Contenu connexe Similaire à นวัตกรรม (20) 2. 2
นวัตกรรม/วิธีปฏิบัติที่เป็นเลิศ (Best Practices) การพัฒนาผู้เรียนด้านคุณลักษณะ
ความสามารถและทักษะที่สาคัญสาหรับโลกในศตวรรษที่ 21 ในระดับห้องเรียน
ระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนปลาย
1. ความเป็นมาและความสาคัญของปัญหา
การจัดการศึกษาในยุคเทคโนโลยีสารสนเทศปัจจุบันที่เป็นไปอย่างรวดเร็วและต่อเนื่อง
ตลอดเวลา กระบวนการจัดการศึกษาจึงต้องปรับและรับการเปลี่ยนแปลงขององค์ความรู้ให้เท่าทัน
ด้วยการนาเทคโนโลยีสารสนเทศเข้ามาช่วยสร้างองค์ความรู้ ถ่ายทอดความรู้ จัดเก็บความรู้และ
สื่อสารความรู้ไว้ให้ผู้อื่นศึกษาค้นคว้า ไพพรรณ เกียรติโชติชัย (2545 : 47) ได้กล่าวไว้ว่าการจัดการ
เรียนการสอนควรเป็นไปเพื่อให้ผู้เรียนได้เรียนรู้ค้นคว้าหาข้อมูลและสาระที่มีอยู่เป็นจานวนมากได้
อย่างง่ายดาย สะดวกและรวดเร็ว ผู้เรียนพัฒนาการเรียนรู้ได้ด้วยตนเองเข้ารับบริการการศึกษาได้
อย่างทั่วถึงตลอดเวลา การจัดการศึกษาในยุคที่มีการเปลี่ยนแปลงสูงนั้นมีความจาเป็นต้องตามกระแส
กระบวนทัศน์ที่มีการเปลี่ยนแปลงให้ทัน โดยเฉพาะในยุคโลกาภิวัตน์ที่โลกทั้งใบเป็นหนึ่งเดียว โดย
การพัฒนาการเรียนการสอนเพื่อช่วยให้ผู้เรียนสามารถสร้างองค์ความรู้ใหม่ได้ด้วยตนเอง ถือเป็น
ความสอดคล้องกับบริบทของโลกในยุคปัจจุบันที่กาลังเปลี่ยนแปลงไปได้อย่างชัดเจน
จากการสังเกตและสอบถามนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนปลาย ของโรงเรียนวัดถ้าปลา
วิทยาคม ในปีการศึกษา 2557 พบว่ามีนักเรียนร้อยละ 95 ที่มีการงานโทรศัพท์มือถือแบบสมาร์ทโฟน
( Smart Phone ) มีพฤติกรรมใช้บริการสื่อสังคมออนไลน์ ได้แก่ Facebook, Line และ Twitter
เพื่อเข้าไปพบปะพูดคุยกับเพื่อน หรือเล่นเกม ซึ่งอาจจะส่งผลทาให้ไม่มีเวลาทาการบ้านหรือทบทวน
บทเรียน และเป็นผลให้ผลการเรียนของนักเรียนตกต่าลง โดยข้อมูลผลการทดสอบระดับชาติขั้น
พื้นฐาน (O-net) ของโรงเรียนวัดถ้าปลาวิทยาคมในปีการศึกษา 2556-2557 พบว่า มีคะแนนเฉลี่ยใน
เกือบทุกรายวิชาอยู่ในระดับต่ากว่าค่าเฉลี่ยของระดับเขตพื้นที่การศึกษาและระดับประเทศโดยเฉพาะ
ในรายวิชาสังคมศึกษา ซึ่งสาเหตุที่ทาให้ผลการเรียนของนักเรียนตกต่าลง สาเหตุหนึ่งอาจเป็นเพราะ
ความเจริญก้าวหน้าทางด้านเทคโนโลยีและสื่อสังคมออนไลน์ที่ทาให้นักเรียนใช้เวลากับสื่อสังคม
ออนไลน์เหล่านั้นมากจนเกินไป ไม่รู้จักควบคุมตนเอง และใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อการศึกษา แต่หาก
นักเรียนสามารถเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้งาน โดยใช้งานในเชิงที่สร้างสรรค์และเกิดประโยชน์ เช่น ใช้
ในการปรึกษา สอบถามปัญหาข้อสงสัยกับครูผู้สอนหรือผู้รู้ หรือแนะนาเกี่ยวกับการเรียนและแหล่ง
เรียนรู้ที่ได้ค้นพบมาให้กับเพื่อน หรือใช้เป็นแหล่งในการบันทึก เก็บรวบรวมความรู้ ข้อมูลที่นักเรียน
ได้ศึกษาเรียนรู้ทั้งในห้องเรียนและนอกห้องเรียน โดยสรุปเป็นใจความหรือเนื้อหาสาคัญไว้ เพื่อใช้เป็น
แหล่งทบทวนบทเรียนและเผยแพร่ความรู้ให้เพื่อนหรือผู้ที่สนใจได้เข้ามาศึกษา เครื่องมือเหล่านี้ก็จะ
เป็นเครื่องมือที่มีประโยชน์อย่างมากต่อการเรียนรู้ของนักเรียนเอง และจะช่วยให้นักเรียนสามารถ
ร่วมกันเรียนรู้ ปรึกษา แก้ปัญหา และหาคาตอบได้เป็นอย่างดี อีกทั้งยังเป็นการนาสื่อสังคมออนไลน์
มาใช้ในทางที่เกิดประโยชน์ต่อการเรียนของตนเอง จากประสบการณ์ในการจัดการเรียนการสอนที่
3. 3
ผ่านมา และจากการวิจัยของทวิพงศ์ ศรีสุวรรณ (2553) และ ทัดนิดา คุณสนอง (2553) เป็นสิ่งที่
ยืนยันได้อย่างชัดเจนว่าการจัดการเรียนการสอนโดยใช้สื่อสังคมออนไลน์ตามทฤษฎีการสร้างองค์
ความรู้ด้วยตนเองทาให้นักเรียนมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูงขึ้นและมีความพึงพอใจต่อการเรียนด้วย
วิธีนี้ในระดับมากที่สุด นอกจากนี้การนาสื่อสังคมออนไลน์มาใช้เป็นเครื่องมือในการจัดการเรียนการ
สอนจะเป็นการผลักดันบุคลากรครูให้ก้าวทันเทคโนโลยีในยุคปัจจุบัน สามารถเข้าถึงเยาวชนยุคใหม่
ได้อย่างทันท่วงที ซึ่งจะทาให้เกิดเป็นชุมชนแห่งการเรียนรู้บนเครือข่ายอินเตอร์เน็ต ที่มีปฏิสัมพันธ์กัน
ระหว่างผู้สอนกับผู้เรียน และผู้เรียนกับผู้เรียน ที่มีการแบ่งปันความรู้ แลกเปลี่ยนเรียนรู้ซึ่งกันและกัน
รวมทั้งส่งเสริมให้มีการศึกษาตามอัธยาศัยสามารถเรียนรู้ได้ทุกเวลาและทุกสถานที่ (สานักเทคโนโลยี
เพื่อการเรียนการสอน กระทรวงศึกษาธิการ, 2553)
ในปัจจุบันองค์กรทั้งภาครัฐและเอกชนได้นาคอมพิวเตอร์เข้ามาใช้เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการ
ทางาน ระบบการศึกษาไทยก็เช่นกันการเรียนรู้ไม่ได้มีแต่เฉพาะในห้องเรียนเหมือนสมัยก่อนอีกต่อไป
การใช้เทคโนโลยีเข้ามาช่วยเสริมให้การเรียนการสอนให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น หนึ่งในเทคโนโลยี
นั้นคือการใช้ QR CODE เพื่อการเก็บข้อมูล และสามารถนา QR CODE มาประยุกต์ใช้ได้หลากหลาย
รูปแบบ เช่น เก็บข้อมูล Uniform Resource Locator (URL) ของเว็บไซต์, ข้อความ, บทเรียน
ออนไลน์ ข้อสอบออนไลน์ และข้อมูลที่เป็นตัวอักษรได้อีกมากมาย ปัจจุบัน QR CODE ถูกนาไปใช้
ในหลายๆ ด้าน เนื่องจากความง่ายและสะดวก
ด้วยเหตุผลที่ได้กล่าวมาข้างต้น ผู้สอนจึงมีแนวคิดที่จะจัดการเรียนรู้ให้กับนักเรียนโดยใช้ OR
code มาใช้ในกระบวนการเรียนการสอน เพื่อยกระดับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของวิชาสังคมศึกษา
อีกทั้งยังเป็นการเสริมสร้างสมรรถนะให้กับนักเรียนให้มีความรู้ ความสามารถตามทักษะที่สาคัญ
สาหรับโลกในศตวรรษที่ 21 อีกด้วย
2. วัตถุประสงค์และเป้าหมายของการดาเนินงาน
จุดประสงค์ของการดาเนินงาน
1. เพื่อพัฒนานวัตกรรมการจัดการเรียนรู้ในวิชาสังคมศึกษา
2. เพื่อส่งเสริมกระบวนการจัดการเรียนรู้ที่ส่งเสริมทักษะของผู้เรียนในศตวรรษที่21
เป้าหมายของการดาเนินงาน
เชิงปริมาณ
1. ผลการทดสอบระดับชาติขั้นพื้นฐาน (O-NET) ของโรงเรียนวัดถ้าปลาวิทยาคม
วิชาสังคมศึกษา ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 ปีการศึกษา 2557 มีค่าเฉลี่ยเพิ่มขึ้นอย่างน้อย ร้อยละ 3 จากปี
การศึกษา 2556
2. ผู้เรียนมีความพึงพอใจต่อการจัดการเรียนรู้ด้วย QR CODE ในระดับดีมาก
4. 4
เชิงคุณภาพ
ผู้เรียนมีคุณลักษณะ ความสามารถ และทักษะที่สาคัญสาหรับโลกในศตวรรษที่ 21
3. ขั้นตอนการดาเนินงาน
แผนผัง : ขั้นตอนการดาเนินงาน
3.1 การศึกษาและรวบรวมข้อมูล
ผู้สอนได้ศึกษางานวิจัยและวรรณกรรมที่เกี่ยวข้อง และ รวบรวมข้อมูลต่างๆ เกี่ยวกับ
คุณลักษณะ ความสามารถ และทักษะที่สาคัญสาหรับโลกในศตวรรษที่ 21 และการใช้งาน QR CODE
ที่ใช้ในการจัดการเรียนรู้ในวิชาสังคมศึกษา
กาหนดจุดประสงค์ และเป้าหมายของการเรียนรู้
ศึกษาเอกสาร ทฤษฎีที่เกี่ยวข้อง
วิเคราะห์ปัจจัยในการจัดการเรียนรู้
ออกแบบนวัตกรรมกระบวนการจัดการเรียนรู้
จัดกิจกรรมและกระบวนการเรียนรู้
ประเมินผลการจัดกระบวนการเรียนรู้
ปรับปรุงและแก้ไข
5. 5
3.2 ประชากร
ประชากรคือ นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 และ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 ปีการศึกษา 2557
จานวน 57 คน
3.3 รูปแบบการจัดการเรียนรู้
การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ครั้งนี้เป็นการจัดกิจกรรมการเรียนรู้เชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม
มุ่งเน้นการสร้างสรรค์วิธีการขึ้นใหม่เพื่อใช้ในการจัดการการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ของนักเรียน
3.4 การสร้างเครื่องมือ (QR CODE ) ที่ใช้ในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้
3.4.1 สร้างเนื้อหาของการเรียนรู้
ดาเนินการสร้างเนื้อหาในหน่วยการเรียนรู้ หรือ ข้อสอบ แบบออนไลน์ รวมไปถึง
การหาเนื้อหาในเว็บไซต์ เพื่อใช้ในการสร้าง QR CODE
3.4.2 สร้างฐานข้อมูล
ดาเนินการรวบรวมข้อมูลเอกสารเก็บไว้ใน Google drive เพื่อสะดวกต่อการ
ประเมินผล ดังภาพ
ภาพที่ 1 : การจัดทาเอกสารออนไลน์ใน Google drive
6. 6
3.4.3 วิธีการสร้าง QR CODE มีวิธีการดังนี้
(กรณีตัวอย่างการสร้างข้อสอบออนไลน์)
1. สร้างข้อสอบออนไลน์ใน Google forms
ภาพที่ 2 : ข้อสอบออนไลน์ ในGoogle forms
7. 7
2. นา LINK ของข้อสอบออนไลน์มาใส่ในเว็บ www.the-qrcode-generator.com
เพื่อสร้าง QR CODE
ภาพที่ 3 : การสร้าง QR CODE
3. ได้ QR CODE ข้อสอบออนไลน์ในการสอบนักเรียน
ภาพที่ 4 : QR CODE สาหรับการจัดการเรียนรู้
8. 8
3.5 การใช้งาน QR CODE
ครูแนะนาถึงความสาคัญของการใช้งาน QR CODE และวิธีการใช้งาน ดังนี้
1. เข้าใช้งานแอพพลิเคชั่น Line
2. คลิกเลือกเพิ่มเพื่อน
11. 11
รูปแบบการดาเนินงาน
การพัฒนานวัตกรรมการจัดการเรียนรู้นี้ได้ดาเนินการตามวงจรคุณภาพของเดมมิ่ง (PDCA)
ดังนี้
1. ขั้นวางแผนงาน (P = Plan) ได้แก่
1. กาหนดวัตถุประสงค์ของการพัฒนานวัตกรรมที่ชัดเจน
2. กาหนดเป้าหมายที่ต้องการ
3. กาหนดวิธีการที่จะปฏิบัติเพื่อให้บรรลุตามเป้าหมายที่กาหนด
2. ขั้นการปฏิบัติตามขั้นตอนในแผนงาน (D = Do) ได้แก่
1. ศึกษาขั้นตอนการปฏิบัติงานและวิธีการตามที่แผนงานกาหนด
2. ลงมือปฏิบัติตามขั้นตอนที่กาหนดไว้
3. รวบรวมข้อมูลจากแหล่งต่างๆ เพื่อใช้ในการตัดสินใจ
3. ขั้นการตรวจสอบผลการดาเนินงาน (C = Check) ได้แก่
1. ตรวจสอบผลในขณะที่การดาเนินงานตามขั้นตอนที่จัดตั้งไว้
2. ตรวจสอบผลโดยการวัดความผิดพลาดที่เกิดขึ้นจากผลการดาเนินงาน
3. ตรวจสอบผลคุณลักษณะด้านคุณภาพเปรียบเทียบกับเป้าหมายที่จัดตั้งไว้
4. ขั้นการปรับปรุงแก้ไขส่วนที่มีปัญหา (A = Action) ได้แก่
1. ดาเนินการแก้ไขปัญหาจุดบกพร่อง
2. จัดทาเป็นมาตรฐานการทางาน เพื่อป้องกันการเกิดซ้าข้อนปัญหา
3. ปรับปรุงระบบและวิธีการทางาน
เมื่อได้วางแผนงาน (P) นาไปปฏิบัติ (D) ระหว่างการปฏิบัติก็ดาเนินการตรวจสอบ (C) พบ
ปัญหาก็ทาการแก้ไขหรือปรับปรุง (A) การปรับปรุงก็เริ่มจากการวางแผนก่อน วนไปได้เรื่อยๆ ซึ่งมี
การพัฒนานวัตกรรมคู่ขนานไปกับด้านวิชาการ ด้านคุณธรรมจริยธรรม และด้านสิ่งแวดล้อม โดยมี
เป้าหมายสาคัญคือ “คุณภาพผู้เรียน”
ทรัพยากรในการพัฒนานวัตกรรม
การพัฒนานวัตกรรมได้ใช้ทรัพยากร โดยการประยุกต์และบูรณาการองค์ความรู้จากแหล่ง
ต่างๆ ไว้อย่างหลากหลาย ได้แก่
1. แหล่งเรียนรู้ ได้แก่ แหล่งเรียนรู้ภายในโรงเรียน ห้องปฏิบัติการต่างๆ ของโรงเรียน แหล่ง
เรียนรู้ในท้องถิ่น
2. การใช้วัสดุอุปกรณ์ที่หาได้จากโรงเรียน และตามแหล่งชุมชนอย่างเต็มประสิทธิภาพ
3. แหล่งความรู้จากวิทยากร ปราชญ์ชาวบ้านในด้านต่างๆ ที่หลากหลาย
4. การเก็บข้อมูลเพื่อพัฒนานวัตกรรมจากนักเรียน โดยยึดหลักการความแตกต่างของผู้เรียน
12. 12
4. ผลการดาเนินงาน
1. ครูมีกระบวนการเรียนจัดการเรียนรู้ที่ใช้นวัตกรรมทางการศึกษาที่สอดคล้องกับ
คุณลักษณะ ความสามารถ และทักษะที่สาคัญสาหรับโลกในศตวรรษที่ 21 ในการจัดการเรียนรู้กับ
นักเรียน
2. ผลการทดสอบระดับชาติขั้นพื้นฐาน (O-NET) ของโรงเรียนวัดถ้าปลาวิทยาคม วิชาสังคม
ศึกษา ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 ปีการศึกษา 2557 มีค่าเฉลี่ยเพิ่มขึ้น จากปีการศึกษา 2556 คือ 4.33 %
3. ผลการประเมินความพึงพอใจของนักเรียนที่มีต่อการจัดการเรียนรู้ด้วย QR CODE มีผล
การประเมินระดับดีมาก
4. นักเรียนมีคุณลักษณะ ความสามารถ และทักษะที่สาคัญสาหรับโลกในศตวรรษที่ 21 คือ
(ความสามารถในการสื่อสาร) นักเรียนสามารถรับและส่งสาร มีวัฒนธรรมในการใช้ภาษา
รวมทั้งเลือกใช้และบูรณาการสื่อหรือเครี่องมือที่หลากหลายเพื่อถ่ายทอดและแลกเปลี่ยนความคิด
ความรู้ความเข้าใจ ความรู้สึก และทัศนะของตนเองได้อย่างมีประสิทธิภาพ
(ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี) นักเรียนรู้จักการวิเคราะห์ เลือกใช้ จัดการสื่อและ
เทคโนโลยีในรูปแบบต่างๆ เช่น ตัวอักษร รูปภาพ ภาพเคลื่อนไหว เสียง ในการสร้างชิ้นงานได้อย่างมี
ประสิทธิภาพ
(ความสามารถในการคิด) นักเรียนเกิดความคิดวางแผนการทางานอย่างเป็นระบบ คิด
วิเคราะห์ คิดสังเคราะห์แนวทางในการสร้างชิ้นงานได้อย่างมีขั้นตอน สามารถใช้ความคิดในการ
ออกแบบสร้างสรรค์ชิ้นงาน รวมถึงการแสวงหาแนวทางหลากหลายในการแก้ปัญหาใหม่ๆ ที่ไม่เคย
ประสบมาก่อนได้อย่างมีประสิทธิภาพ
(ความสามารถในการแก้ปัญหา) นักเรียนเกิดความคิดวิเคราะห์ปัญหาถึงสาเหตุและวิธีการ
แก้ไข รวมถึงคิดแยกแยะประเด็นปัญหาในแง่มุมต่างๆ ในระหว่างการสร้างชิ้นงานได้
(ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต) นักเรียนมีทักษะในการติดต่อสื่อสารและสร้าง
ความสัมพันธ์กับบุคคลอื่นในเชิงบวก รวมถึงสามารถทางานร่วมกับผู้อื่นได้อย่างมีประสิทธิภาพ มี
ความเชื่อมั่น กล้าตัดสินใจ แสดงความคิดในการออกแบบสร้างสรรค์ชิ้นงานและสามารถเผชิญหน้ากับ
สถานการณ์ที่เป็นปัญหาได้มีความรับผิดชอบในหน้าที่ในฐานะเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่มและสามารถนา
ชิ้นงานไปแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกับกลุ่มอื่นที่เป็นสมาชิกในสังคม
5. ปัจจัยความสาเร็จ
1. การสนับสนุนจากโรงเรียน ผู้บริหารสถานศึกษาคณะครูและบุคลากรทางการศึกษาที่
เกี่ยวข้อง เช่น การจัดทาหลักสูตรที่เอื้อต่อการจัดการเรียนรู้ การสนับสนุนวัสดุอุปกรณ์ งบประมาณ
ทั้งทางตรงและทางอ้อมในการพัฒนานวัตกรรม
2. ครูมีความเข้าใจต่อการใช้งาน QR CODE ทาให้สามารถอธิบายและถ่ายทอดองค์ความรู้
กับนักเรียนได้เป็นอย่างดี
3. นักเรียนความพร้อมในการเรียน เนื่องจากมีทักษะในการใช้งานแอพพคิเคชั่นสมัยใหม่
4. นักเรียนสามารถสร้างองค์ความรู้โดยการศึกษาค้นคว้าด้วยตนเองโดยมีครูเป็นผู้ให้
คาปรึกษา และจัดทาผลงานในรูปแบบนิทรรศการ
13. 13
6. บทเรียนที่ได้รับ
การจัดการเรียนรู้ด้วย QR CODE เป็นการจัดการเรียนรู้ที่ตอบสนองต่อพฤติกรรมการเรียนรู้
ของนักเรียนในศตวรรษที่ 21 ทาให้นักเรียนมีความสนใจต่อการเรียน ลดการใช้งานโทรศัพท์เคลื่อนที่
แบบเปล่าประโยชน์ของนักเรียนได้ และวิธีการจัดการเรียนรู้นี้ยังทาให้นักเรียนมีคุณลักษณะ
ความสามารถ และทักษะที่สาคัญสาหรับโลกในศตวรรษที่ 21 และสามารถใช้นวัตกรรมนี้เป็นแนวทาง
เพื่อยกระดับคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษาได้
ข้อเสนอแนะสาหรับครูผู้สอน
1. ครูควรบูรณาการการเรียนการสอนกับรายวิชาอื่น เพื่อทาให้นักเรียนเกิดความรู้ที่
หลากหลาย สามารถนาความรู้ไปใช้งานที่รอบด้าน
2. ครูควรดูแลและคอยให้คาแนะนาแก่นักเรียนในการสืบค้นข้อมูลจากแหล่งสารสนเทศที่มี
ความน่าเชื่อถือ
ข้อแนะนาสาหรับสถานศึกษา
สถานศึกษาควรเพิ่มจานวนเครื่องคอมพิวเตอร์และอินเทอร์เน็ตให้เพียงพอต่อจานวน
นักเรียนในการศึกษาค้นคว้าหาความรู้
แนวทางการพัฒนา
1. การจัดทาการวิจัยเกี่ยวกับการใช้ QR CODE นี้ในวิชาอื่น
2. การศึกษาเปรียบเทียบการสอนแบบใช้ QR CODE กับวิธีการสอนแบบปกติ
3. การศึกษาบทบาทของครูผู้สอนกับการเรียนการสอนโดยใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ
22. 22
ตัวอย่าง QR CODE ในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน
ข้อสอบกฎบัตรอาเซียน ข้อสอบกฎหมายในชีวิตประจาวัน
ข้อสอบวัฒนธรรมไทย ข้อสอบสิทธิมนุษยชน
เนื้อหาสิทธิมนุษยชน แบบประเมินการจัดการเรียน
การสอน
