2. Тодорхойлолт:
• Тэнцвэржүүлсэн онооны карт гэдэг нь байгууллагын
эрхэм зорилго, стратегийг хэрэгжүүлэх, гүйцэтгэлийн
хэмжүүрийн цогц үзүүлэлт юм.
• David Norton, Robert Kaplan нь 1980-аад оны үед
боловсруулсан.
3. Зорилго:
• Тэнцвэртэй онооны карт нь аж ахуйн нэгжийн
стратегийг хэрэгжүүлэхэд ойрын хугацааны үйл
ажиллагааны төлөвлөгөө нь ямар нөлөө үзүүлэв, тэр
нь зорилгоо хэрэгжүүлж чадаж байгаа эсэхийг
тодорхойлдог.
• Зорилт
• Стратегийг боловсруулах, томъёолоход дэмжлэг үзүүлэх
• Стратегийг хялбар ойлгогдохоор хэмжээс, зорилго болгоход
• Байгууллагыг нэг тодорхой стратеги рүү чиглүүлэх
• Стратегийг бүх ажилчдын өдөр тутмын үйл ажиллагаа болгоход
• Санхүүгийн бус гүйцэтгэлийн хэмжилтийн үндэс бүрдүүлэхэд
тус тус чиглэгдэнэ.
4. Стратеги
• Байгууллага удаан хугацаанд амжилттай оршин
тогтноход зориулсан нөөц бололцоо, чадавхи,
гадаад нөхцөлийг хамгийн сайнаар нийцүүлсэн
тухайн байгууллагын үйл ажиллагааны урт
хугацааны (наад зах нь 4-5 жил) хөгжлийн зам,
арга хэрэгсэл
5. Стратеги төлөвлөгөөг боловсруулах
шаардлага
• Зорилго/үр дүн гэсэн хадлагыг (orientation) төлөвшүүлнэ.
• Урт хугацааны хандлагыг бий болгоно
• Асуудлыг хуримтлуулахын оронд шийдвэрлэхэд анхаарах
• Харилцан хамаарлын үйл ажиллагааг сайжруулах
• Нөөц бололцоог зөв хувиарлах
• Шийдвэр гаргах, хэрэгжилтийг сайжруулах суурь болно.
• Эрх зүйн үндсийг сайжруулах
6. Стратегийг хэрэгжүүлэхэд тулгардаг
нийтлэг хүндрэл
• Байгууллагын зөвхөн 5 % нь стратегийг ойлгодог.
• Менежерүүдийн 25 % нь стратегийг хэрэгжүүлсний төлөө
урамшуулал авдаг.
• Стратеги төлөвлөгөөний 70 % нь санхүүнийг үйл ажиллгаатай
бодит байдал дээр холбогддоггүй.
• 86 % нь стратегийн тухай сард нэг удаа хэлэлцүүлгийг 1 цагаас
бага хугацаанд хийдэг.
7. Стратеги-төлөвлөх тогтолцооны хэсэг
• Байгууллагын эрхзүйн үндэс, статус
• Хэтийн зорилгын тунхаг (vision/mission
statetment)
• Хамаарал бүхий талууд
• Зорилго
• 5 жилийн төлөвлөгөө
• Төлөвлөсөн үйл ажиллгаа/төсөл
• Гэх мэт
Стартеги
боловсруулах
суурь
Боловсруулсан
стартеги
• Жил бүрийн бизинес төлөвлөгөө
• Жил бүрийн санхүүгийн
төлөвлөгөө
Жил бүрийн
төлөвлөгөө
8. Стратегийн ухааны зарчимууд
• Чи хэмжиж чадахгүй байгаа зүйлээ удирдаж чадахгүй
• You cannot manage what you do not measure
• Хэмжиж чадах зүйлсийг хэмжих шаардлагатай
• What can be measured should be measured
• Хэмжигдсэн зүйлс хэрэгжсэн байдаг
• What is measured is done
11. Аж ахуйн нэгжүүдийн хувьд хэрэглэгчдэд
шууд хүрдэг стратегиуд:
• Бүтээгдэхүүний чанараар давамгайлах:
- Өвөрмөц, чанартай
- Дээд зэргийн бүтээгдэхүүн
- Брэндийн найдвартай байдал
- Хэрэглэгчид өндөр үнэ төлөхөд бэлэн байдаг
12. • Үнийн жолоодлогоор манлайлах стратеги:
- Харьцангуй бага үнээр бүтээгдэхүүн нийлүүлэх
- Гологдол хаягдлыг багасгах
13. Тэнцвэржүүлсэн онооны картаар юуг үнэлэх вэ:
•1.Санхүү (financial)
•2. Хэрэглэгч (customer)
•3.Суралцах/хөгжих (learning and development)
•4. Дотоод үйл ажиллагаа (Internal process)
14. Тэнцвэржүүлсэн онооны картаар юуг
үнэлэх вэ:
• Санхүүгийн хэтийн төлөв: /Financial perspective/
Зардлаа бууруулж, орлогоо нэмэгдүүлэх тоон үзүүлэлтээр
хэмжигдэнэ:
- Орлогын хэмжүүр: Орлого ба ашгийн хувь
- Орлого ба зардлын хэмжүүр: Орлогын өсөлт, шинэ
бүтээгдэхүүний орлого, өртгийн бууралт
- Орлого ба хөрөнгө оруулалтын хэмжүүр: нэмэгдсэн өртөг,
хөрөнгө оруулалтын ашиг
15. • Хэрэглэгчийн хэтийн төлөв: /Customer
perspective/
Стратеги нь зах зээлд хэр нийцэж байгаа, хэр үр
дүнтэй, ирээдүйтэй байгааг тодорхойлно.
- Сэтгэл ханамжийг тодорхойлох
- Түүнд нийцүүлж үйл ажиллагаа, бүтээгдэхүүнийг
шинэчлэх
16. • Сургалт, хөгжлийн хэтийн төлөв: / Innovation &
Learning /
Үнэ цэнийг нэмэгдүүлэхэд чиглэсэн сургалт өсөлтийн үйл
ажиллагаа
- Мэдээллийг ашиглах чадамж
- Ажилтнуудын сэтгэл ханамж
- Ажилтнуудын сургалтанд хамрагдсан байдал
17. • Бизнесийн дотоод үйл ажиллагаа: / Internal Business
perspective /
- Инновацийн үйл ажиллагаа
Үйлдвэрлэлийн хүчин чадал, шинэ бүтээгдэхүүнийг зах
зээлд нийлүүлэх хугацаа, шинэ патент
- Үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаа
Захиалга нийлүүлэх хугацаа, гологдол, сул зогсолт
- Борлуулалтын дараах үйлчилгээ
Хариу үйлдэл үзүүлэх хугацаа, хэрэглэгчдэд үзүүлсэн
сургалт
18. Дүгнэлт:
• Санхүүгийн болон санхүүгийн бус үзүүлэлтүүдээр ойрын
хугацааны стратегийг үнэлэх бөгөөд ирээдүйн талаарх дохиог
өгдөг.
• Санхүүгийн ба санхүүгийн бус үзүүлэлтүүдийг тэнцвэржүүлдэг.
• Бүх нөөц бололцоо боломжуудыг стратеги рүү шилжүүлж үйл
ажиллагаануудыг тэнцвэржүүлдэг.
• Урт хугацааны санхүүгийн үр ашгийг хадгалахад чиглэдэг.
19. BSC аргын логик
Хэтийн
зорилт
Стратеги
• Үйлчлүүлэгчийн
сэтгэл ханамж
• Чадамжаа
дээшлүүлэх
• Үйл ажиллагаагаа
сайжруулах
Санхүүгийн төлөв
Зорилт Хэмжүүр
Хэрэглэгчийн төлөв
Зорилт Хэмжүүр
Дотоод ү/а-ны төлөв
Зорилт Хэмжүүр
Суралцах/хөгжих төлөв
Зорилт Хэмжүүр
21. Стратегийн зураглал гэдэг нь дээрх 4 хэтийн
төлвүүдийн дотор шалтгаан-үр дагаврын бие
биетэйгээ холбогдох хамаарлыг илрүүлэхийн
тулд стратегийн зорилгуудыг холбох замаар
байгууллага хэрхэн баялаг бүтээж байгааг
дүрсэлсэн бүдүүвч юм.
23. ТОК боловсруулах үед тулгарч болох
асуудлууд:
Шалтгаан болон үр дүнгийн уялдааг нарийн харгалзахгүй
байх
Бүх хэмжүүрүүдийн хувьд сайжралтыг хайх
Зөвхөн объектив хэмжүүр ашиглах оролдлого
Менежрүүдийн ажлын гүйцэтгэлийг санхүүгийн
хэмжүүрүүдэд тулгуулах хандлага
24. ТОК үнэлгээ
Үйлдвэрлэлийн өсөлтийн үр дүнд гарсан орлогын
өөрчлөлтийн нөлөөлөл:
Өөрчлөлт= (Стратеги хэрэгжүүлж байгаа оны үйлвэрлэлт
борлуулалт - Стратеги хэрэгжүүлэхийн өмнөх оны
үйлвэрлэлт борлуулалт )* Стратеги хэрэгжүүлэхийн өмнөх
оны борлуулалтын нэгжийн үнэ
25. Үйлдвэрлэлийн өсөлтийн үр дүнд гарсан зардлын өөрчлөлтийн
нөлөөлөл:
Өөрчлөлт= (Стратеги хэрэгжүүлж байгаа оны үйлвэрлэлт
борлуулсан бүтээгдэхүүнд зарцуулсан зардлын хэмжээ *Стратеги
хэрэгжүүлж байгаа оны үйлдвэрлэлт борлуулалтын нэгж) /
(Стратеги хэрэгжүүлэхийн өмнөх оны үйлвэрлэлт борлуулсан
бүтээгдэхүүнд зарцуулсан зардлын хэмжээ * Стратеги
хэрэгжүүлэхийн өмнөх оны үйлдвэрлэлт борлуулалтын нэгж)*
Стратеги хэрэгжүүлэхийн өмнөх оны үйлвэрлэлт борлуулсан
бүтээгдэхүүнд зарцуулсан зардлын нэгжийн өртөг
26. № Үзүүлэлт
1 Стратеги хэрэгжүүлж байгаа оны үйлвэрлэлт борлуулалтын хэмжээ
2 Стратеги хэрэгжүүлэхийн өмнөх оны үйлвэрлэлт борлуулалтын
хэмжээ
3 Стратеги хэрэгжүүлж байгаа оны борлуулалтын нэгжийн үнэ
4 Стратеги хэрэгжүүлэхийн өмнөх оны борлуулалтын нэгжийн үнэ
5 Стратеги хэрэгжүүлж байгаа оны үйлвэрлэлт борлуулсан бүтээгдэхүүнд
зарцуулсан зардлын хэмжээ /биет/
27. 6 Стратеги хэрэгжүүлэхийн өмнөх оны үйлвэрлэлт борлуулсан
бүтээгдэхүүнд зарцуулсан зардлын хэмжээ /биет/
7 Стратеги хэрэгжүүлж байгаа оны үйлвэрлэлт борлуулсан бүтээгдэхүүнд
зарцуулсан зардлын нэгжийн өртөг
8 Стратеги хэрэгжүүлэхийн өмнөх оны үйлвэрлэлт борлуулсан
бүтээгдэхүүнд зарцуулсан зардлын нэгжийн өртөг
9 Стратеги хэрэгжүүлж байгаа оны борлуулалтын нэгжийн үнэ
10 Стратеги хэрэгжүүлэхийн өмнөх оны борлуулалтын нэгжийн үнэ
28. Стратеги зорилго Хэмжүүр Зорилт Гүйцэтгэл
Санхүүгийн хэтийн төлөв
Орлогоо өсгөх,
Нэгж хувьцаанд
ногдох ашгийг
нэмэгдүүлэх
Өсөлтөөс олсон
орлого
Бүтээмжээс олсон
орлого
Орлогын өсөлт
590,000,000₮
100,000,000₮
4%
610,000,000₮
112,000,000₮
4.5%
Хэрэглэгчийн хэтийн төлөв
Зах зээлийн
хувийг өсгөх
Сэтгэл ханамжийг
нэмэгдүүлэх
Өсөлтийн хувь
хэмжээ
Шинэ
хэрэглэгчдийн тоо
Сэтгэл ханамжийн
үзүүлэлт
6%
8
7%
8
29. Үргэлжлэл:
Стратеги
зорилго
Хэмжүүр Зорилт Гүйцэтгэл
Бизнесийн дотоод үйл ажиллагааны хэтийн төлөв
Хэрэглэгчдэд хүрэх
хугацааг багасгах
Үйлдвэрлэлийн
потенциалыг
нэмэгдүүлэх
Хариу үйлдэл
үзүүлэх хугацаа
Түгээлтийн хугацаа
Үйлдвэрлэлд
хийсэн
сайжруулалтын тоо
Утсаар хариу өгөх
хугацаа 5 минут
Түгээлтийг хотын
аль ч цэгт 30
минутанд хүргэх
Үйлдвэрлэлийн
20%-д сайжруулалт
хийх
6 минут
Дундажаар 33
минут
21%-д сайжруулалт
хийгдсэн
30. Үргэлжлэл:
Стратеги
зорилго
Хэмжүүр Зорилт Гүйцэтгэл
Сургалт хөгжлийн хэтийн төлөв
Ажилтнуудад
эрх мэдэл олгох
Мэдээллийн
системийн
чадамжийг
өсгөх
Шийдвэр гаргах
мэдэл бүхий
ажилтнуудын
хувь
Мэдээлэл
солилцооны
хувь
Алба нэгжийн
удирдлагуудад
эрх олгох
90 хувь хүртэл
Бүх шатны
удирдлага
санхүүгийн
захиран
зарцуулах
эрхтэй
88 хувь
31. Стратегийн хэрэгжилтийг үнэлэх нь:
• Стратегийн хэрэгжилтийг үнэлэхдээ тэнцвэржүүлсэн онооны
картын зорилго ба гүйцэтгэлийн багана дахь үзүүлэлтүүдийг
харьцуулдаг. Өмнөх жишээнээс харахад тус компани ихэнх
зорилгоо биелүүлж чадсан харагдаж байна.
• Гэхдээ стратегийн зорилгын биелэлтийг бүрэн үнэлэхийн тулд
бүх үзүүлэлтүүдийг хооронд уялдуулж авч үзэх ёстой. Тухайлбал
орлогын өсөлт нь компаний үйл ажиллагаанаас биш зах зээлийн
ерөнхий тэлэлтээс үүдсэн байж болох юм.
32. Жишээ:
• Тус компани өмнөх 2015 онд стратеги боловсруулж 2016 онд
хэрэгжүүлснээр үр дүнд хүрнэ гэж үзсэн. Иймд энэ 2 оны
үзүүлэлтийг судална.
33. Үзүүлэлт 2015 он 2016 он
Үйлдвэрлэсэн
бүтээгдэхүүний тоо
40,000 44,000
Үнэ 40,000 38,000
Шууд материалын
хэмжээ
120,000 120,000
Нэгж материалын үнэ 4,000 4,200
Үйлдвэрийн хүчин чадал 130,000 кг 128,000 кг
Шууд материалаас бусад
өртөг
676,000,000 678,400,000
Нэгжийн өртөг 5,200 5,300
34. Үзүүлэлт 2015 он 2016 он
Орлого 1,600,000,000 1,672,000,000
Шууд материалын
зардал
480,000,000 504,000,000
Боловсруулалтын
зардал
676,000,000 678,400,000
Нийт зардал 1,156,000,000 1,182,400,000
Үйл ажиллагааны
ашиг
444,000,000 489,600,000
Зөрүү 45,600,000
37. Үйлдвэрлэлийн өсөлтийн үр дүнд
• Re =(Q1-Q0)*P0
(44,000-40,000)*40,000=160,000,000 буюу favorable нөлөө үзүүлсэн
• Ce = (Cq1 *Q1/Q0- Cq0)* Zq0
(120,000 нэгж ШМ*44,000 нэгж бүт/40,000 нэгж бүт-120,000 нэгж
ШМ)*4,000=48,000,000 буюу unfavorable нөлөө үзүүлсэн байна.
Учир нь зардал өссөн.
38. Үнэ, өртөгийн өөрчлөлтийн үр дүнд
• Rp =(P1-P0)*Q1
• (38,000-40,000)*44,000=(88,000,000) нөлөө үзүүлсэн
• Cz =(Z1-Z0)*Zq1
• Шууд материалын зардлаар:
(4,200-4,000)*(120,000/40,000)*44,000=26,400,000 тааламжгүй
нөлөө үзүүлсэн
• Боловсруулалтын зардлаар:
(5,300-5,200)*130,000=13,000,000 тааламжгүй нөлөө үзүүлсэн
39. Бүтээмжийн өсөлтийн үр дүнд
• Cproductivity =(Zq0-Zq1)*Z1
• Шууд материалын зардлаар
(120,000-132,000)*4,200=(50,400,000) тааламжтай нөлөө үзүүлсэн
• Боловсруулалтын зардлаар
(128,000-130,000)*5,300=(10,600,000) тааламжтай нөлөө үзүүлсэн
Нийтдээ 61,000,000 төгрөгийн зардал буурч тааламжтай нөлөө үзүүлсэн
40. Нэгтгэн дүгнэвэл:
Үзүүлэлт 2015 Үйлдвэрлэли
йн өсөлтийн
нөлөө
Өртгийн
өөрчлөлтийн
нөлөө
Бүтээмжийн
өөрчлөлтийн
нөлөө
2016
Орлого 1,600,000,000 160,000,000F 88,000,000U 1,672,000,000
Зардал 1,156,000,000 48,000,000U 39,400,000U 61,000,000F 1,182,400,000
Ашиг 444,000,000 112,000,000F 127,400,000U 61,000,000F 489,600,000
41. Нэмэлт шинжилгээ:
Борлуулалт 4,000 нэгжээр нэмэгдсэн нь дараах шалтгаантай байж
болно. Үүнд:
- Зах зээл 30 хувиар өссөн байж болно. Тэгвэл 1,200 нэгж нь зах
зээлийн тэлэлттэй холбоотой.
- Үлдсэн 2,800 нэгж нь бүтээгдэхүүний борлуулалтын үнэ
буурсантай холбоотой.
42. • Зах зээлийн тэлэлттэй холбоотой өөрчлөлт:
112,000,000*1,200/4,000=33,600,000 төгрөг
Тус компаний хувьд өртгөө ихэсгэсэн ч үнээ бууруулсан. Өөрөөр
хэлбэл үнийн стратеги баримталж ажилласан. Өртгийн нөлөө нь
39,400,000 тааламжгүй байсан.
Харин үнээ бууруулсан учир 2,800 нэгжийн нэмэлт борлуулалт
хийж чадсан. Үнийн өөрчлөлттэй холбоотой өөрчлөлт:
112,000,000*2,800/4,000=78,400,00 төгрөг
43. Бүтээмжийн өсөлтөөс бий болсон үр дүн 61,000,000F
Үнийн бууралтын сөрөг нөлөө 2,000*44,000= 88,000,000U
Үнийн бууралтын эерэг нөлөө 78,400,000F
Үнийн стратегийн нийт нөлөө 51,400,000F
44. Нэгтгэл:
Зах зээлийн тэлэлтийн нөлөө 33,600,000F
Чанарын нөлөө 39,400,000U
Үнийн стратегийн өөрчлөлтийн нөлөө 51,400,000F
Нийт өөрчлөлт 45,600,000F
