Konsep & Skop Program Kesihatan Sekolah di Malaysia

1. Konsep & Skop
Program Kesihatan Sekolah
Disediakan Oleh : Nassruto

2. Pendahuluan
• Perkhidmatan kesihatan sekolah (PKS) - khusus
untuk murid-murid sekolah yang berada di
sekolah-sekolah bantuan kerajaan di selururh
Malaysia.
• Telah dimulakan di negara ini pada tahun 1967
dan mulai tahun 1975, pasukan-pasukan kesihatan
sekolah mula ditubuhkan bagi membolehkan
lawatan dibuat ke sekolah-sekolah rendah dan
menengah di Malaysia.

3. Kumpulan Sasar
Secara umumnya, setiap tahun hampir 1.8 juta
murid sekolah rendah dan menengah di Malaysia
mendapat faedah langsung melalui perkhidmatan
kesihatan sekolah ini.
Kategori murid yang diberi pemeriksaan kesihatan
adalah:
• Pra Sekolah
• Tahun 1
• Tahun 6 dan
• Tingkatan 3

4. Pakej Perkhidmatan Kesihatan
• Perkhidmatan kesihatan di sekolah boleh dibahagikan
kepada tiga komponen utama. Tiga komponen tersebut
terdiri dari :
1. Perkhidmatan Kesihatan Sekolah
2. Perkhidmatan Pergigian Sekolah
3. Perhidmatan Alam Sekitar Sekolah

5. Perkhidmatan Kesihatan
Sekolah (PKS)
• Di bawah PKS, murid-murid menerima perhidmatan pencegahan
penyait, saringan kesihatan, rawatan ringan dan rujukan ke klinik
atau hospital. Perkhidmatan ini adalah bertujuan seperti berikut :
• Mengekalkan tahap kesihatan murid di paras paling optima melalui
promosi kesihatan, pencegahan penyakit, rawatan dan rujukan.
• Mengesan masalah-masalah kesihatan yang boleh menghalang
pencapaian akademik murid di sekolah dan seterusnya membuat
rujukan awal bagi membolehkan intervensi awal dan penempatan
murid dalam sistem pendidikan khas.
• Menggalakkan penglibatan masyarakat bagi membentuk sekolah
sebagai institusi yang sihat dan selamat bagi membolehkan
pembelajaran yang berkesan.

6. Buku Rekod Kesihatan Murid
• Buku Rekod Kesihatan Murid (RKM1) adalah
dokumen yang mencatatkan semua makumat
kesihatan yang diperolehi semasa alam
persekolahan.
• Kebiasaannya buku ini diberikan semasa murid
memasuki tahun 1 persekolahan dan ibu bapa
dikehendaki mengisi maklumat murid dan
memberikan kebenaran untuk petugas kesihatan
menjalankan pemeriksaan kesihatan dan memberi
pelalian kepada murid di dalam buku ini.

7. Pendidikan Kesihatan
• Pendidikan kesihatan di sekolah terbahagi kepada pendidikan
kesihatan secara berkelompok dan individu.
• Pendidikan kesihatan secara berkelompok - dijalankan melaui
kempen atau kem-kem kesihatan di sekolah eg pameran, ceramah
dan tunjuk cara. Ianya memberi perhatian kepada masalah
kesihatan atau mesej kesihatan khusus untuk golongan murid
sekolah secara umum. Contohnya kempen talasemia untuk murid
sekolah, kempen 'tak nak' dan kempen gaya hidup sihat.
• Pendidikan kesihatan individu - khidmat nasihat yang diberikan
semasa sesi pemeriksaan kesihatan. Ianya lebih menjurus kepada
masalah kesihatan khusus yang dialami oleh murid seperti khidmat
nasihat pemakanan, khidmat nasihat bagi rawatan kudis buta,
khidmat nasihat untuk rujukan ke klinik dan sebagainya.

9. Imunisasi Kesihatan Sekolah
• Sebagai kesinambungan kepada immunisasi alam kanak-
kanak, murid-murid sekolah diberi imunisasi seperti di
bawah:
JADUAL IMUNISASI MURID-MURID SEKOLAH
YANG DILAKSANAKAN OLEH KKM
Tahun 1 BCG - Sekiranya tiada parut
- Difteria dan Pertursis
-Titisan Polio
- MMR
Tingkatan 3 -Suntikan Mencegah Kancing Gigi (ATT)

10. Pemeriksaan kesihatan
Diri
• Pemeriksaan kesihatan diri adalah satu pemeriksaan fizikal
yang dijalankan oleh Jururawat Kesihatan, Penolong
Pegawai Perubatan atau Pegawai Perubatan semasa murid
berada dalam pra sekolah, tahun 1, tahun 6 dan tingkatan
3.

11. Masalah-Masalah Kesihatan
yang di Kesan di Kalangan
Murid Sekolah
Antara masalah-masalah kesihatan yang dikesan di
kalangan murid sekolah adalah :
• Masalah Obesiti.
• Masalah Ketajaman Penglihatan.
• Masalah Rabun Warna.
• Masalah Tulang Rangka.
• Masalah Jangkitan Cacing.
• Masalah Kudis Buta.
• Masalah Pendengaran.

12. Rawatan dan Rujukan
Kesihatan
• Rawatan diberikan kepada semua murid-murid
yang dikesan mengalami masalah ringan seperti
luka kecil, kudis buta, jangkitan cacing, kutu
kepala, rawatan demam dan selsema.
• Kes-kes yang dirujuk pula adalah kes-kes yang
memerlukan pemeriksaan lanjut untuk pengesahan
kes. Antara masalah kesihatan yang dirujuk adalah
masalah ketajaman penglihatan, rabun warna,
masalah degupan jantung dan disyaki menghidap
skoliosis.

13. Lawatan ke Rumah
• Pasukan kesihatan sekolah juga menjalankan
lawatan ke rumah pada masa cuti persekolahan.
Lawatan ke rumah ini dilaksanakan sama ada
dengan menalipon ibu bapa di rumah ataupun
jururawat akan membuat lawatan ke rumah untuk
memastikan murid-murid yang terlepas peluang
mendapat imunisasi di sekolah datang ke klinik
kesihatan untuk mendapatkan pelalian ataupun
untuk mendapatkan maklumbalas mengenai status
rujukan yang dibuat ke hospital.

14. Pemeriksaan Kesihatan
Pergigian Sekolah
• Perkhidmatan ini dilaksanakan oleh pasukan pergigian
sekolah yang melawat semua sekolah rendah dan
menengah di Malaysia.

15. Perkhidmatan Kesihatan
Persekitaran Sekolah
• Dilaksanakan oleh KKM dan KP secara bersepadu.
• Meliputi pemeriksaan infrastrukur sekolah, kebersihan, pengawalan
penyakit bawaan vektor dan pemantauan kebersihan dan pengendalian
kantin sekolah. Ianya tertakluk di bawah beberapa akhta seperti Akta
Kawalan Tembakau dan Akta Kawalan Penyakit Bawaan Vektor yang
membawa kepada penalti sekiranya pihak pengurusan sekolah didapati
gagal mematuhi akta tersebut.
• Di bawah perkhidmatan ini, sekolah-sekolah menubuhkan pasukan
bagi membinasakan tempat pembiakan nyamuk di sekolah bagi
membanteras penyakit Demam Denggi dan mewartakan sekolah
sebagai kawasan larangan merokok. Penolong Pegawai Kesihatan
Persekitaran kebiasaannya akan membuat pemeriksaan di sekolah
setiap tahun bagi memastikan sekolah adalah bersih dan selamat.

16. Lain- Lain Perkhidmatan
Berkaitan Kesihatan di
Sekolah• Selain dari Kementerian Kesihatan, Kementerian
Pelajaran turut bertanggungjawab dalam
kebajikan murid di sekolah. Program bekalan
makanan tambahan dan program susu sekolah
yang diberikan kepada murid-murid sekolah
rendah yang layak adalah contoh perkhidmatan
berkaitan kesihatan yang termasuk dalam
kategori ini.

17. Persekitaran fizikal yang sihat Di
Sekolah
• Kedudukan sekolah hendaklah:
• Lokasi yang mudah didatangi oleh pelajar.
• Bebas dari kesesakan
• Jauh dari kawasan industri
• Bebas dari pencemaran udara.
• Jauh dari gejala social
• Bebas dari punca penyakit
• Persekitaran cantik dan bersih

18. • Bangunan dan bilik kuliah mestilah:
• selamat dan bebas dari risiko kebakaran
• sekitaran yang kondusif/ ventalasi/ pencahayaan/ suhu/ dan
sebagainya.
• Cukup ruang untuk aktiviti pembelajaran dan kokurikulum
• Sekolah menengah perlu mempunyai makmal/ kelab/ bilik
kesenian/ gymnasium dan bilik muzik untuk menampung
keperluan aktiviti pelajar

19. • Kemudahan sanitasi:
• bekalan air yang selamat / cukup
• tandas/ bilik air yang lengkap
• Tempat pembuangan sampah / sisa-sisa yang terkawal.
• Kantin
• bersih; peralatan/ penyajian/ persekitaran.
• Pengendali makanan yang ada pengesahan dari jabatan
kesihatan/ bukan karier.
• Kemudahan membasuh tangan.
• Pemeriksaan kantin oleh jabatan kesihatan.

20. • Bangunan hendaklan mempunyai:
• pelan kecemasan
• peti kecemasan
• pengawal keselmatan
• pengawal lalu lintas.
• Aktiviti latihan bencana kebakaran.
• Memilih pemandu bas berkhemat tinggi untuk menggangkut
pelajar.
• Kemudahan sukan
• padang dan peralatan sukan
• kemudahan sukan.

21. Membentuk persekitaran emosi yang
sihat di sekolah.
• Masa rehat dan rekreasi yang mencukupi.
• Mewujudkan hubungan baik antara murid dan guru.
• Guru menggunakan konsep pendidikan disiplin dan
psikologi moden.

22. Penglibatan sekolah dan komuniti
dalam aktiviti kesihatan.
• Sekolah boleh mempromosi kesihatan dengan cara:
• memberi pengetahuan kepada komuniti tentang
kesihatan.
• Menyertai projek kesihatan awam.
• Bersedia membantu memimpin projek-projek
kesihatan yang diadakan.

23. • Bekerjasama dengan komuniti membuat kempen
kesihatan.
• Pameran kesihatan
• Hari terbuka.
• Malalui persatuan ibubapa dan guru

24. • Bergotong-royong dengan komuniti;
• menyediakan kemudahan kesihatan di sekolah eg; tandas-
tandas.
• Kemudahan sanitasi – longkang dan limbahan/ pembuangan
sampah
• Kemudahan rekreasi di sekolah.

25. CARTA ORGANISASICARTA ORGANISASI
KETUA PENGARAH
KESIHATAN
Tim. Ketua Pengarah Kesihatan
(Kesihatan Awam)
Pengarah Bhg. Penjagaan
Kesihatan Asas & Pembangunan Keluarga
Ketua Penolong Pengarah
Bhg. Penjagaan Kesihatan Asas
& Pembangunan Keluarga
Penolong Pengarah
Bhg. Penjagaan Kesihatan Asas &
Pembangunan Keluarga
PERINGKAT KEBANGSAANPERINGKAT KEBANGSAAN
Pengarah Kesihatan Negari
Tim.Pengarah Kesihatan
Negeri (Kes. Awam)
Pegawai Kesihatan
Ibu & Anak Negeri
Penyelia Jururawat
Kesihatan Negeri
PERINGKAT NEGERIPERINGKAT NEGERI
PERINGKAT DAERAHPERINGKAT DAERAH

26. PERINGKAT DAERAHPERINGKAT DAERAH
PEGAWAI KESIHATAN
DAERAH
Pegawai Perubatan
& Kesihatan
Ketua Jururawat
Kesihatan
PASUKAN KESIHATAN
SEKOLAH
CARTA ORGANISASICARTA ORGANISASI

27. Terdiri daripada:Terdiri daripada:
1. Pegawai Perubatan (Ketua Pasukan)1. Pegawai Perubatan (Ketua Pasukan)
2. Jururawat Kes. Umum/Jururawat Kesihatan2. Jururawat Kes. Umum/Jururawat Kesihatan
3. Penolong Jururawat3. Penolong Jururawat
4. Atendan Kesihatan4. Atendan Kesihatan
5. Pemandu5. Pemandu
PASUKAN KESIHATANPASUKAN KESIHATAN
SEKOLAHSEKOLAH

28. Selamat Menjalani Ibadah Puasa

29. Tanggungjawab
Penolong Pegawai Perubatan Dalam
Program Kesihatan Sekolah
MACH 1113
Unit 7.2
1 jam

30. Tanggungjawab
Penolong Pegawai Perubatan

31. PERANAN PENOLONG PEGAWAI PERUBATANPERANAN PENOLONG PEGAWAI PERUBATAN
1. Melakukan penyaringan terhadap kesihatan
kanak-kanak sekolah ketika mendapatkan
rawatan pesakit luar:
• Memberikan rawatan ringan
• Membuat rujukan kepada Pegawai
Perubatan Sekolah, hospital atau
lain-lain Jabatan yang berkaitan.
PROGRAM KESIHATAN SEKOLAHPROGRAM KESIHATAN SEKOLAH

32. 2. Mengawal penyakit-berjangkit dikalangan
pelajar melalui:
• Pendiagnosa awal, merawat dan
merujuk ke hospital sekiranya perlu.
• Melapurkan kepada Pegawai
Kesihatan unit kawalan penyakit
berjangkit dengan segera bagi kes-
kes penyakit berjangkit yang dapat
di kesan.
• Memaklumkan kepada pihak
sekolah untuk langkah berjaga-jaga.
• Memberikan pendidikan kesihatan
dan promosi

33. 3. Bekerjasama dengan pihak sekolah dan
pasukan kesihatan sekolah dalam:
• Memberikan kaunseling, promosi
dan pendidikan kesihatan
• Melaksanakan program kesihatan
sekolah
• Merangka program dalam
penglibatan masyarakat dalam
aktiviti-aktiviti kesihatan dan
menyediakan kemudahan asas
disekolah.

34. 4. Bekerjasama dengan pasukan kebersihan alam
- sekitar dan Unit kawalan penyakit
berjangkit dalam mengekalkan
kebersihan dan kesihatan di sekolah.