1. แบบบันทึกหน่ วยการเรียนรู้ ที่ 4
หน่ วยการเรียนรู้ เรื่อง พุทธประวัติ พุทธสาวก พุทธสาวิกา ชาดก และชาวพุทธตัวอย่ าง
รหัสวิชา ส22103 รายวิชา สั งคมศึกษา 4 กลุ่มสาระการเรียนรู้ สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม
ชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 2 ภาคเรียนที่ 2 เวลาเรียน 12 ชั่วโมง
มาตรฐานการเรียนรู้ /ตัวชี้วด
ั
มาตรฐานการเรียนรู้ ส 1.1
ม.2/5 วิเคราะห์พุทธประวัติหรื อประวัติศาสดาของศาสนาที่ตนนับถือตามที่
กาหนด
ม.2/6 วิเคราะห์และประพฤติตนตามแบบอย่างการดาเนินชีวตและข้อคิดจาก
ิ
ประวัติสาวก ชาดก เรื่ องเล่า และศาสนิกชนตัวอย่างตามที่กาหนด
สาระสาคัญ/ความคิดรวบยอด
การศึกษาพุทธประวัติ พุทธสาวก พุทธสาวิกา และบุคคลในชาดก เป็ นบุคคลสาคัญที่มี
บทบาทและหน้าที่ในการจรรโลงพระพุทธศาสนา ทั้งยังเป็ นบุคคลที่สามารถเป็ นแบบอย่างในการ
ประพฤติปฏิบติตนที่ดี สมควรที่จะนามาเป็ นแบบอย่างในการดาเนินชีวตประจาวัน
ั ิ
สาระการเรียนรู้
สาระการเรียนรู้ แกนกลาง
1.สรุ ปและวิเคราะห์พุทธประวัติ การผจญมาร การตรัสรู ้ การสั่งสอน
2.พุทธสาวก พุทธสาวิกา พระสาลีนะ พระโมคคัลลานะ นางขุตชุตตรา พระเจ้าพิม
พิสาร ชาดก มิตตวินทุกชาดก ราโชวาทชาดก ศาสนิกชนตัวอย่าง พระมหาธรรมราชาลิไท
สมเด็จพระมหาสมณะเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส
สมรรถนะสาคัญของผู้เรียน
1.ความสามารถในการแก้ปัญหา
2.ความสามารถในการคิด
- ทักษะการคิดวิเคราะห์
- ทักษะการคิดอย่างมีวจารณญาณ
ิ
- ทักษะการคิดสังเคราะห์
3.ความสามารถในการใช้ชีวต ิ
- กระบวนการปฏิบติ ั

2. - กระบวนการกลุ่ม
คุณลักษณะอันพึงประสงค์
1.มีวนย
ิ ั
2.มีความรับผิดชอบ
3.ใฝ่ เรี ยนรู้
ชิ้นงาน/ภาระงาน(รวบยอด)
1.แสดงละครบทบาทสมมุติ สร้างความเข้าใจการนาแบบอย่างการประพฤติปฏิบติตนของ ั
พุทธสาวก พุทธสาวิกา และชาดกมาใช้ในการแก้ปัญหาการดาเนินชีวต ิ
การวัดและการประเมินผล
การประเมินก่อนเรียน
- ทาแบบทดสอบก่อนเรี ยนประจาหน่วยการเรี ยนรู ้ที่ 4 พุทธประวัติ
พุทธสาวก พุทธสาวิกา ชาดกและชาวพุทธตัวอย่าง
การประเมินระหว่ างการจัดกิจกรรมการเรียนรู้
1.ใบงานที่ 4.1 แผนภาพสรุ ปและวิเคราะห์พุทธประวัติ
2.ใบงานที่ 4.2 วิเคราะห์ประวัติและคุณธรรมของพุทธสาวก พุทธสาวิกา และ
บุคคลในชาดก
3.ใบงานที่ 4.3 ความเป็ นจริ งในสังคม
4.ใบงานที่ 4.4 เป็ นคนดีทาได้ดงนี้
ั
5.ใบงานที่ 4.5 ฉันทาได้
6.แบบประเมินการนาเสนองานหน้าชั้นเรี ยน
7.แบบสังเกตพฤติกรรมการทางานกลุ่ม
การประเมินผลหลังเรียน
- ทาแบบทดสอบหลังเรี ยนประจาหน่วยการเรี ยนรู ้ที่ 4 พุทธประวัติ
พุทธสาวก พุทธสาวิกา ชาดกและชาวพุทธตัวอย่าง
การประเมินชิ้นงาน/ภาระงาน(รวบยอด)
1.แสดงละครบทบาทสมมุติ สร้างความเข้าใจการนาแบบอย่างการประพฤติปฏิบติตนของ ั
พุทธสาวก พุทธสาวิกา และชาดกมาใช้ในการแก้ปัญหาการดาเนินชีวต ิ

3. การประเมินชิ้นงาน/ภาระงาน(รวบยอด)
แบบประเมินแสดงละครบทบาทสมมุติ สร้ างความเข้ าใจการนาหลักธรรมมาใช้ แก้ ปัญหา
รายการ คาอธิบายระดับคุณภาพ/ระดับคะแนน
ประเมิน ดีมาก(4) ดี(3) พอใช้(2) ปรับปรุ ง(1)
1.เนื้ อหาของ เนื้อหาของเรื่ องมี เนื้อหาของเรื่ องมี เนื้อหาของเรื่ อง เนื้อหาของเรื่ อง
เรื่ อง ความสอดคล้องกับ ความสอดคล้องกับ ยังไม่มีความ ไม่มีความ
สอดคล้อง หลักธรรมที่เลือก หลักธรรมที่เลือก สอดคล้องกับ สอดคล้องกับ
วัตถุประสงค์ นามาใช้แก้ปัญหาได้ นามาใช้แก้ปัญหา หลักธรรมที่เลือก หลักธรรมที่เลือก
เป็ นอย่างดีและสื่ อให้ ได้เป็ นอย่างดี นามาใช้แก้ปัญหา นามาใช้
เห็นถึงความสามารถ เนื่องจากความ แก้ปัญหา
ในการวิเคราะห์ สามารถในการ
ปั ญหาได้เป็ นอย่างดี วิเคราะห์ปัญหา
ยังมีนอย ้
2.บทบาทตัว บทบาทของตัวละคร บทบาทของตัว บทบาทของตัว บทบาทของตัว
ละคร แสดงออกได้ ละครแสดงออกได้ ละครแสดงออก ละครแสดงออก
เหมาะสม และ พอใช้มีความ ได้ไม่ค่อย ได้ไม่เหมาะสม
สอดคล้องกับเนื้อ สอดคล้องกับเนื้อ เหมาะสม และ ยัง และ ไม่
เรื่ อง ทาให้ผชม
ู้ เรื่ อง ยังไม่ชดเจน ไม่สอดคล้องกับ
ั สอดคล้องกับ
สนใจและติดตาม เท่าที่ควร เนื้อเรื่ อง เนื้อเรื่ อง
ตลอดเรื่ อง เท่าที่ควร
3.ความ เวลาที่ใช้ในการ เวลาที่ใช้ในการ เวลาที่ใช้ในการ เวลาที่ใช้ในการ
เหมาะสมของ แสดงมีความ แสดงยังมีขาดหรื อ แสดงมีขาดหรื อ แสดงยังไม่
เวลา เหมาะสมพอดีกบ ั เกินบ้างเล็กน้อยกับ เกินจากเวลาที่ เหมาะสมมีขาด
เวลาที่กาหนดให้ เวลาที่กาหนดให้ กาหนดให้ หรื อเกินมากกับ
พอสมควร เวลาที่กาหนดให้

4. การประเมินชิ้นงาน/ภาระงาน(รวบยอด)
แบบประเมินแสดงละครบทบาทสมมุติ สร้ างความเข้ าใจการนาหลักธรรมมาใช้ แก้ ปัญหา
รายการ คาอธิบายระดับคุณภาพ/ระดับคะแนน
ประเมิน ดีมาก(4) ดี(3) พอใช้(2) ปรับปรุ ง(1)
4.ความพร้อม สมาชิกกลุ่มมีความ สมาชิกกลุ่มส่ วน สมาชิกกลุ่มบาง สมาชิกกลุ่มไม่มี
เพรี ยง พร้อมเพรี ยงร่ วมมือ ใหญ่มีความพร้อม คนรับผิดชอบใน มีความพร้อม
ร่ วมใจกันปฏิบติั เพรี ยงร่ วมมือร่ วม การปฏิบติ ั เพรี ยงร่ วมมือ
กิจกรรมอย่างดียงจนิ่ ใจกันปฏิบติ ั กิจกรรมแต่ส่วน ร่ วมใจกันปฏิบติ ั
ทาให้งานสาเร็ จลุล่วง กิจกรรมอย่างดีจน ใหญ่ยงไม่ให้ั กิจกรรมทาให้
ไปด้วยดี ทาให้งานสาเร็ จ ความร่ วมมือ งานไม่สาเร็ จ
ลุล่วงไปได้ เท่าที่ควร ลุล่วง
เกณฑ์ การตัดสิ นคุณภาพ
ช่ วงคะแนน ระดับคุณภาพ
13-16 ดีมาก
9-12 ดี
5-8 พอใช้
1-4 ปรับปรุ ง

5. กิจกรรมการเรียนรู้
ชั่วโมงที่ 1-4
1.นักเรี ยนทาแบบทดสอบก่อนเรี ยนประจาหน่วยการเรี ยนรู ้ที่ 4 พุทธประวัติ
พุทธสาวก พุทธสาวิกา ชาดกและชาวพุทธตัวอย่าง
2.ให้นกเรี ยนดูภาพพุทธประวัติ 3 ภาพ คือ ภาพการประสู ติ ภาพการตรัสรู้ และภาพการ
ั
เสด็จปริ นิพพาน แล้วสนทนาซักถามสาระสาคัญของแต่ละภาพ เช่น เป็ นภาพอะไร ตรงกับวันใด
มีความสาคัญอย่างไร
3. ใช้กิจกรรม “ค้นหาความจริ ง” โยแบ่งนักเรี ยนออกเป็ นกลุ่ม กลุ่มละ 4 คน แจก
กระดาษเปล่า 4 ใบ เป็ นใบกิจกรรมที่ 1-4 มีความจริ งที่นกเรี ยนต้องค้นหาอยู่ 4 ด้าน ดังนี้
ั
- ด้านที่ 1 “ค้นหาความจริ งของการเสด็จออกผนวช”
- ด้านที่ 2 “ค้นหาความจริ งของการตรัสรู้ ”
- ด้านที่ 3 “ค้นหาความจริ งของการผจญมาร”
- ด้านที่ 4 “ค้นหาความจริ งของการสังสอน”
่
4. ให้สมาชิกในกลุ่มช่วยกันเขียนสรุ ปความจริ งที่คนพบในแต่ละด้านว่าพระพุทธเจ้าทรง
้
ปฏิบติอย่างไร และผลเป็ นอย่างไร
ั
5.สมาชิกในกลุ่มช่วยกันตรวจสอบความถูกต้องของความจริ งที่คนหา เสร็ จแล้วนาไปติด
้
ไว้บนกระดาน กลุ่มใดเสร็ จก่อนและถูกต้องมากที่สุดเป็ นผูชนะ ้
6.ครู นาเสนอประเด็นอภิปรายดังนี้ “เจ้าชายสิ ทธัตถะทรงมีแบบอย่างที่ดีที่ทุกคนควรนามา
ปฏิบติตามในด้านใดบ้าง และเมื่อปฏิบติแล้วจะมีผลดีอย่างไร”
ั ั
7.นักเรี ยนสรุ ปและวิเคราะห์พุทธประวัติลงในแผนภาพใบงานที่ ๘.๑ แผนภาพสรุ ปและ
วิเคราะห์พุทธประวัติ
8..ครู และนักเรี ยนร่ วมกันประเมินแผนภาพความคิด
ชั่วโมงที่ 5-8
9.ให้นกเรี ยนดูป้ายบัตรคาชื่อพุทธสาวกดังนี้ “พระอานนท์” “พระโมคคัลลา”
ั
“พระสาลีบุตร” แล้วสนทนาซักถามนักเรี ยน โดยครู ใช้คาถาม ดังนี้
- บุคคลดังกล่าวเป็ นใคร
- มีความสาคัญอย่างไรในพระพุทธศาสนา
- คุณความดีหรื อลักษณะเด่นของบุคคลดังกล่าวมีอะไรบ้าง
10.แบ่งนักเรี ยนเป็ นกลุ่ม กลุ่มละ 5 คน ศึกษาประวัติพุทธสาวก พุทธสาวิกา และบุคคล
ในชาดกจากหนังสื อเรี ยน

6. 11.นักเรี ยนแต่ละกลุ่มวิเคราะห์การปฏิบติตนที่เป็ นแบบอย่างของพุทธสาวก พุทธสาวิกา
ั
และบุคคลในชาดก จากนั้นให้นกเรี ยนบันทึกลงในใบงานที่ ๘.๒ การวิเคราะห์ประวัติและ
ั
คุณธรรม
12.นักเรี ยนแต่ละกลุ่มนาเสนองานหน้าชั้นเรี ยน ครู และนักเรี ยนกลุ่ม อื่นร่ วมอภิปราย
เพิ่มเติมให้สมบูรณ์ยงขึ้น(โดยครู กาหนดให้ ๑ กลุ่ม นาเสนอเพียง ๑ เรื่ อง)
ิ่
๑๓.ให้นกเรี ยนฝึ กวิเคราะห์การปฏิบติตนของบุคคลในสังคมปั จจุบนจากข่าวหนังสื อพิมพ์
ั ั ั
2 ข่าว (ข่าวในทางบวก 1 ข่าว ข่าวในทางลบ 2 ข่าว) ลงในใบงานที่ 4.3 ความเป็ นจริ งในสังคม
14.ครู และนักเรี ยนร่ วมกันตรวจสอบความถูกต้องของใบงาน
ชั่วโมงที่ 9-12
15.ให้นกเรี ยนนับเลข 1-4 ต่อกันจนครบทุกคน กาหนดให้นกเรี ยนที่ 1 ทุกคน ศึกษา
ั ั
คาถามข้อที่ 1 นักเรี ยนที่นบ 2 ทุกคน ศึกษาคาถามข้อที่ 2 นักเรี ยนที่นบ 3 ทุกคน ศึกษาคาถามข้อ
ั ั
ที่ 3 นักเรี ยนที่นบ 4 ทุกคน ศึกษาคาถามข้อที่ 4 คาถามทั้ง 4 ข้อ มีดงนี้
ั ั
- จากคากล่าวที่วา “คนเรี ยนเก่งไม่น่ากลัวแต่จงกลัวคนที่ขยันเรี ยน”
่
- นักเรี ยนจะนาข้อคิดที่ได้จากการศึกษาประวัติพระสาลีบุตร
พระโมคคัลลานเถระ พระเจ้าพิมพิสาร และ นางขุตชุตตรา มาเป็ นแนวทางในการปฏิบติ ั
ชีวตประจาวันได้อย่างไรบ้าง และถ้าปฏิบติจะเกิดผลอย่างไร
ิ ั
- นักเรี ยนสามารถนาข้อคิดที่ได้จากการศึกษาชาดกทั้งสองเรื่ องมาใช้ใน
ชีวตประจาวันได้อย่างไร จงยกตัวอย่าง
ิ
- นักเรี ยนคิดว่าจะนาข้อคิดที่ได้จากการศึกษาประวัติพุทธสาวก พุทธสาวิกา และ
บุคคลในชาดกมาแก้ปัญหาในชีวตประจาวันได้อย่างไร จงยกตัวอย่าง
ิ
16.ให้นกเรี ยนแต่ละกลุ่มวางแผนแสดงละครบทบาทสมมุติ สร้างความเข้าใจการนา
ั
แบบอย่างการประพฤติปฏิบติตนของพุทธสาวก พุทธสาวิกา และชาดกมาใช้ในการแก้ปัญหาการ
ั
ดาเนินชีวต ิ
17.สมาชิกกลุ่มแสดงละครบทบาทสมมุติ สร้างความเข้าใจการนาแบบอย่างการประพฤติ
ปฏิบติตนของพุทธสาวก พุทธสาวิกา และชาดกมาใช้ในการแก้ปัญหาการดาเนินชีวต
ั ิ
18.หลังจากแต่ละกลุ่มแสดงเสร็ จ ครู และนักเรี ยนร่ วมกันอภิปรายสรุ ปถึงประเด็นที่สมาชิก
ลุ่มคัดเลือกนามานาเสนอ พร้อมทั้งร่ วมกันสรุ ปแนวทางปฏิบ ัติในการแก้ปัญหาร่ วมกับกลุ่มผูแสดง ้
19.นักเรี ยนแต่ละคนเลือกคุณธรรมของ พุทธสาวก พุทธสาวิกา และบุคคลในชาดกที่
นักเรี ยนประทับใจมากาหนดเป็ นแนวปฏิบติตนเพื่อให้มีความสุ ขในชีวตประจาวันลงในใบงานที่
ั ิ

7. 4.5 ฉันทาได้
20.ครู คดเลือกผลงานดีเด่นของนักเรี ยนติดป้ ายนิ เทศ พร้อมกับให้คาชมเชยและให้กาลังใจ
ั
นักเรี ยนที่ไม่ได้รับเลือกผลงาน
สื่ อ/แหล่ งการเรียนรู้
สื่ อการเรียนรู้
1.หนังสื อเรี ยนสังคมศึกษา ระดับชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 2
2.ใบงานที่ 4.1 แผนภาพสรุ ปและวิเคราะห์พุทธประวัติ
3.ใบงานที่ 4.2 วิเคราะห์ประวัติและคุณธรรมของพุ ทธสาวก พุทธสาวิกา และ
บุคคลในชาดก
4.ใบงานที่ 4.3 ความเป็ นจริ งในสังคม
5.ใบงานที่ 4.4 เป็ นคนดีทาได้ดงนี้
ั
6.ใบงานที่ 4.5 ฉันทาได้
7.ภาพการประสู ติ ภาพการตรัสรู้ และภาพการเสด็จปริ นิพพาน
8.ป้ ายบัตรคา“พระอานนท์” “พระโมคคัลลา” “พระสาลีบุตร”
แหล่ งเรียนรู้
1.ห้องสมุด
2.แหล่งข้อมูลสารสนเทศ
http://www.aksom.com/Lib/S/Soc_03
http://www.dip.go.th
http://www.thaibdc.or.th
http://www.money.mweb.co.th/