1. Ππόγπαμμα Αγυγήρ Υγείαρ
Απσέρ ςγιεινήρ διαηποθήρ για ηην
ππόζλητη αζθενειών
΢ΤΝΣΟΝΙ΢ΣΡΙΑ Σερζούδη Παγώνα
Οικονομολόγοο
Β’ ΣΑΞΗ ΛΤΚΔΙΟΤ ΠΔΤΚΟΥΩΡΙΟΤ ΥΑΛΚΙΓΙΚΗ΢

2. 1. Γηαηξνθή θαη πγεία
2. Πξόζιεςε θαη δαπάλε ελέξγεηαο
3. Πξσηεΐλεο
4. Υδαηάλζξαθεο
5. Γηαηηεηηθέο ίλεο

3. 1.Δηαηροθή θαη σγεία
•
Η ζρέζε ηεο θαιήο ζσκαηηθήο πγείαο κε ηελ πλεπκαηηθή θαη
ηελ ςπρηθή πγεία είλαη γλσζηή από ηελ αξραηόηεηα.
•
< Ννπο πγηήο ελ ζώκαηη πγηή >
•
΢ύκθσλα κε ηνλ νξηζκό ηνπ Παγθόζκηνπ Οξγαληζκνύ
Τγείαο (1946), ε πγεία είλαη «ε θαηάζηαζε ηεο πιήξνπο
ζσκαηηθήο, ςπρηθήο θαη θνηλσληθήο επεμίαο θαη όρη κόλν ε
απνπζία αζζέλεηαο ή αλαπεξίαο».
•
Έηζη ινηπόλ ε έλλνηα ηεο πγείαο δελ απνδίδεηαη κόλν από
ηελ ηαηξηθή, αιιά θαη από άιινπο παξάγνληεο όπσο ην
πεξηβάιινλ, ε νηθνλνκία, ε εξγαζία θα.

4. •
Η πξνζηαζία ηεο πγείαο είλαη
ππνρξέσζε ηνπ αηόκνπ αιιά θαη
ηεο θνηλσλίαο.
•
Δίλαη πξνηηκόηεξν λα δίλεηαη
έκθαζε ζηελ πξόιεςε ησλ
αζζελεηώλ παξά ζηε ζεξαπεία
ηνπο, ε νπνία ζε νξηζκέλεο
πεξηπηώζεηο είλαη αδύλαηε.
•
Κάιιηνλ ην πξνιακβάλεηλ ή ην
ζεξαπεύεηλ (Ιππνθξάηεο)

5. Η πγεία εμαξηάηαη από πνιινύο παξάγνληεο
• Η γελεηηθή ηαπηόηεηα ηνπ
αηόκνπ, δειαδή ηα
γνλίδηα πνπ θιεξνλόκεζε
από ηνπο γνλείο ηνπ.
• Σν πεξηβάιινλ κέζα ζην
νπνίν δεη θαη
αλαπηύζζεηαη.

6. • Η πηζαλόηεηα πνπ έρεη έλαο άλζξσπνο
λα εκθαλίζεη νξηζκέλεο παζήζεηο θαη
αζζέλεηεο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπ
ζε θάπνηεο πεξηπηώζεηο θαζνξίδεηαη από
ηα γνλίδηά ηνπ.
• Η κεζνγεηαθή αλαηκία πρ είλαη γελεηηθά
θαζνξηδόκελε αζζέλεηα.

7. • Ο άλζξσπνο δελ κπνξεί λα ειέγμεη θαη λα αιιάμεη πξνο ην παξόλ ηα
γνλίδηα πνπ θιεξνλόκεζε από ηνπο γνλείο ηνπ .
• Μπνξεί όκσο λα ειέγμεη θαη λα θαζνξίζεη ην κέρξη έλα βαζκό ην
πεξηβάιινλ πνπ δεη θαη αλαπηύζζεηαη.
• Η επίδξαζε πνπ έρεη ην πεξηβάιινλ ζηελ έθθξαζε ησλ γνληδίσλ
ελόο αηόκνπ είλαη θαζνξηζηηθή γηα ηελ αλάπηπμε θαη ηελ πγεία ηνπ.
• Παξάγνληεο ηνπ πεξηβάιινληνο, όπσο ν ηξόπνο δσήο θαη ε
δηαηξνθή, κπνξνύλ λα επηιέγνληαη θαη λα θαζνξίδνληαη ζε
κεγάιν βαζκό από ηνλ ίδην ηνλ άλζξσπν.

8. • Έλα άηνκν πνπ έρεη θαιή
πνηόηεηα δσήο, ηξέθεηαη ζσζηά,
γπκλάδεηαη θαη έρεη θαιή ςπρηθή
πγεία, έρεη κηθξόηεξεο
πηζαλόηεηεο λα πάζεη θάπνηα
αζζέλεηα.
• Αληίζεηα ν ηξόπνο δσήο πνπ
ζπλδέεηαη κε πνιύ άγρνο,
θάπληζκα θαη έιιεηςε ύπλνπ,
κπνξεί λα βιάςεη
αλεπαλόξζσηα ηελ πγεία.

9. Πατσζαρθία
• Δίλαη κηα ζύγρξνλε κάζηηγα πνπ
ππνβαζκίδεη ηελ πνηόηεηα ηεο
δσήο ησλ αλζξώπσλ , από ηε
λεαξή ήδε ειηθία.
• Η παρπζαξθία είλαη ε αξρή γηα
κηα ζεηξά πξνβιεκάησλ πνπ
κπνξεί λα αθνινπζήζνπλ, όπσο
ε ππέξηαζε, ε αύμεζε
ρνιεζηεξίλεο θαη ηξηγιπθεξηδίσλ
ζην αίκα , ε αξηεξηνζθιήξπλζε
θαη ν ζαθραξώδεο δηαβήηεο.

10. •
•
Η αύμεζε ηνπ πνζνζηνύ ησλ
παρύζαξθσλ αλζξώπσλ ζηηο
αλαπηπγκέλεο ρώξεο είλαη αλεζπρεηηθή.
΢ηηο πεξηζζόηεξεο πεξηπηώζεηο ε
αύμεζε ηνπ πνζνζηνύ ηεο
παρπζαξθίαο θαη θπξίσο ηεο παηδηθήο
παρπζαξθίαο, νθείιεηαη ζηελ
ππεξβνιηθή θαηαλάισζε ηξνθίκσλ
πινύζησλ ζε ελέξγεηα (ζεξκίδεο) πνπ
πεξηέρνπλ πνιύ δάραξε θαη ιίπνο,
όπσο ηα αλαςπθηηθά, ηα γιπθά, ηα
γαξηδάθηα θα.

11. • Ο νξγαληζκόο ηνπ αλζξώπνπ γηα λα ιεηηνπξγεί ζσζηά ρξεηάδεηαη
ελέξγεηα θαη ηα απαξαίηεηα ζξεπηηθά ζπζηαηηθά όπσο πξσηείλεο,
πδαηάλζξαθεο, θπηηθέο ίλεο, ιηπίδηα, βηηακίλεο, αλόξγαλα ζηνηρεία θαη
λεξό.
• Οη αλάγθεο απηέο είλαη δηαθνξεηηθέο αλάκεζα ζηα δύν θύια θαη
πνηθίινπλ αλάινγα κε ηα δηάθνξα ζηάδηα δσήο ηνπ αλζξώπνπ.
• Ο άλζξσπνο ζηελ εθεβεία έρεη κεγαιύηεξεο αλάγθεο ζε ελέξγεηα θαη
ζξεπηηθά ζπζηαηηθά γηαηί ην ζώκα ηνπ αιιάδεη θαη αλαπηύζζεηαη. Οη
αλάγθεο απηέο είλαη κεγαιύηεξεο ζηα αγόξηα ζε ζρέζε κε ηα θνξίηζηα,
θαζώο ηα αγόξηα απνθηνύλ κεγαιύηεξε ζσκαηηθή δηάπιαζε.

12. • Γηα ηελ θάιπςε ησλ αλαγθώλ ηνπ ζε ελέξγεηα θαη ζξεπηηθά
ζπζηαηηθά, ν άλζξσπνο θαηαλαιώλεη ηξνθέο.
• Η ζξεπηηθή αμία ησλ ηξνθίκσλ έρεη ζρέζε κε ηε ζύζηαζε θαη ηελ
πνηόηεηά ηνπο, δειαδή κε ηηο πνζόηεηεο θαη ηα είδε ησλ ζξεπηηθώλ
ζπζηαηηθώλ πνπ πεξηέρνπλ.
• Δπεηδή ππάξρνπλ δηαθνξέο ζηε ζξεπηηθή αμία ησλ ηξνθίκσλ, ν
άλζξσπνο πξέπεη λα θαηαλαιώλεη κηα πνηθηιία ηξνθώλ
αθνινπζώληαο κηα ηζνξξνπεκέλε δηαηξνθή
• Με ηελ ηζνξξνπεκέλε δηαηξνθή δηαζθαιίδνληαη ε θαιή αλάπηπμε θαη
ε πγεία ηνπ αλζξώπνπ.

13. Η διαηποθική πςπαμίδα
για ηη ζύνθεζη ενόρ
ιζοπποπημένος γεύμαηορ

14. Γηα έλαλ πγηεηλό θαη ηζνξξνπεκέλν ηξόπν δηαηξνθήο ρξεηάδεηαη;
 Να γλσξίδνπκε ην ξόιν θαη ηελ αμία ησλ ζξεπηηθώλ ζπζηαηηθώλ γηα
ηελ πγεία.
 Να γλσξίδνπκε ηε ζύζηαζε ησλ ηξνθίκσλ.
 Να δηακνξθώζνπκε ζσζηή δηαηηεηηθή ζπκπεξηθνξά θαη δηαηηεηηθέο
ζπλήζεηεο.
Με ηελ απόθηεζε ησλ παξαπάλσ απαξαίηεησλ γλώζεσλ, ν
ζύγρξνλνο άλζξσπνο κπνξεί λα θάλεη πην ζπλεηδεηνπνηεκέλεο
επηινγέο ζρεηηθά κε ην είδνο θαη ηελ πνζόηεηα ησλ ηξνθίκσλ πνπ
θαηαλαιώλεη.

15. •
•
΢ήκεξα ε Δπξσπατθή Έλσζε ππνρξεώλεη ηε βηνκεραλία ηξνθίκσλ λα
αλαγξάθεη ζηε ζπζθεπαζία ησλ πξντόλησλ ηε ζύζηαζε θαη ηελ ελέξγεηα ησλ
ηξνθίκσλ πνπ παξάγεη.
Έηζη ν θαηαλαισηήο κπνξεί λα ζπγθξίλεη ηε ζξεπηηθή αμία ησλ δηαθόξσλ
ηξνθίκσλ, γεγνλόο πνπ ηνλ δηεπθνιύλεη λα θάλεη θαιύηεξεο θαη πην πγηεηλέο
επηινγέο,

16. 2.Ππόζλητη και δαπάνη ενέπγειαρ

17. Ο οργαληζκός έτεη αλάγθε από ελέργεηα:
 Γηα λα εθηειεί ηηο απαξαίηεηεο θπζηνινγηθέο ιεηηνπξγίεο ηνπ , όπσο
γηα παξάδεηγκα ηελ αλαπλνή, ηε ιεηηνπξγία ηεο θαξδηάο θαη ηελ
πέςε ηεο ηξνθήο.
 Γηα ηε ζπληήξεζε θαη ηελ αλάπηπμή ηνπ θαζώο θαη γηα ηελ
ππνζηήξημε ησλ επηπιένλ θπζηνινγηθώλ αλαγθώλ πνπ ζρεηίδνληαη
κε ην ζηάδην ηεο εγθπκνζύλεο θαη ηνπ ζειαζκνύ.
 Γηα ηηο θπζηθέο δξαζηεξηόηεηέο ηνπ (πρ
πεξπάηεκα, δηάβαζκα, θνιύκπη, γπκλαζηηθή θ.α)
Ο νξγαληζκόο γηα λα θαιύςεη ηηο αλάγθεο ηνπ ζε ελέξγεηα ρξεηάδεηαη θαζεκεξηλά
λα θαηαλαιώλεη πνηθηιία ηξνθώλ πνπ πεξηέρνπλ όια ηα ζξεπηηθά ζπζηαηηθά

18. Μολάδες κέηρεζες ηες ελέργεηας
• Η κνλάδα κέηξεζεο ηεο ρεκηθήο ελέξγεηαο ησλ ηξνθώλ πνπ
ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ πξάμε είλαη ε ρηιηνζεξκίδα (Kcal).
• Δλαιιαθηηθή κνλάδα κέηξεζεο ηεο ελέξγεηαο ησλ ηξνθίκσλ είλαη ην
έλα θηινηδάνπι (Kj).
1Kcal = 4,2 Kj θαη 1 Kj = 0,24 Kcal

19. Ελέργεηα ηφλ ζρεπηηθώλ ζσζηαηηθώλ ηφλ ηροθώλ
Θρεπτικό ςυςτατικό
Ενέργεια που περιέχει το 1 gr (γραμμάριο)
Υδατάνθρακες
4 Kcal/gr
16,75 Kj/gr
Λίπη
9 Kcal/gr
37,68 Kj/gr
Πρωτεΐνες
4 Kcal/gr
16,75 Kj/gr
Άξα αλ είλαη γλσζηή ε ζύζηαζε ελόο ηξνθίκνπ ζε πδαηάλζξαθεο,
ιίπε θαη πξσηεΐλεο , κπνξνύκε εύθνια λα ππνινγίζνπκε ηελ ελέξγεηα
ζε ζεξκίδεο κηαο ζπγθεθξηκέλεο πνζόηεηαο ηξνθίκνπ

20. Καηεγορίες ηφλ εκερήζηφλ ελεργεηαθώλ
αλαγθώλ ηοσ οργαληζκού
 Δλέξγεηα γηα ην Βαζηθό Μεηαβνιηζκό
 Δλέξγεηα γηα ηηο δηάθνξεο θπζηθέο δξαζηεξηόηεηεο
 Δλέξγεηα γηα ηελ πέςε ηεο ηξνθήο

21. Ελέργεηα γηα ηο βαζηθό κεηαβοιηζκό
• Ο νξγαληζκόο έρεη αλάγθε από ελέξγεηα ζε θαζεκεξηλή βάζε .
• Αθόκε θαη ζηελ αλάπαπζε ρξεηάδεηαη ελέξγεηα γηα ηηο βαζηθέο
εζσηεξηθέο ηνπ ιεηηνπξγίεο όπσο ηελ αλαπλνή, ηε ιεηηνπξγία ηεο
θαξδηάο θαη ηε δηαηήξεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ ζώκαηνο.
• Ζ πνζόηεηα ηεο ελέξγεηαο (Kcal) πνπ θαηαλαιώλεη ν
νξγαληζκόο ζε 24 ώξεο γηα ηηο απαξαίηεηεο θπζηνινγηθέο
ιεηηνπξγίεο ηνπ αληηπξνζσπεύεη ην Βαζηθό Μεηαβνιηζκό.
• Η ελέξγεηα πνπ δαπαλάηαη γηα ην Βαζηθό Μεηαβνιηζκό εμαξηάηαη
από παξάγνληεο όπσο ε ζύζηαζε ηνπ ζώκαηνο, ην βάξνο, ην θύιν,
ε ειηθία θαη ε αλάπηπμε.

22. Ελέργεηα γηα ηης δηάθορες θσζηθές δραζηερηόηεηες
• Ο νξγαληζκόο εθηόο από ην βαζηθό κεηαβνιηζκό ρξεηάδεηαη ελέξγεηα
γηα ηελ εθηέιεζε όισλ ησλ θπζηθώλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ
ζρεηίδνληαη κε ηνλ ηξόπν δσήο όπσο πρ ε εξγαζία, ην δηάβαζκα, ε
άζθεζε θαη ύπλνο.
• Έλα κεγάιν πνζνζηό ησλ θαζεκεξηλώλ αλαγθώλ ηνπ νξγαληζκνύ
ζε ελέξγεηα θαηαλαιώλεηαη γηα ηελ εθηέιεζε νξηζκέλσλ βαζηθώλ
δξαζηεξηνηήησλ.
• Ζ ελέξγεηα πνπ δαπαλάηαη γηα ηηο θπζηθέο δξαζηεξηόηεηεο ηνπ
αλζξώπνπ εμαξηάηαη από ην είδνο ηεο δξαζηεξηόηεηαο (έληαζε
ηεο δξαζηεξηόηεηαο) θαη ηε ρξνληθή δηάξθεηά ηεο.

23. Ελδεηθηηθά παραδείγκαηα ηες δαπάλες ελέργεηας ποσ
απαηηείηαη γηα δηάθορες θσζηθές δραζηερηόηεηες
Φπζηθέο δξαζηεξηόηεηεο
Γαπάλε ελέξγεηαο(Kcal) αλά ώξα
Φακειήο έληαζεο
Ύπλνο
60
Σειεόξαζε/Κηλεκαηνγξάθνο
60
Γηάβαζκα
90
Μέηξην πεξπάηεκα
160
Καζαξηόηεηα ζπηηηνύ
180
Κεπνπξηθή
220
Υνξόο
240
Αεξνβηθή άζθεζε
390
Κνιύκπη
420
Βαξηά ρεηξσλαθηηθή εξγαζία
480
Μέηξηαο έληαζεο
Υςειήο έληαζεο

24. Ελέργεηα γηα ηελ πέυε ηες ηροθής
• Η ελέξγεηα πνπ απαηηείηαη από
ηνλ νξγαληζκό γηα ηελ πέςε ηεο
ηξνθήο, εμαξηάηαη από ηελ
πνζόηεηα ηεο ηξνθήο πνπ
θαηαλαιώζεθε θαη ππνινγίδεηαη
πεξίπνπ ζην 10% ηεο ζπλνιηθήο
ελεξγεηαθήο πξόζιεςεο.

25. Σσλοιηθές εκερήζηες αλάγθες ζε ελέργεηα
• Δίλαη ην άζξνηζκα ηεο ελέξγεηαο γηα ην Βαζηθό Μεηαβνιηζκό, ηεο
ελέξγεηαο γηα ηηο θπζηθέο δξαζηεξηόηεηεο θαη ηεο ελέξγεηαο γηα ηελ
πέςε ησλ ηξνθώλ.
• Ο Βαζηθόο Μεηαβνιηζκόο απνηειεί ην κεγαιύηεξν πνζνζηό (6070%) ησλ ζπλνιηθώλ εκεξήζησλ ελεξγεηαθώλ δαπαλώλ.
• Γηα ηηο θπζηθέο δξαζηεξηόηεηεο απαηηείηαη ελέξγεηα πνπ απνηειεί ην
20-40% ησλ ζπλνιηθώλ θαζεκεξηλώλ ελεξγεηαθώλ δαπαλώλ.

26. Α: Πιήξε αλάπαπζε
Β: Διαθξηά δξαζηεξηόηεηα
Γ: Μέηξηα δξαζηεξηόηεηα
Γ:Έληνλε δξαζηεξηόηεηα
Αύξηζη ηηρ θςζικήρ δπαζηηπιόηηηαρ

27. Ιζοδύγηο ελέργεηας
Βαζ.. κεηαβνιηθόο ξπζκόο
Δίδνο εξγαζίαο
Φπζηθή Γξαζηεξηόηεηα
Σξνθή

28. • Αλ ε πξόζιεςε ελέξγεηαο είλαη κεγαιύηεξε από ηε δαπάλε
ελέξγεηαο , ην απνηέιεζκα είλαη ε αύμεζε ηνπ ζσκαηηθνύ βάξνπο.
• Σν πιεόλαζκα ηεο ελέξγεηαο απνζεθεύεηαη ζην ζώκα κε ηε κνξθή
ιίπνπο.
• Σν αληίζεην ζπκβαίλεη αλ ε πξόζιεςε ελέξγεηαο είλαη κηθξόηεξε από
απηή πνπ δαπαλάηαη.
• Σόηε νδεγνύκαζηε ζε ειάηησζε ηνπ ζσκαηηθνύ βάξνπο.

29. Ελεργεηαθό ηζοδύγηο

30. Γηα ηε ζσζηή ζσκαηηθή δηάπιαζε
θαη πγεία ζα πξέπεη ε πξόζιεςε
ηεο ελέξγεηαο κε ηε δηαηξνθή λα
εμηζνξξνπείηαη από ηελ εκεξήζηα
δαπάλε ελέξγεηαο, δειαδή ν δπγόο
λα βξίζθεηαη ζε ηζνξξνπία

31. 3.Ππυηεΐνερ
Σο όνομα πρωηεΐνη προέρτεηαι από ηο ελληνικό "πρώηα", ηο οποίο ζημαίνει "πρωηαρτικής
ζημαζίας" και περιγράθηκε αρτικά και ονομάζηηκε από ηον Γιονς Γιάκομπ Μπερηζέλιοσς
ηο 1838

32. Χρεζηκόηεηα ηφλ πρφηεχλώλ
Οη πξσηεΐλεο είλαη απαξαίηεηεο γηα ηελ ύπαξμε ηεο δσήο θαη ηε ζπληήξεζή ηεο.
 Οηθνδνκνύλ ηα θύηηαξα θαη ηνπο ηζηνύο
 ΢πλζέηνπλ νπζίεο πνπ ξπζκίδνπλ ηελ θαιή ιεηηνπξγία ηνπ νξγαληζκνύ,
όπσο ηα έλδπκα θαη νη νξκόλεο
 Υξεζηκνπνηνύληαη ζηε ζύλζεζε ησλ αληηζσκάησλ, πνπ εληζρύνπλ ηελ
άκπλα ηνπ νξγαληζκνύ ζηηο αζζέλεηεο
 Παξέρνπλ ελέξγεηα

33. Πεγές θαη ποηόηεηα ηφλ πρφηεχλώλ
• Οη πξσηεΐλεο ππάξρνπλ ζρεδόλ ζε όια ηα ηξόθηκα.
• Γηαθέξνπλ όκσο ζηελ πνζόηεηα όζν θαη ζηελ πνηόηεηα.
• Η πνηόηεηα, ή αιιηώο ε βηνινγηθή αμία ησλ πξσηετλώλ, εμαξηάηαη
από ην είδνο θαη ηνλ αξηζκό ησλ ακηλνμέσλ πνπ πεξηέρνπλ.

34. •
Οη πξσηεΐλεο πνπ πεξηέρνπλ όια ηα
απαξαίηεηα ακηλνμέα θαη κάιηζηα
ζηηο αλαινγίεο πνπ ηα ρξεηάδεηαη ν
αλζξώπηλνο νξγαληζκόο,
ραξαθηεξίδνληαη σο πξσηεΐλεο
πςειήο βηνινγηθήο αμίαο
•
Οη δσηθέο πξσηεΐλεο, δειαδή απηέο
πνπ βξίζθνληαη ζηα δσηθά ηξόθηκα
(θξέαο, απγό, γάια, ηπξί) είλαη
πςειήο βηνινγηθήο αμίαο

35. •
Οη πεξηζζόηεξεο θπηηθέο πξσηεΐλεο (γηα
παξάδεηγκα απηέο πνπ βξίζθνληαη ζηα
θξνύηα θαη ηα ιαραληθά) ζεσξνύληαη
ρακειήο βηνινγηθήο αμίαο.
•
Τπάξρνπλ θαη θπηηθά πξντόληα πνπ
πεξηέρνπλ θαιήο πνηόηεηαο πξσηεΐλεο,
όπσο είλαη ηα όζπξηα (θαζόιηα, θαθέο,
ξεβίζηα).
•
‘Όηαλ ηα όζπξηα ζπλδπάδνληαη κε ηα
δεκεηξηαθά (θαζόιηα κε ςσκί, θαθέο κε
ξύδη), απνδίδνπλ πξσηεΐλεο πςειήο
βηνινγηθήο αμίαο

36. Περηεθηηθόηεηα ζε πρφηεΐλες θαη ελέργεηα ζηα 100 γρακκάρηα (g)
επηιεγκέλφλ ηροθίκφλ
Πξσηεΐλεο (g)
Δλέξγεηα (Kcal)
Αβγό βξαζηό
12,5
147
Γάια πιήξεο
3,2
66
Κνηόπνπιν κπνύηη ςεηό κε πέηζα
22,6
216
Κξέαο κνζραξίζην ςεηό
23,6
284
Εακπόλ
18,4
120
Μπαθαιηάξνο ηεγαλεηόο
21,4
174
Τπξί γξαβηέξα
24,7
405
Φαζόιηα βξαζκέλα
8,8
116
Χσκί άζπξν
8,4
235
Επκαξηθά βξαζκέλα
3,6
104
Μπαλάλα
1,2
95
Τξόθηκν

37. Οη αλάγθες ηοσ αηόκοσ ζε πρφηεΐλες
•
•
•
•
Όινη νη άλζξσπνη ρξεηάδεηαη λα παίξλνπλ θαζεκεξηλά πξσηεΐλεο από ηελ
ηξνθή ηνπο.
Η πνζόηεηα ησλ πξσηετλώλ πνπ απαηηείηαη γηα θάζε άηνκν εμαξηάηαη από ην
βάξνο ηνπ, ηελ ειηθία, ηελ θαηάζηαζε ηνπ νξγαληζκνύ ηνπ θαη ηελ ελέξγεηα
πνπ ηνπ παξέρεη ε ηξνθή πνπ θαηαλαιώλεη.
Γεληθά έλα πγηέο άηνκν ρξεηάδεηαη 0.8-1.0 γξακκάξην πξσηεΐλεο πςειήο
βηνινγηθήο αμίαο γηα θάζε θηιό ζσκαηηθνύ βάξνπο, όηαλ θπζηθά ην βάξνο
ηνπ βξίζθεηαη ζε θαλνληθά επίπεδα.
Σα λεαξά άηνκα, νη έγθπεο θαη νη ζειάδνπζεο γπλαίθεο, θάπνηνη αζζελείο θαη
νη έληνλα εξγαδόκελνη ή αζινύκελνη έρνπλ απμεκέλεο αλάγθεο ζε πξσηεΐλεο.

38. Οη πρφηεΐλες πρέπεη λα θαιύπηοσλ ηο 15-20% ηφλ
ζερκίδφλ ποσ θαηαλαιώλεη έλας ελήιηθας
Ληπίδηα
20-30%
Πξσηεΐλεο
15-20%
Υδαηάλζξαθεο
50-60%

39. • Η έιιεηςε πξσηεΐλεο, ζε πιεζπζκνύο
κε ππνζηηηζκό, κπνξεί λα πξνθαιέζεη
είηε καξαζκό (ζώκα αδύλαην ρσξίο
θαζόινπ ιίπνο) είηε ην ζύλδξνκν
Kwashiorkor (Κβαζηόξθνξ) κε
πξήμηκν ζηελ θνηιηά

40. 4.Υδαηάνθπακερ
Οι σδαηάνθρακες, αποηελούν μια ομάδα οργανικών οσζιών, ποσ ως
προς ηο τημικό ηύπο ηοσς, είναι ενσδαηωμένος άνθρακας, με γενικό ηύπο
Cn(H2O)ν

41. • Σα πεξηζζόηεξα ηξόθηκα πνπ
είλαη πινύζηα ζε πδαηάλζξαθεο
πξνέξρνληαη από θπηηθέο πεγέο,
κε κόλε εμαίξεζε ην γάια.
•
Σα θπηά κε ηε δηαδηθαζία ηεο
θσηνζύλζεζεο, παίξλνπλ λεξό
από ην έδαθνο, δηνμείδην ηνπ
άλζξαθα από ηελ αηκόζθαηξα
θαη, κε ηε βνήζεηα ηεο ειηαθήο
αθηηλνβνιίαο θαη ηε κεζνιάβεζε
ηεο ρισξνθύιιεο, ζπλζέηνπλ
πδαηάλζξαθεο

42. Χρεζηκόηεηα σδαηαλζράθφλ
• Απνηεινύλ πεγή ελέξγεηαο γηα
ηνλ αλζξώπηλν νξγαληζκό
• Πξνθπιάζζνπλ ηηο πξσηεΐλεο
ηνπ ζώκαηνο από ηελ
απνηθνδόκεζε.

43. Είδε σδαηαλζράθφλ
• Οη πδαηάλζξαθεο ρσξίδνληαη ζε απινύο θαη ζύλζεηνπο, αλάινγα κε
ην πόζεο < δνκηθέο κνλάδεο > πεξηέρνπλ ζην κόξηό ηνπο.
• Οη απινί πδαηάλζξαθεο πεξηέρνπλ 1 ή 2 δνκηθέο κνλάδεο, θαη
ρσξίδνληαη ζε κνλνζαθραξίηεο θαη δηζαθραξίηεο. Ολνκάδνληαη
αιιηώο θαη ζάθραξα.
• Οη ζύλζεηνη πδαηάλζξαθεο πεξηέρνπλ πεξηζζόηεξεο από 2 δνκηθέο
κνλάδεο ζην κόξηό ηνπο θαη είλαη νη νιηγνζαθραξίηεο θαη νη
πνιπζαθραξίηεο.

44. Γισθόδε
•
•
•
•
Βξίζθεηαη ζε όια ηα θξνύηα θαη
αξθεηά ιαραληθά.
Απνηειεί ηε δνκηθή κνλάδα ησλ
πνιπζαθραξηηώλ θαη ζπκκεηέρεη ζε
θάπνηνπο δηζαθραξίηεο.
΢ηνλ αλζξώπηλν νξγαληζκό
θπθινθνξεί ζην αίκα θαη κεηαθέξεηαη
ζηα δηάθνξα όξγαλα, γηα παξαγσγή
ελέξγεηαο (θαύζηκν ηνπ νξγαληζκνύ).
Η γιπθόδε είλαη ην < ζάθραξν > πνπ
κεηξάεη θαλείο ζηηο εμεηάζεηο αίκαηνο.

45. Άκσιο
•
•
•
•
•
Δίλαη πνιπζαθραξίηεο πνπ απνηειείηαη από
πνιιά κόξηα γιπθόδεο.
Δίλαη ε απνζήθε ελέξγεηαο ησλ θπηώλ
Βξίζθεηαη θπξίσο ζηα δεκεηξηαθά (ςσκί,
αιεύξη, καθαξόληα, ξύδη, όζπξηα θαη παηάηεο).
Σα ακπιώδε ηξόθηκα απνηεινύλ ηε βάζε ηεο
δηαηξνθήο ηνπ αλζξώπνπ.
΢ηνλ άλζξσπν ην άκπιν δηαζπάηαη ζε κόξηα
γιπθόδεο, απνξξνθάηαη θαη ρξεζηκνπνηείηαη
σο πεγή ελέξγεηαο.

46. Οη σδαηάλζραθες πρέπεη λα θαιύπηοσλ ηο 50-60%
ηφλ ζερκίδφλ ποσ θαηαλαιώλεη έλας ελήιηθας
Ληπίδηα
20-30%
Πξσηεΐλεο
15-20%
Υδαηάλζξαθεο
50-60%

47. 5.Διαιηηηικέρ ίνερ (Φςηικέρ ίνερ)

48. •
•
•
•
Οη δηαηηεηηθέο ίλεο είλαη κηα ηδηαίηεξε
θαηεγνξία ελώζεσλ.
Ο αλζξώπηλνο νξγαληζκόο δελ δηαζέηεη
ηα θαηάιιεια έλδπκα γηα λα ηηο
δηαζπάζεη.
Άξα δελ πέπηνληαη θαη επνκέλσο δελ
ρξεζηκνπνηνύληαη σο πεγή ελέξγεηαο.
Πεξλνύλ αλέπαθεο κέζα από ην
γαζηξεληεξηθό ζσιήλα θαη απνβάιινληαη.

49. Χρεζηκόηεηα ηφλ δηαηηεηηθώλ ηλώλ
•
•
•
Οη δηαηηεηηθέο ίλεο παίδνπλ ζεκαληηθό ξόιν ζηελ θαιή ιεηηνπξγία ηνπ πεπηηθνύ
ζπζηήκαηνο.
Μπνξνύλ λα βνεζήζνπλ ζηελ αληηκεηώπηζε ηεο δπζθνηιηόηεηαο θαη ζηελ πξόιεςε
ηνπ θαξθίλνπ ηνπ εληέξνπ.
Δπίζεο ζπληεινύλ ζην λα δηαηεξνύληαη θπζηνινγηθά ηα επίπεδα ζαθράξνπ θαη
ρνιεζηεξόιεο ζην αίκα.

50. Τρόθηκα πιούζηα ζε δηαηηεηηθές ίλες
•
•
•
Σν ςσκί νιηθήο άιεζεο, ηα δεκεηξηαθά πξσηλνύ νιηθήο άιεζεο, ην
αλαπνθινίσην ξύδη.
Γεληθά ηα δεκεηξηαθά ζηα νπνία δελ έρεη αθαηξεζεί ν θινηόο (πίηνπξν)
Σα όζπξηα, ηα θξνύηα θαη ηα ιαραληθά.

51. Αλάγθες ζε δηαηηεηηθές ίλες
• Πξέπεη θαζεκεξηλά λα γίλεηαη ηθαλνπνηεηηθή πξόζιεςε δηαηηεηηθώλ
ηλώλ.
• Ο θαιύηεξνο ηξόπνο γηα λα απμήζεη θαλείο ηηο ίλεο είλαη λα ην θάλεη
ζηαδηαθά.
• Η απόηνκε θαη κεγάιε αύμεζή ηνπο κπνξεί λα έρεη δπζάξεζηεο
ζπλέπεηεο, όπσο εληεξηθά πξνβιήκαηα.
• Δπίζεο ε ππεξθαηαλάισζε δηαηηεηηθώλ ηλώλ κπνξεί λα κεηώζεη ηελ
απνξξόθεζε θάπνησλ αλόξγαλσλ ζηνηρείσλ, όπσο ηνπ αζβεζηίνπ,
ηνπ ζηδήξνπ θαη ηνπ ςεπδαξγύξνπ.

52. • Πνιιέο από ηηο ζύγρξνλεο αζζέλεηεο νθείινληαη ζηε δηαηξνθή καο.
• Η θαηαλάισζε κεγάιεο πνζόηεηαο ιίπνπο, δσηθώλ ηλώλ θαη
βηνκεραλνπνηεκέλσλ ηξνθίκσλ κε ζπληεξεηηθά νδεγεί ζε αύμεζε
ηεο παρπζαξθίαο, ηνπ ζαθραξώδε δηαβήηε θαη ηνπ θαξθίλνπ.
• Πξνζέρνληαο ηε δηαηξνθή καο κπνξνύκε λα κεηώζνπκε ηνλ θίλδπλν
εκθάληζεο αζζελεηώλ θαη λα δήζνπκε κηα θπζηνινγηθή θαη πγηεηλή
δσή.
• Σξώκε γηα λα δνύκε θαη δελ δνύκε γηα λα ηξώκε.