Inclúe o curso do río Támega desde o seu nacemento en Albergaría (Laza) ata a fronteira con Portugal, parte do curso dos seus afluentes Trez, Vilaza e Ábedes, así como as veigas de Laza e Castrelo do Val, os humidais da Bagoeira e algunhas áreas de ribeira.
O maior interese deste espazo reside no curso fluvial e nas veigas e gándaras que se forman arredor dos ríos onde hai unha variada flora e fauna acuáticas.
2. Inclúe o curso do río Támega desde o seu nacemento en Albergaría
(Laza) ata a fronteira con Portugal, parte do curso dos seus afluentes
Trez, Vilaza e Ábedes, así como as veigas de Laza e Castrelo do Val, os
humidais da Bagoeira e algunhas áreas de ribeira.
3. SITUACIÓN:
No sueste galego, entre o
Macizo Central e a Fronteira
con Portugal, na comarca de
Verín. Abrangue case a
totalidade do curso do río
Támega dentro de Galiza.
SUPERFICIE:
630 ha.
CONCELLOS:
Castro do Val, Laza,
Monterrei, Verín e Oimbra.
VALORES NATURAIS:
O maior interese deste espazo
reside nas veigas e gándaras
que se forman arredor dos
ríos onde hai unha variada
flora e fauna acuáticas.
4. PROTECCIÓN
-Lugar de importancia comunitaria (LIC) 29 de decembro de 2004.
-Zona especial de conservación (ZEC) 31 de marzo de 2014.
5. CLIMA
Atlántico con características mediterráneas, con verán secos e calorosos.
O clima da zona favorece o cultivo de vides, laranxeiras, oliveiras...
6. Val do Támega en Laza
XEOLOXÍA
Unha parte do espazo pertence ás serras do Macizo Central (Montes de
Correchouso e estribacións de San Mamede) e o resto á coñecida como
Depresión de Monterrei.
7. O VAL DE MONTERREI
É unha depresión alongada percorrida polo río Támega. É unha foxa tectónica
pechada entre dous macizos graníticos fallados que levan asociados fontes
termais. As rochas que a rodean son granitos, cuarcitas, lousas e algún xisto. O
río Támega percorre o fondo do val e depositou aluvións cuaternarios de areas e
arxilas. Forma chairas anegadas en tempos de maior pluviosidade e nas súas
marxes hai algunhas lagoas naturalizadas orixinadas pola extracción de áridos.
8. Fraga de Lobos, cumes graníticos de 691 m de altitude
no rebordo leste da depresión de Monterrei.
9. REDE FLUVIAL
Forma parte da cunca do Douro a
través do seu afluente Támega, o río
principal da comarca de Verín que
recolle as augas dos montes que
verten cara á depresión de Monterrei.
Os ríos teñen fortes desniveis nos
cursos altos e un discorrer maino e
sinuoso polas chairas da depresión.
Río Támega
(Castrelo do Val)
10. RÍO TÁMEGA
Nace no Monte Talariño e despois dun percorrido por terras galegas (51 km) e
portuguesas desemboca no Río Douro. Ten un primeiro tramo de fortes
pendentes e remánsase polas Veigas de Laza e a Depresión de Monterrei. Os
principais afluentes pola dereita son o Carraxo e Bubal ou Vilaza; pola esquerda
Abelleira, Trez, Ábedes ou Fachedo e Pequeno.
O Támega en Laza
14. RÍO TREZ ou RIBEIRA
Fórmase pola confluencia de varios regos que baixan dos Montes de Correchouso (río
Correchouso ou das Cabras) e Cabeza da Cántara (Cereixo). Xúntase co Támega en Laza.
Está protexido un tramos que inclúes os regos da Profita, Auga Alta, Raposeira e Cereixo ou
Teixeira.
Río Trez pouco antes antes
de se xuntar co Támega
15. Rego da Profita (Trez-Támega)
Toro (Laza)
Rego de Auga Alta (Trez-Támega)
Toro (Laza)
22. Lagoa naturalizada formada pola extracción de áridos.
O río Támega percorre o fondo do val de Monterrei e depositou aluvións cuaternarios de areas e arxilas.
En tempos de moita pluviosidade inunda as chairas das súas marxes. Na proximidades de Verín hai
varias lagoas orixinadas pola extración de áridos, algunhas delas moi naturalizadas.
23. O RÍO VILAZA OU BUBAL.
Nace en Portugal, percorre terreos do sur de Monterrei e xúntase co Támega en
Verín. Está protexido o tramo final, desde Vilaza.
25. RÍO ÁBEDES
Nace nos montes situados no
linde de Verín con Vilardevós. O
Principal afluente é o rego das
Quintas que atravesa
Vilardevós e xúntase con el en
Ábedes (Verín).
Fervenzas: Fraga de Lobos
(Pozo do Demo).
26. Fervenza “Pozo do Demo” na Fraga de Lobos, en
Ábedes (Verín). No Rego das Quintas, un afluente do
río Ábedes que nace no monte Fraga de Lobos forma
un val encaixado con pequenos saltos e rápidos en
rochas graníticas.
33. A depresión de Monterrei é unha zona de influencia mediterránea cunha
flora e fauna moi interesante na que están presentes varias especies
escasas noutras zonas de Galiza e algunhas únicas.
34. TIPOS DE HÁBITATS DO ANEXO I DA DIRECTIVA 92/43/CEE
-Augas estancadas, oligotróficas ou mesotróficas con vexetación de Littorelletea
uniflorae e/ou Isoeto-Nanojuncetea
-Ríos dos pisos basal a montano con vexetación de Ranunculion fluitantis e de Callitricho-
Batrachion
-Ríos de ribeiras lamacentas con vexetación de Chenopodion rubri p.p. e de Bidention p.p.
-Queirogais húmidos atlánticos de zonas temperadas de Erica ciliaris e Erica tetralix
-Zonas subestépicas de gramíneas e anuais do Thero-Brachypodietea
-Prados con molinias sobre substratos calcários, turbosos ou arxilo-limosos(Molinion
caeruleae)
-Megaforbios eutrofos hidrófilos das orlas de chaira e dos pisos montano a alpino
-Prados pobres de sega de baixa altitude (Alopecurus pratensis, Sanguisorba officinalis)
-Bosques aluviais de Alnus glutinosa e Fraxinus excelsior (Alno-Padion, Alnion incanae,
Salicion albae)
35. FLORA
A vexetación máis representativa é a asociada ao río e as súas marxes: bosques
de ribeira, veigas de asolagamento e pozas antrópicas naturalizadas. As árbores
máis comúns son as amieiras, freixos, salgueiros... e nalgunhas zonas alonxadas
do río carballos e sobreiras.
Destacan a presenza de Littorella uniflora no río.
ESPECIES DO ANEXO II DA
DIRECTIVA 92/43/CEE
Drepanocladus vernicosus
Narcissus asturiensis
O Támega en OímbraNarcissus asturiensis
36. Herba da prata (Ranumculus fluitans) unha das plantas máis
abondosas nas áreas remansadas e de corrente lenta.
41. FAUNA
A depresión de Monterrei é unha zona cunha fauna moi interesante. Téñense
catalogado 180 especies de vertebrados (5 peixes, 16 réptis, 11 anfibios, 110 aves
e 37 mamíferos) algúns escasos noutras zonas de Galiza.
42. Leirón careto (Eliomys quercinus)
MAMÍFEROS
Rato de almizcle, musgaño de Cabrera, morcego rabudo (límite noroccidental da súa
distribución mundial), leirón careto, rato papalbo, rato mouro...
ESPECIES DO ANEXO II DA
DIRECTIVA 92/43/CEE
Galemys pyrenaicus
Lutra lutra
Miniopterus schreibersii
Myotis myotis
Rhinolophus ferrumequinum
Rhinolophus hipposideros
Morcego grande de ferradura
(Rhinolophus ferrumequinum)
43. AVES
Cotovía dos camiños (Galerida cristata), anduriña das barreiras (Riparia riparia), pica papuda
(Anthus campestris), anduriña dáurica (Hirundo daurica). Nidifica o mergullón pequeno
(Tachybaptus ruficollis), o lavanco real (Anas platyrhynchos), a galiña de río (Gallinula
chloropus), a píllara areeira ou pequena (Charadrius dubius), o pombo zura (Columba
oenas), o cuco papudo (Clamator glandarius), o picapeixe (Alcedo atthis), o ouriolo (Oriolus
oriolus)...
ESPECIES DO ANEXO II DA
DIRECTIVA 92/43/CEE
Alcedo atthis
Anthus campestris
Lavandeira verdeal (Motacilla flava)
45. Lagarto das silveiras (Lacerta schreiberi)
RÉPTILES
Escáncer cego (Blanus cinereus) atopado só nesta zona en toda Galiza. lagarta cinsenta
(Psammodromus hispanicus), lagartixa rabuda (Psammodromus algirus), ladra ou osga
(Tarentola mauritanica), por seren únicas en Galiza.
ESPECIES DO ANEXO II DA
DIRECTIVA 92/43/CEE
Lacerta schreiberi
46. Sapo de esporóns
(Pelobates cultripes).
ANFIBIOS
Unha grande variedade entre os que destaca o sapo de esporóns (Pelobates cultripes).
ESPECIES DO ANEXO II DA
DIRECTIVA 92/43/CEE
Chioglossa lusitanica
Discoglossus galganoi
Estroza ou rela (Hyla molleri)
No río Támega, de corrente lenta con zonas
asolagadas e abundante vexetación de ribeira,
danse as condicións apropiadas para o
desenvolvemento dos anfibios, especies
protexidas cada vez máis escasas, que están ben
representadas nesta área.
49. PEIXES
Destacan o barbo (Barbus barbus bocagei), especie restrinxida ao extremo máis meridional
de Galiza, e o cacho (Leuciscus carolitertti) que está presente en poucos ríos galegos.
ESPECIES DO ANEXO II DA
DIRECTIVA 92/43/CEE
Chondrostoma polylepis
Barbo (Barbus barbus bocagei)
50. INVERTEBRADOS
Abondan os insectos asociados á auga e zonas húmidas: cabaliños do demos, libélulas,
escaravellos de auga, patinadores. Os arbustos e plantas das ribeiras atraen a numerosas
bolboretas.
ESPECIES DO ANEXO II DA
DIRECTIVA 92/43/CEE
Cerambyx cerdo
Lucanus cervus
Oxygastra curtisii
Geomalacus maculosus
Libeliña (Sympetrum sanguineum)
Larva de ditisco
53. HISTORIA-PATRIMONIO CULTURAL
•O nome do río é pre-romano,
dunha raíz indoeuropea
*tam- "de cor escura", que
aparece noutros nomes de ríos
galegos (Tambre, Támoga,
Tamuxe…). Do nome do río
deriva o do pobo pre-romano
dos tamagni, que habitaba o val
de Monterrei.
•As ribeiras do Támega foron
poboadas desde tempos antigos
e nas súas proximidades
desenvolvéronse asentamentos
importantes nos que se
conserva un rico patrimonio
cultural.
Muíño no Támega en Nocedo
(Castrelo do Val)
56. Nocedo
PUNTOS DE INTERESE
-Fervenzas: Os Muíños, Rego de Auga Alta, Rego da Profita (río Trez),
-Muíños: Trez, Castrelo do Val, O Placer, San Pedro e A Acea (Verín)
-Lagoas e humidais: A Lameda, As Fenteiras, A Bagoeira, O Areal, As Lamas...
-Áreas de lecer: Castrelo do Val, Verín, A Bagoeira...
57. Lindando co espazo protexido do río Ábedes atópase o balneario e a fonte de auga
mineiro-medicinal de Cabreioroá.
58. Montaxe e fotos: Adela Leiro, Mon Daporta
Debuxos: Mon Daporta
Novembro 2016
