1. CHƯƠNG IX
PHÁP LUẬT VỀ
PHÒNG CHỐNG THAM NHŨNG

2. TÀI LIỆU HỌC TẬP
VĂN BẢN PHÁP LUẬT
Bộ luật hình sự năm 1999, phần các tội phạm về chức vụ.
Luật phòng, chống tham nhũng năm 2005.
Luật Công chức 2008.
Luật Viên chức 2010.
GIÁO TRÌNH
Giáo trình Luật Hình sự - Đại học Luật Hà Nội, phần các
tội phạm.

3. I. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ THAM NHŨNG
1. Định nghĩa
Theo quy định tại Khoản 2 Điều 1 Luật phòng, chống
tham nhũng năm 2005, khái niệm “tham nhũng” được
hiểu: “là hành vi của người có chức vụ quyền hạn đã lợi
dụng chức vụ, quyền hạn đó vì vụ lợi”.
Trên cơ sở quy định của pháp luật về tham nhũng,
chúng ta có thể định nghĩa khái quát về tham nhũng như
sau: Tham nhũng là hành vi của người có chức vụ,
quyền hạn sử dụng chức vụ quyền hạn của mình làm
trái pháp luật để mưu cầu lợi ích riêng.

4. I. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ THAM NHŨNG
2. Đặc điểm của hành vi tham nhũng
- Tham nhũng phải là hành vi của người có chức
vụ, quyền hạn.
- Khi thực hiện hành vi tham nhũng, người có
chức vụ, quyền hạn sử dụng chức vụ, quyền hạn
của mình làm trái pháp luật để mưu lợi cá nhân.
- Động cơ của người có hành vi tham nhũng là vì
vụ lợi.

5. II. CÁC HÀNH VI THAM NHŨNG VÀ CÁC
TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG
A/ 12 hành vi tham nhũng (Điều 6 Luật PCTN 2005)
1. Tham ô tài sản.
2. Nhận hối lộ.
3. Lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản.
4. Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành nhiệm
vụ, công vụ vì vụ lợi.
5. Lạm quyền trong khi thi hành nhiệm vụ, công vụ vì vụ
lợi.
6. Lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng với người
khác để trục lợi.

6. II. CÁC HÀNH VI THAM NHŨNG VÀ CÁC
TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG
A/ 12 hành vi tham nhũng (Điều 6 Luật PCTN 2005)
7. Giả mạo trong công tác vì vụ lợi.
8. Đưa hối lộ, môi giới hối lộ được thực hiện bởi người có chức
vụ, quyền hạn để giải quyết công việc của cơ quan, tổ chức, đơn vị
hoặc địa phương vì vụ lợi.
9. Lợi dụng chức vụ, quyền hạn sử dụng trái phép tài sản của
Nhà nước vì vụ lợi.
10. Nhũng nhiễu vì vụ lợi.
11. Không thực hiện nhiệm vụ, công vụ vì vụ lợi.
12. Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để bao che cho người có hành
vi vi phạm pháp luật vì vụ lợi; cản trở, can thiệp trái pháp luật vào
việc kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi
hành án vì vụ lợi.

7. II. CÁC HÀNH VI THAM NHŨNG VÀ CÁC
TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG
B/ 7 tội phạm tham nhũng (BLHS 1999, sửa đổi bổ
sung 2009)
1. Tội tham ô tài sản (Đ278).
2. Tội nhận hối lộ (Đ279).
3. Tội lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản
(Đ280).
4. Tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành
công vụ (Đ281).
5. Tội lạm quyền trong khi thi hành công vụ (Đ282).
6. Tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng đối
với người khác để trục lợi (Đ283).
7. Tội giả mạo trong công tác (Đ284).

8. B/ CÁC TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG
Các tội phạm về tham nhũng nói riêng cũng như các tội
phạm nói chung của nằm trong BLHS 1999 (sửa đổi, bổ
sung năm 2009) đều gồm 4 bộ phận cấu thành gồm có:
CHỦ THỂ MẶT CHỦ QUAN
TỘI
PHẠM
KHÁCH THỂ MẶT KHÁCH QUAN

9. B/ CÁC TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG
B.1. Mặt chủ thể của các tội phạm về tham nhũng
- Chủ thể của các tội phạm về tham nhũng là những
người có chức vụ, quyền hạn.
 Người có chức vụ quyền hạn bao gồm: cán bộ, công
chức, viên chức, sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp….
(Xem thêm khoản 3, Điều 1, Luật phòng chống tham
nhũng 2005).

10. B/ CÁC TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG
B.2. Mặt khách thể của các tội phạm về tham nhũng
- Xâm hại tới sự hoạt động đúng đắn của các cơ quan Nhà
nước, tổ chức xã hội. Xâm hại đến quan hệ sở hữu Nhà
nước và xâm hại đến quyền và nghĩa vụ hợp pháp của
công dân.

11. B/ CÁC TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG
B.3. Mặt chủ quan của các tội phạm về tham nhũng
- Lỗi của hành vi tham nhũng thông thường là lỗi cố ý.
- Động cơ tham nhũng: phần lớn các trường hợp tham nhũng đều có
động cơ xuất phát từ ham muốn cá nhân để thoả mãn nhu cầu về vật
chất, tinh thần của họ.
- Mục đích tham nhũng là kết quả mà chủ thể mong muốn đạt được
trên thực tế bằng hành vi tham nhũng. Mục đích của tham nhũng
thường thể hiện ở việc chủ thể mong muốn chiếm đoạt những lợi ích
vật chất hoặc phi vật chất.

12. B/ CÁC TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG
B.4. Mặt khách quan của các tội phạm về tham nhũng
Mặt khách quan của tham nhũng là những biểu hiện ra bên
ngoài thế giới khách quan của chủ thể tham nhũng còn được
gọi là hành vi tham nhũng, hậu quả tham nhũng và mối quan
hệ giữa hành vi và hậu quả tham nhũng.
- Hành vi tham nhũng là hành vi trái pháp luật của người có
chức vụ, quyền hạn, là những hành vi không được thực hiện
nhưng người có chức vụ, quyền hạn đã thực hiện để vụ lợi.
Hành vi tham nhũng được thể hiện bằng hành động hay không
hành động.
- Đa số các tội phạm về tham nhũng thì chỉ có dấu hiệu hành vi
khách quan mà không có dấu hiệu hậu quả.

13. B/ CÁC TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG
1. Tội tham ô tài sản
1.1. Định nghĩa
Có thể khái quát Tội tham ô tài sản là hành vi lợi
dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản
mà mình có trách nhiệm quản lý (Xem thêm
Điều 278 BLHS 1999, sửa đổi, bổ sung 2009)

14. B/ CÁC TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG
1. Tội tham ô tài sản
1.2. Cấu thành tội tham ô tài sản
* Chủ thể của tội tham ô tài sản
- Chủ thể của tội tham ô phải là những người có
trách nhiệm quản lý tài sản.
- Trách nhiệm quản lý tài sản của các chủ thể có
được là do chức năng công tác được cơ quan
giao phó như:

15. B/ CÁC TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG
1. Tội tham ô tài sản
1.2. Cấu thành tội tham ô tài sản
* Chủ thể của tội tham ô tài sản (tiếp)
+ Đảm nhiệm những chức vụ nhất định như thủ trưởng cơ
quan, chánh văn phòng, trưởng phòng tài vụ;
+ Đảm nhiệm những công tác nghiệp vụ về quản lý kinh tế, tài
chính như thủ kho, thủ quỹ, kế toán;
+ Đảm nhiệm những công việc có tính độc lập. Đó là những
công việc tạo ra cho người được giao mối quan hệ cũng
như trách nhiệm với khối tài sản nhất định trong một
khoảng thời gian nhất định.
VD: Lái xe chở hàng ko có người áp tải.

16. B/ CÁC TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG
1. Tội tham ô tài sản
1.2. Cấu thành tội tham ô tài sản
* Khách thể của tội tham ô tài sản
Khách thể của tội tham ô là:
+ Quyền sở hữu của chủ thể này đối với các tài sản mà
mình được giao trách nhiệm quản lý.
+ Hoạt động đúng đắn của CQ, TC trong quản lý kinh tế,
quản lý tài sản.

17. B/ CÁC TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG
1. Tội tham ô tài sản
1.2. Cấu thành tội tham ô tài sản
• Mặt khách quan của tội tham ô tài sản
- CTTP đòi hỏi người phạm tội tham ô có hành vi chiếm đoạt
tài sản mà mình có trách nhiệm quản lý bằng thủ đoạn lợi
dụng chức vụ, quyền hạn. Đối tượng của hành vi chiếm
đoạt là những tài sản mà người phạm tội được giao quản lý.
- Người phạm tội đã sử dụng chức vụ, quyền hạn được giao
như điều kiện, phương tiện để dễ dàng biến tài sản được
giao thành tài sản của mình.
- Nhưng thủ đoạn thường gặp ở tội tham ô là: Lập chứng từ
giả, tẩy xóa, sửa chữa sổ sách, tài liệu, giấy tờ…

18. B/ CÁC TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG
1. Tội tham ô tài sản
1.2. Cấu thành tội tham ô tài sản
* Mặt khách quan của tội tham ô tài sản (tiếp)
- Hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản mà
mình có trách nhiệm quản lý cấu thành tội tham ô khi có
một trong các dấu hiệu sau:
+ Giá trị tài sản chiếm đoạt từ 2 triệu đồng trở lên;
+ Gây hậu quả nghiêm trọng;
+ Đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này mà còn vi phạm;
+ Đã bị kết án về một trong các tội được quy định từ điều 278
đến điều 284 (BLHS) chưa được xóa án tích mà còn vi
phạm.

19. B/ CÁC TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG
1. Tội tham ô tài sản
1.2. Cấu thành tội tham ô tài sản
* Mặt khách quan của tội tham ô tài sản (tiếp)
Có ba trường hợp tài sản bị chiếm đoạt có giá trị dưới 2
triệu đồng vẫn cấu thành tội tham ô đó là:
+ Gây hậu quả nghiêm trọng
+ Đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này mà còn vi phạm
+ Người phạm một trong các tội đã phạm tội được quy
định từ Điều 278 đến Điều 284 đã bị tòa án kết án
nhưng chưa được xóa án tích.

20. B/ CÁC TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG
1. Tội tham ô tài sản
1.2. Cấu thành tội tham ô tài sản
* Mặt chủ quan của tội phạm
- Lỗi của người phạm tội là lỗi cố ý trực tiếp.
- Mục đích phạm tội là nhằm tư lợi.

21. B/ CÁC TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG
2. Tội nhận hối lộ
2.1. Định nghĩa
Nhận hối lộ là hành vi lợi dụng chức vụ, quyền
hạn trực tiếp hoặc qua trung gian đã nhận hoặc sẽ
nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác dưới
bất kỳ hình thức nào để làm hoặc không làm một
việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người đưa
tiền của. (Xem thêm Điều 279 BLHS 1999, sửa
đổi, bổ sung năm 2009).

22. B/ CÁC TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG
2. Tội nhận hối lộ
2.2. Cấu thành tội nhận hối lộ
* Chủ thể của tội nhận hối lộ
- Chủ thể của tội này là chủ thể đặc biệt đó là
người có chức vụ, quyền hạn.

23. B/ CÁC TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG
2. Tội nhận hối lộ
2.2. Cấu thành tội nhận hối lộ
* Khách thể của tội nhận hối lộ
Đó là quyền sở hữu đối của hối lộ bao gồm:
- Tiền, tài sản hoặc các lợi ích vật chất khác khi
làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc theo
yêu cầu của người đưa hối lộ.
- Hoạt động đúng đắn của CQNN, TC.
- Uy tín của CQNN, TC.

24. B/ CÁC TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG
2. Tội nhận hối lộ
2.2. Cấu thành tội nhận hối lộ
* Mặt khách quan của tội nhận hối lộ
- Hành vi khách quan cấu thành tội nhận hối lộ là hành vi lợi
dụng chức vụ quyền hạn trực tiếp hoặc qua trung gian đã nhận
hoặc sẽ nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác dưới bất kỳ
hình thức nào theo quy định tại Điều 279 BLHS..
- Thủ đoạn nhận hối lộ cũng đã dạng: Người phạm tội nhận
trực tiếp hoặc thông qua một hoặc nhiều trung gian khác.
- Người có chức cụ quyền hạn sau khi nhận hối lộ thường làm
hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của
người đưa hối lộ.

25. B/ CÁC TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG
2. Tội nhận hối lộ
2.2. Cấu thành tội nhận hối lộ
* Mặt khách quan của tội nhận hối lộ (tiếp)
- Trường hợp người có chức cụ quyền hạn chủ động đòi hối
lộ, tội phạm được coi là hoàn thành từ thời điểm người phạm
tội tỏ rõ thái độ đòi hỏi để làm hoặc không làm một việc mà
người đưa hối lộ đã chấp nhận đòi hỏi đó.
- Trường hợp người có chức vụ quyền hạn chỉ nhận những
lợi ích tinh thần mà không nhận lợi ích vật chất để làm hoặc
không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người
đưa hối lộ thì không cấu thành tội nhận hối lộ.

26. B/ CÁC TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG
2. Tội nhận hối lộ
2.2. Cấu thành tội nhận hối lộ
* Mặt chủ quan của tội nhận hối lộ
- Động cơ của người phạm tội là động cơ tư lợi. Người
phạm tội mong muốn lợi ích vật chất cho mình hoặc cho
người khác mà mình quan tâm.
- Lỗi của người phạm tội là lỗi cố ý trực tiếp. Họ ý thức
được việc mình làm là trái PL nhưng vì động cơ tư lợi nên
vẫn làm và qua đó gây thiệt hại cho XH.

27. B/ CÁC TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG
3. Tội lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản
3.1. Định nghĩa
Lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản là
trường hợp người có chức vụ, quyền hạn đã (lạm dụng)
vượt quá chức vụ, quyền hạn của mình chiếm đoạt tài sản
của người khác. (Xem thêm Điều 280 BLHS 1999, sửa
đổi, bổ sung 2009)

28. B/ CÁC TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG
3. Tội lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản
3.2. Cấu thành tội lạm dụng chức vụ quyền hạn
chiếm đoạt tài sản.
* Chủ thể của tội phạm
Chủ thể của tội này là chủ thể đặc biệt đó là người có chức
vụ, quyền hạn.

29. B/ CÁC TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG
3. Tội lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản
3.2. Cấu thành tội lạm dụng chức vụ quyền hạn
chiếm đoạt tài sản.
* Khách thể của tội phạm
- Quyền sở hữu đối với tài sản của những người khác mà
người phạm tội mong muốn chiếm đoạt.
- Hoạt động đúng đắn của CQNN, TC.
- Uy tín của CQNN, TC.
- Quyền sở hữu của NN, công dân, tập thể.

30. B/ CÁC TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG
3. Tội lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản
3.2. Cấu thành tội lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt
tài sản.
* Mặt khách quan của tội phạm
- Hành vi khách quan cấu thành tội này là hành vi vượt ra
khỏi phạm vi quyền hạn của mình chiếm đoạt tài sản của
người khác. Hành vi vượt quyền này chỉ thực hiện được
dựa trên cơ sở chức vụ quyền hạn đã có của người phạm
tội.
- Các thủ đoạn thường dùng đối với loại tội này gồm: Lạm
dụng chức vụ, quyền hạn để uy hiếp tinh thần hoặc lừa dối
hoặc lạm dụng tín nhiệm.

31. B/ CÁC TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG
3. Tội lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản
3.2. Cấu thành tội lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt tài sản.
* Mặt khách quan của tội phạm
Hành vi lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản của công
dân bị coi là tội phạm khi
+ Gá trị TS bị chiếm đoạt từ 2 triệu đồng trở lên;
+ Giá trị TS bị chiếm đoạt dưới 2 triệu đồng nhưng gây hậu quả
nghiêm trọng;
+ Giá trị TS bị chiếm đoạt dưới 2 triệu đồng nhưng đã bị xử lý kỷ
luật về hành vi này mà còn vi phạm;
+ Giá trị TS bị chiếm đoạt dưới 2 triệu đồng nhưng đã bị kết án về
một trong các tội quy định từ Điều 278 đến Điều 284 BLHS, chưa
được xóa án tích mà còn vi phạm.

32. B/ CÁC TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG
3. Tội lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản
3.2. Cấu thành tội lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt
tài sản.
* Mặt chủ quan của tội phạm
- Lỗi của người phạm tội là lôi cố ý trực tiếp.
- Mục đích, động cơ phạm tội là tư lợi.

33. B/ CÁC TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG
4. Tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành
công vụ (Đ281).
5. Tội lạm quyền trong khi thi hành công vụ (Đ282).
6. Tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng đối
với người khác để trục lợi (Đ283).
7. Tội giả mạo trong công tác (Đ284).
 Các tội này SV tự đọc tài liệu.

34. III. NGUYÊN NHÂN VÀ TÁC HẠI CỦA THAM NHŨNG
1. Nguyên nhân của Tham nhũng
- Những hạn chế trong chính sách, pháp luật.
- Những hạn chế trong quản lý, điều hành nền kinh tế và
trong hoạt động của các cơ quan NN, tổ chức xã hội.
- Những hạn chế trong việc phát hiện và xử lý tham
nhũng.
- Những hạn chế trong nhận thức, tư tưởng của cán bộ,
công chức cũng như trong hoạt động bổ nhiệm, luân
chuyển cán bộ.

35. III. NGUYÊN NHÂN VÀ TÁC HẠI CỦA THAM NHŨNG
2. Tác hại của Tham nhũng
- Tác hại về chính trị.
- Tác hại về kinh tế.
- Tác hại về xã hội.

36. IV. TRÁCH NHIỆM PHÒNG, CHỐNG THAM NHŨNG
1. Ý nghĩa của công tác phòng, chống tham nhũng
- Phòng, chống tham nhũng góp phần bảo vệ chế độ, xây
dựng Nhà nước pháp quyền.
- Phòng, chống tham nhũng góp phần tăng trưởng kinh tế
đất nước, nâng cao đời sống nhân dân.
- Phòng, chống tham nhũng góp phần duy trì các giá trị
đạo đức truyền thống, làm lành mạnh các quan hệ xã hội.
- Phòng, chống tham nhũng góp phần củng cố niềm tin
của nhân dân vào chế độ và pháp luật.

37. IV. TRÁCH NHIỆM PHÒNG, CHỐNG THAM NHŨNG
2. Trách nhiệm của công dân trong việc phòng, chống
tham nhũng
- Chấp hành nghiêm chỉnh PL về phòng, chống tham
nhũng;
- Lên án, đấu tranh với những người có hành vi tham
nhũng;
- Phát hiện, tố giác hành vi tham nhũng;
- Hợp tác với cơ quan có thẩm quyền trong việc xác minh,
xử lý hành vi tham nhũng;
- Kiến nghị với cơ quan NN có thẩm quyền hoàn thiện cơ
chế, chính sách PL về phòng, chống tham nhũng;
- Góp ý kiến xây dựng PL về phòng, chống tham nhũng.

38. IV. TRÁCH NHIỆM PHÒNG, CHỐNG THAM NHŨNG
3. Trách nhiệm của cán bộ, công chức trong việc
phòng, chống tham nhũng
a. Đối với cán bộ, công chức, viên chức bình thường
- CB, CC, VC có trách nhiệm thực hiện Quy tắc ứng xử
của CB, CC, VC; các quy tắc dạo đức nghề nghiệp.
- CB, CC, VC có nghĩa vụ báo cáo về các hành vi có dấu
hiệu tham nhũng.
- CB, CC, VC có nghĩa vụ chấp hành quyết định về
chuyển đổi vị trí công tác của cơ quan, tổ chức, đơn vị.

39. IV. TRÁCH NHIỆM PHÒNG, CHỐNG THAM NHŨNG
3. Trách nhiệm của cán bộ, công chức trong việc
phòng, chống tham nhũng
b. Đối với CB, CC, VC lãnh đạo trong CQ,TC,ĐV
- Tiếp nhận, giải quyết những phản ánh, báo cáo về hành vi
có dấu hiệu tham nhũng xảy ra trong CQ, ĐV, TC của mình.
- Có trách nhiệm tuân thủ quyết định luân chuyển cán bộ, kê
khai tài sản.
- Tổ chức kiểm tra việc chấp hành PL của CQ, TC, ĐV thuộc
phạm vi quản lý.
- Người đứng đầu và cấp phó phải chịu trách nhiệm về việc
để xảy ra hành vi tham nhũng trong CQ, TC, ĐV mình quản lý,
phụ trách.