طوفان فکری، ساختاردهي و ارزيابي ايده ها، انتخاب

1. Brainstorming, Structuring,
Evaluation & Choice
1

2. ضرورت استفاده از طوفان فکری و قواعد پياده سازي آن 
شيوه هاي ارزيابي ايده ها و كيفيت اطلاعات حاصل از هر روش 
راي گيري 
درجه بندي 
ترجيح نسبي 
ساختاردهي ايده ها با توجه به اهداف تصميم گيري و ويژگي ايده ها 
روش بالا به پائين 
روش پائين به بالا 
)AHP( نقش روش فرايند تحليل سلسله مراتبي تحليل 
2

3. مواجههههه بههها ملهههرل االههه بهههراي انسهههان ناخوشهههايند اسهههت و بهههراي رهههها ي از آن 
بدنبال اولين راه حل ممكن مي گردد. امّا
داشهههههطن فقهههههی يهههههر اخهههههده خههههها راهرهههههار م هههههاطره آميههههه محسهههههو م شهههههود راكهههههه 
انعطاف پذخری، شرط بقا در دنياي امروز، را کاهش م دهد.
با داشطن فقی خک ايده، امکان مقایسه مي ان کارای اخده، وجود ندارد. 
بهطههههرخن راه بههههرای بههههه دسههههت آوردن خههههک اخههههده خههههو داشههههطن اخههههده های م تلههههف 
است.
هیچ امری خطرنها « : م گوید Emile Chartier ، فیلسوف فرانسوی 
». تر از آن نیست که فرد فقی خک اخده داشته باشد
روش طوفهان فکهری، خهک تکنیهک راخهی بهرای تولیهد اخهده اسهت. بههراي شناسهها ي 
راهرارهاي م تلف ير مسئله / ملرل قابل استفاده است.
3

4. در خک جلسه طوفان فکری، افراد م تلف صاح نظر درباره خک موضوع 
خاص دور هم جمع شده و نظرات را که به ذهنلان م رسد، بدون هیچ
گونه محدودختی بیان م کنند.
4

5. تمام افرادی که در اخن مرحله سهیم هستند، در خک اتاق گردهم م آخند. 
ابتدا خلاصه ای از ملکل مطرح مي شود. 
قواعد برگزاري جلسه و هدف جلسه، به همه افراد گفته م شود. 
کااذ و قلم در اختیار افراد گذاشته مي شود. 
افراد اخده های خود را به صورت شفاهی و کتبی بیان مي کنند. 
5

6. شههرل اسههت. اخههن بههدان معسههی اسههت كههه صههند یها بههه U ، بهطههرخن یههدمان بههرای اتههاق 
صههههههورت نههههههیم داخههههههره در اتههههههاق یههههههده شههههههوند و در وسههههههی کااههههههذ خادداشههههههت اخههههههده هههههههای
م تلف، به گونه ای قرار گيرد كه كلیه ی حاضران به راحتی بتوانند آ ن را ببینند.
6

7. مدت زمان پيلنهاد شده براي خلق ايده در جلسه 30 تا 40 دقیقه است. 
ً
نلست طوفان فکری عملا ران
پذخر است. زیرا بعد از ناهار فعالیت مغز كاهش م خابد. بهطر است كه نلست ها
در ساعت 10 ا ی 11 صبح برگزار گردند، را كه در اخن زمان سطح فعالیت مغز
بالاست و جلسات عصر ني بازدهي بالا دارند.
در هر ساعتی از روز به جز بعد از صرف ناهار ام 
اتاق باخد آرام باشد؛ تهویه مناس داشته باشد؛ و از روشنای كافی ب رخوردار 
باشد. وجود رنگ هاي م تلف به فعالیت مغز كمر م كند.
7

8. خلق ايده: هدف از اين مرحله، توليد ير گروه بزرگ و انبوه از ايده هاست. 
در طهههي ايهههن مرحلهههه، مهمطهههرين يههه ، پرهيههه از انتقههههاد از ايهههده هاسهههت. ارزيهههابي ايهههده هههها بايهههد تهههها 
زماني كه اعضاي تيم قبول كنند كه ايده ديگري به نظر آنها نمي رسد به تعويق بيفتد.
كوتههاه نمههودن ليسههت ايههده ههها: عههوام ي ماننههد امرههان ناپههذيري، ناموجههه بههودن و 
هزينه براي حذف ايده هاي نامناس استفاده مي شوند.
دسههههته بنههههدي و تركيهههه ايههههده ههههههاي باقيمانههههده: هههههدف از ايههههن مرحلههههه، انت ههههها 
تعدادي از ايده ها براي ارزيابي است.
8

9. همه م توانند )باخد( در آن شرکت کنند. 
اجازه خیال پردازی در تولید اخده وجود دارد. در اين گام، کمیت و نه کیفیت 
اخده ها مورد توجه است.
يهه ي بنههام اخههده بههد وجههود نههدارد. پههه هههیچ گونههه قضههاوت دربههاره پیلههنهاد و خهها 
نظر افراد، انجام ندهيد.
بههههههه شههههههراخی اخههههههده آل فکههههههر کنیههههههد. مسههههههائل حههههههدی را در نظههههههر بگيرخههههههد. شههههههراخی 
ايرمحتمههل را ماننههد شهههراخی محتمههل در نظهههر بگيرخههد. از ترکیههه اخهههده هههها بهههرای
تولید اخده جدخد کمک بگيرخد.
9

10. فههههههههراهم آوردن محههههههههر ههههههههها، عامههههههههل کلیههههههههدی در افههههههههزایش 
خلاقیت است.
در االههه طوفهههان فکهههری هههها، تولیهههد اخهههده ابتهههدا از سهههطح 
بيرونهه مغههز شههروع مهه شههود و سههره بهها عمیههق تههر شههدن
در لاخه های مغز ادامه م خابد.
اگهههر محهههر هههها بهههه انهههدازه کهههافی باشهههد، افهههراد از مغزشهههان 
فقهههی بهههرای بيهههرون کلهههیدن اخهههده هههها اسهههتفاده نمهههی کننهههد
بلكه از آن برای تولید اخده با ترکی اخهده ههای دخگهر نيه
استفاده مي کنند.
10

11. محهههر مههه توانهههد ههههر يههه ی باشهههد کهههه افهههراد را از قالههه 
معمههول فکههر کههردن بههه منظههور سههاخطن پیونههدهای جدخههد
خارج کند.
محهههري مهههي توانهههد ههههر يههه ي باشهههد كهههه شهههما مهههي شهههنويد، 
مزه، لمه، يا بومي كنيد يا مي بينيد.
در ير تحقيق در دانلگاه اكلاهمها بها شهركت گهروه ههاي 
4 نفره دانشجو ي ملاهده شد كه متوسی تعهداد ايهده
با اسهتفاده )snack food( ها در مورد اذاي سبر
از نمونهههههه محصهههههولات، تصهههههوير مجهههههلات، و تغييهههههر يكبهههههاره
شرايی محيطي مثلا با موسهيقي بلنهد و اهذاي خهو ، از
310 افزايش يافت. / 29/7 به 8
11

12. با در نظر گرفطن عم ی بودن، موجهه بهودن، هزینهه و ... تعهداد كهم يها زیهادی از 
اخده ها حذف م شوند.
گر ه در مرحله اول، انتقاد از اخده های دخگران ممنوع است، اما په از آن، اخده هاي نامناس حذفمي 
شوند.
اخده های باقی مانده با فراخند های كه در ير طيف از ساده تا ت صص ي مثلا از رأی گيری تا فرايند سلسله 
ارزیاب م شوند. )AHP( مراتبي تحليل
نانچهههه تعهههداد زيهههادي از ايهههده هههها حهههذف شهههوندو فقهههی ايهههده هههها ي كهههه بسهههيار 
مناسهه تههر بنظههر مههي رسههند بههاقي بماننههد مرحلههه ارزيههابي آسههان تههر خواهههد بههود.
امّاااا امرههههان حههههذف ايههههده ههههها ي كههههه در برربهههه ي تفصههههي ي مناسهههه تههههر باشههههند نيهههه
افزايش مي يابد.
12

13. قبل از رد كردن ير ايهده، امرهان يرهي شهدن آن بها بقيهه نظريهات بايهد برربه ي و 
رسهههيدگي شهههود. نظهههر نهههها ي را تههها زمهههاني كهههه اخهههده اي ارزيهههابي نلهههده اسهههت، ارائهههه
ندهید.
هميلههه ايههن نكتههه را بههه يههاد داشههته باشههيد كههه احتمههال ارزيههابي در ج زئيههات در 
مرحله ي بعد فرايند وجود خواهد داشت .
13

14. بعههد از حههذف اخههده هههای ايههر عم ههی، دسههته بنههدی 
و ترکی کردن اخده های باقی مانده، بهرای خهافطن
بهطرخن اخده مفید است.
برخي ايده ها فقی بهه جنبهه ای خهاص از ملهکل 
پرداختهههه و از ترکیههه آن بههها اخهههده ههههاي ديگهههر مهههي
توان راه ح ي كل نگر و جامع اخجاد کرد.
برخههي ايههده ههها بههراي حههل ملههكلاتي ايههر از مسههئله 
تحهههههههههت برربههههههههه ي مناسههههههههه هسهههههههههتند. آنهههههههههها را بهههههههههراي
استفاده در آينده نگهداري نماييد.)ب نكايده(
14

15. بطور مثال، خک راه حل فقی به محصول و ديگري بهه بهازار مهي پهردازد. از تركيه 
آنها ير گزينهه جديهد مه توانهد ترکیبهی از اخهده ههای محصهول، ب هش بنهدی بهازار و
فروش باشد.
ميهههه ان وسههههوا خههههود در مههههورد كيفيههههت راهرارههههها / گزينههههه ههههها را بهههها سههههطح اهميههههت 
مسئله متناس سازيد.
په از اين مرحله، نوبت به ارزيابي گزينه ها ميرسد. 
15

16. رأی گيری روش ي پرطرفدار و ساده برای ارزیاب اخده ها است. 
رأی گيری به سه شکل انجام م شود. 
بله / خير 
ندگزينه اي 
درجه بندی 
16

17. فرضكنيد با هدف جايگزيسي ساعت كار معمول شركتي كه در آن كار مي 
كنيد ) 9 صبح تا 5 بعدازظهر( جلسه تلكيل شده و در انتها با روش ند
گزينه اي از شركت كنندگان در جلسه نسبت به گزينه برتر آنها نظرخواهي
.) Team Expert Choice مي شود )مثلا با كمربسته نرم افزاري
حاصل ارزيابي ؟ 
17

18. 18

19. در اين دو شيوه، كارشناسان شرکت کننده فقی اجازه دارند به خک از 
گزینه ها رأی دهند.
کیفیت اطلاعات حاصل از انت ا گزينه ها توسی كارشناسان با اين روش 
حداقل و پائين است.
افراد قادر نیستند توضيح دهند كه نسبت به شدت برتري گزينه اي كه 
انت ا كرده اند در مقايسه با سايرين ه احساب ي دارند.
19

20. برای افزایش کیفیت اطلاعات حاصل از پاسخ دهي كارشناسان، هرفرد اجازه 
مي يابد هر ير از اخده ها را در محدوده مشخص شده مثلا بين 1 تا 10
امتيازدهي کند.
سره از درجه های اختصاص يافته به هر اخده میانگين گرفته م شود. 
براي معنادار شدن اين متوسی، درجه بندي به صورت فاصله اي صورت 
9پذيرد )/ 5
9 مثلا بين و ( ملروط بر آنكه به كارشناسان تذكر داده شود كه ً
فاصله هاي يكسان به ير اندازه بزرگ هستند. فاصله
مثلا 1 تا 2 با فاصله 3
تا 4 و فاصله 8 تا 9 به ير اندازه اند.
مقایسه اخده ها در روش درجه بندي واقعی تر و ملمو تر است. 
20

21. :ratio judgment 
نانچه براي ما مهم باشد كه بطور متوسی ير گزينه نسبت به
ديگري ند برابر ترجيح داده شده است بايد به كارشناسان بگوييم
كه در مرحله امتيازدهي دقت كنند كه ت صيص 8 به ير گزينه و 4
به گزينه ديگر بدين معناست كه گزينه اول در نگاه او 2 برابر گزينه
دوم ترجيح دارد.
21

22. به نموداري كه ارزيابي گزينه ها براسا درجه بندي )اسلايد بعد( را نلان ميدهد 
توجه كنيد.
با حدود ير دوم راي گزينه هاي flextime ) در روش راي گيري )نمودار قبل 
اول و دوم رتبه هارم را به خود اختصاص داد. حال آنكه با دادن اجازه درجه
بندي گزينه ها به كارشناسان توانست بطور متوسی بيلطرين امتياز را بدست
آورد.
اما تفاوت كو ري بين اين گزينه و تعداد ديگري از گزينه ها وجود دارد و نمي توان 
ادعا كرد كه اين گزينه به روشسي نسبتبه سايرين ترجيح دارد.
برای پرداخطن به مسائل مهم و حیات رأی گيری و درجه بندی کافی نیستند. را ؟ 
22

23. 23

24. در اين مثال با تغيير روش از راي گيري به درجه بندي مي ان اطلاعات بدست آمده 
از ارزيابي افزايش يافت اما ارتباط هر ايده )گزينه( با اهداف و جنبه هاي مثبت و
منفي آنها را در ارزيابي در نظر نگرفته ايم. !!
باخد به سوالات از اخن قبیل پاسخ داده شود : 
را خک از گزينه ها بر ديگري ترجیح دارد؟ 
ه اهدافی با حل اخن مسئله تصمیم گيری تعقي مي شوند؟ 
هر ير از اهداف ه قدر اهمیت دارد؟ 
هر ير از گزينه ها قدر به هر هدف م تواند کمک کند؟ 
م توان اهميت نسبي اهداف و ترجيحات نسبي گزينه AHP با استفاده از روش 
ها براي هر هدف را معين نمود.
24

25. ايجاد ير ساختار نردباني و درخت تصميم براي مسئله تحت بررب ي مدنظر 
قرار دارد كه به دو روش بالا-به- پائين و پائين-به-بالا قابل انجام است.
)strategic( يا راهبردي )top-down( روش بالا-به- پائين 
تاكيد بر اينست كه ابتدا به شناسا ي اهداف پرداخته شود. 
)tactical( يا تاكتيري )bottom-up( روش پائين-به-بالا 
تاكيد بر اينست كه ابتدا به شناسا ي نقاط مثبت و منفي ايده ها )گزينه ها( پرداخته شود 
در عمل، روش تركيبي استفاده مي شود و بين دو روش به دفعات رفت و 
برگلت صورت مي گيرد.
25

26. فرض: تصميم گيرنده اطلاعات و فهم بيلطري نسبت به اهداف دارد. په ابتدا 
به شناسا ي اهداف اص ي و جزئي مرتبی با هر هدف اص ي و خوشه بندي آنها
مي پردازد تا در ادامه با كمر آنها نقاط مثبت و منفي ايده ها نسبت به هرير از
اهداف را است راج نمايد.
در مثال ”تغييرساعت كار “ په از حذف ايده هاي با درجه پائين، 6 ايده برتر را 
در كنار ايده ”حفظ وضع موجود“ به مرحله ساختاردهي مي رسانيم. سره،
اهداف را شناسا ي مي نماييم:
په از شناسا ي اهداف به روش پائين-به-بالا سوئيچ مي كنيم 
26

27. با شناسا ي نقاط قوت و ضعف هر ير از گزينه ها آااز مي كند. لازم نيست 
فهرست كام ي تهيه شود ون هدف نها ي شناسا ي اهداف است. البته
مستند نمودن فهرست كامل به دفاع در مقابل نقدها كمر مي نمايد.
در مثال ”تغييرساعت كار“ براي هرير از ايده ها با استفاده از بسته نرم 
براي هر ايده اقدام شد. مثلا: Team Expert Choice افزاري
27

28. با استفاده از فهرست كامل نقاط مثبت و منفي است راج شده و فهرست 
اهداف در ير ار و ممكن است بتوان با تفسير برخي نرات اهداف
جديدي است راج نمود.
28

29. نمایش خوشه ای و درختی اهداف 
29

30. 30

31. اهمیت خلق اخده های جدخد 
نکات کاربردی مهم در طراحی فضای في خک و روان جلسه 
مجاز نبودن انتقاد در گام اول 
عجله نکردن در حذف اخده ها در گام دوم 
اشکالات استفاده از روشهای رای گيری و امتیازدهی برای انت ا 
روشهای بالا-به –پاخين و پاخين-به-بالا برای 
شفاف سازی ارتباط اهداف با گزینه ها 
شناسای اهداف جزئ و تکمیل فهرست اهداف 
31

32. 32