2. LISTIMI I ELEMENTEVE KIMIK QE
NDODHEN NE ORGANIZMIN E NJERIUT1
2
RENDESIA E ELEMENTEVE KIMIK NE
ORGANIZMIN E NJERIUT
3 KU GJENDEN KETO ELEMENTE KIMIKE
4 SEMUNDJET QE SHKAKTOHEN NGA
MUNGESA OSE TEPRICA E TYRE
3. 65%
18%
10%
3% 1.6%
1%
1.4%
Elementet kimik ne organizmin e njeriut
oksigjeni
karboni
hidrogjeni
azoti
kalciumi
fosfor
elemente te tjere
1) 65% Oksigjen
2) 18% Karbon
3) 10% Hidrogjen
4) 3% Azot
5) 1.6% Kalcium
6) 1% Fosfor
7)1.4% Elemente te tjere :
Kaliumi,Natriumi,Klori,Squfuri,
Magnezi,Hekuri,Jodi. Vec tyre
ka edhe emelente te tjere
kimike qe kane permbajtje me
te ulet ne trupin e njeriut. Ketu
perfshihet : Silici (Si), Fluori (F),
Bakri (Cu), Mangani (Mn),
Zinku (Zn), Seleni (se), kobalti
(Co), Molbdeni (Mo), Kadmiumi
(Cd), kromi (Cr),alumini (Al) dhe
bori (B).
4. Oksigjeni është element shumë i përhapur sa që pa të nuk
mund të paramendohet jeta. Elementi oksigjen ze dy te
tretat e trupit tuaj, kryesisht ne formen e ujit (H2O). Uji
eshte perberesi me I rendesishem I trupit. Ndryshe cilesohet
si elementi jetik I gjallesave.Ai perben rreth 70 % te peshes
tone.Eshte perberes kryesor I urines dhe plazmes se gjakut.
Oksigjeni është gaz i cili nuk digjet por e ndihmon djegjen..
Perdorimi: Oksigjeni eshte perberesi kryesor i ajrit.Bimet e
gjelberta e krijojn oksigjenin gjate procesit te
fotosintezes,ndersa njerzit dhe shtazet e shfrytezojnE ate
gjate procesit te frymemarrjes dhe lirojne dyoksidin e
karbonit.
5. Karboni është sinonim me jetën. Pothuajse nje e
pesta e trupit tuaj eshte karbon - i njejti element nga i
cili perbehet qymyri, diamanti dhe grafiti i lapsit.
Atomet e karbonit krijojne zinxhire te gjate, duke
formuar boshtin e te gjitha molekulave me komplekse
brenda jush. Për më tepër, lidhjet e karbonit mund të
formohet dhe të thyer me një sasi modeste të
energjisë, duke e lejuar kiminë organike dinamike të
shkoje në qelizat tona.
6. Hidrogjeni eshte elementi me i zakonshem
ne gjithesi e njekohesisht ka dhe atomet me
te vogla. Gazi i hidrogjenit mund te pershkoje
muret dhe te pluskoje ne ajer, ndaj edhe
njerezit e kane perdorur ate per te fryre
balonat, deri kur zbuluan se sa lehte
shperthente.
7. Nje thes me pleh kimik permban pothuajse te
njejten sasi azoti sa nje trup mesatar njeriu.
Azoti eshte nje nga perberesit kryesore te
muskujve tuaj ,është gjetur në shumë molekula
organike, duke përfshirë aminoacidet që
përbëjnë proteinat dhe acidet nukleike që
përbëjnë ADN.Gjithashtu, azoti eshte nje nder
elementet kryesore formuese te ajrit.
8. Kalciumi eshte elementi qe i ben te forta guackat e detit,
shkumesin dhe mermerin. Ai ben te njejten gje me
dhembet dhe kockat tuajadhe, gjithashtu, mban ne pune
zemren dhe muskujt tuaj.
Ka rol te madh ne konduktimin e impulseve nervore
Ndikon ne metabolizmin e lekures
Niveli i duhur i Kalciumit ne trup ul riskun per semundjet
e zemres, kancerin e shtylles kurrizore dhe guret ne
veshka.
Ndodhet te: veze,sardele,peshk ton,produkte
bulmeti,perime me gjethe, jeshile te erret,arra,fara
luledielli.
9.
10. • Ky element ben qe te ndizen flake kunjat e
shkrepseve. Ai gjithashtu formon membranat e
qelizave dhe ndihmon ne transmetimin e
energjise.
Luan rol te rendesishem ne realizimin e
proceseve katabolike dhe anabolike
Merr pjese ne djegien e glukozes.
• Ndodhet te: produktet e bulmetit,mishi
dhepeshku,melcia,veza,bizele,kunguj,patate,
drithera,karrota
11.
12. • Drita e bardhe ndricuese e fishekzjarreve vjen nga
djegia e magnezit. Ne trupin tuaj magnezi forcon
sistemin tuaj imunitar dhe ndihmon ne
gjallerimin e nervave dhe tkurrjen e muskujve.
Ndihmon ne formimin e dhembeve dhe kockave
Merr pjese ne termorregullimin e trupit
Eshte element i rendesishem per rritjen e
kockave.Ndodhet te:produktet e sojes,elb,lajthi
dhe arra,cokollate dhe kakao,fara kungulli,fasule,
bizele, thjerreza,miser,miell gruri, shege, spinaq,
produktet e detit
13.
14. • Sapuni i tualetit perbehet nga kaliumi. Ai
gjithashtu mban lengjet e trupit tuaj te
baraspeshuara kimikisht.
Perberes i enzimave te lengjeve tretese
Stimulon funksionimin e gjendrave
sekretuese.
• Ndodhet ne:
banane,kajsi,avokado,karrota,patate,brokoli,
lakra,fruta te thata,spinaq.
15.
16. • Hekuri eshte pergjegjes i transportit te oksigjenit ne inde dhe merr
pjese ne punen e shume sistemeve te rendesishme enzimatike.Ne
pergjithesi rekomandohet marrja e 12 mg ne dite per femrat nga
11-50 vjec.Ndersa meshkujt nga 11-18 vjec kane nje nevoje ditore
reth 12 mg,ndersa nga 19 vjec e siper10mg/dite.Hekuri eshte baze
per ndertimin e rruazave te kuqe te gjakut.Si rrjedhim eshte I
domosdoshem per qarkullimin e gjakur,sepse rruazat e kuqe
ffurnizojne trupin me oksigjen.Hekuri eshte gjithashtu pjese
perberese e nje numri enzimash perfshire ketu ato enzima qe bejne
te mundshme krijimin e energjise.Mungesa e tij ne gjak sjell
crregullime te aftesise se trupit dhe trurit ne pune,ulje te
rezistences,crregullime te temperatures,anemi.Ndodhet tek
mecia,veshka,peshku,spinaqi,rrushi I thate .Eshte metali me I
bollshem I trupit dhe perben 0.004% te peshes trupore
17.
18. • Natriumi eshte gjysma tjeter e klorurit te
natriumit. Ai i ben te gjitha lengjet e trupit
tuaj po aq te kripura sa uji i detit.
Eshte perberes esencial ne lengjet tretese
Ndihmon ne ruajtjen e ekuilibrave acid-baze
Influencon funksionimin ashtu si duhet te
muskujve dhe nervave.
• Ndodhet te :Kripa dhe ushqimet qe
permbajne sasi te larte kripe.
19. • Zinku eshte element i domosdoshem per sintezen
e ADN-se
Eshte i nevojshem per funksionimin ashtu si
duhet te sistemit imunitar dhe per aktivizimin e
me shume se 80 enzimave
Perfshihet ne metabolizmin e karbohidrateve,
yndyrnave, proteinave dhe alkoolit
Ndihmon ne rritjen e thonjve dhe flokeve
• Ndodhet te:mishi i kuq,ajka e qumeshtit,e bardha
e vezes,mielli,arra,produktet e detit
20.
21. • Ne trupin tuaj ka me pak se nje maje luge jod,
e megjithate, pa te, ju do te vdisnit. Jepini jod
nje larve dhe ajo do te kthehet ne bretkose.
Jodi eshte pjese e hormoneve te tiroideve qe
bejne te mundur rregullimin e proceseve
bazike trupore.
Ndalon formimin e mykut dhe lufton
bakteret.Ndodhet te :kripa e
jodizuar,produktet e detit,qepa,majaja.
22.
23. • Nje nga nderlikimet qe sjell ne organizem eshte
ajo qe ne popull njihet si “gusha” ,qe s’eshte gje
tjeter veçse zmadhimi I gjendres tiroide. Gjendra
tiroide eshte nje gjender e vogel , e cila ndodhet
ne pjesen e perparme te qafes. Hormonet qe
prodhon tiroidja ndikojne ne funksionimin e
organeve te trupit te njeriut . Por , qe kjo gjender
te punoje normalisht I nevojitet sasia e duhur e
jodit. Kur mungon jodi , kjo gjender perpiqet ta
perballoje kete ,duke u zmadhuar per te kapur sa
me teper jod . Keshtu shfaqet “gusha”.
24.
25. • Mungesa e hekurit eshte shkaku me I shpeshte I
anemise , madje e shfaqjes se saj eshte me e
shpeshte tek femrat Anemi e perkthyer ne shqip , do
te thote pagjakesi Klinikisht , diagnoza e anemise
vendoset kur ka ulje te nivelit te hemoglobines
.Anemi , apo varferimi I gjakut eshte pakesim I numrit
te rruazave te kuqe te gjakut ose pakesim I
Hemoglobines ne rruazat e kuqe te gjakut , ose I te
dyjave ketyre se bashku. Shkaqet e anemise jane te
ndryshme dhe po keshtu simptomat e saj jane te
ndryshme dhe kurohen sipas shkakut.
26. • Osteoporoza është sëmundje metabolike e kockave,
që shoqërohet me humbje progresive të masës
kockore,çrregullim të mikroarkitekturës kockore,
rritjen e fragjilitetit dhe mundësinë e frakturave
spontane.steoporozaështë sëmundje e moshës së
shtyrë. Është e rëndësishme për shkak të kostos së
lartë të shpenzimeve tëmjekimit dhe prevalencës së
lartë të thyerjeve, të lidhura me lëndimet për shkak të
dobësimit të reflekseve,pengesave në të pamurit,
koordinimit të dobët të lëvizjeve dhe sëmundjeve
neurologjik
27. • Magnezi eshtë shumë i nevojshëm për skeletin e
gjymtyrët .Magnezi që ndodhet te hurmat e
Arabisë është shumë idobishëm për nervat , ai
është i njohur me emrin qetësues , sepse
mungesa e tij shkakton pagjumësi,
dobësi,dhimbje të ndryshme në trup, dhimbje
koke kronike , ngurtësim të muskujve ,
ligamenteve, fibrave muskuloredhe kyçeve. Ai
neutralizon efektin e helmeve acide, i nevojshëm
për punën e trurit dhe të mushkërive.
