1. Osnovna pravila nasleđivanja
Olivera Lučić
Scenario, priprema za čas

2. Johan Gregor Mendel (1822-1884)

3. Otac genetike
-8 godina rada na
baštenskom grašku
-veliki broj uzoraka u
eksperimentu
-zasadio 28.000
sadnica
-pratio 32 osobine
graška

4. Mendelova hipoteza
• Mendel je dokazao da se osobine
nasleđuju sa roditelja na potomke na
predvidljiv način
• Postavio hipotezu da se osobine nalaze
pod kontrolom naslednih činilaca koji
determinišu razviće pojedinih osobina
kod roditelja i njihovih potomaka.

5. Pravila nasleđivanja
• „Nasledni činioci“ različitih roditelja mogu
se naći u tijelu potomaka, ali se već u
sledećoj generaciji mogu rastaviti i na nov
način kombinovati
• 1. Pravilo rastavljanja
• 2. Pravilo slobodnog kombinovanja
Moguće je predvidjeti kakve se kombinacije
nekih osobina mogu očekivati kod potomaka

6. Alternativne osobine
• Mendel je pratio samo osobine koje se
alternativno ispoljavaju
• Oformio je posebne leje sa biljkama koje
su bile čiste linije za određenu osobinu

7. Alternativne osobine
Boja cvijeta
Ljubičasta/ Bijela
Položaj cvijeta
Aksijalni/ Vršni
Boja sjemena
Žuta/ Zelena
Oblik sjemena
Okrugao/
Naboran
Oblik mahune
Glatka/
Naborana
Boja mahune
Žuta/ Zelena
Visina biljke
Niska /
Visoka

8. Oblici sjemena zrna graška

9. Ukrštanje biljaka

10. Monohibridno nasleđivanje
• Mendel je uveo oznake u skladu sa
pretpostavkom o diskretnim „naslednim
činiocima“:
– Biljke čiste linije sa okruglim
sjemenom kao AA
– Biljke sa naboranim sjemenom kao aa
• Ove biljke je nazvao roditeljskom
generacijom i označio ih kao
Parenteralna generacija (P)

11. Prva filijalna generacija
• Zatim je ukrštao biljke iz P generacije
АА х аа
• Iz takvog ukrštanja dobijena je PRVA
POTOMAČKA GENERACIJA, F1 (prva
filijalna generacija)
• Biljke F1 generacije uvijek su imale
okruglo sjeme
• Označio ih je kao Aa

12. Druga filijalna generacija
• Kod biljaka F1 generacije dozvolio je
samooplođenje
Аа х Аа
• Dobio je drugu potomačku generaciju, F2
(druga filijalna generacija)
• Sjeme F2 generacije bilo je većinom okruglo (AA,
Aa), ali su se javila i naborana sjemena (aa)
• Tri kombinacije, od mogućih 4,određuju isti
fenotip (okruglo sjeme), а samo jedna naborano
sjeme (aa)
• Fenotipski odnos u F2 generaciji je 3:1, što je
Mendel dokazao svojim ekspermentom

14. Р AA x aa
G A A a a
F1 Aa Aa
G A a A a
F2 AA aA Aa aa

15. Mendelovi zaključci
• U F2 generaciji dobijao je da se jedna
osobina u odnosu na drugu javlja 3 puta
češće (3:1)
Mendel je zaključio:
-Individualni faktori nasleđivanja (geni) koji se ne
„stapaju“, kontrolišu nasleđivanje svih osobina
živih bića
-U F1 generaciji dolazi do ispoljavanja samo
jednog od 2 alternativna oblika osobine (pravilo
uniformnosti)
-Pri formiranju gameta dolazi do njihovog
razdvajanja.
-U F2 generaciji dolazi do slobodnog
kombinovanja.

16. Dominantno-recesivne osobine
• Osobinu koja se češće
pojavljivala Mendel je
nazvao dominantnom
(A__)
• Osobinu koja se rjeđe
pojavljivala Mendel je
nazvao recesivnom (aa)

17. • Mendel je pratio nasleđivanje osobine
koju determiniše jedan par naslednih
faktora
• Takav tip nasleđivanja je
MONOHIBRIDNO nasleđivanje.
• Prateći nasleđivanje 2 ili više osobina
istovremeno (dihibridno ili polihibridno
nasleđivanje), Mendel je dao dokaze
svojih osnovnih pravila.

18. Dihibridno ukrštanje
• Dvije osobine: oblik i boja zrna
• P generacija: ukrstio je biljke okruglog
sjemena žute boje sa biljkama naboranog
sjemena zelene boje (ААВВ х ааbb)
• F1 generacija: sve biljke sa okruglim i
žutim sjemenima
• U F2 generaciji dobio je:-okrugle i žute
-okrugle i zelene
-naborane i žute
-naborane i zelene

20. • Gameti biljaka F1 generacije daju gamete:
АВ, Аb, аВ i аb
• Njihovim spajanjem moguće je dobiti 16
kombinacija (genotipova)
• F2 genecija je sadržala 4 različita FENOTIPA:
-9/16 OKRUGLO I ŽUTO (A_B_)
– 3/16 OKRUGLO I ZELENO (А_bb)
– 3/16 NABORANO I ŽUTO (aaB_)
– 1/16 NABORANO I ZELENO (ааbb)
• Odnos ovih fenotipova bio je:
9:3:3:1

21. Šematski prikaz dihibridnog ukrštanja

22. Панетова мрежа за дихибридно укрштање
F2: AaBb x AaBb
AB Ab aB ab
AB AABB AAbB aABB aAbB
Ab AABb AAbb aABb aAbb
aB AaBB AabB aaBB aabB
ab AaBb Aabb aaBb aabb

23. Izračunavanje broja fenotipova i genotipova
Tip
nasleđivanje
Broj fenotipova Broj
genotipova
Monohibridno 21 =2 31 =3
Dihibridno 22 =4 32 =9
Trihibridno 23 =8 33 =27
Polihibridno 2n 3n

24. P i t a nj a ?
Hvala!