1. Բագրատունիներ
Հայրենագիտություն
Միքայել Խաչատրյան
5-3 դասարան
nor.mskh.am
2. Բագրատունիները եղել են հայ նախարարական տոհմ Հայաստանում,
որոնք ասպարեզ են եկել Արշակունիների թագավորության
վերացումից հետո:
VIII դ Հայոց իշխանների պաշտոնը մեծ մասամբ վարել են
Բագրատունիները՝ քաղաքական ասպարեզից աստիճանաբար դուրս
վանելով Մամիկոնյաններինֈ
3. Բագրատունիների տիրույթներն ավելի են ընդարձակվել IX դ
սկզբին, երբ Աշոտ Մսակեր Բագրատունին ձեռք է բերել
Տարոնը, Շիրակը, Արշարունիքը, Աշոցքը, Տաշիրը, Մոկքը,
Սասունը, Շիմշատը։ Այս շրջանում Բագրատունիների
տոհմական կենտրոնը Բագարանն էր։ IX դարից
Բագրատունիները դարձել են ամենաազդեցիկ տոհմը և
ժառանգաբար կառավարել երկիրը, նախ որպես Հայոց իշխան,
ապա՝ Իշխանաց իշխան և վերջապես 885–ից՝ Հայոց
թագավոր։
4. Բագրատունիների արքայատան և թագավորության (885–1045
թթ.) հիմնադիր արքան Աշոտ Ա Մեծն է: Նա 855 թ-ից եղել է
Հայոց սպարապետ, 862 թ-ին Արաբական խալիֆությունից
ստացել է Հայոց, Վրաց և Աղվանից իշխանաց իշխանի
տիտղոսը: Նրան է հանձնվել նաև հարկահանության
իրավունքը, որի շնորհիվ հարկերը կրճատվել են երեք անգամ:
Աշոտ Բագրատունին վերակազմել է բանակը. նրա
թվաքանակը հասցրել է 40 հզ-ի, սպարապետությունը հանձնել
է եղբորը՝ Աբասին:
5. 869 թ-ին կաթողիկոս Զաքարիա Ա Ձագեցու նախաձեռնությամբ
հրավիրված հայ իշխանների ժողովը վճռել է Աշոտին հռչակել
թագավոր և Հայաստանի թագավորությունը ճանաչելու
պահանջով դիմել է խալիֆին: Վերջինս 885 թ-ին ստիպված
արքայական թագ է ուղարկել Աշոտ Բագրատունուն և նրան
ճանաչել Հայոց, Վրաց ու Աղվանից արքա:
6. Բյուզանդիայի հայազգի Վասիլ (Բարսեղ) I կայսրը
նույնպես արքայական թագ է ուղարկել և դաշինք կնքել
Հայաստանի հետ: Կաթողիկոս Գևորգ Բ Գառնեցին 885 թ-
ին երկրի իշխանների ու հյուրերի ներկայությամբ
Բագարանում Աշոտ Բագրատունուն օծել է Հայոց
թագավոր, որով միջազգային ճանաչում է ստացել
Հայաստանի փաստական անկախությունը, և
վերականգնվել է 457 տարի առաջ կործանված հայկական
թագավորությունը:
7. Աշոտ Ա Մեծի քաղաքականությունը շարունակել է որդին
և հաջորդը՝ Սմբատ Ա-ն, որը մայրաքաղաքը Բագարանից
տեղափոխել է Երազգավորս (Շիրակավան):
Նրանց մասին հիշատակություն կա մինչև XVI դարի
սկիզբը, որից հետո հայ Բագրատունիներն դուրս են եկել
պատմության ասպարեզից:
