Contenu connexe
Similaire à แผนกลยุทธ์สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ (พ.ศ.2552-2555)
Similaire à แผนกลยุทธ์สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ (พ.ศ.2552-2555) (15)
แผนกลยุทธ์สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ (พ.ศ.2552-2555)
- 2. สารบัญ
คํานํา 8
บทสรุปผูบริหาร 10
บทที่ 1 บทนํา 16
1.1 หลักการและเหตุผล 16
1.2 วัตถุประสงคการจัดทําแผนกลยุทธ 18
บทที่ 2 การวิเคราะหสภาวะแวดลอมของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ 20
2.1 ผลการดําเนินงานของสถาบันฯ ตามแผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ (พ.ศ.2548-2551) 20
2.2 สถานภาพปจจุบันของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ 23
2.3 การวิเคราะหสภาพแวดลอม 25
บทที่ 3 แผนกลยุทธจากการวิเคราะหสภาวะแวดลอม (Strategic Plan from SWOT Analysis) 30
3.1 SWOT Matrix 30
3.2 วิสัยทัศนของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ 32
3.3 พันธกิจของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ 32
3.4 วัฒนธรรมและคานิยม 32
3.5 เปาประสงคการใหบริการของสถาบันฯ 32
3.6 แผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ 33
บทที่ 4 แผนงานและโครงการตามแผนกลยุทธ 36
4.1 การวิเคราะหปจจัยแหงความสําเร็จที่มผลตอการดําเนินงานของสถาบันฯ
ี 36
4.2 ประเด็นยุทธศาสตรที่ 1 42
กลยุทธที่ 1 42
4.3 ประเด็นยุทธศาสตรที่ 2 51
กลยุทธที่ 2 51
4.4 ประเด็นยุทธศาสตรที่ 3 56
กลยุทธที่ 3 56
4.5 ประเด็นยุทธศาสตรที่ 4 61
กลยุทธที่ 4 61
~2~
- 3. บทที่ 5 การเชื่อมโยงระหวางแผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยากับแผนแมบทการพัฒนา
ระบบมาตรวิทยาแหงชาติ และแผนอื่นๆ ทีเ่ กี่ยวของ 66
5.1 การเชื่อมโยงระหวางแผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยากับแผนแมบทฯ แผนปฏิบัติราชการ
กระทรวงวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี และแผนบริหารราชการอืนๆที่เกี่ยวของ
่ 66
5.2 ประมาณการงบประมาณเบื้องตนตามแผนกลยุทธ ฯ 68
5.3 ประมาณการบุคลากรเบื้องตนตามแผนกลยุทธ ฯ 73
บทที่ 6 แผนการติดตามและประเมินผล 76
6.1 การประเมินโดยการประเมินตนเอง 76
6.2 การประเมินโดยหนวยงานภายนอก 77
ภาคผนวก
ภาคผนวก ก ระบบมาตรวิทยาแหงชาติ 78
ภาคผนวก ข ความเปนมาของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ 84
ภาคผนวก ค โครงสรางองคกรและอัตรากําลังของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ 90
ภาคผนวก ง แผนแมบทการพัฒนาระบบมาตรวิทยาแหงชาติ ฉบับที่ 2 (พ.ศ.2552-2559) 96
ภาคผนวก จ แผนยุทธศาสตรชาติดานมาตรวิทยาเคมีและชีวภาพ (พ.ศ.2552-2559) 102
ภาคผนวก ฉ ผลการดําเนินงานตามแผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ
(พ.ศ.2548-2551) 122
ภาคผนวก ช ผลการสํารวจความตองการสอบเทียบและจํานวนเครื่องมือวัดของ
ภาคอุตสาหกรรม 146
ภาคผนวก ซ ผลการสํารวจจํานวนการใหบริการสอบเทียบเครื่องมือวัด และขีด
ความสามารถทางการวัดของหองปฏิบัติการสอบเทียบระดับทุติยภูมิ 152
ภาคผนวก ฌ ผลกระทบจากการพัฒนาระบบมาตรวิทยาใหเขมแข็ง 158
ภาคผนวก ญ แผนการดําเนินการจัดทําแผนกลยุทธฯ 162
~3~
- 4. สารบัญตาราง
ตารางที่ 1 การวิเคราะหจดแข็ง (Strength) ของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ
ุ 25
ตารางที่ 2 การวิเคราะหจดออน (Weakness) ของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ
ุ 26
ตารางที่ 3 การวิเคราะหโอกาส (Opportunity) ของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ 27
ตารางที่ 4 การวิเคราะหอุปสรรค (Threat) ของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ 28
ตารางที่ 5 ตัวชี้วัด เปาหมายของแผนงาน/โครงการ/กิจกรรมในกลยุทธที่ 1 44
ตารางที่ 6 กลไกการประสานความรวมมือกับหนวยงานที่เกียวของ (ผูมีสวนไดสวนเสีย)
่
ของกลยุทธที่ 1 50
ตารางที่ 7 ตัวชี้วัด เปาหมายของแผนงาน/โครงการ/กิจกรรมในกลยุทธที่ 2 52
ตารางที่ 8 กลไกการประสานความรวมมือกับหนวยงานที่เกียวของ (ผูมีสวนไดสวนเสีย)
่
ของกลยุทธที่ 2 55
ตารางที่ 9 ตัวชี้วัด เปาหมายของแผนงาน/โครงการ/กิจกรรมในกลยุทธที่ 3 57
ตารางที่ 10 กลไกการประสานความรวมมือกับหนวยงานที่เกียวของ (ผูมีสวนไดสวนเสีย)
่
ของกลยุทธที่ 3 59
ตารางที่ 11 ตัวชี้วัด เปาหมายของแผนงาน/โครงการ/กิจกรรมในกลยุทธที่ 4 62
ตารางที่ 12 กลไกการประสานความรวมมือกับหนวยงานที่เกียวของ (ผูมีสวนไดสวนเสีย)
่
ของกลยุทธที่ 4 63
ตารางที่ 13 ประมาณการความตองการงบประมาณในการดําเนินงานสถาบันฯ
ประจําปงบประมาณ พ.ศ.2552-2555 จําแนกตามแผนกลยุทธ และแผนงาน 69
ตารางที่ 14 ประมาณการความตองการอัตรากําลังคนที่เพิมขึ้นของสถาบันฯ พ.ศ.2552-2555
่ 73
ตารางที่ 15 แผนการดําเนินงานติดตามและประเมินตนเอง 77
ตารางที่ 16 อัตรากําลังคนของสถาบันฯ พ.ศ.2551 จําแนกตามวุฒิการศึกษา 94
ตารางที่ 17 แผนความตองการงบประมาณของยุทธศาสตรชาติดานมาตรวิทยาเคมีและชีวภาพ
พ.ศ.2552-2559 118
ตารางที่ 18 ตัวชี้วัดผลการดําเนินงานการพัฒนาระบบมาตรวิทยาเคมีและชีวภาพ 119
ตารางที่ 19 ผลการสํารวจความตองการสอบเทียบเครืองมือวัดของภาคอุตสาหกรรม
่
จําแนกตามสาขาการวัด 125
ตารางที่ 20 สถิติการเขารวมการอบรม ณ ตางประเทศ จําแนกตามป 132
ตารางที่ 21 จํานวนโรงงานภาคอุตสาหกรรมของประเทศ พ.ศ. 2549-2550 จําแนกตามประเภท
อุตสาหกรรม 149
~4~
- 5. ตารางที่ 22 ประมาณการจํานวนเครื่องมือวัดของโรงงานอุตสาหกรรมที่ไดรับรอง
ระบบบริหารงานคุณภาพทังประเทศ จําแนกตามประเภทอุตสาหกรรม
้ 150
ตารางที่ 23 ประมาณการจํานวนการใหบริการสอบเทียบเครื่องมือวัดและขีดความสามารถทางการวัด
ของหองปฏิบติการสอบเทียบระดับทุติยภูมิ จําแนกตามสาขาการวัด
ั 155
~5~
- 6. สารบัญแผนภาพ
แผนภาพที่ 1 การกําหนดกลยุทธจาก SWOT Matrix 30
แผนภาพที่ 2 SWOT Matrix ของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ 31
แผนภาพที่ 3 แผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ 64
แผนภาพที่ 4 การเชื่อมโยงระหวางกลยุทธของแผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ
(พ.ศ.2552-2555) กับหนวยงานที่เกียวของ (ผูมีสวนไดสวนเสีย)
่ 65
แผนภาพที่ 5 การเชื่อมโยงระหวางแผนยุทธศาสตรกระทรวงวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
แผนแมบทฯกับแผนกลยุทธสถาบันฯ 66
แผนภาพที่ 6 การเชื่อมโยงระหวางแผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติกับแผนแมบทฯ
แผนปฏิบัติราชการกระทรวงวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี แผนยุทธศาสตรชาติ
นโยบายภาครัฐ และแผนบริหารราชการอืนๆ ทีเ่ กี่ยวของ
่ 67
แผนภาพที่ 7 ประเภทของมาตรวิทยาจําแนกตามระดับความแมนยํา 81
แผนภาพที่ 8 โครงสรางระบบมาตรวิทยาของชาติเชื่อมโยงถึงการยอมรับจากนานาชาติ 83
แผนภาพที่ 9 แสดงโครงสรางการบริหารสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ 93
แผนภาพที่ 10 รอยละของอัตรากําลังคนของสถาบันฯ พ.ศ.2551 จําแนกตามวุฒการศึกษา ิ 94
แผนภาพที่ 11 ประมาณการจํานวนการใหบริการสอบเทียบเครื่องมือวัดของหองปฏิบัติการฯ
พ.ศ.2550 จําแนกตามสาขาการวัด 155
แผนภาพที่ 12 จํานวนหองปฏิบัติการวิเคราะห ทดสอบ และสอบเทียบที่ไดรับการรับรอง
ความสามารถ ISO/IEC 17025 ทั้งประเทศ พ.ศ.2550 จําแนกตามภาค 156
~6~
- 8. คํานํา
สถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ กระทรวงวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีไดจัดทําแผนกลยุทธสถาบัน
มาตรวิทยาแหงชาติ (พ.ศ.2552-2555) เปนการกําหนดทิศทางการดําเนินงานของสถาบันมาตรวิทยา
แหงชาติ โดยแผนกลยุทธสถาบันฯ จะเชื่อมโยงกับยุทธศาสตรของกระทรวงวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
นโยบายของรั ฐ บาล และยุ ท ธศาสตร ที่ เ กี่ ย วข อ ง มี ส ว นช ว ยผลั ก ดั น ให เ กิ ด การขั บ เคลื่ อ นการพั ฒ นา
เศรษฐกิจและสังคมของประเทศใหสามารถแขงขันไดอยางยั่งยืน การดําเนินงานตามแผนกลยุทธสถาบัน
มาตรวิ ท ยาแห ง ชาติ จ ะทํ า ให ร ะบบมาตรวิ ท ยาแห ง ชาติ ส มบู ร ณ เ ป น ที่ ย อมรั บ ของนานาชาติ
ภาคอุตสาหกรรม และภาคเศรษฐกิจที่เกี่ยวของมีศักยภาพสามารถแขงขันกับนานาประเทศไดในยุคการคา
เสรีที่มีการกีดกันทางการคา โดยอาศัยความไดเปรียบทางวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีมาเปนขอกําหนด
คุณภาพของสินคา สงผลใหเศรษฐกิจของประเทศมีความเจริญกาวหนาอยางยั่งยืน นอกจากนี้การมีระบบ
มาตรวิทยาแหงชาติที่สมบูรณตามมาตรฐานสากลจะมีบทบาทสําคัญในการคุมครองผูบริโภคในประเทศ
ตลอดจนการอนุรักษสิ่งแวดลอม อันสงผลใหสังคมไทยมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น
แผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ (พ.ศ.2552-2555) จะเรงการพัฒนาสถาบันมาตรวิทยา
แหงชาติใหเปนที่ยอมรับของนานาชาติ สามารถใหบริการมาตรฐานดานการวัดแหงชาติไดเพียงพอกับ
ความตองการในประเทศ เรงการพัฒนาโครงสรางพื้นฐานดานมาตรวิทยาเคมีและชีวภาพของประเทศให
เขมแข็ง เรงการสงเสริมสนับสนุนใหมีหองปฏิบัติการวิเคราะห ทดสอบ และสอบเทียบที่มีคุณภาพและมี
จํานวนที่เพียงพอสําหรับรองรับความตองการของภาคอุตสาหกรรม สามารถคุมครองผูบริโภคในประเทศ
และการอนุรักษสิ่งแวดลอม ตลอดจนเรงสงเสริมการสรางความตระหนักดานมาตรวิทยาแกกลุมผูใชบริการ
มาตรวิทยา รวมทั้งการใชมาตรวิทยาเปนเครื่องมือในการเสริมสรางพันธไมตรีอันดีระหวางประเทศเพื่อนบาน
อันจะสงผลใหผูประกอบการไทยสามารถขยายตลาดสูตลาดตางประเทศ ซึ่งการพัฒนาในแตละประเด็น
ดั ง กล า วได มี ก ารกํ า หนดเป า หมาย ตั ว ชี้ วั ด ผลผลิ ต กิ จ กรรม หน ว ยงานที่ รั บ ผิ ด ชอบ การประมาณ
การงบประมาณ และการติดตามประเมินผลไวอยางชัดเจน เพื่อสามารถนําแผนไปสูการปฏิบัติไดอยางเปน
รูปธรรม
ผลสําเร็จของการจัดทําแผนกลยุทธฉบับนี้เกิดจากความรวมมือรวมใจอยางเขมแข็งจากผูบริหาร
บุคลากรในสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ และหนวยงานที่เกี่ยวของในการรวมระดมความคิดเห็น เพื่อใหได
แผนกลยุทธอันสามารถนําไปใชในการพัฒนาระบบมาตรวิทยาของชาติใหสมบูรณ สามารถเปนโครงสราง
พื้นฐานดานวิทยาศาสตรของชาติที่สําคัญในการพัฒนาประเทศใหกาวหนาอยางยั่งยืนตอไป
~8~
- 10. บทสรุปผูบริหาร
สถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ มีหนาที่สถาปนา พัฒนา และรักษามาตรฐานดานการวัดแหงชาติ
เพื่อเปนหลักประกันความถูกตองของการวัด การวิเคราะห และทดสอบ เพื่อใหผลิตภัณฑมีคุณภาพได
มาตรฐานตามขอกําหนดของประเทศคูคา สถาบันฯ ไดดําเนินงานพัฒนาระบบมาตรวิทยาของชาติตาม
แผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ (พ.ศ.2548-2551) โดยมีผลการดําเนินงานเปนไปตามเปาหมายที่
กําหนด เพื่อใหการดําเนินการพัฒนาระบบมาตรวิทยาแหงชาติ มีความตอเนื่องมีทิศทางในการดําเนินงาน
ที่ชัดเจน จึงดําเนินการจัดทําแผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ (พ.ศ.2552-2555) โดยแผนกลยุทธฯ
มีความสอดคลองกับแผนแมบทการพัฒนาระบบมาตรวิทยาแหงชาติ ฉบับที่ 2 (พ.ศ.2552-2559) และ
แผนปฏิบัติราชการ กระทรวงวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี (พ.ศ.2552-2554)
นอกจากนี้สถาบันฯ ยังนําพระราชกฤษฏีกาวาดวยหลักเกณฑและวิธีการบริหารกิจการบานเมืองที่ดี
พ.ศ.2546 การจัดทําระบบงบประมาณที่เนนผลงานตามยุทธศาสตร (Strategic Performance-Based
Buddgeting: SPBB) และเครื่องมือวิเคราะหระดับความสําเร็จของการดําเนินงานจากการใชจายงบประมาณ
(Performance Assessment Rating Tool: PART) มาใชในการปรับปรุงการบริหารงานเชิงกลยุทธ ตลอดจน
การวิเคราะหความเชื่อมโยงของสถาบันฯ กับความสอดคลองกับยุทธศาสตรชาติ เพื่อใหสถาบันฯ สามารถ
จัดทําแผนกลยุทธที่มีประสิทธิภาพมากขึ้น มีระบบ และมีขั้นตอนการปฏิบัติงานที่มีประสิทธิภาพ และใช
ทรัพยากรอยางคุมคา
สรุปผลการดําเนินงานตามแผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ (พ.ศ.2548-2551)
1) สามารถดําเนินการสถาปนาและพัฒนาหนวยวัดแหงชาติและสามารถใหบริการสอบเทียบไดเพิ่มขึ้นเปน
424 รายการวัด
2) หนวยวัดดานฟสิกสสามารถตอบสนองความตองการในประเทศไดประมาณรอยละ 83 ตอง
พัฒนาเพิ่มใหเพียงพอกับความตองการภายในประเทศ
3) ความตองการดานมาตรวิทยาเคมีและชีวภาพในประเทศสูง ควรเรงดําเนินการพัฒนา โดยเรง
ดําเนินการพัฒนาวัสดุอางอิงรับรอง (Certified Reference Material: CRM) จัดทําโปรแกรมการทดสอบ
ความชํานาญ (Proficiency Testing Program: PT) ใหเพียงพอ และพัฒนาหองปฏิบัติการวิเคราะหและทดสอบ
อางอิงแหงชาติ (National Reference Laboratory)
4) ขอบขายการใหบริการสอบเทียบเครื่องมือวัดของหองปฏิบัติการวิเคราะห ทดสอบ และสอบเทียบ
ระดับทุติยภูมิยังไมสามารถตอบสนองความตองการในประเทศไดอยางเพียงพอ
5) จํานวนและการกระจายตัวของหองปฏิบัติการวิเคราะห ทดสอบ และสอบเทียบระดับทุติยภูมิ
ในสวนภูมิภาคยังไมเพียงพอตอความตองการของภาคอุตสาหกรรม
~ 10 ~
- 11. 6) ประมาณการจํานวนเครื่องมือวัดของโรงงานภาคอุตสาหกรรมทั่วประเทศ ป 2550 มีจํานวน
ประมาณ 7.9 ลานชิ้น และมีจํานวนเครื่องมือวัดที่ไดรับการสอบเทียบอยางถูกตองประมาณ 4 แสนชิ้น คิดเปน
รอยละ 5.13
7) สังคมไทยที่ตระหนักถึงความสําคัญและเห็นประโยชนของระบบมาตรวิทยามีจํานวนนอย
แผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ (พ.ศ.2552-2555)
แผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ (พ.ศ.2552-2555) ประกอบดวย 4 กลยุทธ ดังนี้
ประเด็นยุทธศาสตรที่ 1 มาตรฐานดานการวัดแหงชาติตองเปนที่ยอมรับของนานาชาติ
และเพียงพอกับความตองการในประเทศ
กลยุทธที่ 1 เรงพัฒนาสถาปนาหนวยวัดมาตรฐานแหงชาติใหเปนที่ยอมรับในระดับสากล
และเพียงพอกับความตองการในประเทศ
แผนงานที่ 1.1 สถาปนาและพั ฒ นาหน ว ยวั ด แห ง ชาติ ใ ห ส อดคล อ งกั บ
มาตรฐานสากล
โครงการที่ 1.1.1 โครงการสถาปนาและพัฒนาหนวยวัดแหงชาติ
แผนงานที่ 1.2 พัฒนาโครงสรางพื้นฐานดานมาตรวิทยาเคมีและชีวภาพของ
ประเทศใหเขมแข็งและไดรับการยอมรับจากนานาชาติ
โครงการที่ 1.2.1 โครงการพัฒนาโครงสรางพื้นฐานมาตรวิทยาเคมี
และชีวภาพ
โครงการที่ 1.2.2 โครงการผลิ ต วั ส ดุ อ า งอิ ง สํ า หรั บ การวิ เ คราะห
ทางดานอาหาร สุขภาพ และสิ่งแวดลอม
โครงการที่ 1.2.3 โครงการจัดโปรแกรมการทดสอบความชํานาญ
สําหรับการวิเคราะหทางดานอาหาร สุขภาพ และ
สิ่งแวดลอม
โครงการที่ 1.2.4 โครงการผลิตวัสดุอางอิงและโปรแกรมการทดสอบ
ความชํานาญทางดานชีววิทยา
แผนงานที่ 1.3 พัฒนาและดํารงระบบคุณภาพของสถาบัน
โครงการที่ 1.3.1 โครงการพั ฒ นาและดํ า รงระบบคุ ณ ภาพ
หองปฏิบัติการ
~ 11 ~
- 12. แผนงานที่ 1.4 พัฒนาขีดความสามารถงานวิจัยดานมาตรวิทยา
โครงการที่ 1.4.1 โครงการพั ฒ นาขี ดความสามารถงานวิจัยและ
พัฒนาดานมาตรวิทยา
แผนงานที่ 1.5 พัฒนาบุคลากรดานมาตรวิทยา
โครงการที่ 1.5.1 โครงการเพิ่มขีดความสามารถบุคลากร
โครงการที่ 1.5.2 โครงการความรวมมือทางวิชาการดานมาตรวิทยา
กับตางประเทศ
โครงการที่ 1.5.3 โครงการพั ฒ นาระบบการจั ด การองค ค วามรู
(Knowledge Management: KM)
ประเด็นยุทธศาสตรที่ 2 การบริการดานการวัด การวิเคราะห การทดสอบ และสอบเทียบ
ใหไดมาตรฐานสากล และเพียงพอกับความตองการในประเทศ
กลยุทธที่ 2 เรงถายทอดความถูกตองดานการวัดสูหองปฏิบัติการระดับทุติยภูมิในประเทศ
แผนงานที่ 2.1 พัฒนาการใหบริการสอบเทียบและการใหคําปรึกษา
โครงการที่ 2.1.1 โครงการบริการสอบเทียบเครื่องมือวัด และการให
คําปรึกษา
แผนงานที่ 2.2 ส ง เสริ ม ห อ งปฏิ บั ติ ก ารระดั บ ทุ ติ ย ภู มิ ใ ห มี คุ ณ ภาพตาม
มาตรฐานสากลและขยายการบริการใหครอบคลุมความ
ตองการในประเทศ
โครงการที่ 2.2.1 โครงการเสริมสรางความเขมแข็งหองปฏิบัติการ
วิเคราะห ทดสอบ และสอบเทียบระดับทุติยภูมิ
แผนงานที่ 2.3 สงเสริมใหมีหองปฏิบัติการระดับทุติยภูมิในภูมิภาค
โครงการที่ 2.3.1 โครงการส ง เสริ ม ให มี ห อ งปฏิ บั ติ ก ารวิ เ คราะห
ทดสอบ และสอบเทียบระดับทุติยภูมิในภูมิภาค
โครงการที่ 2.3.2 โครงการความร วมมื อในการพั ฒนามาตรวิทยากั บ
เครือขายพันธมิตร
~ 12 ~
- 13. ประเด็นยุทธศาสตรที่ 3 สังคมไทยตระหนักถึงความสําคัญ และเห็นประโยชนของมาตรวิทยา
กลยุทธที่ 3 ส ง เสริ ม กลุ ม ผู ใ ช บ ริ ก ารมาตรวิ ท ยาให ต ระหนั ก ถึ ง ความสํ า คั ญ และเห็ น
ประโยชนของมาตรวิทยา
แผนงานที่ 3.1 สรางความตระหนักและพัฒนาการเรียนการสอนดานมาตรวิทยา
เพื ่อ ใหผู ใ ชบ ริก ารมาตรวิท ยาในกลุ ม ผู อ ยู ใ นระบบงาน
ปจ จุบัน กลุ ม บุค คลผูจะเขา สู ระบบงานในอนาคต และกลุ ม บุคคลทั่วไป
ตระหนักถึงความสําคัญ และเห็นประโยชน
โครงการที่ 3.1.1 โครงการสร า งความตระหนั ก ด า นมาตรวิ ท ยา
ใหแกผูใชบริการมาตรวิทยา
โครงการที่ 3.1.2 โครงการสงเสริมการเรียนการสอนดานมาตรวิทยา
ในสถานศึกษา
แผนงานที่ 3.2 พัฒนาศักยภาพการวัดในภาคอุตสาหกรรม
เพื่อใหผูใชบริการมาตรวิทยาในกลุมบุคคลผูอยูในระบบงาน
ปจจุบันของภาคอุตสาหกรรมตระหนักถึงความสําคัญ และเห็นประโยชน
โครงการที่ 3.2.1 โครงการยกระดับความสามารถดานการวัดใน
ภาคอุตสาหกรรม
แผนงานที่ 3.3 ส ง เสริ ม สนั บ สนุ น การวั ด ทางการแพทย ใ ห เ ป น ไปตาม
มาตรฐานสากล
เพื่อใหกลุมบุคคลผูอยูในระบบงานปจจุบันของการแพทย
ตระหนักถึงความสําคัญ และเห็นประโยชนของมาตรวิทยา
โครงการที่ 3.3.1 โครงการสงเสริมการสอบเทียบเครื่องมือวัดทาง
การแพทยตามมาตรฐานสากล
โครงการที่ 3.3.2 โครงการสงเสริมการวัดชีวเคมีทางการแพทยตาม
มาตรฐานสากล
แผนงานที่ 3.4 พัฒนาระบบสารสนเทศใหมีประสิทธิภาพและทันสมัย
โครงการที่ 3.4.1 โครงการปรับปรุงเว็บไซดของสถาบันฯ
โครงการที่ 3.4.2 โครงการพัฒนาระบบสารสนเทศสําหรับการบริหาร
ใหทันสมัย
~ 13 ~
- 14. ประเด็นยุทธศาสตรที่ 4 ระบบมาตรวิ ท ยาแห ง ชาติ ที่ เ ข ม แข็ ง สนั บ สนุ น กิ จ กรรม
ตางประเทศของรัฐบาล
กลยุทธที่ 4 สงเสริมใหมาตรวิทยาเปนเครื่องมือของรัฐในการเสริมสรางสัมพันธไมตรี
ระหวางประเทศ
แผนงานที่ 4.1 เสริ ม สร า งสั ม พั น ธไมตรี ร ะหว า งประเทศเพื่ อ นบ า นโดย
กิจกรรมดานมาตรวิทยา
โครงการที่ 4.1.1 โครงการความรวมมือดานมาตรวิทยากับประเทศ
เพื่อนบาน
แผนงานที่ 4.2 สนับสนุนการขยายตลาดดานมาตรวิทยาของภาคเอกชนสู
ประเทศเพื่อนบาน
โครงการที่ 4.2.1 โครงการสงเสริมผูประกอบการไทยในการขยาย
ตลาดสูตางประเทศ
ระยะเวลาดําเนินการ
เริ่มดําเนินการ พ.ศ.2552
สิ้นสุดการดําเนินการ พ.ศ.2555
รวมระยะเวลาดําเนินการ 4 ป
งบประมาณดําเนินการ
1) ประมาณการงบประมาณ ประจําปงบประมาณ พ.ศ.2552 จํานวน 200.00 ลานบาท
2) ประมาณการงบประมาณ ประจําปงบประมาณ พ.ศ.2553 จํานวน 255.40 ลานบาท
3) ประมาณการงบประมาณ ประจําปงบประมาณ พ.ศ.2554 จํานวน 770.00 ลานบาท
4) ประมาณการงบประมาณ ประจําปงบประมาณ พ.ศ.2555 จํานวน 1016.00 ลานบาท
~ 14 ~
- 16. บทที่ 1
บทนํา
1.1 หลักการและเหตุผล
การจัดทําแผนกลยุทธขององคกรเปนสวนหนึ่งของการจัดการเชิงกลยุทธ (Strategic Management)
การวางแผนและการจัดการเชิงกลยุทธที่มีพลวัตและสามารถปรับเปลี่ยนใหทันการเปลี่ยนแปลงอยาง
รวดเร็วทั้งทางเศรษฐกิจ สังคม การเมืองและเทคโนโลยี จะนํามาซึ่งความสําเร็จของการบริหารจัดการใน
ภาวะการณที่มีการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นอยางตอเนื่อง โดยการจัดทําแผนกลยุทธจะมุงเนนการกําหนดทิศ
ทางการดําเนินภารกิจขององคกรในอนาคตที่ชัดเจน มีความสอดคลองกับสถานการณภายนอก จุดแข็ง
และจุดออน และทรัพยากรในองคกร มีการจัดลําดับความสําคัญเพื่อสามารถตอบสนองและปรับปรุง
การปฏิบัติงานที่รวดเร็ว รวมทั้งสามารถเชื่อมโยงนโยบายและแผนระดับสูงมายังผลลัพธ ผลผลิตระยะยาว
รวมทั้งการนําพระราชกฤษฏีกาวาดวยหลักเกณฑและวิธีการบริหารกิจการบานเมืองที่ดี พ.ศ.2546 การจัดทํา
ระบบงบประมาณที่เนนผลงานตามยุทธศาสตร (Strategic Performance-Based Buddgeting: SPBB)
และเครื่องมือวิเคราะหระดับความสําเร็จของการดําเนินงานจากการใชจายงบประมาณ (Performance
Assessment Rating Tool: PART) มาใชในการปรับปรุงกระบวนการบริหารงานในดานตางๆ ทั้งดานการบริหารงาน
เชิงกลยุทธ ตลอดจนการวิเคราะหความเชื่อมโยงของหนวยงานกับความสอดคลองกับยุทธศาสตรชาติ
สงผลใหหนวยงานสามารถจัดทําแผนกลยุทธที่มีประสิทธิภาพมากขึ้น
สถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ ไดดําเนินงานตามบทบาทและอํานาจหนาที่ของพระราชบัญญัติพัฒนา
ระบบมาตรวิทยาแหงชาติ พ.ศ.2540 และไดดําเนินงานภายใตแผนแมบทการพัฒนาระบบมาตรวิทยาแหงชาติ
ฉบับที่ 1 (พ.ศ.2542-2551) ที่ไดรับการอนุมัติจากคณะรัฐมนตรี เมื่อวัน ที่ 18 พฤษภาคม พ.ศ.2542
แผนแมบทการพัฒนาระบบมาตรวิทยาแหงชาติ ฉบับที่ 2 (พ.ศ.2552-2559) ไดรับการอนุมัติจากคณะรัฐมนตรี
เมื่อวันที่ 24 พฤศจิกายน พ.ศ.2552 และแผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ (พ.ศ.2548-2551)
ผลการดําเนินงานที่สําคัญตามแผนแมบทและแผนกลยุทธดังกลาวมีดังนี้ สถาบันฯ ไดถูกจัดตั้งขึ้นโดยเริ่ม
ดําเนินงานเมื่อวันที่ 1 มิถุนายน พ.ศ.2541 สามารถสถาปนาและพัฒนาหนวยวัดและใหบริการสอบเทียบ
ไดจํานวน 424 รายการวัด สามารถผลิตวัสดุอางอิงรับรองได 4 ชนิด ความสามารถทางการสอบเทียบและ
การวัดของสถาบัน (Calibration and Measurement Capabilities: CMC) ไดรับการยอมรับในระดับสากล
โดยความสามารถดานการวัดดังกลาวไดรับการเผยแพรในเว็บไซตของสํานักงานชั่งตวงวัดระหวางประเทศ
(Bureau International des Poids et Measures: BIPM) (http://kcdb.bipm.org/Appendix C) ทั้งหมด 4 สาขาการวัด
จํานวน 354 รายการวัด คือ สาขาไฟฟา สาขามวล สาขาความดัน และสาขาอุณหภูมิ นอกจากนี้สถาบันฯ
ไดรับการรับรองความสามารถหองปฏิบัติการตามมาตรฐาน ISO/IEC 17025 จากองคกรรับรองความสามารถ
หองปฏิบัติการ Deutscher Kalibrierdienst: DKD สหพันธสาธารณรัฐเยอรมนี และจาก International
~ 16 ~
- 17. Accreditation Japan: IA Japan ประเทศญี่ปุน จํานวน 94 รายการวัด รวมทั้งไดรับการรับรองระบบบริหารงาน
คุณภาพมาตรฐาน ISO 9001:2000 จากสํานักงานรับรองมาตรฐานไอเอสโอ (Mangement System
Certification Institute (Thailand): MASCI) ตั้งแต พ.ศ.2547 จนถึงปจจุบันสถาบันฯดําเนินการสนับสนุน
ภาคอุตสาหกรรมใหมีขีดความสามารถในการแขงขันทางการคา โดยการสงเสริมใหภาคอุตสาหกรรมมีการวัด
ที่ ถู ก ต อ ง อั น ส ง ผลให ผ ลิ ต ภั ณ ฑ มี คุ ณ ภาพได ม าตรฐานและประหยั ด วั ต ถุ ดิ บ ตลอดจนเชื้ อ เพลิ ง ใน
กระบวนการผลิต ซึ่งนับไดวาประสบผลสําเร็จในระดับหนึ่ง
สถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ ในฐานะเปนหนวยงานที่ทําหนาที่ดูแลและพัฒนาระบบมาตรวิทยา
ซึ่งมีภารกิจในการพัฒนาสถาบันฯ ใหเปนที่ยอมรับจากนานาชาติ สามารถใหบริการมาตรฐานดานการวัด
แหง ชาติใหเพี ยงพอกับความตองการในประเทศ ไดแก ความตองการของภาคอุตสาหกรรมและภาค
เศรษฐกิจอื่นๆ ที่เกี่ยวของ ความตองการดานการวัดในกิจกรรมการคุมครองผูบริโภค ตลอดจนความ
ต อ งการด า นการวั ด ในกิ จ กรรมการอนุ รั ก ษ สิ่ ง แวดล อ ม ช ว ยยกระดั บ คุ ณ ภาพและมาตรฐานของ
ภาคอุตสาหกรรม และสรางความตระหนักใหกับประชาชนในชาติใหมีความรูความเขาใจถึงความสําคัญ
และประโยชนของระบมาตรวิทยา สถาบันฯ จึงดําเนินการจัดทําแผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ
(พ.ศ.2552-2555) เพื่อเปนการกําหนดทิศทางและวางกรอบภารกิจของสถาบันฯ ใหสอดคลองกับการพัฒนา
ประเทศ และยังใชเปนเครื่องมือในการบริหารจัดการภายในสถาบันฯ และการประสานงานกับหนวยงานอื่นๆ
ที่เกี่ยวของ โดยไดจัดทําแผนกลยุทธที่สอดคลองกับพระราชบัญญัติการพัฒนาระบบมาตรวิทยาแหงชาติ
(พ.ศ.2540) แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบับที่ 10 (พ.ศ.2550-2554) แผนกลยุทธดาน
วิทยาศาสตรและเทคโนโลยี (พ.ศ.2547-2556) และแผนพัฒนายุทธศาสตรกระทรวงวิทยศาสตรและ
เทคโนโลยี (พ.ศ.2551-2554) นอกจากนี้สถาบันฯ ยังนําพระราชกฤษฏีกาวาดวยหลักเกณฑและวิธีการ
บริ ห ารกิ จ การบ า นเมื อ งที่ ดี พ.ศ.2546 การจั ด ทํ า ระบบงบประมาณที่ เ น น ผลงานตามยุ ท ธศาสตร
(Strategic Performance-Based Buddgeting: SPBB) และเครื่องมือวิเคราะหระดับความสําเร็จของ
การดําเนินงานจากการใชจายงบประมาณ (Performance Assessment Rating Tool: PART) มาใชใน
การปรับปรุงกระบวนการบริหารงานดานการบริหารงานเชิงกลยุทธ ตลอดจนการวิเคราะหความเชื่อมโยง
ของสถาบันฯ กับความสอดคลองกับยุทธศาสตรชาติ สงผลใหสถาบันฯ สามารถจัดทําแผนกลยุทธที่มี
ประสิทธิภาพมากขึ้น มีระบบ และมีขั้นตอนการปฏิบัติงานที่มีประสิทธิภาพ และใชทรัพยากรอยางคุมคา
ในแผนกลยุท ธ ฉ บั บ นี้ ได กํ า หนดวิ สัย ทั ศ น เป า หมาย กลยุ ท ธ และมาตรการสํ า คั ญ ที่ จ ะต อ ง
ดําเนินการในชวง พ.ศ.2552-2555 รวมทั้งกําหนดผูรับผิดชอบการดําเนินการ ตลอดจนกําหนดการติดตาม
ประเมินผลและนําขอมูลที่ไดรับไปพิจารณาทบทวนและปรับปรุงแผนใหมีความเหมาะสมเปนระยะๆ ใน
โอกาสตอไป
~ 17 ~
- 18. 1.2 วัตถุประสงคการจัดทําแผนกลยุทธ
1.2.1 เพื่อ กํา หนดทิศ ทางและแนวทางการดํา เนิน งานของสถาบัน มาตรวิท ยาแหง ชาติ และ
การประสานงานกับหนวยงานอื่นๆ ที่เกี่ยวของ
1.2.2 เพื่อจัดทําวิสัยทัศน พันธกิจ แผนกลยุทธ เปาหมาย ตัวชี้วัด ผลผลิต และผลลัพธ ของสถาบันฯ
ใหส อดคลอ งกับ นโยบายของรัฐ บาล ยุท ธศาสตรก ระทรวงวิท ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยีที่เ กี่ย วขอ ง
เพื่อนําไปสูการปฏิบัติอยางเปนรูปธรรม
~ 18 ~
- 20. บทที่ 2
การวิเคราะหสภาวะแวดลอมของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ
การจัด ตั้ง และพัฒ นาสถาบัน มาตรวิท ยาแหง ชาติ มีก ารดํา เนิน การอยา งตอ เนื่อ ง เริ่ม ตั้ง แต
การจั ด ตั้ ง ห อ งปฏิ บั ติ ก ารสอบเที ย บเครื่ อ งมื อ วั ด ขึ้ น เป น แห ง แรกในประเทศไทยเมื่ อ พ.ศ.2504 โดย
สถาบันวิจัยวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีแหงประเทศไทย ตอมาในป พ.ศ.2508 กองทัพอากาศไดดําเนินการ
สอบเทียบเครื่องมือวัดในกองทัพ โดยกองชั่งปรับเทียบมาตรฐานเครื่องวัด กรมการสื่อสารทหารอากาศ และ
เมื่อ พ.ศ.2509 กรมวิทยาศาสตรบริการ กระทรวงวิทยาศาสตรเทคโนโลยีและสิ่งแวดลอม เริ่มใหการบริการ
สอบเทียบเครื่องมือวัดภายใตโครงการมาตรวิทยาและการรับรองหองปฏิบัติการ ในป พ.ศ.2540 ไดมี
การประกาศใชพระราชบัญญัติพัฒนาระบบมาตรวิทยาแหงชาติ รวมทั้งสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติไดถกจัดตังขึน ู ้ ้
เพื่อดําเนินการสถาปนา พัฒนา และดูแลรักษามาตรฐานการวัดของชาติมาตั้งแต พ.ศ.2541 ถึงปจจุบัน
สถาบันฯ ไดดําเนินงานตามแผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ (พ.ศ.2548-2551) โดยมี
ผลการดําเนินงานและรายละเอียดสถานภาพปจจุบันของสถาบันฯ ดังนี้
2.1 ผลการดําเนินงานของสถาบันฯ ตามแผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ (พ.ศ.2548-2551)
แผนกลยุท ธส ถาบันมาตรวิท ยาแหง ชาติ (พ.ศ.2548-2551) ประกอบดว ย 2 กลยุท ธ ไดแ ก
1) กลยุทธเรงรัดพัฒนาสถาปนาหนวยวัดของชาติใหเปนที่ยอมรับของนานาชาติ 2) กลยุทธเผยแพรและ
ถา ยทอดความถูก ตอ งดา นการวัด สูกิจ กรรมการวัด ในประเทศ ผลการดํา เนิน งานตามแผนกลยุท ธฯ
ดังรายละเอียดในภาคผนวก จ โดยมีสาระสําคัญสรุปไดดังนี้
2.1.1 กลยุทธเรงรัดพัฒนาสถาปนาหนวยวัดของชาติใหเปนที่ยอมรับของนานาชาติ
กลยุทธนี้ประกอบดวย 2 แผนงาน คือ 1) แผนงานการสถาปนาหนวยวัดแหงชาติ และ
2) แผนงานพัฒนานักมาตรวิทยาผูรับผิดชอบหนวยวัดแหงชาติ ดังนี้
1) แผนงานการสถาปนาหนวยวัดแหงชาติ
สถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ มีอาคารหองปฏิบัติการที่เปนไปตามมาตรฐานสากล ณ
เทคโนธานี รังสิต คลองหา สามารถดําเนินการสถาปนาและพัฒนาหนวยวัดแหงชาติ พรอมทั้งใหบริการสอบเทียบได
424 รายการวัด ไดแก สาขามิติ จํานวน 160 รายการวัด สาขาไฟฟา เวลาและความถี่ จํานวน 93 รายการวัด
สาขาเชิงกล จํานวน 107 รายการวัด สาขาอุณหภูมิ จํานวน 23 รายการวัด สาขาเสียงและการสั่นสะเทือน
จํานวน 13 รายการวัด สาขาแสง จํานวน 3 รายการวัด สาขาเคมี จํานวน 25 รายการวัด สามารถผลิตวัสดุและ
สารอางอิงรับรองได 4 ชนิด ไดแก วัสดุอางอิงความแข็งของโลหะ (Reference Block Rockwell Scale
HRA และ HRB) วัสดุอางอิงรับรองดานเคมี (pH solution, Potassium Dichromate, Potassium Iodine)
~ 20 ~
- 21. ความสามารถทางการสอบเทียบและการวัดของสถาบัน (Calibration and Measurement Capabilities: CMC)
ไดรับการยอมรับในระดับสากล โดยความสามารถดานการวัดดังกลาวไดรับการเผยแพรในเว็บไซตของ
องคการชั่งตวงวัดระหวางประเทศ (Bureau International des Poids et Measures: BIPM)
(http://kcdb.bipm.org/Appendix C) รวมทั้งหมด 4 สาขาการวัด จํานวน 354 รายการวัด คือ สาขาไฟฟา
จํานวน 313 รายการวัด สาขามวล จํานวน 19 รายการวัด สาขาความดัน จํานวน 11 รายการวัด สาขาอุณหภูมิ
จํานวน 11 รายการวัด และหองปฏิบัติการของสถาบันฯ ไดรับการรับรองความสามารถหองปฏิบัติการตาม
มาตรฐาน ISO/IEC 17025 รวม 94 รายการวัด แบงเปนไดรับการรับรองจากองคกรรับรองความสามารถ
Deutscher Kalibrierdienst: DKD สหพันธสาธารณรัฐเยอรมนี จํานวน 46 รายการวัด และจาก
International Accreditation Japan: IA Japan ประเทศญี่ปุน จํานวน 48 รายการวัด การบริการสอบเทียบและ
การอบรมของสถาบันฯ ไดรับการประเมินตามระบบบริหารงานคุณภาพ ISO 9001:2000 และไดรับการรับรอง
มาตรฐานจากสํานักงานรับรองมาตรฐานไอเอสโอ (Mangement System Certification Institute (Thailand):
MASCI) ตั้งแตป พ.ศ.2547 จนถึงปจจุบัน สถาบันฯ ไดเขารวมเปรียบเทียบผลการวัดระดับนานาชาติ
(Interlaboratory Comparison) กับองคกรมาตรวิทยาระดับภูมิภาคและนานาชาติอยางตอเนื่องและมีผล
การวัดอยูในเกณฑที่กําหนด
2) แผนงานพัฒนานักมาตรวิทยาผูรับผิดชอบหนวยวัดแหงชาติ
สถาบั น ฯ ร ว มกับ สถาบัน มาตรวิท ยาแหง ชาติ ข องต า งประเทศ อาทิ โครงการความ
รวมมือระหวาง Japan International Cooperation Agency: JICA และสถาบัน (JICA-NIMT), โครงการ
ความรวมมือระหวาง Physikalisch-Technische Bundesanstalt: PTB,Germany และสถาบัน (PTB-NIMT)
เปนตน เพื่อพัฒนาขีดความสามารถของบุคลากรของสถาบันฯ โดยมีความรวมมือในการสงนักมาตรวิทยาของ
สถาบันฯ ไปฝกอบรมในตางประเทศ รวมทั้งมีผูเชี่ยวชาญจากตางประเทศมาใหความรูทางเทคนิคแก
นัก มาตรวิทยาของสถาบั น ฯ ในชว ง พ.ศ.2547-2550 มีการจัดส งนั กมาตรวิ ทยาเข ารับการอบรม ณ
ตางประเทศจํานวน 103 คน นอกจากนี้ใน พ.ศ.2550 มีการเขารวมประชุมและกิจกรรมทางมาตรวิทยา ณ
ตางประเทศ จํานวน 33 ครั้ง (53 คนครั้ง) บุคลากรของสถาบันฯ ไดนําเสนอและตีพิมพเผยแพรผลงานวิจัย
ในเวทีการประชุมสัมมนาระดับนานาชาติ ซึ่งเปนการพัฒนาขีดความสามารถดานการวิจัยและพัฒนา อาทิเชน
หองปฏิบัติการวิเคราะหไฟฟาเคมีไดทําการศึกษาวิจัยเรื่อง pH measurement โดยใชวิธี/อุปกรณปฐมภูมิที่
เรียกวา Harned Cell ผลงานวิจัยไดนําเสนอในการประชุม Biological Environmental Reference Materals
(BERMs) ครั้งที่ 11 ณ เมือง Tsukuba ประเทศญี่ปุน รวมทั้งมีการตีพิมพผลงานในวารสารตางประเทศ
“Journal of Occupational Health” เรื่อง “Exposure to lead of boatyard workers in Southern
Thailand.” September 2007, volume 49[5]: 345-52 เปนตน
~ 21 ~
- 22. 2.1.2 กลยุทธเรงเผยแพรและถายทอดความถูกตองดานการวัดสูกิจกรรมการวัดในประเทศ
กลยุทธนี้ประกอบดวย 2 แผนงาน ไดแก 1) แผนงานการเผยแพรความรูเความเขาใจดานมาตรวิทยา
สูสังคม และ 2) แผนงานเรงถายทอดความถูกตองสูกิจกรรมการวัด ดังนี้
1) แผนงานการเผยแพรความรูความเขาใจดานมาตรวิทยาสูสังคม
สถาบันฯ ไดดําเนินงานในแผนงานการเผยแพรความรูความเขาใจดานมาตรวิทยาที่
สถาบันฯ ไดดําเนินการอยางตอเนื่องคือการประชาสัมพันธเผยแพรขาวสารดานมาตรวิทยาผานสื่อมวลชน
สื่อสิ่งพิมพ สื่อมัลติมีเดีย และการพัฒนาขอมูลขาวสารบนเว็บไซตของสถาบันฯ นอกจากนี้สถาบันฯ มี
การจัดประชุมสัมมนาเพื่อใหความรูความเขาใจแกกลุมผูใชบริการเพือใหเขาใจถึงความสําคัญของมาตรวิทยา
่
ในการพัฒนาคุณภาพผลิตภัณฑ และลดตนทุนการผลิตเปนประจําตลอดอยางตอเนื่อง อาทิเชน โครงการ
ยกระดั บ คุ ณ ภาพการวั ด ของภาคอุ ต สาหกรรม ดํ า เนิ น กิ จ กรรมการให คํ า ปรึ ก ษาด า นการวั ด แก ก ลุ ม
ผูใชบริการ มีการจัดทําเอกสาร Capability List และ Price List ที่แสดงถึงความสามารถดานการวัดและ
การสอบเทียบในสาขาการวัดตางๆ และอัตราคาบริการ เพื่อใหกลุมผูใชบริการสามารถตัดสินใจใชบริการที่
สอดคลองกับความจําเปน รวมทั้งสถาบันฯ ไดดําเนินการสงเสริมใหมีการเรียนการสอนดานมาตรวิทยาใน
ทุกระดับการศึกษาโดยรวมมือกับสํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานในการบรรจุเนือหาวิชาดาน ้
มาตรวิทยาในระดับชั้นมัธยมศึกษา รวมมือกับสํานักงานคณะกรรมการอาชีวศึกษาในการอบรมครูอาจารย
ระดับอาชีว ศึ กษา และร วมมื อกั บมหาวิทยาลัยจัดทําโครงการพัฒนารายวิ ชามาตรวิทยาในหลักสูตร
การศึกษา ผลการดําเนินงานในปงบประมาณ พ.ศ.2550 มีมหาวิทยาลัยจํานวน 6 แหงไดบรรจุและเปด
สอนวิชามาตรวิทยาในหลักสูตร การดําเนินงานที่คูขนานไปกับการสนับสนุนใหสถานศึกษาเปดสอนวิชา
มาตรวิทยา คือการจัดอบรมหลักสูตรมาตรวิทยาขั้นพื้นฐาน ขั้นทฤษฏีและภาคปฏิบัติ เพื่อใหกลุมคนใน
ระบบงานที่เกี่ยวของกับการวัด วิเคราะห ทดสอบ และสอบเทียบทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน ภาคอุตสาหกรรม
ตางๆ ใหมีการเรียนรูและพัฒนาขีดความสามารถดานมาตรวิทยา
2) แผนงานเรงถายทอดความถูกตองสูกิจกรรมการวัด
ในระยะเริ่มแรกของแผนกลยุทธ (พ.ศ.2548-2551) มีหองปฏิบัติการสอบเทียบเขารวม
ทั้งสิ้น 13 แหง มีหองปฏิบัติการสอบเทียบทั้งภาครัฐและเอกชนรวม 138 แหง สถาบันฯ มีกิจกรรมสงเสริม
หองปฏิบัติการใหเขมแข็งอยางตอเนื่อง และไดผลักดันใหจัดตั้งสมาคมหองปฏิบัติการสอบเทียบแหง
ประเทศไทยขึ้น มีการจัดตั้งเครือขายมาตรวิทยาเคมี โดยมีหนวยงานจากภาคการศึกษาและภาครัฐตางๆ
จํานวน 30 หนวยงานเขารวมเปนสมาชิกเครือขาย สถาบันฯ ไดเสริมสรางความเขมแข็งของเครือขาย
หองปฏิบัติการ โดยดําเนินการเปรียบเทียบผลการวัดระหวางหองปฏิบัติการสอบเทียบ และจัดโปรแกรม
การทดสอบความชํานาญของหองปฏิบัติการวิเคราะหและทดสอบ จัดอบรมสัมมนาเพื่อใหความรูแก
บุคลากรของหองปฏิบัติการอยางตอเนื่อง ดําเนินโครงการใหคําปรึกษาใหกับหองปฏิบัติการเพื่อใหมีขีด
ความสามารถขยายขอบขายการใหบริการได นอกจากนี้สถาบันฯ ไดมีสวนรวมสนับสนุนระบบรับรอง
~ 22 ~
- 23. ระบบงาน (Accreditation System) ของหองปฏิบัติการ โดยรวมกับสํานักงานรับรองมาตรฐานไอเอสโอ
(Mangement System Certification Institute (Thailand): MASCI) ในการประเมินความสามารถของ
หองปฏิบัติการ
2.2 สถานภาพปจจุบันของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ
ดวยภารกิจของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติที่มีบทบาทอยางสูงตอการพัฒนาระบบมาตรวิทยาเพื่อ
เปนโครงสรางพื้นฐานที่สําคัญตอการพัฒนาประเทศ โดยเฉพาะการยกระดับขีดความสามารถในการแขงขัน
ของภาคอุตสาหกรรม รัฐบาลไดเล็งเห็นถึงความสําคัญของระบบมาตรวิทยาแหงชาติ จึงไดมีการจัดตั้ง
สถาบันมาตรวิทยาแหงชาติขึ้นภายใตการกํากับดูแลของกระทรวงวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี และไดมี
การกอสรางอาคารและจัดหามาตรฐานดานการวัดแหงชาติ ปจจุบันมีอาคารหองปฏิบัติการที่เปนไปตาม
มาตรฐานสากล และสามารถสถาปนาและพัฒนาหนวยวัดแหงชาติโดยไดรับการยอมรับจากนานาชาติ และ
สามารถใหบริการสอบเทียบได โดยหนวยวัดทางฟสิกสไดรับการสถาปนาแลวสามารถตอบสนองความตองการ
ในประเทศไดแลวเปนสวนมากประมาณรอยละ 83 แตยังตอบสนองความตองการดานการวัดทางเคมีและ
ชีวภาพไดเพียงสวนนอย
จากผลการสํารวจความตองการดานการวัดของภาคอุตสาหกรรม ผลการสํารวจความพึงพอใจของ
ผูใชบริการสอบเทียบ และจากผลการประชุมสัมมนาภายใตชมรมมาตรวิทยา พบวาผูใชบริการยังมีความ
ตองการการสอบเทียบในสาขาการวัดและชวงการวัด ดังนี้
- สาขามิติ ไดแก Flatness Interferometer, Roughness Specimen (AFM/SPM), Frequency
Comb, Laser tracker, Theodolite Electronic Distance Measurement และ Contour Instrument
- สาขาไฟฟา เวลาและความถี่ ไดแก AC/DC High Voltage 0–120 kV, Current Transformer
0–1,000 A, High Voltage Source 0–300 kV, Voltage Transformer 0–100 kV, LCR Component
Up–13 MHz, Magnetic Standard Block 0.6–0.7 mT, Insulation Tester และ FM/AM Modulation
- สาขาอุณหภูมิ ไดแก COD Reactor 150 ºc, Relative Humidity Sensor 2–100 % RH,
เทอรโมมิเตอรในยานอุณหภูมิต่ํา ระหวาง -100 ถึง -1,200° C, และ IPRT/IR Thermometer ที่อุณหภูมิสูง
กวา 600° C
- สาขาแสง ไดแก Spectroradiometer, Color Correlated Temperature, และ Opacity Meter
- สาขาแรงบิด คือ Transducer 0.035 –0.353 Nm
- สาขาความแข็ง คือ Micro Vickers Hardness Test Block 200–800 HV
- สาขามวลและความหนาแนน ไดแก Hydrometer, ตุมน้ําหนัก (Weight or Weight set) Class E1
upto 50 kg รวมทั้งตุมน้ําหนักขนาดใหญถึง 1000 kg และการวัดปริมาณอื่นที่เกี่ยวของโดยตรง ไดแก
สภาพความเปนแมเหล็กของตุมน้ําหนัก ความหนาแนนและปริมาตรของตุมน้ําหนัก เปนตน
~ 23 ~
- 24. - สาขาอัตราการไหล ไดแก Anemometer 0–120 km/h และ 0–20 m/s, Air Flow Meter 0-100 m3/min, และ
เครื่องใหสารละลายทางหลอดเลือด 1-10 ml/h
- สาขาความดันและสุญญากาศ คือ Digital Manometer 5 to -5 mbar
- สาขาเคมีและชีวภาพ ในกลุมงานดานความปลอดภัยของอาหาร (Food Safety) มีความตองการ
วัดโปรตีนในอาหารสัตว การวัดปริมาณสารถนอมอาหารตางๆ ในผลิตภัณฑอาหาร อาทิเชน BHA, BHT,
Sodium Benzoate, Sorbic Acid เปนตน กลุมงานดา นคุม ครองผูบริโภค (Consumer Protection)
มีความตองการศักยภาพการวัดดานเคมีคลินิก อาทิเชน Glucose, Cholesterol, Triglycerides, Ethanol,
สารตกคางในเครื่องสําอางค การวัดปริมาณแรธาตุที่ระบุไวบนบรรจุภัณฑอาหารและยา การวัดสารสกัด
จากสมุนไพร การวัดตามขอกําหนด RoHS ของสหภาพยุโรป และกลุมงานดานอนุรักษสิ่งแวดลอม
(Environment Protection) มีความตองการเรงดวนในการวัดคุณภาพของน้ํา เชน คา Biochemical Oxygen
Demand (BOD) คา Chemical Oxygen Demand (COD) การวัดปริมาณยาฆาแมลง การวัด Volatile
Organic Compounds (VOC) การวัดปริมาณโลหะหนัก (Fe, Cr, Cd, Hg, As) และการวัดปริมาณ
Nitrate และ Nitrite และในทุกกลุมงานจะมีความตองการเหมือนกัน ไดแก วัสดุอางอิงรับรอง (Certified
Reference Material: CRM) โปรแกรมการทดสอบความชํานาญ (Proficiency Testing Program: PT) และ
หองปฏิบัติการวิเคราะหและทดสอบอางอิงแหงชาติ (National Reference Laboratory)
ในภาพรวมหนวยวัดแหงชาติยังไมเพียงพอตามความตองการดานมาตรวิทยาภายในประเทศ
โดยเฉพาะอย า งยิ่ ง ด า นมาตรวิ ท ยาเคมี และชี วภาพ จึ ง ควรมี การเร ง ดํ าเนิ นการสถาปนาและพั ฒ นา
ความสามารถในการวั ดด านมาตรวิ ทยาเคมีแ ละชี ว ภาพ โดยเร ง ดํา เนิ น การพั ฒ นาวั ส ดุอ า งอิ ง รับ รอง
(Certified Reference Material: CRM) โปรแกรมการทดสอบความชํานาญ (Proficiency Testing Program: PT)
และพัฒนาหองปฏิบัติการวิเคราะหและทดสอบอางอิงแหงชาติ (National Reference Laboratory)
สรุปสถานภาพของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ
- หนวยวัดดานฟสิกสสามารถตอบสนองความตองการในประเทศไดประมาณรอยละ 83 ซึ่งตอง
พัฒนาเพิ่มขึ้น เพื่อใหเพียงพอกับความตองการภายในประเทศ
- ความตองการดานมาตรวิทยาเคมีและชีวภาพในประเทศสูง ควรเรงดําเนินการพัฒนาวัสดุอางอิงรับรอง
(Certified Reference Material: CRM) จัดทําโปรแกรมการทดสอบความชํานาญ (Proficiency Testing Program: PT)
ใหเพียงพอ และพัฒนาหองปฏิบัติการวิเคราะหและทดสอบอางอิงแหงชาติ (National Reference Laboratory)
~ 24 ~
- 25. 2.3 การวิเคราะหสภาพแวดลอม
หลักกฎหมาย พระราชบัญญัติพัฒนาระบบมาตรวิทยาแหงชาติ พ.ศ.2540 ประกาศในราชกิจจานุเบกษา
ที่สนับสนุนการดําเนินงานของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ (ระบุไวในแผนแมบทพัฒนาระบบมาตรวิทยาแหงชาติ
ภาคผนวก ก และ ข)
2.3.1 การวิเคราะหจุดแข็งและจุดออนของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ
การวิเคราะหจุดแข็งและจุดออนของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ จากการสัมมนาระดมสมอง
ระดมความคิดเพื่อพัฒนาระบบมาตรวิทยา (วันที่ 9 กันยายน 2551 ณ ศูนยประชุมสถาบันวิจัยจุฬาภรณ) สรุปไดดังนี้
ตารางที่ 1 การวิเคราะหจุดแข็ง (Strength) ของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ
ประเด็น จุดแข็ง (Strength)
1. สถาบันฯ มีการพัฒนา 1. เปนสถาบันฯ หลักในการดําเนินงานใหระบบมาตรวิทยาของชาติเปนที่ยอมรับของนานาชาติ
ระบบมาตรวิทยาอยาง 2. มีการพัฒนาและสถาปนาหนวยวัดของชาติอยางตอเนื่อง
ตอเนื่อง 3. ความสามารถทางการสอบเทียบและการวัดของสถาบันฯ (Calibration and Measurement
Capabilities: CMC) ไดรับการยอมรับในระดับสากล โดยความสามารถดานการวัดดังกลาวไดรับ
การเผยแพรในเว็บไซตขององคการชั่งตวงวัดระหวางประเทศ (Bureau International des
Poids et Measures: BIPM)
4. สถาบันฯ ไดรับการรับรองระบบบริหารงานคุณภาพมาตรฐาน ISO9001:2000 ตั้งแต พ.ศ.2547
ถึงปจจุบัน และหองปฏิบัติการของสถาบันฯ ไดรับการรับรองความสามารถหองปฏิบัติการตาม
มาตรฐาน ISO/IEC 17025 จาก DKD และ IA Japan จึงเปนที่ยอมรับของนานาชาติ
5. เปนสถาบันฯ ที่มีบทบาทหนาที่ครบวงจรนับแตการสถาปนา พัฒนา บริการ ใหคําปรึกษา
ถ า ยทอด เผยแพร สร า งความตระหนั ก ด า นมาตรวิ ท ยา เนื่ อ งจากมี บุ ค ลากรที่ มี ค วามรู
ความสามารถและสามารถเชิญบุคลากรที่มีความรูความสามารถของหนวยงานภายนอกทั้งใน
ประเทศและตางประเทศมารวมงาน
6. มีความคล อ งตัวในการดําเนิ นงาน มีความคลอ งตั วในการริ เริ่ มโครงการใหม และมีความ
เหมาะสมกับภารกิจ เนื่องจากโครงสรางขององคกรมีลักษณะเฉพาะ ซึ่งเปนหนวยงานในกํากับ
และไมไดเปนสวนราชการ รวมทั้งมีกองทุนพัฒนาระบบมาตรวิทยา รายไดจากการดําเนินงาน
สามารถนํามาใชในกิจกรรมขององคกรไดโดยตรง และมีบุคลากรที่มีศักยภาพสามารถรองรับ
การเปลี่ยนแปลงในวิทยาการใหมๆ
2. บุ คลากรของสถาบั นฯ มี 7. มีการสรางองคความรูใหม และสะสมความรูอยางตอเนื่อง ทําใหมีความเขมแข็งทางวิชาการ
ความรู ด า นมาตรวิ ท ยา ดานมาตรวิทยา เพราะมีกลุมบุคลากรที่มีความรู ความสามารถ และประสบการณทางดาน
และมีการพัฒนาสูงขึ้น มาตรวิทยาเปนที่ยอมรับทั้งในประเทศและตางประเทศ
8. บุคลากรของสถาบันฯ มีความรู ความสามารถ และประสบการณในการวิจัย พัฒนา การ
บริการ การถายทอด การเผยแพร และสรางความตระหนักดานมาตรวิทยาสูง
9. บุคลากรของสถาบันฯ มีประสิทธิภาพและศักยภาพสูงในดานมาตรวิทยา มีความเชี่ยวชาญใน
สาขาเฉพาะทาง
~ 25 ~