Verzekeren van monumenten

1. Lacunes bij het verzekeren v
Vorig jaar heeft het Nationaal Restauratiefonds een breed onderzoek
onder haar klanten verricht aangaande de verzekeringen van monu-
menten. Het onderzoek is gedaan onder monumenteneigenaren die een
laagrentende hypotheek hadden gesloten bij het Restauratiefonds ten
behoeve van een restauratie. De uitslag is in twee zinnen samen te vat-
ten: 1. Onbekend maakt onderverzekerd. 2. Polissen van monumentenei-
genaren hebben achterstallig onderhoud.
V
eel verzekeraars werken met geldt zowel voor monumenten als laten gelden tot 150 of 200 procent van
een herbouwwaardemeter. De gewone woningen. Veel te makkelijk het verzekerde bedrag. Veel adviseurs
verzekerde krijgt dan de ga­ worden herbouwwaardemeters toege­ en consumenten gebruiken de meter
rantie dat de verzekeraar geen zonden aan particulieren. Het Verbond ook voor monumenten. Ze lezen blijk­
beroep doet op onderverzekering bij van Verzekeraars vermeldt expliciet op baar de toelichting niet. Veel mensen
schade. Elk voordeel heeft zijn nadeel zijn site: lezen pas een toelichting als ze vastlo­
en dat is ook hier het geval. Veel ver­ De herbouwwaardemeter is niet be- pen bij het invullen van een formulier.
zekerden en ook monumenteneige­ doeld voor gebruik door consumenten. Mijn suggestie is daarom om in het
naren krijgen hierdoor het idee dat ze De basis van de herbouwwaardemeter formulier zelf een vraag op te nemen
goed verzekerd zijn. Dat is positief en is gebaseerd op de inhoud van de wo­ of de woning een monument betreft.
in 99 procent van de schades gaat het ning. Men gaat uit van een prijs per De toelichting vermeldt onder punt 3:
nu ook goed. Het vervelende is, dat die kubieke meter en die wordt dan iets Waardevaststelling van objecten als
ene procent altijd hele grote schades aangepast als men aangeeft een luxe winkelpanden, kantoor- en fabrieks-
betreft. badkamer te hebben en dergelijke. gebouwen, winkelcentra, kerken,
Vandaar de volgende waarschuwing ziekenhuizen, bejaardentehuizen,
Herbouwwaarde door het Verbond: scholen, openbare gebouwen e.d., is
Net als het monument heeft ook de Omdat de herbouwwaardemeter specialistenwerk. Dit geldt tevens
polis een goed fundament nodig. Dan een globale uitkomst oplevert, voor zeer luxe bungalows, villa’s of
staat de polis als een huis. Niet alle wordt verzekeraars geadviseerd om landhuizen, oudere herenhuizen en
verzekeraars vergoeden namelijk ook – indien gebruik wordt gemaakt van grachtenpanden, zeer luxe flatgebou-
boven het verzekerde bedrag dat met deze methode – dit uitsluitend in wen en portiekwoningen, woonhuizen
behulp van de herbouwwaardemeter is combinatie te doen met producten met een bijzondere bouwstijl, histori-
vastgesteld. Men doet weliswaar geen met een garantie tegen onderverze- sche of monumentale woonhuizen of
beroep op onderverzekering, maar ver­ kering. woonhuizen die onder speciale voor-
goedt ook niet meer dan de verzekerde waarden herbouwd mogen worden
som. In feite heeft men dan een ‘pre­ Wat mij betreft mag het Verbond dat (bijvoorbeeld omdat deze onder Mo-
mier risque’-verzekering. Dit probleem advies aanscherpen door die garantie te numentenzorg of beschermd stadsge-
26 de Beursbengel - juli/augustus 09 de Beursbengel - juli/augustus 09
0609_bs_binnenwerk_v2.indd 26 02-07-2009 12:45:45

2. n van monumenten
zicht vallen en/of onder architectuur echter dat een index niet helpt tegen woonhuis, zoals die waren
zijn gebouwd of omdat er bij herbouw onderverzekering als de basis niet – ten tijde van het aangaan van de
speciale vergunningen of voorzienin- goed is. Dan wordt de onderverzeke­ verzekering; of
gen noodzakelijk zijn). ring nominaal alleen maar groter. De – bij voortzetting van de verzeke-
onderverzekering wordt echter ook ring na risicowijziging.
Duidelijk genoeg zou je zeggen. Maar procentueel groter, omdat de herbouw­ Volgens het onderzoek van het restau­
wat blijkt uit het onderzoek van het waardestijging van monumenten gro­ ratiefonds vermeldt 19 procent van de
Restauratiefonds? Maar liefst 35 pro­ ter is dan de gemiddelde herbouwwaar­ eigenaren niet dat het een monument
cent maakt gebruik van een standaard destijging. De opstalindex compen­ betreft. Als een verzekeraar er niet
vragenlijst, herbouwwaardemeter of seert slechts een gemiddelde stijging. naar vraagt en men heeft ook nog eens
eigen inschatting. Bovendien is deze index van het CBS de bekendheidsclausule, dan is er niet
gebaseerd op het verloop van de bouw­ direct een probleem. Er zijn verzeke­
kosten van nieuwe woningen en afge­ raars die vragen of het te verzekeren
Verzekeraars leid van bouwvergunningen door ge­ woonhuis een grachtenpand betreft.
meenten.Verzekeraars zouden daarom Eén van deze verzekeraars heeft in zijn
zouden naast naast de gewone opstalindex een index voorwaarden staan:
de gewone moeten hanteren voor monumenten.1 Ingeval de woning door de over-
Er is immers ook een aparte index heid (rijk, provincie of gemeente) is
opstalindex een voor glas en voor agrarische gebouwen. aangemerkt als monument, wordt
Monumenteneigenaren die beginnen bij de bepaling van de herstelkosten
index moeten met een te laag verzekerd bedrag en rekening gehouden met de door de
hanteren voor daarnaast geen of een te lage index
hebben, worden geconfronteerd met
overheid gestelde eisen in verband
met de status van het monument.
monumenten. een dubbel probleem: hun onderverze­
kering wordt nominaal en procentueel Merkwaardig is dat er staat dat er re­
steeds groter! kening wordt gehouden met de door
Index de overheid gestelde eisen. Wat is re­
Op een stevig fundament kun je een Monument en polis kening houden met? Is dat vergoeden?
goede woning bouwen. We zagen dat Wil de verzekeraar weten of het te Waarom staat er niet gewoon dat de
al in 35 procent van de gevallen fout verzekeren object een monument is? kosten vergoed worden die gepaard
gaan. Dat wil niet zeggen dat het bij 65 Je zou dan een vraag verwachten in gaan met de eisen die de overheid stelt
procent van de gevallen goed gaat. Het die richting. Toch doen lang niet alle in verband met de monumentensta­
verzekerde bedrag moet niet alleen bij verzekeraars dat. Veel verzekeraars tus? Dat laatste mag de verzekerde
het sluiten van de overeenkomst goed hebben wel een bekendheidsclausule. verwachten op grond van het contra
zijn, maar ook de jaren daarna. Slechts Bijvoorbeeld: proferentembeginsel2.
68 procent van de monumenteneige­ De maatschappij acht zich voldoen-
naren heeft het monument verzekerd de bekend met ligging, bouwaard, Het is overigens niet zo vreemd dat
met een index (53 procent) of waarde­ dekking, inrichting, omschreven sommige verzekeraars vragen of het
garantie (13 procent). Het probleem is gebruik en belendingen van het een grachtenpand betreft. Ook de »
de Beursbengel - juli/augustus 09 de Beursbengel - juli/augustus 09 27
0609_bs_binnenwerk_v2.indd 27 02-07-2009 12:45:46

3. herbouwwaardemeter houdt rekening Onderzoek Nationaal Restauratiefonds onder monumenteneigenaren
met dergelijke factoren. Aan het einde Geen opstalverzekering aanwezig 1,4 procent
van onderdeel 2 over de bouwdelen en Vermeldt bij aanvraag verzekering, dat het om een monument gaat 81 procent
kwaliteitsniveau’s volgt het vakje voor Verzekerde waarde vastgesteld door eigen inschatting, vragenlijst of herbouwwaardemeter 35 procent
toeslagen en kortingen. Clausule opgenomen in verband met extra kosten monumentale status 24 procent
Index en/of waardegarantie van toepassing 68 procent
Geeft restauratie door aan verzekeraar 74 procent
Voorbeeld
Plaatselijke problemen dezelfde plaats te herbouwen. De crux restauratie waarbij er gelijktijdig een
Deze zijn te verwachten bij herbouw/ is natuurlijk diezelfde staat. Want je nieuwe keuken of badkamer geplaatst
herstel in bijvoorbeeld stads- en dorps­ kunt geen verveloos pand herbouwen. wordt heeft uiteraard invloed op de
kernen, aan grachten en nauwe straten Je kunt geen pand herbouwen waarvan herbouwwaarde. Zowel monumen­
en ook bij straten met intensief ver­ het voegwerk slecht is, et cetera. Hier­ teneigenaren als andere bezitters van
keer. Het gevolg zal zijn moeilijke en over kan wel discussie ontstaan bij de panden vergeten dit nogal eens door te
dure plaatsing van keten, belemmering schaderegeling. geven aan hun verzekeraar. Soms be­
in aan- en afvoer, parkeer- en opslag­ sluit verzekerde of zijn tussenpersoon
problemen of mogelijk noodzakelijke Voor de herbouwwaarde maakt een om de verzekerde som te verhogen
nachtarbeid. Deze kosten, geval voor restauratie dus niets uit. De meeste met de kosten voor de verbouwing.
geval te bepalen, zullen veelal de 10 verzekeraars hebben zich uiteraard Dat zal op zich voor de verbetering
procent-30 procent niet te boven gaan. wel op andere wijze ingedekt om recht voldoende zijn. De valkuil is dat men
te doen aan het indemniteitsbeginsel. daarna het gevoel heeft goed verzekerd
De verkoopwaarde van Het is niet de bedoeling dat een ver­
zekerde door een schade-uitkering in
te zijn. Indien de verzekerde som niet
goed was vastgesteld of niet voldoende
een gerestaureerd pand een financieel betere positie komt. Hij is geïndexeerd dan loopt men onwe­
moet schadeloos gesteld worden, maar tend het risico dat de verzekerde som
verandert wel. De meer hoeft niet. Daarom bevatten onvoldoende is.
veel opstalpolissen bepalingen over
herbouwwaarde niet. slecht onderhoud of de zogenaamde Conclusie en tips
aftrek-nieuw-voor-oud-bepaling. Op basis van het onderzoek van het
Bij plaatselijke problemen zullen de Voluit: aftrek wegens veronderstelde Nationaal Restauratiefonds kom ik tot
bijzondere kosten volgens de meter verbetering van oud tot nieuw. Het de volgende conclusies en tips:
de 10 procent-30 procent niet te bo­ is het bedrag dat in mindering wordt 1. Veel monumenten zijn te laag ver­
ven gaan. Dat is netjes uitgedrukt, gebracht op de reparatiekosten (materi­ zekerd.
maar een hoogwaardige keuken, een alen en arbeidslonen) op grond van het 2. De herbouwwaardemeter is niet
hoogwaardige badkamer en een hoog­ feit dat het verzekerde object wordt geschikt voor monumenten.
waardige woonkamer leveren samen geacht door de reparatie in betere staat 3. De opstalindex is niet toereikend
slechts een toeslag van 17 procent op. te verkeren dan voor de schade. voor monumenten; er zou een mo­
Opvallend dat de herbouwwaardeme­ numentenindex moeten komen.
ter vermeldt: ‘deze kosten, geval voor Verbouwing wel invloed op 4. Een garantie tegen onderverzeke­
geval te bepalen’. Door wie, is dan de waarde ring dient te worden aangevuld met
voor de hand liggende vraag. Kun je Een verbouwing heeft uiteraard wel in­ de bepaling dat de verzekeraar tot
zo’n vraag overlaten aan de verzekerde vloed op de herbouwwaarde. Ook een 150 procent of 200 procent van de
zelf of aan zijn tussenpersoon? verzekerde waarde vergoedt.
5. Verbouwingen en verbeteringen
Restauratie geen invloed op moeten doorgegeven worden aan de
waarde verzekeraar.
Van de monumenteneigenaren geeft 74 6. Veel monumenteneigenaren besef­
procent door aan de verzekeraar dat er fen niet waar de lacunes in hun
een restauratie heeft plaatsgevonden. polis zitten.
Dat is niet noodzakelijk. Een restaura­
tie heeft geen invloed op de herbouw­ Simon Kadijk
waarde!! Als ik dit zeg, dan hebben de De auteur is directeur van Onder-
meeste mensen uit de verzekerings­ linge Verzekeringmaatschappij
wereld de neiging om te zeggen: ja, Donatus u.a., lid van de examen-
maar… commissie Burgerlijk Proces- en
Ik kan dit eenvoudig illustreren aan Bewijsrecht van de SEFD en lid
de hand van de herbouwwaardeme­ van de redactieraad van de Beurs-
ter. U zult merken bij het invullen bengel.
van de herbouwwaardemeter, dat een
restauratie geen invloed heeft op de Voetnoten:12
uitkomst. Het aantal m3 verandert 1 Er is een verzekeraar die een aparte
niet en ook de andere factoren blijven index hanteert voor kerken, orgels en
ongewijzigd. monumentale gebouwen.
De verkoopwaarde van een gerestau­ 2 Boek 6 artikel 238 lid 2 BW bepaalt dat
reerd pand verandert wel. De herbouw­ bedingen duidelijk en begrijpelijk moeten
waarde niet. De definitie van herbouw­ zijn opgesteld. Bij twijfel over de beteke-
waarde is immers het bedrag dat nodig nis van een beding, prevaleert de voor de
is om een opstal in dezelfde staat en op wederpartij gunstigste uitleg.
28 de Beursbengel - juli/augustus 09 de Beursbengel - juli/augustus 09
0609_bs_binnenwerk_v2.indd 28 02-07-2009 12:45:48