ы

1. ШҮЛЭГ

2. Монгол шүлэг бадаглах хийгээд үл бадаглах гэсэн үндсэн хоёр аргаар бичигддэг.
Үл бадаглах
задгай буюу чөлөөт
хэмжээт шүлэг
Үйл явдлын өрнөлийг илэрхийлсэн том
хэмжээний шүлэглэсэн бүтээлүүд
• Дотоод хэмнэл
• Ар араасаа ундран гарах зүй тогтол
• Үгийн сонголт чөлөөтэй
• Уран дүрслэлийн аргууд өргөн дэлгэр
• Сүүл холбоц
Шүлгийн агуулгын мөн чанар буюу утга санаа
Бадаглах
Хэлбэрийн тогтолцоо буюу бүтэц зүй тогтол
Уянгалаг шинжтэй, шүлэглэсэн хэлбэртэй.
Хоёр, дөрөв, зургаа, найм болоод
гурав, тав, долоо есөн мөрөөр
бадаглана.

3. Задгай шүлэг
“Толгой, сүүл холбоогүй шүлгийг задгай шүлэг гэнэ.”
Монгол хэлний дэлгэрэнгүй тайлбар толь II 2008:949
“Шүлгийн болон хуваагдсан боловч хэмжээ хэмнэлийн хувьд тогтмол бус, холбоцгүй
шүлгийг чөлөөт шүлэг гэнэ.”
Монгол хэлний дэлгэрэнгүй тайлбар толь V 2008:3014
Задгай шүлэг Чөлөөт шүлэг Цагаан шүлэг
Ш.Гаадамба “Толгой огт холболгүй зөвхөн айзам хэмжээг тохируулан бичсэн
шүлгийг цагаан (өөрөөр хэлбэл хялба) шүлэг гэнэ.”
“Мөр бүрд орсон үгийн буюу өлмийн тоо харилцан адилгүй боловч тодорхой
журмаар хоорондоо тохирсон шүлгийг задгай шүлэг гэж нэрлэж болно.”
Ш.Гаадамба 1989:156

4. • Тоон бус чанарын шүлэг
• Толгой холбоц тэргүүлэх үүрэгтэй
• Дунд болоод сүүл холбоц дагалдах шинжтэй
• Мөр хоорондын үг, үеийн тоо ижил байхыг чухалчилдаг сонсголонт айзам
хэмнэлт шүлэг
Онцлог

5. Хуулар бөөгийн дуудлага
[Содном, Балданы 2008 – 2009:155 – 156
(Тэргүүн боть)]

6. Нэгийг нь нөгөөгөөс нь ургуулаг мөр бүрд нэг
санааг шигтгэсэн.
Сүүл холбоц тэргүүлэх үүрэгтэй

7. Алтайн хайлах магтаалд:

8. Б.Лхагвасүрэн “Боржигоны бор тал”

9. Шүлгийн санааг гүн илэрхийлэхийн тулд уран дүрслэлийн янз бүрийн арга, хэлний
хэрэглүүрүүдийг ашигладаг байна.
(Шүлгийн мөрүүдийг дээш, доош янз бүрээр уншиж шинэ шинэ утга илэрхийлэх)

10. Л.Түдэв “Логогриф”
Биднүүс