คู่มือพระวิทยากรค่ายคุณธรรม ฉบับสมบูรณ์

1. คูมืออบรมเชิงปฏิบัติการ
พระธรรมวิทยากรคายพัฒนาคุณธรรมสําหรับนักเรียน
รุนที่ ๑
๒๖ - ๓๐ มิถุนายน ๒๕๔๕
บริสุทธิ์จริงใจไรเดียงสา....
บอบบางกวามาลีแรกคลี่ชอ
เยาวชนสืบเหยาเทิดเหลากอ......
เหมือนเพชรรอเวลาเจียรไน
เสี่ยงตอการติดกับความหยาบกราน..
งายตอการหลงตามความแปลกใหม
เหมาะแกการเสริมสรางกําลังใจ
เพื่อจะไดกาวมั่นถูกขั้นตอน
หากเยาวชนสนใจธรรมสักนิด
ภาวะจิตจะกาวรุดไมหยุดหยอน
พระศาสนาดังน้ําดับความรอน
ชี้แนะสอนพัฒนาเยาวชน
ฝายบริการฝกอบรม มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
รวมกับ
สํานักงานพุทธมณฑล
การอบรมเชิงปฏิบัติการนี้เปนสวนหนึ่งของโครงการคายคุณธรรม
ณธรรม
และศูนยการเรียนรูพระพุทธศาสนาในพุทธมณฑล

2. ๒
กําหนดการ
พิธีเปดโครงการฝกอบรมพระธรรมวิทยากรคายพัฒนาคุณธรรมสําหรับนักเรียน
มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย รวมกับพุทธมณฑล
ณ หองประชุมหอสมุดพุทธศาสนา พุทธมณฑล ต.ศาลายา อ.พุทธมณฑล จ.นครปฐม
วันพุธ ที่ ๒๖ มิถุนายน ๒๕๔๕
******************
เวลา ๐๘.๓๐ น.-๐๙.๐๐ น. ลงทะเบียนรายงานตัว
เวลา ๐๙.๐๐ น.-๐๙.๓๐ น. ผูเขารับการฝกอบรมพรอมเพียงกัน ณ หองประชุมหอสมุด
พุทธมณฑล
เวลา ๐๙.๓๐ น.–๑๐.๓๐ น. พิธีเปดโครงการฯ
- อธิการบดี มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
ประธานในพิธี จุดธูป เทียน บูชาพระรัตนตรัย
- ผูอํานวยการสวนธรรมนิเทศ สํานักสงเสริม
พระพุทธศาสนาและบริการสังคม กลาวรายงาน
- ประธานในพิธี ใหโอวาทและกลาวเปดโครงการฯ
- ผูอํานวยการสวนธรรมนิเทศถวายเครื่องไทยธรรม
เวลา ๑๐.๓๐ น.-๑๐.๑๕ น. การกลาวตอนรับและบรรยายพิเศษเรือง พุทธมณฑล
่
โดย ดร.อํานาจ บัวศิริ ผูอํานวยการสํานักงานพุทธมณฑล
เวลา ๑๑.๑๕ น.-๑๒.๐๐ น. พัก/ฉันภัตตาหารเพล

3. ๓
กําหนดการฝกอบรมประจําวัน
โครงการฝกอบรมพระธรรมวิทยากรคายพัฒนาคุณธรรมสําหรับนักเรียน รุนที่ ๑
มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัยรวมกับพุทธมณฑล
ณ หองประชุมหอสมุดพุทธมณฑล
ระหวางวันที่ ๒๖ - ๓๐ มิถุนายน ๒๕๔๕
****************************
วันพุธที่ ๒๖ มิถุนายน ๒๕๔๕
เวลา ๐๘.๐๐ - ๐๙.๐๐ น. ลงทะเบียนรายงานตัว
เวลา ๐๙.๐๐ - ๐๙.๓๐ น. พรอมกัน ณ หองประชุมอาคารหอสมุดพุทธมณฑล
เวลา ๐๙.๓๐ - ๑๐.๓๐ น. พิธีเปดโครงการ ฯ
- อธิการบดี มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
ประธานในพิธี จุดธูปเทียน บูชาพระรัตนตรัย
- รักษาการผูอํานวยการสวนธรรมนิเทศกลาวรายงาน
- อธิการบดีใหโอวาทเปดการอบรม
- ผูอํานวยการสํานักงานพุทธมณฑลถวายเครื่องไทย
ธรรม
เวลา ๑๐.๓๐ - ๑๑.๑๕ น. กลาวถวายการตอนรับและบรรยายพิเศษเรื่อง พุทธ
มณฑล
โดย ดร.อํานาจ บัวศิริ ผูอํานวยการสํานักงานพุทธ
มณฑล
เวลา ๑๑.๑๕ - ๑๓.๐๐ น. ฉันภัตตาหารเพล / พัก
เวลา ๑๓.๐๐ - ๑๖.๐๐ น. บรรยายเรื่อง วิธีปลุกจิตสํานึกใหหางไกลยาเสพยติด
โดย พระมหาธีรพันธ รกฺขิตสีโล
เวลา ๑๖.๐๐ - ๑๗.๓๐ น. พักทําธุระสวนตัว
เวลา ๑๗.๓๐ - ๑๘.๐๐ น. ทําวัตรเย็น
เวลา ๑๘.๐๐ - ๒๑.๐๐ น. บรรยายเรื่อง การใชเทคโนโลยีในการฝกอบรม
โดย พระมหาธีรพันธ รกฺขิตสีโล
เวลา ๒๑.๐๐ น. พักผอน
วันพฤหัสบดีที่ ๒๗ มิถุนายน ๒๕๔๕
เวลา ๐๕.๐๐ - ๐๕.๓๐ น. ตื่นนอน/ทําธุระสวนตัว
เวลา ๐๕.๓๐ - ๐๖.๐๐ น. ทําวัตรเชา
เวลา ๐๖.๐๐ - ๐๗.๐๐ น. กิจกรรมเสริมหลักสูตร

4. ๔
เวลา ๐๗.๐๐ - ๐๘.๐๐ น. ฉันภัตตาหารเชา
เวลา ๐๘.๐๐ - ๑๑.๐๐ น. บรรยายเรื่อง วิธีการผลิตสื่อธรรมะและวิธีการนําเสนอที่มี
ประสิทธิภาพ โดย อาจารยปนทอง ใจสุทธิ
ฝายพัฒนาและสงเสริมวิชาการ กรมสามัญศึกษา
เวลา ๑๑.๐๐ - ๑๓.๐๐ น. ฉันภัตตาหารเพล / พัก
เวลา ๑๓.๐๐ - ๑๖.๐๐ น. (ตอ) วิธีการผลิตสื่อธรรมะและวิธีการนําเสนอที่มีประสิทธิ
ภาพ โดย อาจารยปนทอง ใจสุทธิ
เวลา ๑๖.๐๐ - ๑๗.๓๐ น. พักทําธุระสวนตัว
เวลา ๑๗.๓๐ - ๑๘.๐๐ น. ทําวัตรเย็น
เวลา ๑๘.๐๐ - ๒๑.๐๐ น. บรรยายเรื่อง จริยธรรมพระธรรมวิทยากร
โดย พระมหาไพเราะ ฐิตสีโล
ผูอํานวยการสํานักสงเสริมพระพุทธศาสนาและ
บริการสังคม มหาวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
เวลา ๒๑.๐๐ น. พักผอน
วันศุกรที่ ๒๘ มิถุนายน ๒๕๔๕
เวลา ๐๕.๐๐ - ๐๕.๓๐ น. ตื่นนอน/ทําธุระสวนตัว
เวลา ๐๕.๓๐ - ๐๖.๓๐ น. ทําวัตรเชา
เวลา ๐๖.๐๐ - ๐๗.๐๐ น. กิจกรรมเสริมหลักสูตร
เวลา ๐๗.๐๐ - ๐๘.๐๐ น. ฉันภัตตาหารเชา
เวลา ๐๘.๐๐ - ๑๑.๐๐ น. เทคนิคการสอนธรรมบันเทิง / กิจกรรมนันทนาการ
โดย เจาหนาที่ฝายบริการฝกอบรม ม.มจร.และคณะ
เวลา ๑๑.๐๐ - ๑๓.๐๐ น. ฉันภัตตาหารเพล / พัก
เวลา ๑๓.๐๐ - ๑๖.๐๐ น. เทคนิคการสอนธรรมบันเทิง / กิจกรรมนันทนาการ
โดย เจาหนาที่ฝายบริการฝกอบรม ม.มจร.และคณะ(ตอ)
เวลา ๑๖.๐๐ - ๑๗.๓๐ น. พักทําธุระสวนตัว
เวลา ๑๗.๓๐ - ๑๘.๐๐ น. ทําวัตรเย็น
เวลา ๑๘.๐๐ - ๒๑.๐๐ น. เทคนิคการสอนธรรมบันเทิง / กิจกรรมนันทนาการ
โดย เจาหนาที่ฝายบริการฝกอบรม ม.มจร.และคณะ(ตอ)
เวลา ๒๑.๐๐ น. พักผอน
วันเสารที่ ๒๙ มิถุนายน ๒๕๔๕
เวลา ๐๕.๐๐ - ๐๕.๓๐ น. ตื่นนอน/ทําธุระสวนตัว
เวลา ๐๕.๓๐ - ๐๖.๐๐ น. ทําวัตรเชา

5. ๕
เวลา ๐๖.๐๐ - ๐๗.๐๐ น. กิจกรรมเสริมหลักสูตร
เวลา ๐๗.๐๐ - ๐๘.๐๐ น. ฉันภัตตาหารเชา
เวลา ๐๘.๐๐ - ๑๑.๐๐ น. บรรยายเรื่อง เทคนิคการนําเสนอกิจกรรมปลูกจิตสํานึก -
ทางคุณธรรม จริยธรรม
โดย เจาหนาที่ฝายบริการฝกอบรม ม.มจร. และคณะ
เวลา ๑๑.๐๐ - ๑๓.๐๐ น. ฉันภัตตาหารเพล / พัก
เวลา ๑๓.๐๐ - ๑๖.๐๐ น. เทคนิคการนําเสนอกิจกรรมปลูกจิตสํานึกทางคุณธรรม -
จริยธรรม โดย เจาหนาที่ฝายบริการฝกอบรม ม.มจร.
และคณะ (ตอ)
เวลา ๑๖.๐๐ - ๑๗.๓๐ น. พัก /ทําธุระสวนตัว
เวลา ๑๗.๓๐ - ๑๘.๐๐ น. ทําวัตรเย็น
เวลา ๑๘.๐๐ - ๒๑.๐๐ น. เทคนิคการนําเสนอกิจกรรมปลูกจิตสํานึกทางคุณธรรม -
จริยธรรม โดย เจาหนาที่ฝายบริการฝกอบรม ม.มจร.
และคณะ (ตอ)
เวลา ๒๑.๐๐ น. พักผอน
วันอาทิตยที่ ๓๐ มิถุนายน ๒๕๔๕
เวลา ๐๕.๐๐ - ๐๕.๓๐ น. ตื่นนอน / ทําธุระสวนตัว
เวลา ๐๕.๓๐ - ๐๖.๐๐ น. ทําวัตรเชา
เวลา ๐๖.๓๐ - ๐๗.๐๐ น. กิจกรรมเสริมหลักสูตร
เวลา ๐๗.๐๐ - ๐๘.๐๐ น. ฉันภัตตาหารเชา
เวลา ๐๘.๐๐ - ๑๑.๐๐ น. กิจกรรม ฐานการเรียนรูพระพุทธศาสนาในพุทธมณฑล
โดย เจาหนาที่ฝายบริการฝกอบรม ม.มจร. และคณะ
เวลา ๑๑.๐๐ - ๑๒.๓๐ น. ฉันภัตตาหารเพล / พัก
เวลา ๑๒.๓๐ - ๑๓.๐๐ น. พรอมกันที่หองประชุม / ซอมพิธีรับประกาศนียบัตร
เวลา ๑๓.๐๐ - ๑๔.๐๐ น. พิธีมอบประกาศนียบัตร
- อธิการบดี มหาวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณราช
วิทยาลัย
ประธานในพิธี จุดธูปเทียน บูชาพระรัตนตรัย
- รักษาการผูอํานวยการสวนธรรมนิเทศกลาวรายงาน
- รักษาการหัวหนาฝายบริการฝกอบรมขานรายชื่อ
ผูสําเร็จการฝกอบรมเขารับประกาศนียบัตร
- อธิการบดี ใหโอวาทปดโครงการ ฯ
- ผูอํานวยการสํานักพุทธมณฑลถวายเครื่องไทยธรรม
- ไหวพระพรอมกันเปนอันเสร็จพิธี

6. ๖
ขอควรปฏิบัติ
สําหรับผูเขารับการฝกอบรม
โครงการฝกอบรมพระธรรมวิทยากรคายพัฒนาคุณธรรมสําหรับนักเรียน
ณ หองประชุมอาคารหอสมุดพุทธมณฑล
ระหวางวันที่ ๒๖ - ๓๐ มิถุนายน ๒๕๔๕
*************************
๑. นุงหมเปนปริมณฑล (หมดองรัดอก) ในขณะเขารับการฝกอบรม
๒. ถามีความจําเปนจะออกนอกสถานที่ฝกอบรม ควรครองจีวรใหเรียบรอย
๓. หามสูบบุหรี่ ในสถานที่ฝกอบรม
๔. ไมใชเครื่องมือสื่อสารในขณะเขารับการฝกอบรม
๕. ปฏิบัติตามกําหนดการอยางพรอมเพรียงกัน
๖. ใหความรวมมือกับวิทยากรและคณะผูใหการฝกอบรมในโครงการ ฯ
๗. ทุกรูปตองอยูอบรมครบตามกําหนดการที่กําหนดไวทุกกิจกรรมจึงจะมีสิทธิ์รับวุฒิบัตร
๘. เพื่อความเรียบรอย และความงดงามของหมูคณะ จงอยูดวยกันตามหลักสาราณียธรรม

7. ตารางอบรมเชิงปฏิบัติการ
โครงการฝกอบรมพระธรรมวิทยากรคายพัฒนาคุณธรรมสําหรับนักเรียน รุนที่ ๑
มหาวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัยรวมกับสํานักงานพุทธมณฑล
ณ หองประชุมอาคารหอสมุดพุทธมณฑล ต.ศาลายา อ.พุทธมณฑล จ.นครปฐม
ระหวางวันที่ ๒๖–๓๐ มิถุนายน ๒๕๔๕
เวลา
๘.๐๐ น.-๙.๐๐ น. ๙.๐๐ น.-๑๑.๐๐ น. ๑๓.๐๐ น.-๑๖.๐๐ น. ๑๘.๐๐ น.-๒๑.๐๐ น.
วัน
พุธ ลงทะเบียน วิธีปลุกจิตสํานึกใหหางไกลยาเสพยติด การใชสื่อเทคโนโลยีในการใหการฝกอบรม
พิธีเปด
๒๖ มิ.ย. รายงานตัว โดย..พระมหาธีรพันธ รกฺขิตสีโล โดย..พระมหาธีรพันธ รกฺขิตสีโล
จริยธรรมพระธรรมวิทยากร
พฤหัสบดี วิธีการผลิตสื่อธรรมะและวิธีการนําเสนอที่มีประสิทธิภาพ
โดย..พระมหาไพเราะ ฐิตสีโล
๒๗ มิ.ย. โดย..อาจารยปนทอง ใจสุทธิ ฝายพัฒนาและสงเสริมวิชาการ กรมสามัญศึกษา
ผ.อ.สํานักสงเสริมพระพุทธศาสนา ฯ มจร.
ศุกร เทคนิคการสอนธรรมบันเทิง / กิจกรรมนันทนาการ
๒๘ มิ.ย. โดย..เจาหนาที่ฝายบริการฝกอบรม มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย และคณะ
เสาร เทคนิคการนําเสนอกิจกรรมปลุกจิตสํานึกทางคุณธรรม จริยธรรม
๒๙ มิ.ย. โดย..เจาหนาที่ฝายบริการฝกอบรม มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย และคณะ
อาทิตย กิจกรรมฐานการเรียนรูพระพุทธศาสนาในพุทธมณฑล
พิธีมอบประกาศนียบัตร
๓๐ มิ.ย. โดย...เจาหนาที่ฝายบริการฝกอบรม

8. หลักสูตร
โครงการอบรมพระธรรมวิทยากร คายพัฒนาคุณธรรม จริยธรรมสําหรับนักเรียน
************
หลักสูตรและระยะเวลาดําเนินการ รวม ๕๐ ชั่วโมง
หมวดที่ ๑ วิชาทั่วไป ๑๑ ชั่วโมง
หมวดที่ ๒ วิชาหลักและวิธีการสอนธรรมประยุกต ๒๗ ชั่วโมง
หมวดที่ ๓ วิชาการพัฒนาบุคลิกภาพ ๑๒ ชั่วโมง
เนื้อหารายละเอียดหลักสูตรประจําหมวดวิชา
หมวดที่ ๑ วิชาทั่วไป
๑.๑ พิธีเปดโครงการ / ปฐมนิเทศ
จุดประสงค เพื่อชี้แจงหลักการและเหตุผลในการจัดฝกอบรมโครงการอบรมพระ
ธรรมวิทยากรสําหรับนักเรียน มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย ตอผูเขารับการฝกอบรม และปลุกใจ
ใหผูเขารับการมีฉันทะในการฝกอบรมจากโครงการ
ขอบขายเนื้อหา
• เปาหมายของการพัฒนาบุคลากรสอนศีลธรรม
• สภาพการณการสอนศีลธรรมใหกับเด็กและเยาวชน
• ประสิทธิภาพการสอนศีลธรรมของพระวิทยากร
เวลา ๒ ชั่วโมง
วิธีการอบรม บรรยายปลุกใจ
๑.๒ พิธีมอบประกาศนียบัตร / ปจฉิมนิเทศ
วัตถุประสงค เพื่อเปนการใหกําลังใจในการทํางานและความมั่นใจในการปฎิบัติอยางมี
ประสิทธิภาพ
• ประธานในพิธีนําบูชาพระรัตนตรัย
• ประธานมอบประกาศนียบัตรและ
• ใหโอวาท
เวลา ๒ ชั่วโมง
วิธีการอบรม ประธานในพิธีมอบประกาศนียบัตรและใหโอวาทปจฉิมนิเทศ

9. ๙
๑.๓ วิชาการเรียนรูพระพุทธศาสนาในพุทธมณฑล
วัตถุประสงค เพื่อใหผูเขารับการอบรมไดศึกษาประวัติความสําคัญของสถานที่สําคัญ
ทางพระพุทธศาสนาในพุทธมณฑล
ขอบขายเนื้อหา
• ประวัต/ิ วัตถุประสงค/ภารกิจ/วิสัยทัศนและความสําคัญของพุทธ
มณฑล
• ศึกษาสังเวชนียสถาน ๔ ตําบล
• หอพระไตรปฎกหินออน
• พระประธานพุทธมณฑล
• สถานที่สําคัญในพุทธมณฑล
เวลา ๓ ชั่วโมง
วิธีการอบรม แบงกลุม/ระดมความคิด/สรุปผล
๑.๓ การจัดระเบียบวินัยเด็ก
วัตถุประสงค เพื่อใหผูเขารับการฝกอบรมไดศึกษาวิธีการสรางระเบียบ วินัย ในหมู
คณะ ในการควบคุมผูเขารับการอบรมในโครงการ เพื่อใหเกิดความเรียบรอยสวยงาม
ขอบขายเนื้อหา
• การฝกระเบียบโดยการออกคําสั่ง
• การลงโทษตอผูฝาฝนระเบียบที่เหมาะสม
เวลา ๒ ชั่วโมง
วิธีการฝกอบรม บรรยาย / สาธิต /ชมวิดีทัศน
๑.๔ วิชาการบริหารกิจกรรมคายคุณธรรม
จุดประสงค เพื่อใหผูเขารับการอบรมไดมีระบบการบริหารโครงการและทีมงาน
ฝกอบรมที่มีประสิทธิภาพ
ขอบขายเนื้อหา
• การจัดสรรทีมงาน
• การเตรียมการ
• การประสานงาน
• เทคนิคการสรางกําลังใจและมอบหมายงาน
• การตัดสินใจ
เวลา ๒ ชั่วโมง
วิธีการฝกอบรม บรรยาย / กิจกรรมสัมพันธ

10. ๑๐
หมวดที่ ๒ วิชาหลักและวิธีการสอนธรรมประยุกต
๒.๑ วิชาเทคนิคการใชเทคโนโลยีในการฝกอบรม
วัตถุประสงค เพื่อใหผูเขารับการอบรมไดศึกษาเทคนิคการใชเครื่องมืออุปกรณเทค
โยโลยีและเลือกใชสื่อที่เหมาะสมในการใหการอบรมแกนักเรียนและเยาวชน
ขอบขายเนื้อหา
• อุปกรณเครื่องมือที่จําเปน
• การเลือกเนื้อหาของสื่อที่เปน ภาพ –เสียง
• การนําเสนอที่มีประสิทธิภาพ
เวลา ๓ ชั่วโมง
วิธีการอบรม บรรยาย / ชมวิดีทัศน /ซักถาม
๒.๒ เทคนิคการผลิตสื่อธรรมะ
วัตถุประสงค เพื่อใหผูเขารับการอบรม สามารถผลิตสื่อจากวัสดุใหเปนอุปกรณสอน
ธรรมะ และนําเสนอไดอยางมีประสิทธิภาพ
ขอบขายเนื้อหา
• การเลือกวัสดุมาผลิตเปนสื่อ
• ขั้นตอนการผลิตสื่อ
• เปาหมายของสื่อกับเนื้อหาธรรมที่ซอนอยูในสื่อ
• ขั้นตอนการผลิตสื่อ
• เทคนิคการนําเสนอ
เวลา ๖ ชั่วโมง
วิธีการอบรม บรรยาย / สาธิต / ฝกภาคปฏิบัติ
๒.๓ เทคนิคการนําเสนอกิจกรรมธรรมนันทนาการ (เกมส)
วัตถุประสงค เพื่อใหผูเขารับการอบรม ไดเรียนรูเทคนิคการสอนธรรมโดยใชเกมสหรือ
การแสดง เปนสื่อในการสอนธรรมะเปนลักษณะการละลายพฤติกรรม กอนการฝกอบรมภาควิชาการ
ขอบขายเนื้อหา
• ประเภทของเกมสหรือการแสดงตอหนาชุมชน
• ความเหมาะสมในการใชเกมสในการอบรม
• สาธิตรูปแบบเกมสหรือการแสดงในแบบตางๆ
• ฝกทักษะและวิธีการนําเสนอ
• สรุปธรรมะ

11. ๑๑
เวลา ๙ ชั่วโมง
วิธีการอบรม บรรยาย/ สาธิต / ฝกภาคปฏิบัติ
๒.๔ เทคนิคปลูกจิตสํานึกทางคุณธรรมในรูปแบบกิจกรรมสัมพันธ
วัตถุประสงค เพื่อใหผูเขารับการฝกอบรม ไดมีเทคนิครูปแบบการจัดกิจกรรมที่มี
คุณธรรม ปลุกจิตสํานึกใหเปนเด็กดี ศรัทธาตอพระพุทธศาสนาและคุณคาแหงความกตัญูกตเวทิตาธรรม
มุงมั่นตอการกระทําความดี
ขอบขายเนื้อหา
• แนวคิดและเหตุผลในการใชกิจกรรมปลุกจิตสํานึกทางคุณ ธรรม
• การเลือกกิจกรรมการสอนและเทคนิคการนําเสนอ
- กิจกรรมจุดเทียนอุดมการณ ๒ ช.
ม.
- กิจกรรมปลุกจิตสํานึกพระคุณพอแม ๒ ช.ม.
- กิจกรรมปลุกจิตสํานึกพระคุณคุณครู ๒ ช.ม.
- ฝกภาคปฏิบัติ ๓ ช.ม.
• สรุปผลการนําเสนอ
เวลา ๙ ชั่วโมง
วิธีการฝกอบรม บรรยาย / สาธิต / ฝกภาคปฏิบัติ / อภิปราย / ซักถาม / ชมวีดีทัศน
หมวดที่ ๓ วิชาการพัฒนาบุคลิกภาพ
๓.๑ วิชาจริยธรรมพระธรรมวิทยากร
วัตถุประสงค เพื่อใหผูรับการอบรมตระหนักถึงหนาที่และลักษณะของนักเผยแผที่มี
ความรูคูคุณธรรม สามารถรักษาศรัทธาของพุทธศาสนิกชนทั่วไปอยางมั่นคง
ขอบขายเนื้อหา
• จรรยาของพระธรรมวิทยากร
• การเตรียมตัวเปนนักเผยแผที่ดี
เวลา ๓ ชั่วโมง
วิธีการอบรม บรรยาย
๓.๒ วิชา การพัฒนาจิต (ทําวัตรเชา-เย็น)
วัตถุประสงค เพื่อเอื้อเฟอตอพระธรรมวินัย ปฏิบัติกิจวัตรรวมกัน และพอกนพูนศรัทธา
แกสาธุชนทั่วไป

12. ๑๒
ขอบขายเนื้อหา
• สวดมนตทําวัตรเชาเย็น
• สมาธิภาวนา
เวลา ๙ ชั่วโมง
วิธีการอบรม ประชุมพรอมกัน / สวดมนต / จิตภาวนา

13. ๑๓
๑.ภาคสาธิตกิจกรรม
๑.ตัวอยางกําหนดการคาย
กําหนดการอยูคายพุทธบุตร
-------------------
วันที่ ๑ ของการอบรม
๐๗.๓๐-๐๘.๓๐ น. นักเรียนลงทะเบียนรายงานตัว
๐๘.๓๐-๐๙.๐๐ น. นักเรียนทุกคนพรอมกันในที่ประชุม
๐๙.๐๐-๐๙.๓๐ น. พิธีเปดการอยูคายพุทธบุตร
- เปดเพลงพระรัตนตรัย
- ประธานฝายฆราวาสจุดธูปเทียนบูชาพระรัตนตรัย
- ประธานสงฆขึ้นธรรมาสนใหศีล
- นักเรียน ครู อาจารย และแขกผูมีเกียรติกราบพระ
- อาราธนาศีล และรับศีล
- ประธานฝายฆราวาสรับการรายงาน
- กลาวรายงาน
- ประธานกลาวเปดการอบรม
๐๙.๓๐-๑๐.๑๕ น. ประธานสงฆกลาวสัมโมทนียกถา
๑๐.๑๕-๑๐.๓๐ น. แนะนําพระวิทยากร วิทยากร และคณะครูพี่เลี้ยง
๑๐.๓๐-๑๑.๓๐ น. พิธีมอบตัวเปนศิษย
สัญญาใจ
คําปฏิญาณพุทธบุตร
กติกาการอยูคายพุทธบุตร
๑๑.๓๐-๑๒.๓๐ น. รับประทานอาหาร
๑๒.๓๐-๑๓.๐๐ น. พบครูอาจารยพี่เลียง
้
๑๓.๐๐-๑๓.๓๐ น. ธรรมนันทนาการ
๑๓.๓๐-๑๖.๓๐ น. แบงกลุมนักเรียน ๔ ฐาน
ฐานที่ ๑ ศาสนพิธี

14. ๑๔
ฐานที่ ๒ มารยาทชาวพุทธ
ฐานที่ ๓ กฎแหงกรรม
ฐานที่ ๔ กลุมสัมพันธ
๑๖.๓๐-๑๗.๓๐ น. นักเรียนอาบน้ํา ทําภารกิจสวนตัว
๑๗.๓๐-๑๘.๓๐ น. รับประทานอาหาร
๑๘.๓๐-๑๙.๓๐ น. ทําวัตรเย็น เจริญจิตตภาวนา
๑๙.๓๐-๒๐.๓๐ น. กิจกรรมสูความเปนพุทธบุตร
๒๐.๓๐-๒๑.๓๐ น. ฉายสไลดเรื่องพุทธประวัติ
๒๑.๓๐ น. นักเรียนเขานอน
วันที่ ๒ ของการอบรม
๐๔.๓๐-๐๕.๐๐ น. ตื่นนอนทําภารกิจสวนตัว
๐๕.๐๐-๐๕.๑๕ น. บริหารกาย
๐๕.๑๕-๐๖.๐๐ น. ทําวัตรเชา เจริญจิตตภาวนา เดินจงกรม
๐๖.๐๐-๐๗.๐๐ น. กิจกรรมหนาเสาธง
๐๗.๐๐-๐๗.๓๐ น. บําเพ็ญประโยชน
๐๗.๓๐-๐๘.๓๐ น. รับประทานอาหาร
๐๘.๓๐-๑๑.๓๐ น. แบงกลุมนักเรียนมาตรฐาน ๔ ฐาน
ฐานที่ ๑ พระคุณของพระรัตนตรัย
ฐานที่ ๒ พระคุณของคุณพอคุณแม
ฐานที่ ๓ พระคุณของคุณครู
ฐานที่ ๔ พระคุณของพระมหากษัตริย
๑๑.๓๐-๑๒.๓๐ น. รับประทานอาหาร
๑๒.๓๐-๑๓.๐๐ น. พบครูอาจารยพี่เลี้ยง
๑๓.๐๐-๑๓.๓๐ น. ธรรมนันทนาการ
๑๓.๓๐-๑๖.๓๐ น. แบงกลุมนักเรียนตามฐาน ๔ ฐาน
ฐานที่ ๑ เพื่อนที่ดี
ฐานที่ ๒ พลเมืองที่ดี
ฐานที่ ๓ พุทธศาสนิกชนที่ดี
ฐานที่ ๔ สุขภาพอนามัยที่ดี

15. ๑๕
๑๖.๓๐-๑๗.๓๐ น. นักเรียนอาบน้ํา ทําธุรกิจสวนตัว
พระวิทยากรและผูรวมงานประชุม
๑๗.๓๐-๑๘.๓๐ น. รับประทานอาหาร
๑๘.๓๐-๒๐.๐๐ น. ทําวัตรเย็น เจริญจิตตภาวนา
๒๐.๐๐-๒๑.๓๐ น. นักเรียนแสดงละครธรรมะเรื่อง
§ ความสนใจใฝรูและสรางสรรค
§ ความมีน้ําใจ
§ ความมีวินัย
§ ความเปนไทย
๒๑.๓๐ น. นักเรียนเขานอน
วันที่ ๓ ของการอบรม
๐๔.๓๐-๐๕.๐๐ น. ตื่นนอนทําภารกิจสวนตัว
๐๕.๐๐-๐๕.๑๕ น. บริหารกาย
๐๕.๑๕-๐๖.๐๐ น. ทําวัตรเชา เจริญจิตตภาวนา เดินจงกรม
๐๖.๐๐-๐๗.๐๐ น. กิจกรรมหนาเสาธง
๐๗.๐๐-๐๗.๓๐ น. บําเพ็ญประโยชน
๐๗.๓๐-๐๘.๓๐ น. รับประทานอาหาร
๐๘.๓๐-๐๙.๓๐ น. อภิปรายเรื่องศิษยดีมีคุณธรรม
๐๙.๓๐-๑๐.๓๐ น. แบงกลุมเขียนเรียงความ เรื่องพระคุณของคุณพอคุณแม
พระคุณของคุณครู
๑๐.๓๐-๑๑.๓๐ น. สนทนาธรรม
๑๑.๓๐-๑๒.๓๐ น. รับประทานอาหาร
๑๒.๓๐-๑๓.๐๐ น. ธรรมนันทนาการ
๑๓.๐๐-๑๖.๐๐ น. อธิษฐานจิตเพื่อชีวิตใหม
๑๖.๐๐-๑๖.๓๐ น. พิธีปดการอยูคายพุทธบุตร
§ ประธานฝกอบรมมอบวุฒิบัตร
§ ประธานฝกอบรมมอบศิษยคืน ผูบริหารโรงเรียนรับ
ศิษยคืน และกลาวปดการอบรม
§ พระอาจารยนํากราบพระ

16. ๑๖
รายละเอียดและขั้นตอนการดําเนินงานการอยูคายพุทธบุตร
การลงทะเบียนรายงานตัว
๑. จัดโตะรับรายงานตัว และมีครูรับรายงานตัว
๒. จัดนักเรียนเปน ๘ กลุม พรอมรายชื่อนักเรียนที่เขาคายพุทธบุตร ดังนี้
กลุมฉันทะ ๑ ปายชื่อ สีเหลือง กลุมจิตตะ ๑ ปายชื่อสีน้ําเงิน
กลุมฉันทะ ๒ ปายชื่อ สีเหลือง กลุมจิตตะ ๒ ปายชื่อสีน้ําเงิน
กลุมวิริยะ ๑ ปายชื่อสีฟา กลุมวิมังสา ๑ ปายชื่อสีเขียว
กลุมวิริยะ ๒ ปายชื่อสีฟา กลุมวิมังสา ๒ ปายชื่อสีเขียว
๓. นักเรียนลงชื่อรายงานตัวและรับปายชื่อ
๔. ครูนํานักเรียนไปหองประชุม
การเขาหองประชุม
- จัดรวมเด็กที่สนาม ตามกลุมที่จัดไว
- จัดเด็กใหยืนตามลําดับไหล ใหคําต่ําที่สุดยืนหัวแถว
- ปลอยเด็กใหเดินแถวไปเขาหองประชุม
- ถึงหองประชุมเขายืนประจําที่ของตัวเอง
- สั่งใหเด็กจัดแถวใหคนหนาสุดยืนเปนแบบคนอื่น ๆ ยกมือขวายื่นมาขางหนาแลวถอยหลัง
ไป จนปลายน้ํามือหางจากแผนหลังของคนที่ยืนอยูขางหนาประมาณ สองคืบ
- สั่งเด็กใหขวาหันเมื่อขวาหันแลวใหแถวที่อยูหนาสุดยืนเปนแบบแถวอื่น ๆ จัดตัวเองใหยืน
จมูกตรงคอคนหนา
- สั่งเด็กใหซายหัน ใหทุกคนยืนใหจมูกตรงคอคนหนา
- วิธีนั่งใหหยอนเขาซายลงกอน แลวตามดวยเขาขวา
- นั่งลงแลวคุกเขา ผูชายนั่งทาเทพบุตร ผูหญิงนั่งทาเทพธิดา
- กราบพระรัตนตรัย ๓ ครั้งแลวจึงนั่งพับเพียบดวยการตวัดปลายเทาลงมาทางดานหลัง
วิธียืน-นั่ง-เปลี่ยนทานั่ง
ถาเรานั่งพับเพียบอยูแตตองการจะยืน ตองปฏิบัติดังนี้
- นั่งคุกเขา ยกเขาขางขวาตั้งตรงขึ้น (คลายนักกรีฑาเตรียมวิ่ง) แลวยืนขึ้น (พึงสังเกตวาถาจะ
ยืนยกเขาขวาขึ้นกอน ถาจะนั่งหยอนเขาซายลงกอน)
เมื่อนั่งพับเพียบนาน ๆ รูสึกเมื่อยหรือปวด ใหเปลี่ยนทานั่งดังนี้
- นั่งคุกเขาขึ้น แลวตวัดปลายเทาเปลี่ยนไปอีกขางหนึ่งทางดานหลัง

17. ๑๗
วิธีกราบ
- กราบพระรัตนตรัย ใหกราบแบบเบญจางคประดิษฐ ๓ ครั้ง
- กราบพอแม ครูอาจารย นั่งพับเพียบ ยื่นมือออกไปขางหนาไมตองแบมือ กราบเอาหนาผาก
ลงบนสันกระพุมมือ ๑ ครั้ง
กราบทานประธาน
- พระอาจารยตั้งหัวหนานักเรียน ๑ คน ใหทําหนาที่สั่งนักเรียน
- เมื่อประธานนั่งเรียบรอยแลว หัวหนานักเรียนสั่งวา “นักเรียนทําความเคารพทานประธาน”
นักเรียนทั้งหมดกราบ ๑ ครั้ง แลวลุกขึ้นนั่งตัวตรงแบบนั่งตอหนาผูใหญ
- พิธีกรเชิญประธานจุดธูปเทียนบูชาพระรัตนตรัย
- พอประธานลุกขึ้นเดินไปจุดธูปเทียน นักเรียนนั่งคุกเขาขึ้น พระวิทยากร ครูอาจารย แขกผู
มีเกียรติ ที่นั่งเกาอี้ทั้งหมดยืน
- ประธานจุดเทียนเลมที่ ๑ ทุกคนประนมมือ
- ประธานทําหนาที่บนเวทีเสร็จแลวลงมายืนหันหนาไปทางโตะหมู
- พระอาจารยนํากลาวบูชาพระรัตนตรัย ทุกคนวาตาม
- ประธานยืนที่สแตนดรับฟงคํากลาวรายงาน
- นักเรียนนั่งพับเพียบ และทุกคนนั่ง ณ ที่ของตน
- ประธานปราศรัยเสร็จนักเรียนรับวา “สาธุ” (ไมปรบมือ)
- พิธีกร “นักเรียนทําความเคารพ” นักเรียนทั้งหมดกราบ ๑ ครั้ง นั่งตัวตรง
เสร็จพิธีฝกซอม
หมายเหตุ วิธีกราบประธานและคําพูดของนักเรียนที่แนะนํามานี้ใชสําหรับประธานที่เปน
ฆราวาส (ถาประธานเปนพระใหนักเรียนกราบเพญจางคประดิษฐ ๓ ครั้ง)
พิธีเปดการอยูคายพุทธบุตร
๑. เปดเพลงพระรัตนตรัย
๒. ประธานฝายฆราวาสจุดธูปเทียนบูชาพระรัตนตรัย
๓. ประธานสงฆขึ้นธรรมาสนใหศีล นั่งอาสนะ
๔. นักเรียน ครู อาจารย และแขกผูมีเกียรติกราบพระ
๕. ตัวแทนนักเรียนอาราธนาศีล ทุกคนรับศีลพรอมกัน
๖. ประธานยืนที่สแตนด ฟงคํากลาวรายงาน

18. ๑๘
๗. ผูรับผิดชอบโครงการกลาวรายงาน
๘. ประธานรับรายงานแลวกลาวเปดการอบรม
๙. นักเรียนกวา “สาธุ” นักเรียนกราบประธาน
พิธีมอบตัวเปนศิษย
เตรียมสถานที่
- จัดเกาอี้เทาจํานวนพระอาจารยและครูอาจารยตั้งเปนแถวตรงหนานักเรียนซึ่งนั่งเรียบรอย
อยูกอนแลว ในหองประชุม (สําหรับครู ใชเสื่อปูนั่ง หรือนั่งบนเกาอี)้
เตรียมบุคคล
- เตรียมเด็กนํากลาวมอบตัวเปนศิษย ๑ คน
เตรียมอุปกรณ
- เตรียมดอกไมใสพานเทาจํานวนกลุมนักเรียน ที่แบงไวใหตัวแทนกลุมเปนผูมอบใหพระ
อาจารย และครูอาจารย
ขั้นตอนพิธีมอบตัวเปนศิษย
- คณะพระอาจารยและครูอาจารยนั่งเกาอี้
- นักเรียนกราบ ๓ ครั้ง
- พระอาจารยกลาวถึงความสัมพันธระหวางครูกับศิษย
- ตัวแทนนักเรียนนํากลาวมอบตัวเปนศิษย
- นักเรียนนั่งตัวตรงหลับตาระลึกถึงพระคุณของคุณครู (เปดเพลงพระคุณที่สาม)
- ตัวแทนกลุมนักเรียนประเคนพานดอกไมและพานธูปเทียนแพ
- นักเรียนทั้งหมดกราบ ๓ ครั้ง
- รับศีล ๕
ขั้นตอนพิธีมอบตัวเปนศิษย
พูดโนมนาวใหนักเรียนซาบซึ้งในพระคุณของแม
เจริญสุขคณะครูอาจารย นักเรียนที่รักทุกคน พระอาจารยรูสึกดีใจมากที่ไดเห็นความพรอม
เพรียง ของคณะครูอาจารย ตลอดจนนักเรียนทุกคนที่มาพรอมกัน ณ ที่นี้เพื่อเขารับการอบรมธรรมะของ
องคสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจา เพื่อเปนดวงประทีปสองแสงสวางนําทางชีวิตใหแกตนเอง
นักเรียนทุกคน ชีวิตของคนเรานั้นเลือกเกิดไมได แตทุกคนมีโอกาสที่จะเลือกประพฤติดีปฏิบัติ
ชอบได แตเพราะเหตุวานักเรียนมีสติปญญายังไมกลาแข็ง ประกอบกับสิ่งแวดลอมที่เลวรายบางประการ
จึงทําใหการดําเนินชีวิตของนักเรียนแตละคน มีชีวิตที่นาเปนหวง คุณครู คุณพอ คุณแม ตลอดจนพระ
อาจารยมีความรูสึกเปนหวงนักเรียนทุกคนเปนอยางยิ่ง จึงไดจัดการอบรมคุณธรรมจริยธรรมขึ้น ก็ดวย

19. ๑๙
หมายใจวาจะใหนักเรียนอันเปนที่รักไดมีวิถีชีวิตที่ถูกตอง สามารถดําเนินชีวิตไดอยางปลอดภัย
ปราศจากอันตรายทั้งปวง
พระคุณของคุณพอคุณแม เลิศล้ําหาที่สุดมิได เพราะทานรักลูกดังดวงใจจึงมีความเห็นวาการ
ดําเนินชีวิตที่ขาดธรรมะ ขาดสติปญญา ก็เชนเดียวกันกับเรือที่ขาดหางเสือจึงไดตัดใจมอบลูกรักมารับ
การอบรมคุณธรรมจริยธรรมแหงนี้ มาอยูในความดูแลของพระอาจารยและครูอาจารยทุกทาน
นักเรียนทุกคน คุณครูเปรียบเสมือนพอแมคนที่สองของนักเรียนมีพระคุณตอนักเรียนมาก ครู
อบรมสั่งสอนใหศิษยไดรับความรูโดยไมเลือกที่รักมักที่ชัง ตอไปนี้จะใหตัวแทนนักเรียนมากลาวคํา
มอบตัวเปนศิษยสืบตอไป
- ตัวแทนนักเรียนนําดอกไมธูปเทียนประเคนพระวิทยากร (๒ คน กราบเบญจางคประดิษฐ
๓ ครั้ง)
- ตัวแทนนักเรียนกลาวนํามอบตัวเปนศิษย และยินยอมรับคําสั่งสอนของพระอาจารย
- พระอาจารยและครูกลาวรับวา สาธุ
คํากลาวนํามอบตัวเปนศิษย (กลาวกอนถวายดอกไมธูปเทียน)
กราบนมัสการพระอาจารยทุกรูป และขอกราบอาจารยทุกทาน นับเปนโอกาสอันดีงามของพวก
ขาพเจาที่จะไดรับการอบรมธรรมะอันประเสริฐวันนี้ ชีวิตของพวกขาพเจาตั้งแตเกิดมามีพอแมอุปการะ
เลี้ยงดูไดรับความอบอุนเสมอมา แตบัดนี้พวกขาพเจาเขามารับการอบรมที่นี่เพื่อแสวงหาความดี ใน
โครงการอบรมคุณธรรมจริยธรรม และปฏิบัติธรรมเพื่อพัฒนาจิต
ถึงแมวาพวกขาพเจาจะจากบานจากพอแมมา แตเพื่อความดีและมั่นใจในความปรารถนาดีของ
ทานทั้งหลาย ทานยอมเหน็ดเหนื่อย เสียสละเวลามาอบรมสั่งสอนใหพวกขาพเจาเปนคนดี พวกขาพเจา
จะตั้งใจรับการอบรมสั่งสอนดวยความเต็มใจดังคํากลอนสอนใจดังนี.้ ..
ขอประนม กมกราบ ครูอาจารย
นมัสการ พระอาจารย ผูสั่งสอน
พร่ําฝากฝง สอนศิษย ใจอาวรณ
ดวยอาทร หวังศิษย เปนคนดี
วางระเบียบ วินัย ไวแจมแจง
จงเขมแข็ง สูชีวิต มีศักดิ์ศรี
สอนใหศิษย ละชั่ว ยึดสิ่งดี
เปนไมงาม ประดับชีวี ใหกาวไกล
ดวยดวงจิต มุงมาตร ปรารถนา
ขอสัญญา ยึดมั่น ไมหวั่นไหว
จะกราบไหว พระอาจารย สุดหัวใจ

20. ๒๐
องคทาวไท รูเห็น เปนพยาน
จะเนิ่นนาน เพียงใด ใจสํานึก
นอมรําลึก ในพระคุณ อบอุนผสาน
ทานฝกฝน ชี้แนะให ใจเบิกบาน
นิรันดรกาล ขอเทอด พระคุณเอย
ณ โอกาสนี้ พวกขาพเจาขอปฏิญานมอบกายใจแกทานทั้งหลาย (ขอใหทุกคนโปรด
ประนมมือ) กลาวตามขาพเจา ดังนี.้ .....
เอเต มยํ ภณฺเต อาจริยา อตฺตภาวํ ตุมฺหากํ ปริจฺจชามฺ
(เอเต มะยัง ภันเต อาจะริยา อัตตะภาวัง ตุมหากัง ปริจจะชามะ)
ขาแตพระอาจารยและอาจารยผูเจริญ ขาพเจาทั้งหลายขอมอบกายและใจเปนศิษยที่ดีของพระ
อาจารยและครูอาจารย ขาพเจาทั้งหลายจะตั้งใจศึกษา เชื่อฟงคําสั่งสอนและปฏิบัติตามดวยความเคารพ
ทุกประการ ดวยสัจจะวาจานี้ขอใหขาพเจาทั้งหลายจงมีแตความสุขความเจริญตลอดกาลนานเทอญ
ตัวแทนนักเรียนนําพานธูปเทียนแพ มอบถวายพระอาจารย
รองเพลงพระคุณที่ ๓
หัวหนาคณะวิทยากร กลาวรับเปนศิษย และใหโอวาท
นักเรียนที่รักทั้งหลาย ณ บัดนี้ พระอาจารยและคุณครูทุกทาน ยินดีรับนักเรียนทั้งหมดเปนศิษย
ที่ดีดวยความเต็มใจ ขอใหศิษยทุกทานจงประพฤติตนใหอยูในระเบียบวินัยของการองรม เชื่อฟง
คําแนะนําสั่งสอนของพระอาจารยดวยความเต็มใจ มีความสงบสํารวมไมสงเสียงดังรบกวนผูอื่น รัก
ใครสามัคคีมีความเอื้อเฟอเผื่อแผเพื่อน ๆ ในการอบรมดวยกันใหมีความซื่อสัตยตอตนเองและผูอื่นอยู

เสมอ สํารวมกายวาจาและใจมีสัมมาคารวะสามัคคีพยายามใฝใจในการอบรม เรียนรู ทําเปน มีวินัย ใจ
เย็น เห็นแกประโยชนสวนรวมเสมอ
บัดนี้ขอใหนักเรียน ศิษยที่รักทุกคน ตั้งใจรับฟงคําแนะนํากติกาสัญญาใจตอไป
สัญญาใจ
น อนริยํ กริสฺสามิ
(นะ อะนะริยัง กะริสสามิ)
(เราจักไมทําสิ่งที่ต่ําทราม)
คําปฏิญาณ
๑. ใหกําหนดในใจวา เรามาเขาคายพุทธบุตร เพื่อฝกฝนตนเองใหเปนคนดี จึงควรพยายามละ
เวนเรื่องตาง ๆ ทางโลกเสีย มุงประคองจิตใหดําเนินไปในทางธรรม
๒. พยายามสํารวมตนเองทั้งกาย วาจา ใจ
๓. การพูดคุยควรอยูเฉพาะในวงแหงธรรมะ และตามความจําเปนเทานั้น

21. ๒๑
๔. เจริญสติทุกอิริยาบถ ใหรูตัววาขณะนี้กําลังทําอะไรอยู
๕. ลดละทิฐิมานะเดิม ตั้งใจเจริญภาวนาและเจริญเมตตาใหมาก
๖. อดทนตอความยากลําบากทุกกรณี
๗. เมื่อมีปญหาหรือสงสัยสิ่งใดใหถามวิทยากรผูใหการอบรม
๘. แตงกายสุภาพเรียบรอย เก็บรองเทาใหเปนระเบียบในทีกําหนด
่
๙. ชวยกันทําความสะอาดที่พักทุกคน และรักษาความสะอาดในการใชหองน้ํา
๑๐. หามสมาชิกชายหญิง อยูในที่ลับสองตอสอง
๑๑. มีมารยาทในการรับประทานอาหาร และสุภาพเรียบรอยตอสมาชิกรวมคาย
๑๒. ตรงตอเวลา
๑๓. ขณะมีการฝกฝนกรรมฐาน หามทําเสียงดังเปนอันขาด
๑๔. หามนําอาหารหรือขนม เขาไปรับประทานในเขตอบรมหรือเก็บไวในหองพัก
๑๕. ขอปฏิบัติอื่น ๆ นอกไปจากนี้ใหพิจารณาตามความเหมาะสมแกกาลเทศะ เพศ วัย
ปฏิธานพุทธบุตร
จะอดทนขมใจใฝฝกฝน
จะขยันสรางตนไมเหหัน
จะประหยัดใชจายประจําวัน
จะซื่อสัตยตอกันมั่นไมคลาย
จะกตัญูรูบุญคุณทุกทาน
จะมีวินัยรวมประสานงานทั้งหลาย
จะ ละ เลิก อบายมุข ไมเยี่ยมกราย
จวบชีพวายจะทําดีทุกวี่วัน
อดทน ขยัน ประหยัด ซื่อสัตย
กตัญู รูวินัย หางไกลอบายมุข
กติกาการเขาคายพุทธบุตร
๑. เราจะตรงตอเวลา
๒. เราจะสุภาพเรียบรอย
๓. กอนพระวิทยากรบรรยายใหพูดวา “สวัสดีครับ สวัสดีคะ” กราบ ๓ ครั้ง
๔. เมื่อพระวิทยากรบรรยายจบใหพูดวา “ขอบคุณครับ ขอบคุณคะ” กราบ ๓ ครั้ง

22. ๒๒
๕. เมื่อพระวิทยากรบรรยายจบหรือชอบใจ ใหพนมมือกวาคําวา “สาธุ” ไมปรบมือ
๖. เมื่อพูดคุยกับพระอาจารยหรือครูอาจารย เราจะประนมมือทุกครั้ง
๗. เราจะวางรองเทาใหเปนระเบียบ
๘. เราจะไมพูดสงเสียงดังในทุก ๆ สถานที่
๙. เราจะมีระเบียบในการเดินแถวและเขาออกหองประชุม หรือทําธุรกิจอื่น ๆ
๑๐. ขณะรับประทานอาหารจะไมมีการพูดคุยกัน
๑๑. เราจะมีความสุภาพเรียบรอยตอวิทยากร พระอาจารย ครูอาจารยพี่เลี้ยง
๑๒. เราจะเชื่อฟงและปฏิบัติตามคําสั่งของพระอาจารย ครูอาจารยพี่เลี้ยงอยางเครงครัด
๑๓. เราจะไมเปนคนเห็นแกตัว พรอมที่จะเสียสละทุกเมื่อ
๑๔. เมื่อเห็นคนอื่นทํางานเราจะชวยทันที
๑๕. เราจะไมมีการทะเลาะเบาะแวงกัน
๑๖. เราจะพูดคุยกับเพื่อน ๆ ดวยความสุภาพทุกเมื่อ
๑๗. เราจะไมมีการออกไปนอกสุถานที่อบรมกอนไดรับอนุญาต
๑๘. เราจะมีความอดทน อดกลั้นไดในทุก ๆ กรณี
๑๙. เราจะไมแอบรับประทานอาหารหรือขนมและสิ่งเสพติดทุกชนิด
๒๐. เมื่อเราไมสบายหรือเห็นเพื่อนไมสบายหรือมีสิ่งใดผิดปกติเกิดขึ้นใหรีบแจงพระอาจารย
หรือครูอาจารยพี่เลี้ยงทันที
๒๑. เราจะใหความรวมมือและตั้งใจในการปฏิบัติงานเปนอยางดี
๒๒. เสื้อผา สิ่งของ ๆ ตน ตองมีชื่อหรือเครื่องหมาย เพื่อปองกันการสับเปลี่ยนกัน
๒๓. อยานําสิ่งของมีคามาเขาคายอบรม ถามีใหนํามาฝากครูอาจารยพี่เลี้ยง
๒๔. เราจะรักษาความสะอาดเรียบรอย และชวยกันรักษาที่พักอยูตลอดเวลา
การรับประทานอาหาร
- ใหนักเรียนนําอุปกรณ เชน จาน ชอน แกวน้ํา ฯลฯ มาเรียบรอย
- ใหนักเรียนวางอุปกรณไวทางขวามือ ใหเปนแถวตรงกันดูสวยงาม
- ใหนักเรียนกราบพระพรอมกัน ๓ ครั้ง
- ใหนักเรียนทองพุทธศาสนสุภาษิต คํากลอน เตรียมความพรอม
- ใหนักเรียนออกรับอาหารเปนแถวอยางมีระเบียบ
- ใหนักเรียนกลุมที่ไมไดออกรับอาหาร ทองสุภาษิต หรือนั่งสมาธิ แลวแตกรณี
- นักเรียนรับอาหารมาแลววางไวทางขวามือเปนแถวตรงกัน
- ตัวแทนกลุมที่มีน้ําใจเอื้อเฟอเอาน้ําใสเหยือกบริการใหเพื่อน (ครูที่ปรึกษาชวยบริการดวยก็
ได)

23. ๒๓
- นักเรียนกลาวคําพิจารณาอาหารพรอมกัน (ใชคําปลุกสํานึก กอนรับประทานอาหาร)
- พระอาจารยพูดธรรมะหรือประโยชนของอาหารเปนการใหอาหารใจไปดวย
- ใครรับประทานอาหารเสร็จกอนใหนั่งตัวตรงหลับตาทําสมาธิ
- รับประทานอาหารเสร็จแลวกลาวคําขอบคุณผูมีอุปการะพรอมกัน
- พระอาจารยปลอยใหไปลางจานทีละกลุมอยางมีระเบียบ
ปลุกสํานึกกอนรับประทานอาหาร
ในการอยูคายพุทธบุตรนั้นเราฝกใหเด็กรับประทานอาหารอยางมีระเบียบเรียบรอยสวยงาม
พระอาจารยจึงจัดเด็กออกไปรับอาหารทีละกลุมอยางมีระเบียบ และเมื่อกลับมานั่งที่เดิมหมดทุกคนแลว
กอนจะรับประทานอาหาร พระอาจารยจะกลาวนําใหวาตาม ดังนี้
“ขาวทุกจาน อาหารทุกอยาง
อยากินทิ้งขวาง เปนของมีคา
หลายคนเหนื่อยยาก ลําบากนักหนา
สงสารบรรดา คนยากคนจน
ในโลกนี้ยังมีคนที่จนยาก แสนลําบากอัตคัดและขัดสน
อยากินทิ้งขวางตามใจตน สงสารคนอื่นที่ไมมีกิน
ฉันจะประหยัด ซื่อสัตยเกื้อหนุน สํานึกบุญคุณ ใหคุมขาวคํา
กติกาในการับประทานอาหาร
“เราชาวพุทธบุตร รับประทานอาหารดวยความตั้งใจวา ไมดัง ไมหก ไมเหลือ”
คําอธิษฐานหลังรับประทานอาหาร
ขาพเจาขอตั้งจิตอธิษฐานวา เมื่อขาพเจาไดชีวิต ไดเลือดเนื้อ จากอาหารมื้อนี้แลว ขาพเจาจะไม
ลืมพระคุณของผูมีพระคุณ และขอใชกาย วาจา ใจ เปนไปในทางที่มีประโยชนแกตนเอง และผูอื่น
ตลอดไป
เมื่อกลาวคําอธิษฐานเสร็จแลว พระอาจารยใหนักเรียนออกไปลางจานทีละกลุมอยางมีระเบียบ
มีคุณครูคอยแนะนําเด็กอยู ณ ที่ลางจาน
พบครูอาจารยพี่เลี้ยง
การพบครูอาจารยพี่เลี้ยง มีจุดประสงคเพื่อ
๑. ใหรูจักนักเรียนเปนรายบุคคลในกลุมที่รับผิดชอบ
๒. ใหนักเรียนนําของที่มีคาฝากไวที่ครูอาจารยพี่เลี้ยง

24. ๒๔
๓. แนะนําสถานที่ตาง ๆ ใหนักเรียนรูจัก เชน ที่พัก ที่รับประทานอาหาร ที่อาบน้ํา
สถานที่เรียนกรรมฐาน เปนตน
๔. เปนที่ปรึกษานักเรียนขณะอยูคายพุทธบุตร คอยดูแลสุขภาพอนามัยนักเรียน
๕. สนทนาซักถามความเปนอยู และปญหาตาง ๆ ขณะอยูคายพุทธบุตร
การประชุมพระวิทยากรและผูรวมงาน
การประชุมพระวิทยากร และผูรวมงาน มีจุดประสงคเพื่อ
๑. สนทนาถึงกิจกรรมที่จัดในแตละวันในเรื่อง
๑.๑ สภาพความสําเร็จการจัดกิจกรรม
๑.๒ ปญหาอุปสรรคในการจัดกิจกรรม
๑.๓ ขอเสนอแนะในการปรับปรุงกิจกรรมในวันตอไป
๒. การนําเสนอกิจกรรมวันตอไปในเรื่อง
๒.๑ การเตรียมการจัดกิจกรรม
๒.๒ ภารกิจความรับผิดชอบในแตละงาน
๒.๓ การเตรียมอุปกรณและของใชในแตละกิจกรรม
๒.๔ การเตรียมบุคลากรรับผิดชอบกิจกรรม
๒.๕ การซักซอมความเขาใจในกิจกรรมตาง ๆ
ธรรมนันทนาการ
ธรรมนันทนาการมีจุดมุงหมายเพื่อใหนักเรียนเกิดความสนุกสนานมีอารมณสุนทรียในบทเพลง
และสุภาษิตคําพังเพย เพลงที่นําเสนอในคายพุทธบุตรตองเปนเพลงที่ปลูกฝงอุดมการณและจิตสํานึกที่ดี
ในดานคุณธรรมจริยธรรม
วันที่ ๑ ของการอบรม เปนเพลงที่มีจังหวะและทํานองสนุกสนานเราใจ
วันที่ ๒ ของการอบรม เปนเพลงที่รองแลวเกิดความซาบซึ้งในคุณธรรม
วันที่ ๓ ของการอบรม เปนเพลงที่รองแลวเกิดความซาบซึ้งและประทับใจ และไมมีดนตรี
ประกอบ เนื้อเพลงประกอบกิจกรรมธรรมนันทนาการไดพิมพไวในคูมือนี้แลว
การแบงกลุมเรียนตามฐาน
๑. กําหนดสถานที่เรียนตามฐาน และเขียนปายชื่อฐานที่เรียน
๒. เตรียมอุปกรณและสื่อประจําฐาน เชน เครื่องขยายเสียง และสื่อประกอบการเรียนฐาน
๓. ใหนักเรียนแตละกลุมเดินเรียงแถวไปตามฐานที่กําหนด
๔. เมื่อไปถึงในแตละฐานใหนักเรียนปฏิบัติดังนี้

25. ๒๕
๔.๑ ในกรณีวิทยากรเปนพระสงฆใหนักเรียนนั่งใหเรียบรอยกลาวคําวา “สวัสดีครับ/
คะ พระอาจารย” แลวกราบแบบเบญจางคประดิษฐ ๓ ครั้ง และใหนักเรียนฟงหรือปฏิบัติกิจกรรมดวย
อาการสํารวจ เมื่อจบการเรียนใหนักเรียนทุกคนกลาววา “ขอบพระคุณครับ/คะ พระอาจารย” แลวกราบ
เบญจางคประดิษฐ ๓ ครั้ง
๔.๒ ในกรณีวิทยากรเปนฆราวาสใหนักเรียนนั่งใหเรียบรอยกลาวคําวา “สวัสดีครับ/คะ
อาจารย” แลวกราบ ๑ ครั้ง และใหนักเรียนฟงหรือปฏิบัติกิจกรรมดวยอาการสํารวย เมื่อจบการเรียนให
นักเรียนทุกคนกลาววา “ขอบพระคุณครับ/คะ อาจารย” และกราบ ๑ ครั้ง
กิจกรรมที่เรียนตามฐานตาง ๆ รายละเอียดกิจกรรมอยูในภาคผนวก
การทําวัตรสวดมนต
- ใชหนังสือสวดมนตแปลฉบับพุทธบุตร (หรือฉบับของสวนโมกข)
- นั่งคุกเขาเทพบุตร-เทพธิดา (จนกวาพระอาจารยจะสั่งเปลี่ยน)
- พระอาจารยจุดเทียนเลมที่ ๑ ทุกคนประนมมือ
- จุดเทียนและธูปเสร็จแลว กราบพระรัตนตรัย ๓ ครั้ง
- พระอาจารยที่เปนหัวหนาในที่นั้นนําสวดมนตไปจนจบ
อานิสงสของการสวดมนต
- ทําใหอานหนังสือคลอง ออกเสียงไดถูกตอง สมองไดรับการพัฒนา
- ขับไลความเกียจคราน จิตใจแชมชื่นเบิกบาน ไมเบื่อไมเซ็ง กระปรี้กระเปรา)
- ตัดความเห็นแกตัวลงได เพราะขณะสวดมนต โลภะ โทสะ โมหะ ไมเกิด
- จิตเปนสมาธิ เพราะจิตแนวแนอยูกับบทสวด ไมฟุงซาน จิตเยือกเย็น
- ไดปญญาเขาใจความหมายและรูจักหลักคําสอนของพระพุทธเจา
- ไดเขาเฝาพระพุทธเจา และถึงพรอมดวย ศีล สมาธิ ปญญา
การเจริญจิตตภาวนา
- ทําวัตรสวดมนตเสร็จแลวนั่งคุกเขากราบ ๓ ครั้ง
- พระอาจารยนํากลาวคําสมาทานกรรมฐาน ทุกคนวาตามดังนี้
คําสมาทานกรรมฐาน
อุกาสะ อุกาสะ ณ โอกาสบัดนี้ ขาพเจาขอมอบอัตตภาพรางกายนี้ แดพระรัตนตรัย เพื่อที่จะ
เจริญกรรมฐาน
ขอใหสมาธิและวิปสสนาญาณ จงบังเกิดขึ้น ในขันธสันดานของขาพเจา