym jako osoby, które mają długotrwale
naruszoną sprawność fizyczną, umysłową, intelektualną lub w zakresie zmysłów, co może –
w oddziaływaniu z różnymi barierami – utrudniać im pełny i skuteczny udział w życiu
6
Por. Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004–2013, [online:]
http://bip.mkidn.gov.pl/media/docs/Narodowa_Strategia_Rozwoju_Kultury.pdf [dostęp: 20.12.2015], s. 110.
7
Uzupełnienie Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004–2020, [online:]
http://bip.mkidn.gov.pl/media/docs/050617nsrk-uzupelnienie.pdf [dostęp: 20.12.2015].
8
Por. tamże, s. 54.
9
Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzona w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006, Dz.U. z
2012 r. poz. 1169, [online:] http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20120001169 [dostęp: 20.12.2015].

7. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
7
społecznym na zasadzie równości z innymi osobami. Dyskryminacją ze względu na
niepełnosprawność jest jakiekolwiek różnicowanie, wykluczanie lub ograniczanie ze względu
na niepełnosprawność, którego celem lub skutkiem jest naruszenie lub zniweczenie uznania,
wykonywania lub korzystania ze wszelkich praw człowieka i podstawowych wolności w
dziedzinie polityki, gospodarki, społecznej, kulturalnej, obywatelskiej lub jakiejkolwiek innej,
na zasadzie równości z innymi osobami. Obejmuje to wszelkie przejawy dyskryminacji, w tym
odmowę racjonalnego usprawnienia, które z kolei oznacza konieczne i odpowiednie zmiany
i dostosowania, nienakładające nieproporcjonalnego lub nadmiernego obciążenia, jeśli jest
to potrzebne w konkretnym przypadku, w celu zapewnienia osobom niepełnosprawnym
możliwości korzystania z wszelkich praw człowieka i podstawowych wolności oraz ich
wykonywania na zasadzie równości z innymi osobami. Ważne jest tutaj również pojęcie
uniwersalnego projektowania, które oznacza projektowanie produktów, środowiska,
programów i usług w taki sposób, by były użyteczne dla wszystkich, w możliwie największym
stopniu, bez potrzeby adaptacji lub specjalistycznego projektowania. Nie wyklucza ono
jednak wykorzystywania pomocy technicznych dla szczególnych grup osób
niepełnosprawnych, jeżeli jest to potrzebne.
Opisane w informacji sygnalnej wejścia zaadaptowane do potrzeb osób poruszających
się na wózkach inwalidzkich oraz udogodnienia wewnątrz budynku to elementy racjonalnych
usprawnień istniejących budynków. W przypadku nowych projektów budowlanych oraz ich
realizacji zasadniejsze wydaje się pytanie o ich uniwersalne zaprojektowanie. Żeby móc
zapytać o kwestię uniwersalnego projektowania, należałoby się odwołać do ustalonych
standardów dostępności nie tylko budynków, ale także usług. W przypadku starszych
budynków, wymagających adaptacji, niełatwo stworzyć zamkniętą listę rozwiązań
technicznych. Można natomiast opisać, jakie działania powinna móc wykonać samodzielnie
osoba niepełnosprawna w obiekcie po adaptacji.
Państwa (strony omawianej konwencji) zobowiązały się m.in. do:
 uwzględniania wymogu ochrony i popierania praw człowieka w odniesieniu do osób
niepełnosprawnych w każdej polityce i każdym programie działania;

8. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
8
 podejmowania lub popierania badań i wytwarzania oraz zapewnienia dostępności i
korzystania z uniwersalnie zaprojektowanych towarów, usług, wyposażenia i
urządzeń, które powinny wymagać możliwie jak najmniejszych dostosowań i
ponoszenia jak najmniejszych kosztów w celu zaspokojenia szczególnych potrzeb
osób niepełnosprawnych; a także do popierania zasady uniwersalnego projektowania
przy tworzeniu norm i wytycznych;
 podejmowania lub popierania badań i tworzenia oraz popierania dostępności i
wykorzystywania nowych technologii, w tym technologii informacyjno-
komunikacyjnych, przedmiotów ułatwiających poruszanie się, urządzeń i
wspomagających technologii odpowiednich dla osób niepełnosprawnych, traktując
priorytetowo technologie dostępne po przystępnych cenach;
 zapewniania osobom niepełnosprawnym dostępnej informacji o przedmiotach
ułatwiających poruszanie się, urządzeniach i wspomagających technologiach, w tym
nowych technologiach, a także o innych formach pomocy, usług i ułatwień.
Rzeczpospolita Polska zobowiązała się m.in. do wspierania tworzenia instytucji kultury oraz
ich usług, tak aby były dostępne dla osób niepełnosprawnych bez konieczności ich
modyfikacji. Zarówno budynek, jak i usługa powinny być dostępne w równym stopniu dla
osób niepełnosprawnych.
Dostępność jest jednym z kluczowych pojęć używanych w Konwencji o prawach osób
niepełnosprawnych. Aby umożliwić osobom niepełnosprawnym niezależne życie i pełny
udział we wszystkich sferach życia, państwa-strony tej konwencji zobowiązały się podjąć
odpowiednie środki w celu zapewnienia takim osobom, na zasadzie równości z innymi
osobami, dostępu do środowiska fizycznego, środków transportu, informacji i komunikacji, w
tym technologii i systemów informacyjno-komunikacyjnych, a także do innych urządzeń i
usług, powszechnie dostępnych lub powszechnie zapewnianych, zarówno na obszarach
miejskich, jak i wiejskich. Środki te, obejmujące rozpoznanie oraz eliminację przeszkód i
barier w zakresie dostępności, stosują się m.in. do:

9. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
9
 budynków, dróg, transportu oraz innych urządzeń wewnętrznych i zewnętrznych, w
tym szkół, mieszkań, instytucji zapewniających opiekę medyczną i miejsc pracy;
 informacji, komunikacji i innych usług, w tym usług elektronicznych i służb
ratowniczych.
Państwa-strony zobowiązały się podjąć również odpowiednie środki w celu:
 opracowywania, ogłaszania i monitorowania wdrażania minimalnych standardów i
wytycznych w sprawie dostępności urządzeń i usług ogólnie dostępnych lub
powszechnie zapewnianych;
 zapewnienia, że instytucje prywatne, które oferują urządzenia i usługi ogólnie
dostępne lub powszechnie zapewniane, będą brały pod uwagę wszystkie aspekty ich
dostępności dla osób niepełnosprawnych;
 zapewnienia wszystkim zainteresowanym osobom szkolenia na temat kwestii
dostępności dla osób niepełnosprawnych;
 zapewnienia w ogólnodostępnych budynkach i innych obiektach oznakowania w
alfabecie Braille’a oraz w formach łatwych do czytania i zrozumienia;
 zapewnienia różnych form pomocy i pośrednictwa ze strony innych osób lub zwierząt,
w tym przewodników, lektorów i profesjonalnych tłumaczy języka migowego, w celu
ułatwienia dostępu do ogólnodostępnych budynków i innych obiektów publicznych;
 popierania innych odpowiednich form pomocy i wsparcia osób niepełnosprawnych,
aby zapewnić im dostęp do informacji;
 popierania dostępu osób niepełnosprawnych do nowych technologii i systemów
informacyjno-komunikacyjnych, w tym do Internetu;
 popierania, od wstępnego etapu, projektowania, rozwoju, produkcji i dystrybucji
dostępnych technologii i systemów informacyjno-komunikacyjnych, tak aby były one
dostępne po najniższych kosztach.
Polska zobowiązała się do opracowywania, ogłaszania i monitorowania wdrażania
minimalnych standardów i wytycznych w sprawie dostępności urządzeń i usług
(ogólnodostępnych lub powszechnie zapewnianych) oferowanych przez instytucje

10. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
10
państwowe i prywatne. Wyrażono wprost wymóg zapewnienia w ogólnodostępnych
budynkach i innych obiektach oznakowań w alfabecie Braille’a oraz w formach łatwych do
czytania i zrozumienia. Wszystkie te zobowiązania dotyczą również instytucji kultury i usług
kulturalnych. Niezwykle ważne jest zobowiązanie do zapewnienia wszystkim
zainteresowanym osobom szkolenia na temat kwestii dostępności dla osób
niepełnosprawnych.
Kolejnym pojęciem kluczowym dla treści omawianej konwencji jest samodzielność. Państwa-
strony zobowiązały się podjąć skuteczne środki celem umożliwienia osobom
niepełnosprawnym mobilności osobistej i możliwie największej samodzielności w tym
zakresie, m.in. poprzez ułatwianie im:
 mobilności, w sposób i w czasie przez nie wybranym i po przystępnej cenie,
 dostępu do wysokiej jakości przedmiotów usprawniających poruszanie się oraz
urządzeń i technologii wspomagających, a także do pomocy i pośrednictwa ze strony
innych osób lub zwierząt, w tym poprzez ich udostępnianie po przystępnej cenie.
Preferowanym rozwiązaniem jest umożliwienie osobom niepełnosprawnym samodzielnej
aktywności, wspieranej poprzez technologie, sprzęt i zwierzęta. Badanie dostępności
instytucji kultury czy usług kulturalnych powinno zatem uwzględniać stopień, w jakim dana
instytucja jest przygotowana na wprowadzenie elementów zwiększające samodzielność.
Państwa-strony konwencji zobowiązały się ponadto podjąć wszelkie odpowiednie środki, aby
osoby niepełnosprawne mogły korzystać z prawa do wolności wypowiadania się i wyrażania
opinii, w tym wolności poszukiwania, otrzymywania i rozpowszechniania informacji oraz
poglądów, na zasadzie równości z innymi osobami i poprzez wszelkie formy komunikacji,
według ich wyboru, zgodnie z definicją zawartą w art. 2 konwencji, m.in. poprzez:
 dostarczanie osobom niepełnosprawnym informacji przeznaczonych dla ogółu
społeczeństwa, w dostępnych dla nich formach i technologiach, odpowiednio do
różnych rodzajów niepełnosprawności, na czas i bez dodatkowych kosztów;

11. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
11
 akceptowanie i ułatwianie korzystania przez osoby niepełnosprawne w sprawach
urzędowych z języków migowych, alfabetu Braille’a, komunikacji wspomagającej
(augmentatywnej) i alternatywnej oraz wszelkich innych dostępnych środków,
sposobów i form komunikowania się przez osoby niepełnosprawne, według ich
wyboru;
 nakłanianie instytucji prywatnych, które świadczą usługi dla ogółu społeczeństwa, w
tym przez Internet, do dostarczania informacji i usług w formie dostępnej i użytecznej
dla osób niepełnosprawnych;
 zachęcanie środków masowego przekazu, w tym dostawców informacji przez
Internet, do zapewnienia, by ich usługi były dostępne dla osób niepełnosprawnych;
 uznanie i popieranie korzystania z języków migowych.
W treści konwencji uwagę zwraca bardzo szeroki katalog ułatwień oraz nacisk kładziony na
to, aby wybór preferowanych rozwiązań w komunikacji leżał po stronie osób
niepełnosprawnych.
Udział w życiu kulturalnym, rekreacji, wypoczynku i sporcie został szczegółowo omówiony w
konwencji w osobnym fragmencie.
Państwa-strony koncesji podkreśliły ponadto prawo osób niepełnosprawnych do udziału, na
zasadzie równości z innymi osobami, w życiu kulturalnym i zobowiązały się podjąć wszelkie
odpowiednie środki w celu zapewnienia, że osoby niepełnosprawne będą miały dostęp do:
 materiałów w dziedzinie kultury w dostępnych dla nich formach;
 programów telewizyjnych, filmów, teatru i innego rodzaju działalności kulturalnej, w
dostępnych dla nich formach;
 miejsc działalności kulturalnej lub usług z nią związanych, takich jak teatry, muzea,
kina, biblioteki i usługi turystyczne oraz, w miarę możliwości, zabytków i miejsc
ważnych dla kultury narodowej.
Ponadto państwa-strony konwencji zobowiązały się podjąć odpowiednie środki w celu
zapewnienia, że osoby niepełnosprawne będą miały możliwości rozwoju i wykorzystywania

12. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
12
potencjału twórczego, artystycznego i intelektualnego, nie tylko dla własnej korzyści, ale
także dla wzbogacenia społeczeństwa. Osoby niepełnosprawne są – w świetle zapisów
konwencji – uprawnione, na zasadzie równości z innymi osobami, do uznania ich szczególnej
tożsamości kulturowej i językowej, w tym języków migowych i kultury osób niesłyszących, a
także do uzyskania wsparcia w tym zakresie.
W polskim porządku prawnym podstawowym źródłem regulacji dotyczących
dostosowania budynków do potrzeb osób niepełnosprawnych jest ustawa z dnia 7 lipca
1994 r. Prawo budowlane10
. W myśl art. 5 Prawa budowlanego, podstawą prawidłowej
budowy jest projektowanie i budowanie w sposób określony w przepisach, w tym
techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, tak by zapewnić
spełnienie podstawowych wymagań dotyczących:
 bezpieczeństwa konstrukcji;
 bezpieczeństwa pożarowego;
 bezpieczeństwa użytkowania;
 odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych oraz ochrony środowiska;
 ochrony przed hałasem i drganiami;
 odpowiedniej charakterystyki energetycznej budynku oraz racjonalizacji użytkowania
energii.
Ponadto art. 5 Prawa budowlanego stanowi, że budynek musi zapewnić niezbędne warunki
do korzystania z obiektów użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa
wielorodzinnego przez osoby niepełnosprawne, w szczególności poruszające się na wózkach
inwalidzkich.
Prawo budowlane wyróżnia spośród innych osób niepełnosprawnych ruchowo osoby
poruszające się na wózkach inwalidzkich. Dostosowanie dotyczy wyłącznie dwóch typów
obiektów budowlanych.
10
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, Dz.U. z 2013 r. poz. 1409, [online:]
http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19940890414 [dostęp: 15.12.2015].

13. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
13
W kolejnych artykułach Prawa budowlanego wymieniono liczne odstępstwa od powyższej
ogólnej zasady. Artykuł 9 stanowi bowiem, że w przypadkach szczególnie uzasadnionych
dopuszcza się odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych, byle nie powodowało ono
zagrożenia życia ludzi lub bezpieczeństwa mienia albo – w odniesieniu do obiektów
użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego – ograniczenia
dostępności dla osób niepełnosprawnych, a także pogorszenia warunków zdrowotno-
sanitarnych i użytkowych, a także stanu środowiska, po spełnieniu określonych warunków
zamiennych. Właściwy organ, po uzyskaniu upoważnienia ministra, który ustanowił przepisy
techniczno-budowlane, w drodze postanowienia, udziela bądź odmawia zgody na
odstępstwo.
Odstępstwo od szczegółowych wytycznych, zawartych w rozporządzeniu, jest możliwe na
wniosek inwestora, a upoważniony organ ocenia, czy proponowane przez niego rozwiązania
nie powodują ograniczeń dostępności dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich.
Ponieważ sama ustawa dopuszcza odstępstwa, budynki zbudowane w trakcie
obowiązywania wspomnianej ustawy nie muszą spełniać wszystkich jej wymogów w tym
zakresie. Oznacza to, że zasadne jest badanie stopnia dostosowania budynków do potrzeb
osób poruszających się na wózkach. Można się także pokusić o zbadanie wniosków
składanych przez inwestorów i wyrażonych przez ograny zgód na odstępstwa. Zarówno sama
liczba wniosków, jak i skala odstępstw, a co więcej, same zaakceptowane rozwiązania
techniczne mogłyby uszczegółowić kwestie dostępności budynków.
Szczegółowe wytyczne w sprawie dostosowania budynków do potrzeb osób
niepełnosprawnych zawiera Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002
r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich
usytuowanie11
. Dokument ten określa, że do wejść do budynku mieszkalnego
wielorodzinnego, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej powinny być
11
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków
technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, Dz.U. z 2002 r. Nr 75
poz. 690, [online:] http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20020750690 [dostęp:
15.12.2015].

14. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
14
doprowadzone od dojść i dojazdów utwardzone dojścia o szerokości minimalnej 1,5 m, przy
czym co najmniej jedno dojście powinno zapewniać osobom niepełnosprawnym dostęp do
całego budynku lub tych jego części, z których osoby te mogą korzystać.
Zagospodarowując działkę budowlaną, należy urządzić, stosownie do jej przeznaczenia i
sposobu zabudowy, miejsca postojowe dla samochodów użytkowników stałych i
przebywających okresowo, w tym również miejsca postojowe dla samochodów, z których
korzystają osoby niepełnosprawne. Liczbę i sposób urządzenia miejsc postojowych należy
dostosować do wymagań ustalonych w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania
terenu, z uwzględnieniem potrzebnej liczby miejsc, z których korzystają osoby
niepełnosprawne.
Powyższe przepisy odnoszą się nie tylko do wejścia, ale też zagospodarowania otoczenia
budynku. Ważnym elementem są miejsca postojowe dla osób niepełnosprawnych.
Rozporządzenie to określa, że budynek użyteczności publicznej, budynek mieszkalny
wielorodzinny oraz budynek zamieszkania zbiorowego niebędący budynkiem koszarowym
oraz każdy inny budynek mający najwyższą kondygnację z pomieszczeniami przeznaczonymi
na pobyt więcej niż 50 osób, w których różnica poziomów posadzek pomiędzy pierwszą a
najwyższą kondygnacją nadziemną, niestanowiącą drugiego poziomu w mieszkaniu
dwupoziomowym, przekracza 9,5 m, a także mający dwie lub więcej kondygnacji
nadziemnych budynek opieki zdrowotnej i budynek opieki społecznej należy wyposażyć w
dźwig osobowy.
W budynku mieszkalnym wielorodzinnym, budynku zamieszkania zbiorowego oraz budynku
użyteczności publicznej, wyposażanym w dźwigi, należy zapewnić osobom
niepełnosprawnym dojazd z poziomu terenu i dostęp na wszystkie kondygnacje użytkowe. W
przypadku wbudowywania lub przybudowywania szybu dźwigowego do istniejącego
budynku dopuszcza się usytuowanie drzwi przystankowych na poziomie spocznika
międzypiętrowego, jeżeli osobom niepełnosprawnym zostanie zapewniony dostęp do
kondygnacji użytkowej. W niskim budynku zamieszkania zbiorowego i budynku użyteczności
publicznej, niewymagającym wyposażenia w dźwigi, należy zainstalować urządzenia

15. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
15
techniczne zapewniające osobom niepełnosprawnym dostęp na kondygnacje z
pomieszczeniami użytkowymi, z których mogą korzystać. Nie dotyczy to budynków
koszarowych, zakwaterowania w zakładach karnych, aresztach śledczych oraz zakładach
poprawczych i schroniskach dla nieletnich.
W budynku użyteczności publicznej pomieszczenia ogólnodostępne ze zróżnicowanym
poziomem podłóg powinny być przystosowane do ruchu osób niepełnosprawnych. W
budynku, na kondygnacjach dostępnych dla osób niepełnosprawnych, co najmniej jedno z
ogólnodostępnych pomieszczeń higienicznosanitarnych powinno być przystosowane do
potrzeb tych osób przez:
 zapewnienie przestrzeni manewrowej o wymiarach co najmniej 1,5 × 1,5 m;
 stosowanie w tych pomieszczeniach i na trasie dojazdu do nich drzwi bez progów;
 zainstalowanie co najmniej jednej odpowiednio przystosowanej miski ustępowej i
umywalki, a także jednego natrysku, jeżeli ze względu na przeznaczenie przewiduje
się w budynku takie urządzenia;
 zainstalowanie uchwytów ułatwiających korzystanie z urządzeń
higienicznosanitarnych.
Dopuszcza się stosowanie pojedynczego ustępu dla osób niepełnosprawnych bez
przedsionka oddzielającego od komunikacji ogólnej.
Z perspektywy czasowej wyznaczanej przez okresy obowiązywania omówionej powyżej
ustawy i rozporządzenia oraz ich treść możemy wyróżnić w Polsce trzy typy budynków:
 zbudowane po wejściu w życie powyższych przepisów (powinny spełniać
omówione normy);
 zbudowane przed 2002 r. i przebudowywane (powinny spełniać omówione
normy);
 zbudowane przed 2002 r. i po tej dacie nieprzebudowywane (nie muszą spełniać
omówionych norm).

16. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
16
Nie należy przy tym zakładać, że budynki trzeciego typu nie zostały dostosowane do
obowiązujących norm dobrowolnie.
Kontrolę w zakresie przestrzegania przepisów dotyczących osób niepełnosprawnych
zapewnia nadzór budowlany. Główny Urząd Nadzoru Budowlanego (GUNB) nadzoruje
Wojewódzkie Inspektoraty Nadzoru Budowlanego, a te z kolei nadzorują Powiatowe
Inspektoriaty Nadzoru Budowlanego. GUNB opublikował w październiku 2006 r. Analizę
wyników kontroli w zakresie przestrzegania przepisów dotyczących osób niepełnosprawnych.
Jej podstawę stanowiły kontrole przeprowadzone przez inspektorów GUNB w roku 200512
.
To, czy przepisy dotyczące osób niepełnosprawnych są przestrzegane, sprawdza się w
ramach kontroli obiektów i robót budowlanych, korzystając z protokołów kontroli
(obiektów w budowie oraz w użytkowaniu). Podstawę analizy z 2006 r. stanowią 53
protokoły kontroli budynków użyteczności publicznej i budynków mieszkalnych
wielorodzinnych. Niestety nie ma w nich danych dotyczących instytucji kultury. W dodatku
16 protokołów kontroli dotyczy budów, a w pozostałych 37 protokołach brakuje dat
powstania budynków. W dokumentach tych stwierdzono 80 przypadków niedostosowania.
Brakuje jednak informacji, które obiekty nie spełniają określonych wymogów. Bardzo
ciekawe są najczęściej wskazywane niedostosowania: brak prawidłowej pochylni, brak
pomieszczeń higieniczno-sanitarnych lub prawidłowych wymiarów tych pomieszczeń, brak
dostępu do wind i do kondygnacji użytkowych oraz brak wind o odpowiednich wymiarach.
Zauważyć należy, że istnienie pochylni w budynku nie musi świadczyć o jego dostosowaniu
do potrzeb osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach. Pochylnia może być
bowiem zbyt stroma, mieć za szeroki rozstaw lub nie mieć odpowiednich poręczy.
Pomieszczenia higieniczno- sanitarne mogą mieć nieprawidłowe wymiary, co może utrudniać
lub uniemożliwiać korzystanie z nich. Winda w budynku może nie być dostępna dla osób
niepełnosprawnych poruszających się na wózkach lub mieć nieodpowiednie wymiary.
Zebrane informacje o istnieniu udogodnień nie pozwalają zatem ocenić dostępności
budynków dla osób niepełnosprawnych.
12
Tekst analizy dostępny pod adresem www.gunb.gov.pl/dziala/pliki/DIN-ANALIZA.doc

17. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
17
Omawiana analiza zawiera następującą konkluzję: „Można stwierdzić, że w większości
budynki, które wybudowano po roku 1995, spełniają przepis art. 5 i dostosowane są do
potrzeb osób niepełnosprawnych”. Wskazuje się natomiast, iż problemy z pokonywaniem
barier architektonicznych dotyczą przede wszystkim budynków starszych, wybudowanych
przed wejściem w życie nowelizacji ustawy Prawo budowlane, tj. przed 1 stycznia 2005 r. W
tym przypadku kontrolujący mogą jedynie poinformować, że przy planowanej przebudowie
lub rozbudowie obiektu wymagane będzie stosowanie przepisów techniczno-budowlanych,
obowiązujących na dzień składania wniosku o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę (w
tym zapewniających realizację niezbędnych wymagań związanych z dostosowaniem budynku
do potrzeb osób niepełnosprawnych), oraz popularyzować dobre inicjatywy, rozwiązania czy
też wskazywać na ekonomiczne korzyści wynikające z dostosowania obiektów budowlanych
do potrzeb osób niepełnosprawnych.
Raport GUNB zawiera też przykłady dobrych rozwiązań, wśród których pojawił się opis
instytucji kultury. Według raportu instytucja kultury to: muzeum lub obiekt zabytkowy
przeznaczony do zwiedzania. Nie jest to zapewne opis jednego obiektu, ale nie wiadomo, ile
obiektów służyło do skonstruowania tego przykładu. Generalizacja ta, poza niejasnymi
źródłami danych, zawiera element oceny, bez podania kryteriów. GUNB podaje, że dobrym
rozwiązaniem będzie, jeśli przynajmniej jedna kondygnacja, na której znajdują się eksponaty
muzealne, ekrany multimedialne i przewodniki po całym obiekcie, będzie dostępna dla
wszystkich zwiedzających.
Użyte w raporcie pojęcie „zwiedzający” powinno zwrócić uwagę na to, że kiedy się mówi o
dostępności instytucji kultury dla osób niepełnosprawnych ruchowo poruszających się na
wózkach, bierze się pod uwagę głównie sytuację osób korzystających z oferty instytucji, a
nie osób będących pracownikami instytucji. W przypadku badania dostępności usług, ta
podwójna rola nie musi być brana pod uwagę, ponieważ pojęcie usługi dzieli osoby na
usługodawców i usługobiorców.

18. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
18
Dane o dostępności instytucji kultury i usługach kulturalnych są aktualnie zbierane w
ramach programu badań statystyki publicznej. Do analizy wybrałam wzory formularzy na rok
2013, ze względu na dane prezentowane w omawianej powyżej informacji sygnalnej.
Źródłem ich jest Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 13 września 2013 r. w
sprawie określenia wzorów formularzy sprawozdawczych, objaśnień co do sposobu ich
wypełniania oraz wzorów kwestionariuszy i ankiet statystycznych stosowanych w badaniach
statystycznych ustalonych w programie badań statystycznych statystyki publicznej na rok
201313
.
Formularze K:
 K-01 – sprawozdanie z działalności artystycznej i rozrywkowej;
 K-02 – sprawozdanie z działalności muzeum i instytucji paramuzealnej;
 K-03 – sprawozdanie biblioteki;
 K-05 – sprawozdanie z działalności wystawienniczej;
 K-06 – sprawozdanie z produkcji i usług filmowych;
 K-07 – sprawozdanie z działalności domu kultury, ośrodka kultury, klubu, świetlicy;
 K-08 – sprawozdanie kina;
 K-09 – sprawozdanie z organizacji imprez masowych.
Formularz K-01. Sprawozdanie z działalności artystycznej i rozrywkowej
Za pomocą formularza zbiera się informacje o tym, czy wejście do budynku jest
przystosowane dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich, a także czy we wnętrzu
budynku znajdują się udogodnienia dla osób poruszających się na wózkach. W objaśnieniach
do formularza nie ma żadnych informacji, co dokładnie jest udogodnieniem. Objaśnienia nie
13
Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 13 września 2013 r. w sprawie określenia
wzorów formularzy sprawozdawczych, objaśnień co do sposobu ich wypełniania oraz
wzorów kwestionariuszy i ankiet statystycznych stosowanych w badaniach statystycznych
ustalonych w programie badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2013, Dz.U. z 2013
r., poz. 1223, [online:] dziennikustaw.gov.pl/D2013000122301.pdf [dostęp: 15.12.2015].

19. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
19
zawierają listy proponowanych udogodnień ani żadnego wymaganego minimum. Wystarczy,
aby w budynku znajdowało się cokolwiek, co zostanie wykazane jako udogodnienie. Z tego
względu zebrane dane niewiele mówią o dostępności budynku.
W polskim prawie istnieją ogólnodostępne źródła, na podstawie których można by stworzyć
listę minimalnych udogodnień. Na podstawie Prawa budowlanego oraz rozporządzenia
wykonawczego można stworzyć listę minimalnych rozwiązań lub udogodnień równoważnych
minimum. Dzięki niej zbierano by dane, które pozwalają ocenić, czy budynek jest dostępny
dla osób poruszających się na wózkach, zamiast gromadzić informacje o tym, czy budynek
posiada chociaż jedno udogodnienie dla osób niepełnosprawnych wewnątrz budynku.
Dane zebrane za pomocą formularza informują, czy dany obiekt jest wyposażony w
urządzenia do audiodeskrypcji. Nie wiadomo jednak, ile przedstawień czy seansów objętych
jest audiodeskrypcją. Objaśnienia zawierają definicję audiodeskrypcji.
Za pomocą formularza nie zbiera się danych, jakie pozycje repertuaru są dostępne dla osób
niepełnosprawnych, a przecież istnieje różnica między dostępnością budynku oraz
posiadaniem sprzętu a dostępnością repertuaru czy usługi kulturalnej.
K-02. Sprawozdanie z działalności muzeum i instytucji paramuzealnej
Można odnieść wrażenie, że za pomocą formularza zbiera się informacje o dostępności
obiektów dla wszystkich niepełnosprawnych, w tym dla osób poruszających się na wózkach
inwalidzkich. Zbieranie informacji o ogólnej dostępności obiektu dla osób
niepełnosprawnych zasadniczo odróżnia od siebie formularze K-01 i K-02. Nie wiadomo,
czym podyktowana jest różnica w budowie formularzy. Formularz K-02 tak samo jak
formularz K-01 zbiera informacje o tym, czy wejście do budynku jest przystosowane do
potrzeb osób poruszających się na wózkach inwalidzkich, a także czy we wnętrzu budynku
znajdują się udogodnienia dla osób poruszających się na wózkach. Formularz K-02 zawiera
pytanie o to, czy dany obiekt wykorzystuje audiodeskrypcję, a więc sprawdza używanie, a
nie posiadanie sprzętu. Nie pozwala ono jednak uzyskać informacji o tym, jaką część

20. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
20
muzealiów odejmuje audiodekrypcja. Nie wiadomo zatem, jaka – w istocie – część usług
omawianej instytucji jest dostępna dla osób niepełnosprawnych.
Formularz K-02 zbiera informacje o źródłach finansowania instytucji, w tym o wpływach z
biletów. Niestety nie zbiera informacji o choćby uśrednionym normalnym koszcie wejścia do
instytucji kultury. Tymczasem cena normalnego biletu, system zniżek to elementy
niewątpliwie wpływające na dostępność usług.
K- 03. Sprawozdanie biblioteki
Formularz K-03 istotnie różni się od formularza K-01 i K-02. Po pierwsze zbiera on
podstawowe informacje o działaniu instytucji w wymiarze godzinowym i tygodniowym:
liczbie dni w tygodniu, liczbie godzin w tygodniu (w tym po godz. 16.00), w których biblioteki
są czynne. Zbiera również dane o tym, czy biblioteki są czynne w soboty i niedziele.
Dostarczają one cennych informacji o czasowej dostępności instytucji i jej usług.
Dane zebrane za pomocą formularza K-03 informują, czy obiekt biblioteczny przystosowany
jest do potrzeb osób poruszających się na wózkach inwalidzkich (wejście do budynku,
udogodnienia wewnątrz budynku) oraz użytkowników niewidzących i słabowidzących.
W objaśnieniach do tego formularza znalazła się informacja o przystosowaniu do obsługi
grup specjalnych użytkowników. Jeżeli chodzi o dane dotyczące udogodnień dla osób
poruszających się na wózkach inwalidzkich, opisano, co jest rozumiane przez dostosowanie
wejścia do budynku oraz udogodnienia wewnątrz budynku. Wejście do budynku jest
dostosowane, jeżeli obiekty biblioteczne zostały wyposażone w podjazd, windę lub inne
urządzenia umożliwiające osobom poruszającym się na wózkach inwalidzkich dostęp do
pomieszczeń lub zostały wybudowane bez barier architektonicznych. Udogodnienia
wewnątrz budynku oznaczają np. przystosowane ciągi komunikacyjne z odpowiednią
szerokością wejść do pomieszczeń, toalety, windy. Unikalne jest, uwzględnienie
projektowania bez barier architektonicznych.

21. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
21
Drugi typ dostosowania wymienia przykładowe udogodnienia, ale nie podaje minimalnego
katalogu, dlatego nadal wystarczy, że wewnątrz budynku jest tylko jedno udogodnienie z
listy.
Jeżeli chodzi o dane dotyczące udogodnień dla osób niewidzących i słabowidzących
objaśnienia wymieniają ułatwienia korzystania z zasobów bibliotecznych np. poprzez
stanowiska komputerowe z dostępem do Internetu, wyposażone w oprogramowanie typu
czytnik ekranowy (screen reader) wraz z syntetyzatorem mowy lub oprogramowanie
powiększające zawartość ekranu, wyposażone w tzw. linijkę brajlowską, lupy elektroniczne,
stacjonarne powiększalniki ekranowe dające możliwość regulowania jasności i
kontrastowości obrazu itp. Także i w tym wypadku jest to lista, z której wystarczy wybrać
jedno udogodnienie.
Formularz K-03 zawiera fragment dotyczący pomieszczeń bibliotecznych: ich powierzchni
użytkowej (w m2
), liczby miejsc dla czytelników, w tym dla osób niepełnosprawnych. Dane te
również opisują dostępność instytucji kultury.
K-05. Sprawozdanie z działalności wystawienniczej
Formularz K-05 zbudowany jest w podobny sposób jak formularz K-02. Formularz zbiera
informacje o tym, czy wejście do budynku jest przystosowane do potrzeb osób poruszających
się na wózkach inwalidzkich, a także o tym, czy we wnętrzu budynku znajdują się
udogodnienia dla osób poruszających się na wózkach. Formularz ten zbiera informacje o
tym, czy dany obiekt wykorzystuje audiodeskrypcji, chodzi tu więc o używanie, a nie
posiadanie sprzętu. Do tej części formularza nie dołączono żadnych objaśnień poza definicją
audiodeskrypcji.
K-06 Sprawozdanie z produkcji i usług filmowych
Choć w tym formularzu tematyka dostępności nie została poruszona bezpośrednio, w
przypadku opracowania filmów zagranicznych zbiera się też informacje o opracowaniu
dubbingu, który pozwala osobom głuchym czy niesłyszącym na odbieranie części
niedostępnych im treści.

22. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
22
K-07. Sprawozdanie z działalności domu kultury, ośrodka kultury, klubu, świetlicy
Formularz, zbudowany w podobny sposób co formularz K-02 i K-05, zbiera informacje o tym,
czy wejście do budynku jest przystosowane do potrzeb osób poruszających się na wózkach
inwalidzkich a także czy we wnętrzu budynku znajdują się udogodnienia dla osób
poruszających się na wózkach. Pojawia się w nim również pytanie o to, czy dany obiekt
wykorzystuje audiodeskrypcję, a więc mowa tu o używaniu, a nie wyłącznie posiadaniu
odpowiedniego sprzętu. Do tej części formularza nie dołączono żadnych objaśnień poza
definicją audiodeskrypcji.
Formularz nie służy do zbierania informacji o odpłatności za zajęcia, używanych materiałach,
składce za członkostwo w kole ani o godzinach i dniach pracy instytucji.
K-08. Sprawozdanie kina
Formularz, zbudowany w podobny sposób co formularze: K-02, K-05 i K-07, zbiera informacje
o tym, czy wejście do budynku jest przystosowane do potrzeb osób poruszających się na
wózkach inwalidzkich, a także czy we wnętrzu budynku znajdują się udogodnienia dla osób
poruszających się na wózkach. Formularz ten zbiera informacje o tym, czy dany obiekt
wykorzystuje audiodeskrypcję, a więc dotyczy używania, a nie wyłącznie posiadania sprzętu.
Do tej części formularza nie dołączono żadnych objaśnień poza definicją audiodeskrypcji.
Formularz zbiera informacje o źródłach finansowania, w tym o wpływach z biletów, ale nie
zbiera informacji o uśrednionych cenach biletu normalnego oraz o systemie zniżek.
K-09. Sprawozdanie z organizacji imprez masowych
Formularz ten nie zbiera informacji o dostępności usług i oferty kulturalnej. Można
przygotować listę pytań o dostępność imprez masowych.