1. CABRI® 3D
Sáng t o các Công c Toán h c
SÁCH HƯ NG D N S D NG
2.
3. M C L C
- D N NH P T5
1.1 CÀI T KÍCH HO T PH N M M T5
1.2 S D NG SÁCH HƯ NG D N T6
- CÁCH S D NG CƠ B N T7
2.1 T O TÀI LI U U TIÊN C A B N V I CABRI 3D T7
2.2 PHÉP D NG U TIÊN V I CABRI 3D T7
2.3 T O TÀI LI U M I T8
2.4 KHÁI NI M CÁC M T PH NG T9
2.5 CH C NĂNG HÌNH C U KÍNH : THAY I GÓC NHÌN T9
2.6 CÁC I M TRONG KHÔNG GIAN T 10
- CÁC CÔNG C D NG HÌNH T 13
3.1 THAO TÁC T 13
3.2 I M T 13
3.3 Ư NG T 14
3.4 M T T 17
3.5 CÁC PHÉP D NG TƯƠNG I T 19
3.6 A GIÁC U T 20
3.7 A DI N T 21
3.8 A DI N U T 23
3.9 CÁC PHÉP BI N HÌNH T 24
3.10 CÁC CHÚ Ý QUAN TR NG LIÊN QUAN N I M VÀ CÔNG C
NH NGHĨA L I T 25
3.11 S D NG CÔNG C NH NGHĨA L I T 26
3.12 CÁC CH C NĂNG I U KHI N B I BÀN PHÍM T 27
3.13 S D DÀNG TRONG VI C THAO TÁC CÁC I TƯ NG T 27
- CÁC CH C NĂNG D NG HÌNH NGO I VI T 29
4.1 T O CÁC VÙNG VĂN B N N I K T V I CÁC I TƯ NG (NHÃN) T 29
4.2 T O CÁC H P VĂN B N CL P T 29
4.3 CH C NĂNG CHE/HI N T 29
Trang 3
5. CHƯƠNG 1
D N NH P
Xin chào các b n n v i th gi i c a Hình h c không gian v i Cabri 3D
Công ngh Cabri ư c kh i u trong các phòng nghiên c u c a CNRS (Trung tâm
Nghiên c u Khoa h c Qu c gia) và c a trư ng i h c Joseph Fourier Grenoble t i
c ng hòa Pháp. Năm 1985, Jean-Marie LABORDE, ngư i cha tinh th n c a Cabri, b t
u d án này v i m c ích tr giúp vi c d y và h c môn hình h c ph ng.
T ó vi c d ng các hình hình h c trên máy tính i n t m ra các tri n v ng m i so
v i các phép d ng hình truy n th ng s d ng gi y, bút, thư c k và compa. Hi n nay
trên th gi i có hơn 30 tri u ngư i s d ng Cabri Géomètre II và Cabri Géomètre II
Plus cài t trên máy tính i n t và trên các máy tính b túi h a nhãn hi u Texas
Instruments.
Và gi ây, Cabri 3D ti p t c các tri t lý Cabri vào th gi i c a không gian ba chi u
3D !
V i Cabri 3D các b n có th h c m t cách nhanh chóng vi c d ng hình, hi n th và
thao tác trong ba chi u cho m i lo i i tư ng : ư ng th ng, m t ph ng, hình nón,
hình c u, a di n…Các b n có th t o các phép d ng hình ng t ơn gi n n
ph c t p. Các b n có th thao tác, thay i và nh nghĩa l i m t cách hoàn toàn t
do m i hình c a b n. M t cách ng n g n, v i Cabri 3D, các b n s khám phá m t
công c tuy t v i cho vi c nghiên c u và gi i các bài toán hình h c.
M i thành viên c a CABRILOG chúc các b n có th i gian lý thú và say mê trong vi c
d ng hình nói riêng và khám phá Cabri 3D nói chung.
Ghi chú : Trang thông tin Internet www.cabri.com s cung c p cho các b n các c p
nh t m i nh t và các thông tin liên quan n các s n ph m c a chúng tôi và c bi t
các phiên b n m i nh t c a tài li u này. Trang thông tin này cũng có các ư ng d n
t i nhi u các trang thông tin khác cũng như t i nhi u sách tham kh o v hình h c và
v Cabri.
1.1 CÀI T VÀ KÍCH HO T PH N M M
1.1.1 Yêu c u kĩ thu t
C u hình h th ng :
Máy PC : Windows 98, Me, NT 4, 2000, XP
Máy Mac : Mac OS X, phiên b n 10.3 ho c m i hơn
C u hình t i thi u cho máy PC
800 MHz ho c cao hơn, ít nh t 256 Mo, v i th h a tương thích Open GL v i ít
nh t 64 Mo.
Trang 5
6. 1.1.2 Cài t
Dùng ĩa CD trong h p :
Máy PC : Cho ĩa CD vào ĩa và làm theo ch d n. N u s th c hi n t ng không
ư c kích ho t, hãy th c hi n cài t th công chương trình setup.ex t ĩa CD
Máy Mac : Chép bi u tư ng Cabri 3D trong thư m c ng d ng (Applications).
Khi b t u ch y trình ng d ng, b n ph i ăng ký a ch ngư i s d ng và ăng
nh p mã c a khóa s n ph m (mã này ư c dán bên trong h p ĩa)
Dùng phiên b n ư c t i xu ng t trên m ng Internet
Ph n m m này s ch y theo ch ánh giá (v i t t c các ch c năng c a nó) trong
vòng m t tháng, sau ó theo ch trình di n (ghi, chép và xu t các hình không
ư c kích ho t) theo phiên 15 phút. có ư c quy n s d ng thư ng xuyên, b n
c n mua gi y phép s d ng trên www.cabri.com hay t i i lý c a b n. Khi ó b n s
nh n ư c m t thư i n t trong ó có t p “licence.cg3”. B n s ph i m t p này
cùng v i ph n m m kích ho t nó.
1.1.3 C p nh t
ki m tra xem phiên b n b n ang s d ng là phiên b n m i nh t c a Cabri 3D,
hãy dùng thư ng xuyên ch c năng C p nh t… trong b ng ch n Tr giúp c a Cabri.
Sau ó hãy làm theo các hư ng d n.
1.2 S D NG SÁCH HƯ NG D N
Cabri 3D là ph n m m tr c quan và d s d ng.
Tuy nhiên rút ng n m t cách tri t vi c h c cách s d ng nó, m i các b n dành
th i gian c kĩ hai chương t i ây.
Chương “Cách s d ng cơ b n ph n m m” ư c thi t k như chương nh p môn ch
không ơn thu n ch là li t kê các ch c năng s d ng. Do v y, hãy th t t c các thao
tác ư c ngh trong trình t c a nó giúp các b n làm ch ư c các ph n cơ
b n c a ph n m m.
Trong các chương khác, các b n s tìm th y s c t các ch c năng ngo i vi và các
ch c năng nâng cao khác c a Cabri 3D.
Trang 6
7. CHƯƠNG 2
CÁCH S D NG CƠ B N
2.1 T O TÀI LI U U TIÊN V I CABRI 3D
Nh n úp con tr trên bi u tư ng c a Cabri 3D. Ph n m m s t o t ng cho b n
m t tài li u có ch a m t trang. Trong trang này b n s có m t vùng làm vi c, có
nghĩa là m t b m t tr ng v i m t m t ph ng cơ s màu xám n m gi a.
2.2 PHÉP D NG HÌNH U TIÊN C A B N V I 3D
Chúng ta s d ng ngay l p t c hai i tư ng trong không gian ba chi u. i u ó s
giúp chúng ta ch y u trong vi c minh h a m t s ch c năng c a ph n m m.
D ng m t hình c u
phía trên c a s c a tài li u Cabri 3D c a b n hi n th thanh công c g m các trên
ó có các phím khác nhau. Nh n và gi con tr trên phím M t (phím th tư t bên
trái) và ch n Hình c u.
Mũi tên c a con tr bây gi s chuy n thành hình bút chì.
Nh n l n th nh t vào v trí n m cách kho ng 1cm bên trái c a tâm i m n m trên
m t ph ng cơ s , màu xám.
Ti p theo nh n vào v trí cách kho ng 2cm bên trái c a i m th nh t.
s a hình c u, ch n công c Thao tác (phím th nh t).
B n ã d ng xong hình c u !
Trang 7
8. s a hình c u, ch n công c Thao tác (phím th nh t) và ch n Thao tác.
thay i kích thư c c a hình c u, nh n con tr trên i m th nh t ho c i m th
hai mà b n ã d ng và d ch chuy n trong khi v n nh n con tr .
d ch chuy n hình c u, hãy ch n nó và dùng con tr d ch chuy n nó.
D ng m t a di n
Nh n và gi con tr trên phím a di n (trư c phím cu i cùng) c a thanh công c và
l a ch n H p XYZ.
Bây gi nh n vào bên ph i c a hình c u n m trong m t ph ng cơ s màu xám.
Ti p theo d ch chuy n con tr kho ng 2cm sang bên ph i và kho ng 1cm lên phía
trên. Nh n phím Maj. (phím vi t ch in hoa) c a bàn phím và d ch chuy n con tr lên
phía trên kho ng 5cm. Nh n con tr m t l n n a. B n ã d ng xong m t h p XYZ.
s a i h p XYZ, ch n công c Thao tác và làm theo các hư ng d n như là i
v i hình c u (xem ph n trư c).
2.3 T O M T T P M I
b t u m t t p h p các phép d ng m i, b n ph i t o m t tài li u m i. làm
i u ó, hãy nh n T p-M i. B n s thu ư c m t trang trong ó vùng làm vi c ư c
hi n th theo m c nh v i ph i c nh t nhiên.
Trang 8
9. b xung các trang (hay các vùng làm vi c) trong m t tài li u ho c có th l a ch n
ư c các phép ph i c nh a d ng hơn, hãy xem chương [5] CÁC CH C NĂNG S
D NG NÂNG CAO.
2.4 KHÁI NI M CÁC M T PH NG
làm ch ư c s v n hành c a Cabri 3D, i u quan tr ng là hi u ư c khái ni m
các m t ph ng. Trong giai o n u, b n c n n m ư c là m i i tư ng mà b n
d ng trong Cabri 3D u g n v i m t m t ph ng mà chúng ta g i là m t ph ng cơ s .
Bây gi b n hãy m m t tài li u.
Chúng ta s g i ph n b m t màu xám n m gi a là Ph n nhìn th y (PN) c a m t
ph ng cơ s . T bây gi t t c các phép d ng mà b n s ti n hành trong hay ngoài
PN s c n ư c t trên m t ph ng cơ s này*.
* Sau này chúng ta s th y r ng ta có th b xung các m t khác nhau.
minh h a cho i u này, chúng ta s b t u d ng m t h p XYZ trên PN.
Ti p ó d ng hai h p m i bên ngoài PN, ph n phía trên c a vùng làm vi c.
Sau khi k t thúc cách d ng cho m i h p hãy t con tr phía bên trên vùng PN.
Bây gi ta s d ng m t h p trong ph n phía dư i c a vùng làm vi c.
Như b n có th th y, các h p phía trên màu nh t hơn và các h p phía dư i màu
s m hơn, i u này góp ph n t o ra hi u ng tr c giác cho phép ph i c nh.
T t c các h p ư c t trên cùng m t ph ng : ho c trên PN tương ng, ho c trên
ph n m r ng c a PN này. Chúng ta s g i ph n m r ng này là ph n không nhìn
th y ư c (PKN).
2.5 CH C NĂNG HÌNH C U KÍNH : THAY I CÁC GÓC NHÌN
Ch c năng này cho phép b n có th hi n th ư c các phép d ng hình c a b n dư i
các góc khác nhau gi ng như là khi b n di chuy n các phép d ng trong m t hình
Trang 9
10. c u kính. minh h a i u ó, hãy t con tr t i m t v trí b t kì trong vùng làm vi c,
n phím ph i chu t và di con tr , t trên xu ng dư i.
Khi thay i các góc nhìn theo cách này, ta s th y r t rõ r ng t t c các h p u g n
v i m t m t ph ng, dù bên phía này hay phía kia c a m t ph ng này.
B n cũng có th th ch c năng này theo cách t ph i sang trái hi n th các phép
d ng c a b n dươi các góc khác nhau n a.
V i các máy Macintosh v i các con chu t ch có m t phím, u tiên b n hãy n phím
Option ho c phím Ctrl c a bàn phím, sau ó nh n chu t.
Chúng tôi khuyên các b n hãy thư ng xuyên thao tác Hình c u kính. i u ó s cho
phép b n m i lúc có th hi n th công vi c c a b n dư i m i góc và do ó có th
khai thác ư c t t c các kh năng c a ph n m m. i v i các phép d ng hình ph c
t p, nó s cho phép b n có th b xung các i tư ng m i m t cách d dàng.
2.6 CÁC I M TRONG KHÔNG GIAN
Các i m ư c d ng khác v i các i m trên các i tư ng cho trư c ho c trên m t
ph ng ư c g i là các i m trong không gian. Như chúng ta ã th y m c [2.4], các
i m trong không gian như v y ư c d ng, theo m c nh trong các ph n m r ng
c a PN c a m t ph ng cơ s .
Tuy nhiên, các i m ư c d ng ban u trong không gian có c tính là có th d ch
chuy n theo chi u th ng ng trong không gian.
minh h a c tính này, chúng ta hãy d ng hai ư ng th ng.
Trư c tiên b n hãy m m t t p m i.
Ta hãy nh n và gi chu t vào phím ư ng (phím th ba tính t bên trái) và ch n
ư ng th ng. B ng cách d ng hai i m trên PN c a m t ph ng cơ s , như trên hình
minh h a. Sau ó d ng ư ng th ng th hai nhưng b ng cách i m th hai trong
không gian ph n PKN c a m t ph ng cơ s như trong hình minh h a.
Trang 10
11. Bây gi nh vào công c Thao tác, ch n i m mà b n ã d ng trong không gian, nh n
gi phím Maj. c a bàn phím và d ch chuy n i m này lên phía bên trên. Như b n s
th y, i m này, cũng như là ư ng th ng, s d ch chuy n lên phía trên.
Bây gi cũng th như v y v i các i m ư c d ng trên ph n PN. B n s th y là
không th d ch chuy n chúng theo chi u th ng ng.
Trang 11
12.
13. CHƯƠNG 3
CÁC CÔNG C D NG HÌNH
Dư i ây là m t mô t ng n g n các công c d ng hình mà Cabri 3D có th mang
n cho b n.
Chương này ư c tham kh o theo phương cách truy c p tr c ti p khi mà b n mu n
bi t thêm v ti n ích ho c ch c năng c a m t công c c th nào ó.
Cũng như chương trư c, chương này ư c thi t k mang tính ch t tu n t , có nghĩa
là m i ví d s bao g m c các ch c năng ã ư c nêu ra các ví d trư c ó.
Do v y chúng tôi khuyên các b n th t t c các công c s ư c ưa ra trong nh ng
trang t i theo trình t ư c ngh . Vi c h c s d ng ph n m m c a các b n s
ư c nâng cao m t cách nhanh chóng.
Sau ây là các t ng và ch vi t t t ư c dùng trong các b ng
M t ph ng cơ s : M t ph ng ư c t o ra m t cách m c nh m i khi kh i ng
ph n m m hay m i khi m m t tài li u m i.
PN - Ph n nhìn th y (c a m t m t ph ng) : ph n ư c tô màu c a m t m t ph ng.
PKN - Ph n không nhìn th y (c a m t ph ng) : ph n m r ng c a ph n nhìn th y
ư c c a m t ph ng.
Ch c năng tr giúp : Cabri 3D cho các b n ch c năng tr giúp tương tác cho các công
c . kích ho t chúng, hãy ch n C a s - Tr giúp công c .
________________________________________________________________________
3.1 THAO TÁC
Thao tác
- Cho phép ch n các i tư ng.
- Cho phép d ch chuy n các i m hay các i tư ng (và do ó, d ch chuy n
các i tư ng ph thu c vào các i tư ng này).
_________________________________________________________________
nh nghĩa l i (các i m)
Ch c năng này cho phép nh nghĩa l i ki u d ch chuy n c a các i tư ng. S v n
hành c a nó ư c mô t trong các m c [3.10] và [3.11].
___________________________________________________________________
3.2 I M
i m (trên m t m t ph ng ho c trên m t i tư ng)
B ng ch n này cho phép d ng i m theo các phương cách
khác nhau. Các i m này sau ó s ư c dùng làm cơ s
d ng các i tư ng khác nhau ( o n th ng, m t ph ng, a
Trang 13
14. di n, v..v).
- D ng các i m trên ph n PN c a các m t ph ng.
- D ng các i m trong không gian. Theo m c nh, các i m
này n m trên ph n PNV c a m t ph ng cơ s .
- D ng các i m t i b t kì v trí nào trên các i tư ng không
ch a các nh ( ư ng, hình c u, v..v.). Trên các i tư ng
ch a các nh ( a giác ho c a di n), b n ch có th d ng các
i m trên các nh. Tam giác là m t trư ng h p ngo i l : b n
có th d ng các i m trên c các nh và trên b m t c a
chúng.
_________________________________________________________________
i m trong không gian (phía bên trên ho c bên dư i m t
ph ng cơ s )
- Cho phép d ng các i m n m bên trên ho c bên dư i m t
ph ng cơ s :
- nh n gi phím Maj. c a bàn phím
- d ch chuy n theo chi u th ng ng n cao mong mu n
- kích chu t h p th c hóa vi c d ng.
- d ch chuy n theo chi u th ng ng m t i m ư c d ng
v i Maj., s d ng công c Thao tác, n l i phím Maj. Và d ch
chuy n i m.
_________________________________________________________________
i m giao
Cho phép d ng m t hay nhi u i m giao c a hai i tư ng (2
ư ng th ng, m t ư ng th ng, m t hình c u, v..v.).
______________________________________________________________
3.3 Ư NG
ư ng th ng
- Cho phép d ng m t ư ng th ng i qua hai i m.
- Cho phép d ng ư ng th ng giao tuy n c a hai m t ph ng :
- d ch chuy n con tr g n v i giao c a hai m t ph ng làm
xu t hi n ư ng th ng
- kích chu t h p th c hóa vi c d ng.
_________________________________________________________________
N a ư ng th ng
Cho phép d ng n a ư ng th ng i qua hai i m. i m th
nh t là g c c a n a ư ng th ng.
________________________________________________________________
Trang 14
15. o n th ng
Cho phép d ng m t ư ng th ng xác nh b i hai i m.
____________________________________________________
Vectơ
Cho phép d ng m t vectơ xác nh b i hai i m. i m th
nh t là i m g c c a vectơ.
________________________________________________________________
ư ng tròn
Cho phép d ng các ư ng tròn theo các cách khác
nhau :
- ư ng tròn xác nh b i hai i m (tâm và bán kính) trên m t
ph ng cơ s :
- kích chu t trên ph n PN ch n m t ph ng
- d ng ư ng tròn trên ph n PN ho c PNV.
- ư ng tròn xác nh b i hai i m (tâm và bán kính) trên m t
m t ph ng khác :
- kích chu t trên ph n PN ch n m t ph ng
- d ng tâm c a ư ng tròn trên ph n PN
- d ng trên ph n PN (ho c trên m t i tư ng ã d ng trên
ph n PKN c a m t ph ng này) m t i m xác nh bán kính
c a ư ng tròn.
Chú ý : m t khi ã ư c d ng, b n có th dùng công c Thao
tác d ch chuy n ư ng tròn.
- ư ng tròn xác nh b i ba i m ã ư c d ng :
- d ng ư ng tròn i qua ba i m này.
- ư ng tròn xác nh b i ba i m trong ó có nh ng i m
chưa ư c d ng :
- d ng ư ng tròn b ng cách ch n các i m ã ư c d ng
và d ng các i m khác b ng cách kích chu t trên các i
tư ng ư c ch n.
Chú ý : b n không th d ng tr c ti p i m u tiên trên ph n
PN c a m t m t ph ng (khi ó hãy ch n m t i m ã ư c
d ng).
- ư ng tròn hư ng tâm trên m t ư ng th ng :
- ch n m t ư ng th ng (ho c m t ph n c a ư ng th ng*)
- ch n (ho c d ng) m t i m.
- ư ng tròn compa (trong ó bán kính ư c xác nh b i
dài c a m t vectơ ho c c a m t o n th ng) :
- d ng m t vectơ ho c m t o n th ng (ho c s d ng m t
vectơ ho c m t o n th ng ã ư c d ng)
Trang 15
16. - nh công c ư ng tròn, ch n m t m t ph ng
- d ng (ho c ch n) tâm i m c a ư ng tròn
- ch n vectơ ho c o n th ng xác nh bán kính c a ư ng
tròn.
Chú ý : vectơ ho c o n th ng có th n m t i m t v trí b t
kì.
- Cho phép d ng ư ng tròn giao tuy n c a hình c u-hình c u
ho c hình c u-m t ph ng :
- d ch chuy n con tr n g n v i giao c a các i tư ng
làm xu t hi n ư ng tròn
- kích chu t h p th c hóa vi c d ng.
* n a ư ng th ng, o n th ng, vectơ, c nh c a a di n
_________________________________________________________________
Cônic
- Cho phép d ng m t ư ng cônic i qua 5 i m ng ph ng :
- trên m t ph ng cơ s , các i m có th trên ph n PN hp c
PKN
- trên các m t ph ng khác, 5 i m này ph i n m trên PN (ho c
trên các i tư ng ã ư c d ng trong PKN c a m t ph ng
này).
- b n có th d ng m t ư ng cônic b ng cách d ng (ho c
ch n) năm i m ng ph ng b t kì.
- Cho phép d ng m t ư ng cônic ti p xúc v i 5 ư ng th ng
ng ph ng :
- ch n 5 ư ng th ng cùng n m trong m t m t ph ng.
- Cho phép d ng m t ư ng cônic là giao tuy n c a m t m t
ph ng v i m t hình nón, m t hình c u ho c m t hình tr :
- d ch chuy n con tr n g n v i giao c a các i tư ng
làm xu t hi n ư ng côníc
- kích chu t h p th c hóa vi c d ng.
___________________________________________________________________
ư ng giao các i tư ng
- Cho phép d ng ư ng giao tuy n c a hai m t ph ng.
- Cho phép d ng ư ng cônic giao c a m t m t ph ng v i m t
hình nón, m t hình c u ho c m t hình tr .
- Cho phép d ng ư ng tròn là giao c a hai hình c u.
Trang 16
17. ___________________________________________________________________
3.4 M T
M t ph ng
Cho phép d ng các m t ph ng m i theo nhi u cách khác nhau.
s d ng công c này, c n ph i s d ng ít nh t m t i m
n m phía trên ho c phía dư i c a m t ph ng cơ s ( i m này
có th n m trên m t i tư ng an t n t i, ho c ư c d ng v i
phím Maj.).
- M t ph ng i qua ba i m trong ó m t i m ư c d ng v i
phím Maj. :
- d ng (ho c ch n) 2 i m trên PN c a m t ph ng cơ s
- nh n gi phím Maj. và d ch chuy n con tr lên phía trên (b
gi phím)
- kích chu t ch n.
- M t ph ng i qua ba i m.
- M t ph ng i qua hai ư ng th ng (ho c m t ph n ư ng
th ng*) ng ph ng.
- M t ph ng i qua m t ư ng th ng (ho c m t ph n ư ng
th ng*) và m t i m.
- M t ph ng xác nh b i m t tam giác ho c m t a giác ã
ư c d ng :
- d ch chuy n con tr n g n tam giác ho c a giác làm
xu t hi n m t ph ng
- kích chu t h p th c hóa vi c d ng.
*n a ư ng th ng, o n th ng, vectơ, c nh a di n
_____________________________________________________
N a m t ph ng
Cho phép d ng n a m t ph ng gi i h n b i m t ư ng th ng
(ho c m t ph n c a ư ng*) và i qua m t i m.
*n a ư ng th ng, o n th ng, vectơ, c nh c a a di n
_____________________________________________________________________
Mi n
Cho phép d ng m t mi n xác nh b i m t i m g c và hai
i m khác.
Trang 17
18. _____________________________________________________________________
Tam giác
- Trên m t ph ng cơ s : d ng (ho c ch n) các i m trên PN
ho c PKN.
- Trên m t m t ph ng khác :
- d ng (ho c ch n) các i m trên PN (ho c trên m t i
tư ng khác ã ư c d ng trong PKN c a m t ph ng này)
- m t khi tam giác ã ư c d ng, ta có th d ch chuy n nó
trong PKN.
- Ta cũng có th d ng m t tam giác b ng cách d ng (ho c
ch n) ba i m b t kì.
___________________________________________________________________
a giác
Cho phép d ng m t a giác xác nh b i ít nh t ba i m.
k t thúc cách d ng, kích chu t l n th hai trên i m cu i cùng
ư c d ng (ho c trên m t i m khác c a phép d ng) ho c
b m phím Entrée c a bàn phím (Retour trên máy Macintosh).
- Trên m t ph ng cơ s : d ng (ho c ch n) các i m trên PN
ho c PKN.
- Trên m t ph ng khác :
- d ng (ho c ch n) các i m trên PN (ho c trên m t i
tư ng khác ã ư c d ng trong PKN c a m t ph ng này)
- m t khi a giác ã ư c d ng, ta có th d ch chuy n nó
trong PKN.
- Ta cũng có th d ng m t a giác b ng cách d ng (ho c
ch n) b t kì m t s i m ng ph ng.
_____________________________________________________________________
Hình tr
- Cho phép d ng m t hình tr xung quanh m t ư ng th ng
ho c m t n a ư ng th ng và i qua m t i m. ư ng th ng
s tr thành tr c c a hình tr .
- Cho phép d ng m t hình tr xung quanh m t ph n khác c a
ư ng th ng ( o n th ng, vectơ ho c c nh c a a di n) và i
qua m t i m. ư ng th ng s tr thành tr c c a hình tr .
Trong các trư ng h p như v y, chi u cao c a hình tr ư c
xác nh b i dài c a ph n ư ng th ng nói trên.
_____________________________________________________
Hình nón
Trang 18
19. Cho phép d ng môth hình nón xác nh b i m t i m ( nh) và
b i m t ư ng tròn ( ư c d ng v i công c Cônic).
Hình c u
- Cho phép d ng m t hình c u bi t tâm và m t i m khác cho
phép xác nh bán kính c a nó.
- Cho phép d ng m t hình c u có bán kính xác nh b i dài
c a m t vectơ ho c c a m t o n th ng. s d ng ch c
năng này, ta c n ph i :
- d ng m t vectơ ho c m t o n th ng (ho c s d ng m t
vectơ, m t o n th ng ã ư c d ng)
- d ng (ho c ch n) tâm c a hình c u
- ch n vectơ ho c o n th ng cho phép xác nh bán kính.
___________________________________________________________________
3.5 CÁC PHÉP D NG HÌNH TƯƠNG I
Vuông góc ( ư ng th ng ho c m t ph ng vuông góc)
- Cho phép d ng m t ư ng th ng vuông góc v i m t m t
ph ng (ho c m t ph n c a m t ph ng) ho c v i m t a giác.
- Cho phép d ng m t m t ph ng vuông góc v i m t ư ng
th ng (ho c m t ph n c a m t ư ng th ng*).
- Cho phép d ng m t ư ng th ng vuông góc v i m t ư ng
th ng khác (ho c m t ph n c a ư ng th ng*). s d ng
ch c năng này, ta c n ph i :
- cho con tr n g n ư ng th ng, sau ó nh n phím Ctrl
c a bàn phím (ho c phím Alt trên máy Macintosh)
- nh n gi phím này cho các bư c ti p theo
- kích chu t ch n ư ng th ng tham chi u
- ch n ho c d ng m t i m không n m trên ư ng th ng
tham chi u
Chú ý : d ng i m trên ư ng th ng tham chi u, c n ph i
kích chu t m t l n trong PN c a m t ph ng sau khi ch n
ư ng th ng tham chi u.
* n a ư ng th ng, o n th ng, vectơ, c nh c a a di n
___________________________________________________________________
Song song ( ư ng th ng ho c m t ph ng song song)
Trang 19
20. - Cho phép d ng m t ư ng th ng song song v i m t ư ng
th ng (ho c m t ph n c a ư ng th ng*).
- Cho phép d ng m t m t ph ng song song v i m t m t ph ng
(ho c m t ph n c a m t ph ng) và i qua m t i m. d ng
m t m t ph ng song song và không trùng v i m t ph ng tham
chi u ư c ch n, c n ph i s d ng m t i m không n m trên
m t ph ng tham chi u.
*n a ư ng th ng, o n th ng, vectơ, c nh c a a di n
______________________________________________________________________
M t ph ng trung tr c
- Cho phép ng m t ph ng trung tr c c a hai i m ã cho. Ta
cũng có th d ng tr c ti p các i m.
- Cho phép d ng m t ph ng trung tr c c a m t o n th ng,
c a m t vectơ ho c c nh c a m t a di n.
- M t ph ng ư c d ng s vuông góc v i ph n ư ng th ng
ư c ch n ho c v i ư ng th ng xác nh b i hai i m ư c
ch n.
_____________________________________________________________________
Trung i m
- Cho phép d ng trung i m c a hai i m.
- Cho phép d ng trung i m c a o n th ng, c a m t vectơ
ho c c nh c a m t a di n.
__________________________________________________________________
T ng các vectơ
Cho phép d ng vectơ t ng c a hai vectơ t m t i m ã cho.
_____________________________________________________________________
CÁC PHÉP BI N HÌNH
B ng các công c Bi n hình ư c gi i thi u ph n [3.9].
_____________________________________________________________________
3.6 A GIÁC U
- Cho phép d ng các a giác u trong m t m t ph ng cho
trư c :
- ch n m t m t ph ng
- d ng a giác b ng cách ch n tâm và m t i m khác
- Khi d ng hình, i m th hai ph i n m trong PN c a m t
Trang 20
21. ph ng (ho c trên m t i tư ng ã ư c d ng trong PKN c a
m t ph ng). M t khi a giác ã ư c d ng, ta có th d ch
chuy n nó trong PKN.
- Cho phép d ng các a giác hư ng tâm trên m t ư ng th ng
:
- ch n m t ư ng th ng (ho c m t ph n c a ư ng th ng*)
- ch n (ho c d ng) m t i m.
*n a ư ng th ng, o n th ng, vectơ, c nh c a a di n
_____________________________________________________________________
3.7 A DI N
Chú ý quan tr ng cho vi c d ng các a di n
d ng các a di n trong không gian, m t trong các i m b t
bu c ph i n m trong m t m t ph ng khác v i m t ph ng ch a
các i m còn l i. i m này có th ư c d ng trên m t i
tư ng ang t n t i ho c cũng có th ư c d ng b ng cách
nh n gi phím Maj..
_____________________________________________________________________
T di n (xác nh b i 4 i m)
- D ng ba i m u.
- thu ư c m t t di n trong không gian, d ng i m th tư
trong m t m t ph ng khác b ng cách s d ng m t i tư ng
ã cho ho c s d ng phím Maj..
_____________________________________________________________________
H p XYZ (xác nh b i m t ư ng chéo)
- D ng i m th nh t.
- D ng i m th hai ( i m này xác nh ình i tâm v i i m
th nh t).
- thu ư c m t H p XYZ trong không gian ba chi u, d ng
i m th hai trong m t m t ph ng khác v i m t ph ng th
nh t, và s d ng m t i tư ng ã có ho c phím Maj..
_____________________________________________________________________
Lăng tr (xác nh b i m t a giác và m t vectơ)
- Trư c tiên d ng m t a giác v i m t công c khác (công c
a giác, Tam giác, v.v.), ho c s d ng m t a giác ã ư c
d ng.
- D ng m t vetơ b ng công c Vectơ, trong m t m t ph ng
Trang 21
22. khác v i m t ph ng ch a a giác (ho c s d ng m t vectơ ã
ư c d ng).
- V i công c Lăng tr , d ng hình lăng tr b ng cách ch n m t
a giác và m t vectơ.
___________________________________________________________________
Hình chóp (xác nh b i m t a giác và m t i m)
- Trư c tiên d ng m t a giác b ng m t công c khác (công c
a giác, Tam giác, v.v.) ho c s d ng m t a giác ã ư c
d ng, a giác này s tr thành m t áy.
- V i công c a giác, ch n m t a giác, thu ư c m t hình
chóp trong không gian ba chi u, ti p t c d ng i m là nh
b ng cách n trên phím Maj. (ho c ch n m t i m n m trong
m t m t ph ng khác v i m t ph ng ch a a giác).
_____________________________________________________________________
a di n l i
- Cho phép d ng tr c ti p m t a di n :
- thu ư c m t a di n trong không gian ba chi u, b ng
công c a di n l i, d ng m t hình bao l i ch a ít nh t ba
i m, sau ó b xung m t i m ho c nhi u hơn trong m t m t
ph ng khác (s d ng m t i tư ng ã có s n ho c phím
Maj.).
- k t thúc phép d ng, kích chu t l n th hai vào i m cu i
cùng ư c d ng (ho c vào m t i m khác c a phép d ng)
ho c n vào phím Entrée c a bàn phím (Retour trên máy
Macintosh).
- Cho phép d ng m t a di n và tích h p các i tư ng khác
nhau ã ư c d ng :
- Dùng công c a di n l i ch n m t hay nhi u i tư ng
sau : a giác, o n th ng, c nh a di n, i m. Ta cũng có th
các i m m i trong quá trình d ng.
- thu ơc m t a di n trong không gian ba chi u, ít nh t
m t trong các i m ho c m t trong các i tư ng c n ư c
d ng trong m t m t ph ng khác v i m t ph ng ch a các i
tư ng còn l i.
- k t thúc phép d ng, kích chu t l n th hai vào i m cu i
cùng ư c d ng (ho c vào m t i m khác c a phép d ng)
ho c b m phím Entrée c a bàn phím
(Retour trên máy Macintosh).
_____________________________________________________________________
M m t a di n
Trang 22
23. Cho phép m các m t c a m t a di n (và có th cho phép t
chúng trên m t m t ph ng t o ra m t hình tr i).
- D ng m t a di n.
- V i công c M a di n, kích chu t trên a di n.
- m a di n nhi u m t cùng m t lúc, s d ng công c
Thao tác và d ch chuy n m t trong các m t v i chu t.
- m m i l n m t m t, n gi phím Maj. enfoncée.
- h n ch các góc m sao cho ch là b i c a 15 , n gi
phím Ctrl (Alt trên máy Macintosh).
Sau khi t o ra m t hình tr i c a a di n, ti p ó ta có th in nó
ra và c t nó t o ra m t hình m u th t. Tham kh o ph n [4.7]
T O CÁC HÌNH TR I CÓ TH IN Ư C.
_____________________________________________________________________
C t a di n
Cho phép d ng các thi t di n c a m t a di n v i m t n a
không gian gi i h n b i m t m t ph ng và che ph n n m trong
a di n.
- D ng m t a giác.
- D ng m t m t ph ng c t a di n.
- Nh d ng c C t a di n :
- ch n a di n
- ch n m t ph ng thi t di n.
Ph n b che b i a di n s là ph n nhô ra phía trư c nhi u
nh t. xoay phép d ng và t m t ph n khác c a a di n
nhô ra trư c, s d ng ch c năng Hình c u kính (m c [2.5]).
ch l i ph n b che, c n ph i s d ng ch c năng Che/Hi n
(m c [4.3]).
___________________________________________________________________
3.8 A DI N U (các kh i Platon)
a di n u (các kh i Platon)
- Cho phép d ng tr c ti p m t a di n :
- Ch n m t m t ph ng.
- Ch n i m th nh t.
- Ch n i m th hai. i m th hai c n ph i ư c d ng trên
PN c a m t ph ng ư c ch n (ho c trên m t i tư ng ã
ư c ch n trong PKN c a m t ph ng này)
Chú ý : t m t a di n u m t ch khác trên PN c a m t m t
ph ng, trư c tiên d ng nó trong PN, sau ó d ch chuy n nó nh công c
Thao tác.
Trang 23
24. - Cho phép d ng m t a di n xác nh b i m t a giác u ã
ư c d ng :
- Dùng công c a di n u thích h p, ch n m t a giác có
cùng tính ch t v i các m t c a a di n cùng ư c d ng.
- Ho c v i công c a di n u thích h p, m t c a a di n
(và do ó là m t a giác) có cùng tính ch t v i các m t c a a
di n c n d ng.
Chú ý : d ng a di n trong n a không gian i v i n a không gian
ưa ra b i m c nh, n phím Ctrl (Alt trên máy Macintosh).
___________________________________________________________________
3.9 CÁC PHÉP BI N HÌNH
i x ng tâm (xác nh b i m t i m)
- Ch n i tư ng (hay m t ph n c a i tư ng) cho phép bi n
hình.
- Ch n (ho c d ng) m t i m làm tâm c a phép i x ng.
_____________________________________________________________________
i x ng tr c (xác nh b i m t ư ng th ng ho c m t ph n
c a ư ng th ng*)
- Ch n i tư ng (ho c m t ph n c a i tư ng) cho phép bi n
hình.
- Ch n m t ư ng th ng (ho c m t ph n c a ư ng th ng*)
như m t tr c i x ng.
______________________________________________________________________
i x ng m t ph ng (xác nh b i m t m t ph ng)
- Ch n i tư ng (ho c m t ph n c a i tư ng) cho phép bi n
hình.
- Ch n m t m t ph ng (ho c m t ph n c a m t ph ng**) làm
m t ph ng i x ng.
_____________________________________________________________________
Phép t nh ti n (xác nh b i m t vectơ ho c hai i m)
- u tiên ch n m t vectơ ho c hai i m (ta cũng có th d ng
tr c ti p các i m)
- Ch n i tư ng (ho c m t ph n c a i tư ng) cho phép bi n
hình.
_____________________________________________________________________
Phép quay b i tr c và các i m
Trang 24
25. - Ch n i tư ng (ho c m t ph n c a i tư ng) cho phép bi n
hình.
- Ch n m t ư ng th ng (ho c m t ph n c a ư ng th ng*)
làm tr c quay.
- Ch n (ho c d ng) hai i m.
* n a ư ng th ng, o n th ng, vectơ, c nh a di n
** n a m t ph ng, mi n, a giác
Ví d s d ng nâng cao c a phép quay b i tr c và các i m
Trong ví d dư i ây, ta d ng nh c a tam giác MNP b ng cách ch n ư ng th ng D
và các i m A và B.
Góc c a phép quay là góc t o b i hai m t ph ng :
- n a m t ph ng có biên D ch a i m A.
- n a m t ph ng có biên D ch a i m B.
Góc t o b i phép quay b ng góc t o b i (OA, OB’), B’ là hình chi u vuông góc c a B
xu ng m t ph ng vuông góc v i D i qua A.
3.10 CÁC CHÚ Ý QUAN TR NG LIÊN QUAN N I M VÀ CÔNG C NH
NGHĨA L I
Các i m n i k t v i các i tư ng mà trên ó chúng ư c d ng
Thông thư ng các i m « g n » v i các i tư ng mà trên ó chúng ư c d ng. Ví
d , m t i m ư c d ng trên m t hình c u s không th ư c d ch chuy n trên m t
i tư ng khác ho c trên m t m t ph ng.
Trang 25
26. Các i m d ng trên PN c a m t m t ph ng có th d ch chuy n, nhưng ch v phía
PKN c a m t ph ng này, và không th trên các i tư ng khác.
« gi i phóng » các i m, c n ph i s d ng công c nh nghĩa l i. Ch c năng c a
nó ư c mô t trong m c ti p theo.
D ch chuy n các i m trong không gian phía dư i và phía trên c a m t ph ng cơ
s
Các i m ban u ư c d ng trong không gian ho c trên ph n PKN c a m t ph ng
cơ s c a m t ph ng cơ s sau ó có th ư c d ch chuy n m t cách th ng ng lên
phía trên ho c phía dư i c a m t ph ng cơ s (nh công c Thao tác và n gi phím
Maj.).
Ngư c l i, thông thư ng các i m ban u ư c d ng trên các i tư ng ho c trên
PN c a m t ph ng cơ s sau ó không th ư c d ch chuy n m t cách th ng ng
trong không gian. « gi i phóng » các i m, c n s d ng công c nh nghĩa l i.
Ch c năng c a nó ư c mô t trong ph n sau ây.
Chú ý : b t u t PN c a m t ph ng cơ s , có th ti p c n t i các i m mà sau
ó ta có th d ch chuy n m t cách vuông góc mà không c n s d ng công c nh
nghĩa l i, trư c tiên ta có th d ng các i m trên PKN r i sau ó d ch chuy n trên PN.
3.11 S D NG CÔNG C NH NGHĨA L I
« gi i phóng » m t i m và có th d ch chuy n i m này t m t i tư ng này n
m t i tư ng khác (ví d , t m t hình c u t i m t m t ph ng, ho c t PKN c a m t
ph ng cơ s t i nh c a m t a di n), c n ph i s d ng công c nh nghĩa l i. Công
c này n m trong nhóm các công c Thao tác (nút th nh t). s d ng nó :
• kích chu t l n th nh t ch n i m c n nh nghĩa l i (r i sau ó th phím chu t)
• d ch chuy n chu t (không n gi phím) t i i tư ng m i
• kích chu t l n th hai t i m trên i tư ng t i v trí mong mu n.
Công c nh nghĩa l i cũng cho phép bi n i m t i m ư c d ng ban u trên PN
c a m t m t ph ng ho c trên m t i tư ng n m t i m trong không gian (mà sau
ó ta có th d ch chuy n m t cách th ng ng lên phía trên ho c xu ng phía dư i c a
m t ph ng cơ s ). s d ng nó :
• kích chu t ch n i m c n nh nghĩa l i (r i sau ó th phím chu t)
• d ch chuy n chu t (không gi n phím) t i m t ích m i
• d ch chuy n i m m t cách th ng ng, n trên phím Maj.
Trang 26
27. • kích chu t l n th hai h p th c vi c thay i
3.12 CÁC CH C NĂNG I U KHI N B I BÀN PHÍM
Ch c năng PC Macintosh
Nh n gi phím Ctrl và Nh n gi phím Maj. và
Ch n m t hay nhi u i tư ng v i công
ch n t t c các i tư ng ch n t t c các i tư ng
c Thao tác
mong mu n mong mu n
Xoá m t hay nhi u i tư ng ư c ch n Phím xoá c a bàn phím Phím xoá cu bàn phím
Hu m t phép d ng mà b n v n chưa k t
thúc (ví d : d ng vi c d ng m t tam giác Esc/Echap Esc/Echap
sau khi ã t hai trong s ba i m)
Hu công c ư c ch n và kích ho t
Esc/Echap Esc/Echap
công c Thao tác
Hu ch n m t i tư ng Ctrl + kích chu t Maj. + k ch chu t
D ng m t i m ho c m t i tư ng Nh n gi phím Maj., d ch Nh n gi phím Maj., d ch
phía trên ho c phía dư i c a m t ph ng chuy n i m theo chi u chuy n i m theo chi u
cơ s th ng ng r i kích chu t th ng ng r i kích chu t
D ch chuy n m t cách th ng ng m t
Nh n gi phím Maj. và Nh n gi phím Maj. và
i m ho c m t i tư ng ã ư c d ng
d ch chuy n i tư ng d ch chuy n i tư ng
trư c bên trên ho c phía dư i c a m t
theo chi u th ng ng theo chi u th ng ng
ph ng cơ s
D ch chuy n m t cách th ng ng, theo Nh n gi phím Nh n gi phím
các b i c a 5 mm, m t i m ho c m t i Ctrl + Maj. và d ch chuy n Alt + Maj. và d ch chuy n
tư ng ã ư c d ng trư c ó bên trên i tư ng m t cách th ng i tư ng m t cách th ng
ho c phía dư i m t ph ng cơ s ng ng
D ch chuy n theo chi u ngang, theo các
Nh n gi phím Ctrl và d ch
b i c a 5 mm, m t i m ho c m t i Nh n gi phím Alt và d ch
chuy n i tư ng theo
tư ng ã ư c d ng trư c ó bên trên chuy n theo chi u ngang
chi u ngang
ho c phí dư i c a m t ph ng cơ s
3.13 S D DÀNG TRONG VI C THAO TÁC CÁC I TƯ NG
làm cho vi c d ch chuy n các i tư ng ã ư c d ng tr nên ơn gi n
d ch chuy n các i m ho c các i tư ng ã ư c d ng, ta không c n thi t ph i
ch n công c Thao tác. Ví d , ngay c khi ch n l a công c Tam di n, b n có th d ch
Trang 27
28. chuy n m t hình c u, thay i phương c a m t ư ng th ng v.v. làm i u ó, ơn
gi n ch c n ch n m t i m ho c m t i tư ng, n gi phím chu t và d ch chuy n i
tư ng mong mu n.
xác nh các i m có th thao tác ư c m t cách tr c ti p
M t khi ã ư c d ng m t vài i m có th không th thao tác tr c ti p ư c n a v i
con tr . Nh t là trong các trư ng h p c a các giao i m và các i m là k t qu c a
m t phép d ng hình. Cabri có m t ch c năng cho phép xác nh m t cách nhanh
chóng các i m này, cũng như các i m mà ta có th thao tác tr c ti p ư c.
s d ng nó, ơn gi n là ta kích chu t lâu trong vùng không ư c d ng c a vùng
làm vi c. B n s th y r ng các i m mà ta có th d ch chuy n m t cách tr c ti p s
tr nên to hơn. Các i m khác v n gi nguyên hình d ng cũ.
Trang 28
29. CHƯƠNG 4
CÁC CH C NĂNG NGO I VI C A VI C D NG HÌNH
4.1 T O CÁC VÙNG VĂN B N N I K T V I I TƯ NG (NHÃN)
Cabri 3D cho phép k t h p các vùng văn b n nh v i các phép d ng c a b n. Các
nhãn này có th giúp b n g i nh ho c t tên cho các y u t khác nhau c a
phép d ng.
tam giác ABC
ư ng th ng d1
d2
t o m t nhãn, ch n m t i tư ng ( i m, hình c u, ư ng th ng, m t ph ng v.v.)
v i công c Thao tác. Sau ó ơn gi n v i bàn nsuite, b n có th vi t văn b n c a
b n.
Chú ý r ng n u b n vi t m t s ngay ng sau m t ch cái, s ós t ng hi n ra
dư i d ng ch s (ví d ư ng th ng d1).
d ch chuy n m t nhãn, ch n nó nh công c Thao tác và d ch chuy n nó.
thay i m t văn b n c a m t nhãn ã ư c t o, hãy kích úp chu t trong vùng
văn b n.
thay i ki u ch ho c các thu c tính th c a văn b n, s d ng các b ng ch n
ng c nh và kích chu t trên phím ph i chu t. Xem m c [4.8] CÁC B NG CH N NG
C NH.
4.2 T O CÁC H P VĂN B N CL P
Cabri 3D cho phép t o các h p văn b n c l p. Nó có th s d ng ghi nh , ghi
các chú thích v.v.
Trang 29
30. t o các h p văn b n c l p, hày s d ng Tài li u – Góc nhìn văn b n m i.
thay i kích c h p, kích chu t trên biên c a h p sao cho xu t hi n các tay n m
(hình vuông en). Sau ó s d ng các tay n m thay i kích c c a h p.
Hình s 24 – Hình nón – ngày t o d ng
d ch chuy n h p, l i kích chu t trên biên c a h p làm xu t hi n các tay n m.
Sau ó kích chu t vào tâm c a h p và d ch chuy n nó v i hình ch th p.
thay i ki u ch ho c các thu c tính th , hãy s d ng b ng ch n ng c nh và
kích phím ph i chu t. Xem m c [4.8] CÁC B NG CH N NG C NH.
4.3 CH C NĂNG CHE/HI N
Ch c năng này cho phép che các i tư ng ã ư c d ng trư c ó và trong các
trư ng h p c n thi t s hi n nó l i.
che m t i tư ng, ch n nó nh công c Thao tác. Sau ó s d ng So n th o –
Che/Hi n. ch n nhi u i tư ng cùng lúc, nh n gi phím Ctrl (Maj. trên máy
Macintosh).
hi n l i i tư ng mà b n ã che, u tiên b n ph i làm xu t hi n l i các ư ng
m c a t t c các i tư ng b che. làm i u ó, ánh d u Hi n các i tư ng che
trong c a s Góc nhìn m i. N u c a s này chưa hi n ra, ta ch c n làm C a s -
Góc nhìn m i.
Sau ó ch n i tư ng b che mà ta mu n hi n ra và dùng So n th o – Che/Hi n.
L p l i quy trình trên cho m i i tư ng mà b n mu n cho hi n ra l i ho c ch n nhi u
i tư ng cùng m t lúc b ng cách nh n gi phím Ctrl (Maj. trên máy Macintosh).
Chú ý r ng s hi n th các ư ng nét m c a các i tư ng ch áp d ng cho vùng
làm vi c (góc nhìn) ư c l a ch n. bi t thêm v cách t o các vùng làm vi c khác
nhau, xem chương [5] CÁC CH C NĂNG S D NG NÂNG CAO.
Trang 30
31. 4.4 HO T NÁO
Cabri 3D cho phép t o ra các ho t náo ư c t ng hoá c a các i tư ng. B ng
cách t o ra m t i m « chuy n ng » trên m t ư ng tròn ho c trên m t o n th ng,
b n có th làm chuy n ng t t c cá lo i i tư ng g n v i i m này. Các k t qu có
th r t n tư ng vì b n có th làm quay m t ư ng th ng, làm m t hình c u to ra
ho c nh i, dao ng m t tam giác v.v.
hi u rõ hơn ch c năng này, trư c tiên d ng m t ư ng tròn và m t o n th ng,
theo v trí ư c ch ra trong hình minh ho . Sau ó t o m t i m m i trên ư ng tròn
và m t i m m i trên ư ng th ng các v trí ư c ánh d u.
Nh công c Vuông góc, d ng m t ư ng th ng i qua i m mà b n ã d ng trên
ư ng tròn. Nh công c Hình c u, d ng tâm c a m t hình c u có bán kính kho ng 1
cm ng sau i m mà b n ã d ng trên o n th ng. Sau ó ch n i m này xác
nh bán kính c a hình c u. Phép d ng c a b n ph i tương t v i hình minh ho
dư i ây.
Dư i ây là các bư c c n theo kh i ng s ho t náo.
1. Dùng C a s và ch n Ho t náo làm xu t hi n c a s tham bi n hoá.
2. Nh công c Thao tác, ch n i m mà b n mu n nó tr thành « chuy n ng »,
trong trư ng h p này, ó là i m mà ư ng th ng i qua.
3. Trong c a s tham s hoá, hãy m b o r ng s l a ch n i m c nh KHÔNG
ư c ánh d u.
4. D ch chuy n con tr v phía ph i ho c phía trái ch n v n t c khác 0 cm/giây.
5. B m nút B t u ho t náo. Bây gi ư ng th ng s quay xung quanh ư ng tròn.
6. B n có th thay i v n t c và chi u quay nh con tr .
Trang 31
32. b t u s ho t náo hình c u, hãy l p l i các bư c. B n s th y r ng hình c u
thay i kích thư c c a nó tuỳ theo s d ch chuy n c a i m trên o n th ng.
B n có th thay i m t cách riêng bi t v n t c d ch chuy n c a m i i m ư c ho t
náo. B n cũng có th ch m d t s ho t náo c a m i i m b ng cách ch n i m c
nh. xác nh i m ho t náo c n ư c tham s hoá, u tiên ch n nó v i công c
Thao tác, r i sau ó ti n hành các i u ch nh trong c a s tham s hoá.
Nút D ng ho t náo s ch m d t s ho t náo c a t t c các i m. Nút B t u s
ho t náo s kh i ng s ho t náo c a t t c các i m tr các i m v i s ch n l a
i mc nh.
4.5 QUAY T NG
Cabri 3D cho phép quay toàn b k t qu m t phép d ng hình c a b n xung quanh
tr c tâm c a nó. Dùng C a s và ch n Góc nhìn thông d ng làm xu t hi n c a s
tham s hoá. Sau ó d ch chuy n con tr Quay t ng b t u phép quay. B n có
th i u khi n v n t c và chi u c a phép quay.
B n cũng có th b t u phép quay t ng nh ch c năng Hình c u kính. Kích ho t
ch c năng này b ng cách n trên phím ph i chu t (tham kh o chương [2] CÁCH S
D NG CƠ B N). Sau ó d ch chuy n chu t b ng m t ng tác nhanh, d t khoát và
sau ó th chu t. d ng phép quay, nh n l i trên phím ph i chu t.
4.6 THAY I CÁC THU C TÍNH H A C A CÁC I TƯ NG
Cabri 3D cho phép thay i dáng v c a các m t ph ng và c a các i tư ng.
Thay i tr c ti p
Cách ti n hành này là ti n d ng nh t quan sát m t cách ng th i hi u ng c a
các thu c tính th có th cho các i tư ng ã ư c d ng.
s d ng nó, kích ho t C a s và ch n Thu c tính làm xu t hi n c a s . Sau ó
ch n công c Thao tác. Kích chu t trên m t i tư ng ch n nó và xem danh sách
các thu c tính khác nhau c a nó. Thay i chúng và b n s th y i tư ng thay i
l p t c.
làm xu t hi n b ng màu, kích chu t trên hình vuông ư c tô màu.
Ta cũng có th thay i các thu c tính nh b ng ch n ng c nh. Xem m c [4.8] CÁC
B NG CH N NG C NH.
Thay i các thu c tính m c nh
B n có th thay i các thu c tính th áp d ng m c nh trong Cabri 3D. Hãy kích
ho t So n th o-Ưu tiên-Ki u m c nh (trên máy Macintosh, hãy dùng Cabri 3D-Ưu
tiên-Ki u m c nh).
B n có th thay i thu c tính c a t t c các h i tư ng ( i m, ư ng th ng, m t
Trang 32
33. ph ng, v.v.).
làm xu t hi n b ng màu, kích chu t trên hình vuông tô màu.
Các thay i này không áp d ng cho các i tư ng ã ư c d ng. Tuy nhiên nó s
ư c áp d ng cho các i tư ng m i ư c d ng ti p sau ó.
Hi n th các ph n che c a i tư ng
Khi thay i thu c tính các i tư ng, b n có th ch n ( ánh d u) hay không ch n ô
Hi n th các ph n che.
Khi mà ô này không ư c ánh d u, các i tư ng có liên quan ư c ch n s hoàn
toàn b che b i t t c các i tư ng khác n m trư c. Ngư c l i, khi mà ô này b ánh
d u, các i tư ng ư c nói n s v n nhìn th y ư c, m t cách trong su t, ng
sau các i tư ng khác n m trư c.
Thu c tính th c a các ph n b che
B n có th thay i các thu c tính th c a các ph n b che c a các i tư ng. Ví
d , ph n ư ng th ng b che b i m t hình c u có th d ng ch m ch m ho c có
m t màu khác v.v.
thay i các thu c tính c a các ph n b che, hãy dùng So n th o-Ưu tiên (trên máy
tính Macintosh, dùng Cabri 3D-Ưu tiên).
4.7 T O CÁC HÌNH TR I IN Ư C
T o và in các hình tr i
Cabri 3D cho phép t o ra các hinh tr i t các a di n mà b n ã d ng. Sau ó b n có
th in các hình tr i này s d ng nó làm các vi c khác, ví d như các hình a di n
th t b ng gi y hay bìa.
ây là các bư c c n ph i theo s d ng ch c năng này.
1. T o a di n theo ý c a b n.
2. Dùng công c M a di n, kích chu t vào a di n.
3. Dùng công c Thao tác, ch n a di n.
4. Dùng Tài li u-Trang hình tr i m i.
B n ch còn ph i in hình tr i ra.
Thay i thu c tính c a các hình tr i
thay i các thu c tính th m c nh c a các hình tr i (màu s c, r ng các
ư ng v.v.) hãy dùng So n th o-Ưu tiên-Ki u m c nh (trên máy tính Macintosh,
dùng Cabri 3D-Ưu tiên-Ki u m c nh). Sau ó ch n Hình tr i.
Trang 33
34. Ta có th thay i các thu c tính nh b ng ch n ng c nh. Tham kh o m c [4.8]
CÁC B NG CH N NG C NH.
Trang 34
35. 4.8 CÁC B NG CH N NG C NH
Cabri 3D có các b ng ch n ng c nh khác nhau. có th ti p c n chúng, ơn gi n
là ta con tr vào m t trong các môi trư ng dư i ây. Sau ó, kích nhanh vào phím
ph i chu t.
Trên máy tính Macintosh v i chu t ch có m t phím, nh n gi phím Option ho c Ctrl
c a bàn phím và kích chu t.
Ví d v ch c năng có trong b ng ch n ng
Môi trư ng
c nh
- Thay i các thu c tính ho
i tư ng
- M t vài ch c năng c a b ng ch n So n th o
Vùng văn b n n i k t v i m t i - Màu s c và ki u ch c a văn b n
tư ng (nhãn) - M t vài ch c năng c a b ng ch n So n th o
- Màu n n c a h p
H p văn b n cl p
- M t vài ch c năng c a b ng ch n So n th o
Văn b n ư c ch n bên trong c a - Màu và ki u ch c a văn b n, ch nh dòng v.v.
m t h p văn b n c l p - M t vài ch c năng c a b ng ch n So n th o
- Màu n n
Ph n không ư c d ng c a vùng - Phép quay t ng hình nh
làm vi c (ph n màu tr ng) - Hi n các i tư ng che
- M t vài ch c năng c a b ng ch n So n th o
- Ch c năng c a b ng ch n Tài li u (Trang m i
Trang v.v.)
- M t vài ch c năng c a b ng ch n So n th o
Chính hình tr i trong m t trang hình - Thay i các thu c tính th
tr i - M t vài ch c năng c a b ng ch n So n th o
Trang 35
36.
37. CHƯƠNG 5
CÁC CH C NĂNG S D NG NÂNG CAO
5.1 NGUYÊN T C VÙNG LÀM VI C
Trong m i tài li u Cabri 3D, b n có th t o nhi u trang và vùng làm vi c ( ư c g i là
« góc nhìn »). Tuy nhiên, s trang và vùng làm vi c không quan tr ng vì t t c chúng
cùng ưa v cùng m t t p các phép d ng hình. Th t v y, các trang ho c vùng làm
vi c khác nhau ư c t o ra nh m m c ích cho phép b n ki m ch ng t p các phép
d ng hình c a b n t các ph i c nh khác nhau.
5.2 T O CÁC VÙNG LÀM VI C M I
hi u rõ hơn s v n hành các vùng làm vi c, hãy m m t tài li u b ng cách s
d ng T p-M i. Sau ó d ng m t h p XYZ và m t hình c u.
t o m t vùng làm vi c m i v i m t ph i c nh m i, hãy dùng Tài li u-Góc nhìn
m i…-Dimetric k=1/2.
Trong vùng làm vi c m i này, k t qu phép d ng c a b n ư c nhìn t trên xu ng.
m r ng ho c thu h p m t vùng làm vi c, u tiên ch n công c Thao tác. Sau
ó kích chu t trên biên c a vùng làm vi c làm xu t hi n các tay n m (hình vuông
en). Sau ó s d ng các tay n m này m r ng hay thu h p vùng làm vi c.
d ch chuy n m t vùng làm vi c trong m t trang, kích chu t l i m t l n n a trên
vùng biên làm xu t hi n các tay n m. Sau ó kích chu t trong vùng làm vi c và
d ch chuy n nó.
hu m t vùng làm vi c, kích chu t trên biên làm xu t hi n các tay n m. Sau
ó nh n vào phím Supprimer/Effacer trên bàn phím c a b n.
Ch c năng tương tác c a các vùng làm vi c
Ch n công c Thao tác và thay i kích thư c c a h p ho c c a hình c u. Như b n
s th y, các thay i này s tác ng ng th i trên hình vùng làm vi c bên dư i.
L p l i ví d này trên vùng làm vi c phía dư i và b n s th y r ng các thay i s di n
ra trên vùng làm vi c phía trên. Th t v y b n luôn có th thay i b t c vùng làm vi c
nào và các thay i luôn ư c th hi n ngay l p t c m t cách t ng trên t t c các
vùng làm vi c ang t n t i cũng như là trên t t c các vùng làm vi c m i và t t c các
trang mà b n s b xung vào cùng m t tài li u.
Trang 37
38. 5.3 T O M T TRANG M I BÊN TRONG M T TÀI LI U
M i tài li u Cabri 3D có th bao g m nhi u trang. Hơn n a, như b n th y trong m c
trư c, m i trang có th ch a nhi u vùng làm vi c khác nhau.
Trang làm vi c m i v i ph i c nh ư c l a ch n trư c
b xung m t trang, hãy dùng Tài li u-Trang m i… Cabri 3D ưa cho b n nhi u
l a ch n khác nhau. i v i trang m i c a b n, b n có th ch n m t s ph i c nh
ư c l a ch n trư c, cũng như các các ki u gi y (A4, ch cái Hoa kì, v.v.). Ví d sau
ó b n có th tr n ti p Hình v kĩ thu t.
Chú ý r ng m i trang m i t ng ư c x p vào sau trang ang ư c kích ho t.
l y i m t trang, kích chu t trong b t kì m t v trí nào ó c a trang ch n, sau ó
dùng So n th o-Xoá trang.
Các trang m i v i m t s nhi u l a ch n cho ph i c nh
B n dùng ti p Tài li u-Trang m i.... Sau ó ch n m t trang tr ng (ví d , Tr ng A4
chân dung). M t khi trang ã hi n ra, hãy ch n nó b ng cách kích chu t vào b t kì v
trí nào trên trang. Sau ó dùng Tài li u-Góc nhìn m i.... B n có th ch n m t trong t t
c các ph i c nh mà Cabri 3D gi i thi u.
Trang 38
39. 5.4 T O M T TRANG M I V I CÁC L A CH N PH I C NH
t o tr c ti p m t tài li u m i v i m t s l a ch n ph i c nh, hãy dùng T p-M i
theo m u.... Bây gi b n có th ch n m t trong các ph i c nh c i n ư c l a ch n
trư c. có ư c nhi u l a ch n hơn n a, ch n m t trang tr ng và l p l i các bư c
ã ch ra m c trư c.
5.5 THAY I PH I C NH VÀ KH GI Y Ư C CH N M C NH
Cabri 3D ch n m c nh ph i c nh t nhiên. thay i ph i c nh ho c kích c gi y
ch n m c nh, hãy dùng So n th o-Ưu tiên-T ng quan (trên máy Macintosh, hãy
dùng Cabri 3D-Ưu tiên- T ng quan). V i M u, b n có th ch n các tham s ưa thích.
Ví d v i châu Mĩ, b n có th ch n ph i c nh (ho c m t trang tr ng) v i kích c Ch
cái Hoa kì hơn là kích c A4.
5.6 CÁC CH C NĂNG HI N TH
Trong b ng ch n Hi n th , các ch c năng u tiên cho phép thay i s hi n th c a
tài li u, t 1:4 (thu g n) n 4:1 (phóng to).
Ch c năng Ch nh vào trang cho phép thích nghi kích c c a trang hi n hành n kích
c c ac as .
Trang 39
40. Ch c năng Ch nh vào trang cho phép thích nghi kích c c a vùng làm vi c hi n hành
n kích c c a c a s .
Nhóm ch c năng bên dư i cho phép thay i s s p t trang. kích ho t các
ch c năng này tài li u ph i bao g m ít nh t hai trang.
5.7 CHÈN HÌNH NG VÀ NH CABRI 3D TRONG CÁC NG D NG KHÁC
Cabri 3D cho phép b n xu t các hình ng (có th thao tác ư c) n các ng d ng
khác c a Microsoft Office (ch v i máy tính PC) cũng như n ph n l n các trình duy t
Internet (máy tính PC và máy tính Macintosh). Ta cũng có th xu t các hình d ng
bitmap (không thao tác ư c) n các ng d ng khác.
5.7.1 Chèn m t hình ng trong m t ng d ng c a Microsoft Office
Ch d n cho máy tính PC : Dư i môi trư ng Windows, trình hi n th là ActiveX. Trong
m t tài li u Microsoft Office (Word, PowerPoint), hãy dùng Chèn- i tư ng...-Cabri 3D.
Sau ó trong b ng ch n ng c nh, ch n i tư ngCabri3Hi n hànhTL-Nh p... và
ch n t p c n hi n th . Sau ó ch n i tư ngCabri3Hi n hànhTL-Thao tác trong b ng
ch n ng c nh.
có th hi n th m t hình ng trong m t ng d ng Office, Cabri 3D nh t thi t ph i
ư c cài t trên máy tính (phiên b n y ho c phiên b n ánh giá).
Trên Macintosh, ch c năng này không có.
5.7.2 Chèn m t hình ng trong m t trang Web
Trong m t trang Web, chèn o n l nh HTML sau ây :
<embed src="nom_du_fichier.cg3" width="500" Height="600"></embed>
Tham bi n src tương ng v i tên c a t p c n ph i hi n th ( ư ng d n tương i n
trang), và các tham bi n width và height tương ng v i chi u r ng và chi u dài c a
hình ch nh t hi n th ( ơn v pixels).
5.7.3 c m t hình ng v i m t trình duy t
Ch d n trên máy tính PC : Mo un m r ng hi n th các hình ng là tương thích
v i Internet Explorer, cũng như các trình duy t Web khác như Netscape (Mozilla,
FireFox, v.v.).
có th hi n th m t hình ng b ng m t trình duy t, Cabri 3D nh t thi t ph i ư c
cài t trên máy tính (phiên b n y ho c phiên b n ánh giá).
Ch d n cho máy tính Macintosh : hi n th m t hình ng trên máy tính
Trang 40
41. Macintosh, c n ph i cài t m t mô un m r ng. cài t t ĩa CD, m thư m c
Cabri3DInternet Plug-In, kích úp chu t trên bi u tư ng Install Cabri3D Plug-In, và làm
theo ch d n. Ta có th t i ph n m m cài t mô un này t a ch www.cabri.com.
Mô un m r ng hi n th các hình ng tương thích v i Safari, cũng như v i các
trình duy t Netscape (Mozilla, FireFox, v.v.). Nó không v n hành ư c v i Internet
Explorer.
5.7.4 Xu t m t nh
xu t các nh th c hi n v i Cabri 3D n các trình ng d ng khác, ta c n ph i chép
nh dư i d ng bitmap trong b nh presse-papier. làm i u ó, kích chu t trong
vùng làm vi c kích ho t nó, sau ó dùng So n th o-Chép góc nhìn hi n hành vào
d ng bitmap và ch n phân gi i. Vi c t o m t nh v i phân gi i cao có th kéo
dài vài giây. Sau ó dán nh vào trình ng d ng mong mu n (s lí văn b n, ph n m m
gi i thi u, v.v.).
Trang 41
