5. DİFÜZYON
Bir kaba konan sıvı veya gaz
şeklindeki maddenin molekülleri,
kabın her yerine ortalama olarak
aynı konsantrasyonda dağılır.
6.
7. Bir kaba aynı
maddenin ayrı
yoğunluktaki
solüsyonları
konduğunda,
moleküller çok
yoğun oldukları
bölgeden az
yoğun yere doğru
dağılarak
konsantrasyonu
eşitler.
8. DİFÜZYONUN YÖNÜ
difüzyonda hareket tek yönlü değildir
moleküller devamlı hareket halinde
olduğundan, az yoğun ortamdan çok yoğun
ortama da bir miktar madde geçişi olur
iki yöne doğru olan difüzyon akımları
arasındaki fark net geçişi verir
9.
10.
11. DİFÜZYONUN GÜCÜ
Difüzyon akımının büyüklüğü
çeşitli faktörlere bağlı olarak
değişir:
1. konsantrasyon farkı
2. sıcaklık
3. molekül kitlesi
4. yüzey alanı
5. ortam hali
12. DİFÜZYONUN HIZI
moleküller düz bir çizgide çok uzağa
gidemezler
dolayısıyla difüzyon süresi moleküllerin
difüze olacakları mesafenin karesiyle
orantılıdır
organizmada dolaşım sistemi mesafeleri
kısaltıcı işlev görür
13. MEMBRANLARDAN DİFÜZYON
hücre zarında difüzyon, aynı
molekülün sudaki difüzyonundan çok
daha yavaştır
membranda difüzyonu sınırlayan esas
faktör lipid çift tabakadır
polar ve iyonize moleküller ya hiç ya
da çok az difüze olur
bir maddenin lipidlerde
eriyebilirliğinin yüksek olması
membranlardan daha kolay geçmesini
sağlar
14.
15.
16. PROTEİN KANALLAR
sodyum, potasyum, klor ve kalsiyum
gibi iyonlar membran lipidlerindeki
son derece düşük erirliklerine rağmen
hızla difüze olurlar
bu iyonların geçişi kanal vazifesi
gören integral proteinler yoluyla olur
farklı hücreler, farklı iyonlara farklı
derecede geçirgendir
17. İYON KANALLARI
kanalların kendilerine özel iyonlara
karşı spesifitesi vardır
bu seçicilik kanal çapına veya kanal
duvarını oluşturan proteinlerin
elektrik yüküne bağlı olabilir
kanalın çapı, içerisinden geçecek iyona
göre hafifçe büyüktür
18.
19.
20. ELEKTROKİMYASAL
GRADYENT
membranlardan iyonların geçişi yalnızca
konsantrasyon gradyentine göre olmaz
plazma membranının dinlenim potansiyeli
gereği, pozitif iyonları içeri çekmeye,
negatif iyonları ise dışarı itmeye yönelen
bir kuvvet vardır
konsantrasyon gradyenti ile elektriksel
çekim gücü arasındaki bileşke kuvvet ile
iyonun geçişi belirlenir
21. İYON PERMEABİLİTESİ
iyon kanallarının açılıp kapanması ile
membran permeabilitesinde
değişiklik meydana gelir
bu durum kanal proteini
konformasyonu üzerindeki
değişiklikler yoluyla sağlanır
22. İyon kanalının açılma frekansı ile
açık kalma süresi üzerinde etkili
başlıca 3 faktör vardır:
1. membrana bağlanan spesifik
kimyasal haberciler (ligand duyarlı
kanallar)
2. membran potansiyelinde
değişiklikler
(voltaj duyarlı kanallar)
3. membranın gerilmesi
(mekanosensitif kanallar)
23. ARACILI TRANSPORT
SİSTEMLERİ
polaritesi fazla veya büyük
moleküllerin geçişi daha çok birtakım
taşıyıcı işlevi gören membran
proteinleri ile olur
farklı hücrelerde farklı tip ve sayıda
taşıyıcı bulunabilir
bağlanma yine proteinin
konformasyonu üzerinde meydana
gelen değişiklik ile olur
24. Aracılı transportta geçiş hızını 3
faktör belirler:
1. taşıyıcının o madde için afinitesi
2. membrandaki taşıyıcı miktarı
3. taşıyıcı protein konformasyonunda
meydana gelen değişiklik hızı
25. KOLAYLAŞTIRILMIŞ
DİFÜZYON
net akım konsantrasyon gradyenti
ile aynı yöndedir; iki taraf
konsantrasyonu eşitlendiğinde akım
durur
enerji gerektirmez
en güzel örnek glikozdur
27. AKTİF TRANSPORT
konsantrasyon gradyentine zıt yönde
bir taşınım söz konusudur
iki tarafın konsantrasyonu eşitlense
de devam eder; taşınan madde için bir
kararlılık durumu vardır
enerji gerektiren bir olaydır
28. ENERJİ;
1. ya taşıyıcı protein üzerindeki bağlanma
yerinin membranın bir tarafında diğer
tarafa göre daha yüksek bir afinite
göstermesini
2. ya da proteindeki bağlanma bölgesinin
membranın bir tarafından diğer tarafa
hareket etme hızını değiştirir
29.
30. PRİMER AKTİF TRANSPORT
Taşıyıcı protein ATP’yi doğrudan
yıkarak kendini fosforilleyen bir
ATPaz’dır.
1. Na+
-K+
ATPaz
2. Ca+2
ATPaz
3. H+
ATPaz
4. H+
-K+
ATPaz
31. SEKONDER AKTİF TRANSPORT
enerji olarak doğrudan ATP değil, iyon
konsantrasyon gradyentini kullanılır
taşıyıcı protein üzerinde asıl taşınacak
madde haricinde bir de enerjiyi
sağlayacak olan iyonu bağlayan bölge
vardır
bu iyon genellikle sodyumdur
32.
33. SİMPORT - ANTİPORT TAŞINIM
sekonder aktif transport ile taşınan
madde; sodyum iyonları ile aynı
yönde taşınıyorsa simport (sodyum
co-transportu),
ters yönde taşınıyorsa antiport
(sodyum counter-transportu)
olarak anılır
kural olarak transport mutlaka
konsantrasyon gradyentine zıt
yöndedir
38. OSMOZ; SUYUN DİFÜZYONU
su, polar bir molekül olmasına rağmen
hücre zarından hızla difüze olur
geçiş iki taraf arası osmolarite farkına
göredir
su, osmolaritesi düşük olan bölgeden
yüksek osmolariteye sahip tarafa geçer
39.
40. OSMOTİK BASINÇ
bir solüsyonun osmotik basıncı = “saf su
ile yanyana konduğunda, su
difüzyonunu önleyebilmek için
uygulanması gereken basınç”
osmotik basıncı arttıkça osmolarite de
artar, su konsantrasyonu düşer
41. ORGANİZMADA OSMOLARİTE
vücut sıvıları osmolaritesi
300mOsm/l’dir
extrasellüler sıvıdaki partiküllerin %85
kadarı sodyum ve klor,
hücre içindekiler ise en çok potasyum
iyonları ile organik maddelerdir
hücreler osmotik basıncı kendilerinden
daha yüksek bir ortama konduğunda
su kaybına uğrayarak büzüşür, osmotik
basıncı düşük ortamda ise su alıp
şişerler
42.
43. izotonik solüsyon = membrandan geçebilen
mevcut madde konsantrasyonuna
bakılmaksızın, 300 mOsm/l geçemeyen
madde içeren solüsyon
hipertonik solüsyon = membrandan
geçebilen mevcut madde konsantrasyonuna
bakılmaksızın, 300 mOsm/l’den fazla
geçemeyen madde içeren solüsyon
hipotonik solüsyon = membrandan
geçebilen mevcut madde konsantrasyonuna
bakılmaksızın, 300 mOsm/l’den daha az
geçemeyen madde içeren solüsyon
44.
45. ENDOSİTOZ
Pinositoz: hücre içine sıvı materyal
alınır (hücrenin içmesi)
Fagositoz: hücre içine hasara uğramış
doku artıkları veya bakteriler vb alınır
(hücrenin yemesi)
endositoz sırasında hücre membranı
bir parçasını kaybeder
bu kayıp ekzositoz ile yerine konur
48. Hücreye alınanHücreye alınan
endositik vezikülendositik vezikül
2 çeşit akıbete2 çeşit akıbete
uğrayabilir:uğrayabilir:
1.1. sitoplazmayı boydansitoplazmayı boydan
boya geçip karşıboya geçip karşı
taraftan ekzositoz iletaraftan ekzositoz ile
dışarı çıkabilirdışarı çıkabilir
2.2. lizozomlarlalizozomlarla
kaynaşarakkaynaşarak
içeriklerininiçeriklerinin
sindirilmesini sağlarsindirilmesini sağlar
49. EKZOSİTOZ
Başlıca 2 fonksiyonu vardır:
1. hücrelerde sentezlenip de membranı
geçemeyen moleküllerin
salgılanması
2. endositoz ile kaybolan membranın
yerine konması
Ekzositoz olayı çoğu hücrede
kalsiyum iyonları tarafından
tetiklenir.
50.
51. EPİTELYAL
TRANSPORT
PARASELLÜLER YOL: komşu epitel
hücreleri arasından difüzyon ile
geçiş (yalnızca su ve bazı küçük
moleküller)
TRANSSELLÜLER YOL: membranın
bir tarafından hücre içine geçiş,
sitozol boyunca difüzyon ve diğer
taraf zardan hücre dışına çıkış