1. TIẾP CẬN HÌNH ẢNH
CT SCAN SỌ NÃO
ThS BS Đinh Hữu Hùng
11-2009

2. DI C AÊN NMN
NAÕO NAÕO

3. S - suprasellar cistern
Po - pons
NỘI DUNG TRÌNH BÀY
P - cerebral peduncles
(midbrain)
Đại cương về CT Scan sọ não
M - medulla
C - quadrigeminal plate
(superior and inferior colliculi) cơ bản
Giải phẫu học
Quy trình chung đọc CT Scan sọ não
V - fourth ventricle
CT Scan trong một số bệnh lý:
Q - quadrigeminal cistern
* Đột quỵ (tai biến mạch máu não)
* U não
* Viêm-Nhiễm
* Chấn thương
* Một số bệnh lý khác.

5. ĐẠI CƯƠNG VỀ CT SỌ NÃO

6. LỊCH SỬ
18 9 5 W . C .
R o e ntg e n
p h a ù t h ie ä n t ia
X
W.C.Roentgen
(1845-1923)

7. LỊCH SỬ
• 4 /19 7 2 : H o u n s f i e l d g i ô ù i
t h ie ä u m a ù y C T ñ a à u t ie â n
• 19 7 9 : H o u n s f ie ld và
C o r m a r : N o b e l Y h o ïc

8. The Nobel Prize in Medicine 1979
Godfrey N. Hounsfield
Allan M. Cormack
London, United Kingdom
Tufts University Medford, USA

9. Kỹ thuật CT Scan

11. N g u y e â n ly ù
t a ïo h ìn h
Tuyø möùc ñoä caûn
tia X, caùc vuøng
khaùc nhau coù
ñaäm ñoä khaùc
nhau

12. ÑAÄM ÑOÄ
Ñaäm ñoä cao (Hyperdensity)
Ñaäm ñoä thaáp (Hypodensity)
Ñoàng ñaäm ñoä (Isodensity)

13. Sừng trán não
thất bên
Nhân đậu
Nhân đuôi
Vách trong suốt
Cánh tay sau
bao trong
Bể trên tiểu não
Đồi thị
Thùy nhộng
Thùy chẩm

16. C a á u truùc
HU
Xö ô ng
10 0 0
Vo â i Ña ä m ñoä
10 0 c a ùc c a á u
C ha ûy ma ùu c a á p truùc no ä i
85 s oï
C ha á t xa ùm
3 5 -4 0
C ha á t tra é ùng

17. ÑAÄM ÑOÄ CAO
Ñoùng voâi bình thöôøng Ñoùng voâi baát
thöôøng
Maøng cöùng
Maùu ñoâng
Ñaùm roái maïch maïc
Protein cao (dòch nang)
Maïch maùu
Maät ñoä teá baøo cao
(meningioma)

18. ÑAÄM ÑOÄ
THAÁP
Dòch naõo tuyû Phuø naõo
Môõ hoác maét Dòch (nang)
Khí xoang Môõ
Khí (chaán thöông,
abscess)

19. G IA Û I P H A Ã U C T
S OÏ NAÕO

20. S - suprasellar cistern
Po - pons
P - cerebral peduncles
(midbrain)
M - medulla
C - quadrigeminal plate
(superior and inferior colliculi)
V - fourth ventricle
Q - quadrigeminal cistern

22. G IA Û I P H A Ã U T R E Â N C A Ù C L Ô Ù P
C AÉT
D U Ø N G H E Ä TH O Á N G N A Õ O
TH A Á T L A Ø M M O Á C :
 N a õ o tha á t be â n.
 N a õ o tha á t III.
 N a õ o tha á t IV .
 D òc h na õo tu û y &
c a ùc be å na õo

23. H E Ä TH O Á N G N A Õ O
TH A ÁT

27. Cắt qua não thất IV

28. Cắt qua não thất III

29. Cắt qua thân
não thất bên

30. Cắt qua trên
não thất bên

31. Vùng nhân nền

32. G ia û i
pha ã u
6
6 2 1
2
1
3
5
3
5 4
4
( 1) : B a o t r o n g (5 ): Naõo
(2 ): Ñaàu t h a á t III
nha â n ñuoâ i (6 ): S öøng
(3 ): Nha â n tra ù n na õ o

37. Liềm não
Trung tâm bán
bầu dục

38. Thùy trán
Thể chai
Sừng trước
não thất bên
Thùy đính
Mạng màng
mạch
Não thất IV
Sừng sau não
thất bên

39. Đầu nhân đuôi
Nhân đậu
Đồi thị
Bao trong

40. Sừng trán não
thất bên
Nhân đậu
Nhân đuôi
Vách trong suốt
Cánh tay sau
bao trong
Bể trên tiểu não
Đồi thị
Thùy nhộng
Thùy chẩm

41. Sừng trán não
thất bên
Nhân đuôi
Nhân đậu
Tay trước bao
trong Não thất III
Khe Sylvius
Khe Sylvius
Thùy đảo
Cống Sylvius
Củ trung não
Bể củ trung não
Tiểu não

42. Thùy trán
Khe liên bán cầu
Não thất III
Bể liên cuống não
Cuống não
Tiểu não

43. Liềm não
Thùy trán
Khe Sylvius
Khe Sylvius Bể trên yên
Thùy thái dương Cầu não
Lều tiểu não
Não thất IV
Tiểu não

44. Liềm não
Thùy trán
Tuyến yên Lưng yên
Thùy thái dương
Bể trước cầu não
Xương chủm
Não thất IV
Tiểu não

45. QUY TRÌNH ĐỌC
CT SCAN SỌ NÃO
Có nhiều cách khác nhau:
- Từ ngoài vào trong
- Phần cứng đến phần mềm
- Trên lều đến dưới lều
- Hình thái đến nhu mô
Tuy nhiên để có tính ứng dụng cao, chúng
ta có thể phân tích phim theo qui trình:
Hình thái đến nhu mô

46. QUY TRÌNH ĐỌC
CT SCAN SỌ NÃO
Hình thái:
- Đường giữa
- Hệ thống não thất
- Các khe, rãnh vỏ não
- Các bể chứa DNT
Nhu mô: Khảo sát đậm độ. Chú ý: Tùy
theo cấu trúc khác nhau mà có đậm độ
khác nhau.

48. C T S C AN S OÏ
NAÕO
TR O N G Ñ O ÄT
QUÎ

49. Giá trị chẩn đoán của CT Scan
Lâm sàng không phân biệt được nhồi máu
não và xuất huyết não một cách chắc chắn
CT Scan phát hiện ngay các hình ảnh xuất
huyết não, xuất huyết màng não (95%)
CT Scan có thể phát hiện các hình ảnh bất
thường trong vòng 3 giờ sau khi nhồi máu
não (50%)
Xét nghiệm giúp chẩn đoán nhanh, chính xác,
an toàn

50. CÁC BƯỚC ĐỌC CT SCAN
Có xuất huyết hay không ?
Có các vùng nhồi máu cũ hay nhồi máu yên
lặng không ?
Có dấu hiệu huyết khối trong lòng động
mạch hay không ?
Các dấu hiệu sớm cũa nhồi máu ?
Ðánh giá độ rộng cũa tổn thương

51. ĐỘT QUỴ THIẾU MÁU
NÃO CỤC BỘ CẤP

52. Vùng thiếu máu
Vùng hoại tử

55. Vùng phân bố động mạch
Não trước Não giữa Não sau

56. Vùng phân bố động mạch

57. Ä N H A ÏY C U Û A C T Ñ O Á I V Ô
Ñ O Ä T Q U Î TM N C B C
Ngaøy ñaàu 48%
Ngaøy 1-2
59%
Ngaøy 7-10 66%
Ngaøy 10-11 74%

58. H ÌN H A Û N H C T Ñ O Ä T Q U Î
TM N C B C
G ia i ñ o a ïn t o á i c a á p ( < 6 g iô ø )
- Bình thöôøng (50-60%)
- Daáu taêng ñaäm ñoä ñoäng maïch 25-50 %
- Giaûm ñaäm ñoä nhaân ñaäu

60. Hình ảnh tăng đậm độ động mạch não giữa kiểm chứng bằng DSA

61. Đầu nhân đuôi
Nhân đậu
Đồi thị
Bao trong

62. GIAI ÑOAÏN CAÁP
GIAI ÑOAÏN CAÁP SÔÙM (6-24 GIÔØ)
-Giaûm ñaäm ñoä ôû haïch neàn
-Maát ranh giôùi chaát traéng – xaùm
-Daáu daûi baêng thuyø ñaûo (insular ribbon
sign)
-Xoaù raõnh naõo
-Khoâng thaáy baát thöôøng

64. Mờ Khe Sylvius
Khe Sylvius
Không thấy

65. Mờ rãnh vỏ não và giảm đậm độ

66. GIAI ÑOAÏN CAÁP MUOÄN (1-3 NGAØY)
* Khoâng coù caûn quang:
-Giaûm ñaäm ñoä hình cheâm vôùi neàn
roäng ôû voû naõo, theo vuøng phaân boá
maïch maùu (do phuø ñoäc teá baøo vaø
phuø maïch maùu)
-Hieäu öùng choaùn choã (23-75%) do phuø
neà
* Coù caûn quang:
-Taêng quang cuoän voû naõo

68. Toån thöông ñoäng maïch naõo?

72. Nhồi máu watershed
Borderzone infarction

73. GIAI ÑOAÏN BAÙN CAÁP
GIAI ÑOAÏN BAÙN CAÁP SÔÙM (4-7
ngaøy)
* NCCT
-Vuøng giaûm ñaäm ñoä ít roõ hôn hieän
töôïng söông môø ‘fogging phenomenon’)
-Hieäu öùng choaùn choå , phuø neà coøn
tieáp tuïc
* CECT
-Taêng quang cuoän voû naõo

74. GIAI ÑOAÏN BAÙN CAÁP
GIAI ÑOAÏN BAÙN CAÁP SÔÙM (4-7
ngaøy)
Fogging effect: Hiện tượng đồng đậm độ
vùng nhồi máu ở ngày 14-21 do tăng thực
bào hoặc xuất huyết vi thể, khi đó vùng
nhồi máu rất khó nhận thấy.
Một số trường hợp có hiện tượng tăng
quang do xuất huyết trong vùng nhồi máu
vào sau ngày thứ ba.

75. Fogging Effect
24 giờ 11 ngày 4 tháng

76. GIAI ÑOAÏN BAÙN CAÁP MUOÄN (1-8
tuaàn)
- Hieäu öùng choaùn choã giaûm
- Taêng quang nhu moâ tieáp tuïc
- Taêng quang vieàn, ñaùm hoaëc ôû caùc
cuoän voû naõo gaëp ôû tuaàn 2- 8 do vôõ
haøng raøo maïch maùu naõo vaø taêng
töôùi maùu xa xæ (luxury perfusion).
Nhaàm laãn vôùi dò daïng maïch maùu naõo

77. Nhuõn naõo caáp ><baùn caáp

78. Dò daïng maïch maùu naõo

79. GIAI ÑOAÏN MAÕN (>8 tuaàn)
- OÅ ñaäm ñoä dòch ôû vuøng toån
thöông
- Teo naõo ( roäng naõo thaát, raõnh
naõo )

80. Nhồi máu não cũ

81. Xuất huyết sau
nhồi máu

82. Nhồi máu vùng nuôi ĐM não giữa

83. Nhồi máu vùng nuôi động mạch não
sau

84. C H AÅN Ñ O AÙN
P H A Â N B IE Ä T

86. DI C AÊN NMN
NAÕO NAÕO

87. X U A Á T H U YE Á T
NAÕO

88. Phát hiện xuất huyết
Xuất huyết là các vùng tăng đậm độ và có thể thấy
trong các bệnh lý:
Tụ máu ngoài màng cứng,
Tụ máu dưới màng cứng
Xuất huyết màng não
Xuất huyết não thất
Xuất huyết trong não
Phân biệt hoá vôi và xuất huyết nhỏ vùng nhân nền
Phân biệt xuất huyết cầu não với hình ảnh nhiễu

92. L e â V a ê n H . , N a m , 4 4 t u o å i,
X u a á t h u ye á t th a â n n a õ o

93. T r a à n t h ò S . , N ö õ , 7 3 t u o å i,

94. X U A Á T H U YE Á T T H A Â N
NAÕO

95. X U A Á T H U YE Á T T H A Â N
NAÕO

96. B u ø i v a ê n L . , N a m , 4 5 t u o å i, X u a á t h u y e á t n h a â n b e ø o -
b a o tro ng ( P ) c o ù tra ø n ma ùu na õ o tha á t

97. B u ø i V a ê n L . , N a m , 4 5 t u o å i, X u a á t

98. N g u y e ã n V a ê n L . , N a m , 6 7 t u o å i,
X u a á t h u ye á t th a ù i d ö ô n g ( P ) /

99. N g u y e ã n T h ò Q . , N ö õ , 4 9 t u o å i, X u a á t
h u ye á t n h a â n b e ø o ( T)

100. N g u y e ã n H o a ø n g H . , N a m , 2 2 t u o å i,
X u a á t h u ye á t tr a ù n ( P )

102. Thể tích xuất huyết
(A x B x C)/2
A và B là 2 đường thẳng góc trên
lát cắt có số lượng xuất huyết lớn
nhất
C là tổng số lát cắt có xuất huyết x
bề dày của lát cắt
Ex: 4cm x 5.5 cm by (8 x 5mm
slices)/2
– 4 x 5.5 x 4/2 = 45cc

103. Xua á t
h u ye á t
n a õ o g ia i
ñ o a ïn b a ù n
c aáp

104. Ñ o a ø n t h ò S . , N ö õ , 8 0 t u o å i, X u a á t
h u ye á t k h o a n g d ö ô ù i n h e ä n

105. M a ùu tuï
tro ng na õ o Glioblastoma

106. Ñ o a ø n t h ò S . , N ö õ , 8 0 t u o å i, X u a á t
h u ye á t k h o a n g d ö ô ù i n h e ä n

107. Thoaùt vò naõo döôùi
lieàm

108. Di leäch ñöôøng

109. Thoaùt vò naõo xuyeân leàu treân

110. Có xuất huyết hay không ?

111. Có xuất huyết hay không ?
Xuất huyết màng não Máu tụ ngoài màng Máu tụ dưới màng
cứng cứng

112. Phân biệt xuất huyết và vôi hóa
Vôi hóa đối xứng, không có hiện tượng phù
não và không có hiệu ứng choán chỗ
Xuất huyết không đối xứng, có phù não chung
quanh và có hiệu ứng choán chổ
Ðo mức độ cản quang
Vôi hóa > 120 Hu
Xuất huyết = 40-90 Hu

113. Xuất huyết hay vôi hóa ?

114. Xuất huyết hay artefact ?

115. XUAÁT HUYEÁT KHOANG DÖÔÙI
NHEÄN
(Subarachnoid hemorrhage)

116. XUAÁT HUYEÁT KHOANG DÖÔÙI NHEÄN
EDH

118. XUAÁT
HUYEÁT
TRONG
NAÕO
THAÁT

119. Di caên K phoåi

120. K E ÁT
LUAÄN
•* CT Scan sọ não rất có giá trị trong chẩn đoán,
điều trị và theo dõi các bệnh lý nội sọ
* Để Ñoïc phim CT soï naõo cần:
- Naém vững giaûi phaãu
- Phaùt hieän baát thöôøng
- Moâ taû hình aûnh
-Chaån ñoaùn beänh lyù (döïa theâm thoâng
tin laâm saøng vaø caän laâm saøng khaùc)

121. X IN C H A Â N T H A Ø N H

125. Thí dụ về cửa sổ
In head CT, 3 windows are commonly used
BRAIN window BONE window SUBDURAL window
W:80 L:40 W:2500 L:480 W:350 L:90

126. Hounsfield Unit (HU)
Different substances have different relative densities and
thus, different Hounsfield units
– Air: -1000 HU
– Fat: -50 HU
– Water: 0 HU
– Soft tissue: +40 HU
– Blood: +40-80 HU
– Stones: +100 to +400 HU
– Bone: +1000 HU
Therefore, if you’re not sure what you’re looking at,
measure its Hounsfield Unit!

127. Mật độ của máu theo thời gian
trong tụ máu dưới màng cứng
Hypodense
Hyperdense Isodense blood
blood blood
Acute Sub-acute Chronic
(<3 days) (3-14 days) (>14 days)

128. 6. xoang(Sinuses)
Mở cửa sổ xương
Xác định(click on the names to see their location)
– Superior Saggital Sinus
– Frontal Sinus
– Ethmoid Sinus
– Sphenoid Sinus
– Maxillary Sinus

129. Xoang
Đánh giá bất cứ xoang nào:
fluid in sinuses
(notice the air/fluid level)
sinusitis normal

130. CT đầu không cản quang
Chẩn đoán hình ảnh phổ biến
trong cấp cứu
– Thực hiện nhanh, kết quả vài phút
– Không cần tĩnh mạch
– Thuận lợi 24 giờ/ngày
– Không chống chỉ định
– Rất nhạy đánh giá một số bệnh
đặc biệt

131. CT đầu không cản quang
Lợi ích:
– tiêu chuẩn vàng xuất huyết cấp
– rất tốt dẫn chứng hiệu ứng khối (mass effect) và thoá
vị
– thấy được thiếu máu cấp, u, nhiễm trùng khu trú
– thấy được vỡ họp sọ

132. CT đầu không cản quang
Bất lợi
– rất ít thấy bệnh lý hố sau, đặc biệt thiếu máu
– rất khó chẩn đoán khối choáng chổ trong
hộp sọ không có hiệu ứng khối rỏ ràng
– độ nhạy không đủ để loại trừ xuất huyết dưới
nhện
– Sẽ bỏ sót các bệnh lý chậm trể như tụ máu
dưới màng cứng.

133. Đọc CT đầu
Tìm kiếm, đánh giá đầy đủ
Xem nhanh
Tìm các chi tiết
– Máu ngoài trục ■ Mật độ mạch máu(vessel
(Extra-axial blood) density)
– Hiệu ứng khối ■ Cửa sổ xương
– Thiếu máu ■ Xoang(sinuses, mastoids)
– Não thất ■ So sánh hình ảnh cũ

134. occipital infarction

135. HIEÄU ÖÙNG CHOAÙN
CHOÅ
T oån thöông gaây ñaåy , eùp caáu
truùc bình thöôøng noäi soï 
H ieäu öùng choaùn choå

136. PHAÙT HIEÄN HIEÄU ÖÙNG CHOAÙN
CHOÅ
-C aáu truùc naõo (chaát
traéng, xaùm..)
-Ñ öôøng giöõa
-N aõo thaát, beå naõo,
raõnh naõo
-M aïch maùu

137. Thoaùt vò naõo döôùi
lieàm

139. Di leäch ñöôøng

140. THOAÙT VÒ NAÕO
T hoaùt vò naõo laø söï ñeø ñaåy
toå chöùc naõo töø khoang naøy
sang khoang khaùc trong noäi
soï

141. Caáu truùc lieàm-
leàu naõo vaø
khoang noäi soï

142. THOAÙT VÒ NAÕO
-Thoaùt vò döôùi lieàm (Subfalcial H.)
-Thoaùt vò xuyeân leàu (Transtentorial
H.)
+Treân xuoáng döôùi
+Döôùi leân treân
-Thoaùt vò haïnh nhaân tieåu naõo
(Tonsilar H.)

143. Thoaùt vò
naõo

144. Thoaùt vò naõo xuyeân leàu treân

145. NAÕO UÙNG THUÛY
-Daõn heä thoáng naõo thaát
-Giaûm ñaäm ñoä chaát traéng
quanh naõo thaát
-Daõn treân choå taéc Vò trí
taéc nghẽn