Türkiye Petrolleri -İÜ Eğitim İşbirliği

Sayın Besim ŞİŞMAN,
Türkiye Petrolleri Genel Müdürü
Tel : (0312) 207 20 00 Faks: (0312) 286 90 00 - 286 90 01
Adres: Söğütözü Mahallesi, 2180. Cadde No: 10 06530 Çankaya – Ankara
E-Posta: bsisman@tp.gov.tr
Değerli Türkiye Petrolleri Genel Müdürü Besim ŞİŞMAN,
İstanbul Üniversitesi Jeofizik Mühendisliği Saha Sismolojisi dersi kapsamında
düzenlenen Sabah Seminerleri etkinliklerine vermiş olduğunuz büyük destekten
dolayı çok teşekkür ederim.
Jeofizik Operasyonlar Müdürlüğü Arama Dairesi Başkanlığında görevli Korhan AKIN
tarafından verilen Karalarda 2B/3B Sismolojiyle Kara Alanlarında Veri Toplama konulu
seminer öğrencilerimizin gelişimine büyük katkı sağlamıştır. İlave olarak verilen
seminer eğitimi kayda alınmış ve konuyla ilgili bütün herkesin ulaşabileceği şekilde
youtube kanalına yüklenmiştir. Birinci1
bölümü yaklaşık 80 dakika ve ikinci2
bölümü
ise yaklaşık 50 dakika süren toplamda 2 saat bir sunumla seminer eğitimi verilmiştir.
Seminer aynı zamanda öğrenciler için bir sınav şeklinde düzenlenmiş ve Yüksek
Öğretimde Yeni Vizyon arayışlarına uygun olarak öğrencilerimiz 3S Seminer İzleme ve
Değerlendirme Modeline uygun olarak çok dikkatli dinleyerek önce sorularını
yazmışlardır. Sonrasında sorularını sormuştur. Devamında Korhan AKIN tarafından
sorulara verilen cevapları özetle yazarak 3S uygulamasını tamamlamışlardır.
Seminer sonrasında öğrencilerimizden verilen seminer eğitimiyle alakalı olarak 5 W
değerlendirme yapmaları ödev olarak istenmiş ve seminer hakkında öğrenci gözüyle
değerlendirme notları oluşturulmuş ve ekte ham veri olarak hiçbir değişiklik
yapılmadan ilginize sunulmuştur.
İstanbul Üniversitesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü Saha Sismolojisi dersini alan
öğrencilerimize sağlamış olduğunuz destekten dolayı tekrar teşekkür eder ve
çalışmalarınızda başarılar dilerim.
Selam ve saygılarımla,
Prof. Dr. Ali Osman Öncel
İÜ Jeofizik Mühendisliği Öğretim Üyesi
1 https://youtu.be/OveC4EvJKm8
2 https://youtu.be/8fpvsGfSElM

SAHA SİSMOLOJİSİ SABAH SEMİNERİ DEĞERLENDİRMESİ
1-Ne Anlatıldı?
Kara alanlarında 2B ve 3B arama sismolojisinin nasıl yapılması gerektiğinden
bahsedildi. Bu aramada çalışmanın amacına göre belirlenen atış aralıklarından
bahsedildi. Arama yapılan alanlarda etrafa verilen zarar ziyandan ve bunların nasıl
telafi edildiğinden bahsedildi. Enerji kaynağı seçiminin öneminden bahsedildi. 2B ve
3B sismik veri toplamanın nasıl yapılması gerektiğinden bahsedildi. Sismik
kaynaklardan Vibro ve Dinamit ’in avantajları ve dezavantajlarından bahsedildi. Kayıt
cihazları tanıtıldı. Jeofon tanıtıldı ve çalışma prensibinden bahsedildi. Arazide
kullanılan bazı terimlerden bahsedildi. Uphole’den bahsedildi ve Sismik kayıtların nasıl
saklandığından ve kodlandığından bahsedildi.
2-Neden Anlatıldı?
Karada yapılacak olan arama sismolojisini en iyi şekilde nasıl uygulanacağını en
temelden başlayarak öğretmek amacıyla anlatılmıştır.
3-Nasıl Anlatıldı?
Çeşitli görsellerle Powerpoint sunum şeklinde, sorulan sorulara gerekli cevaplar
verilerek akıcı bir dille anlatılmıştır.
4-Nerede Anlatıldı?
İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü D-331 nolu
derslikte anlatılmıştır.
5-Kim Anlattı?
Prof. Dr. Ali Osman Öncel öncülüğünde TPAO arama sismolojisi Ekip Şefi Korhan Akın
Bey tarafından anlatılmıştır.
6-Dipnotlar
TPAO uzman sunumu bizlere arama sismolojisi hakkında gerekli her şeyi öğretmiştir.
Sunumda eksik bir şey olduğunu düşünmüyorum. TPAO-Üniversite işbirliğinin, bizlere
Jeofiziğin teori kısmından ziyade uygulamaların nasıl yapılacağını öğrettiğinden sürekli
olarak bu seminerlerin devam etmesi taraftarıyım.
Saygılarımla
1302130031
Muhammet AYAZ

W1:Ne Anlatıldı?
TP-Üniversite işbirliği çalışması etkinliğinde TP arama dairesinden uzman mühendis
Sn. Korhan AKIN ‘ Kara çalışmalarında 2B ve 3B veri toplama ’ konulu sunumu ile
seminer başlatıldı. Petrol aramalarında sismik yöntemin önemliliğinden ve arazi
çalışmalarında ekiplerin önemlerinden bahsedilerek arazi çalışmalarında 2B ve 3B
veriler toplanarak daha geniş bilgi almanın önemi vurgulandı. Sunum içeriği
videolarla, arazi çalışmalarından alınan fotoğraflarla, grafikler, veri işlem kısımlar,
anlaşılır tanımlar kullanıldı, sunum sırasında örnek olarak benzetmeler yapıldı ve
örnek jeofon araç gereçleri kullanılarak sunum daha akıcı ve etkileyici anlatıldı.
Etkinlikte kullanılmış olan konular bizim iş hayatındaki zorlukları en aza indirgememizi
sağlayacak, derslerimizde ve yüksek lisans doktora eğitim seviyelerimizde bize yararlı
olacağı önemini arz etmiştir.
W2:Neden Anlatıldı?
Jeofizik mühendisliğinde petrol aramalarının önemini, sismik yöntemin kullanılarak
daha net, güzel cevaplar alınmasından bahsedildi. Sismik yönteminde 2B ve 3B
verilerin toplanması detaylı bilgi verilmesi sağlandı.
W3:Nasıl Anlatıldı?
İnteraktif şekilde öğrencilerin katılımı sağlanarak, öğrencinin mesleğine dair
öğrenmesi gereken şeyler vurgulanıp öğrencinin aktivasyonunu arttıracak soru cevap
şekilde öğrencinin akılda kalıcı bir bilgi olarak öğrenmesi sağlandı.
W4:Nerede Anlatıldı?
İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü
dersliklerinden D-332 de anlatıldı.
W5:Kim Anlattı?
Profesör Doktor Ali Osman ÖNCEL hocamızın TP-Üniversite işbirliği çerçevesinde
düzenlenen etkinlikte, konuşmacı Türkiye Petrolleri arama dairesinden Uzman
Mühendis Sn. Koray AKIN tarafından anlatılmıştır.
Yağmur GÜZEY
1302130012

Ne Anlatıldı?
2B/3B Sismoloji Kara Alanlarında Veri Toplama; başlıklı konu TPAO
çalışmalarıyla örneklendirilerek anlatılmıştır. Sismik bir çalışmanın aşamaları sırasıyla
anlatılmış, önemli noktalar üzerinde durulmuştur. Çalışma için gerekli ekipman ve
personellerin bulunduğu ve ölçü alınacak bölgenin coğrafik şartlarına göre
kullanılacak sinyal kaynağının nasıl tercih edildiği açıklanmıştır.
Vibro ve Dinamik kaynağın nerelerde kullanılacağı, avantajları ve
dezavantajları, Uphole noktası belirlemenin neden gerekli olduğu statik düzeltmenin
nasıl yapıldığı gösterilmiştir. Ölçü alma işlemi yapılırken atış aralığının önemi ve atış
aralığının çalışmanın amacına göre belirlendiği anlatılmıştır. Fold (katlama) sayısının
ne demek olduğu, Fold sayısının fazla olması durumunda daha iyi bir görüntü
alınacağı anlatılmıştır.
Neden Anlatıldı?
Seminere katılan Jeofizik Mühendisi adaylarının sismik çalışmalarda veri
toplama ve TPAO kurumunun yapmış olduğu çalışmalar, çalışma amaçları hakkında
bilgi sahibi olmaları için düzenlenmiş öğretici bir seminerdi.
Nasıl anlatıldı?
Power Point sunum şekliyle akıcı bir şekilde anlatılmıştır.
Nerede Anlatıldı?
İstanbul Üniversitesi Avcılar Yerleşkesi Mühendislik Fakültesi Jeofizik
Mühendisliği Bölümü D-331 Sınıfında Anlatıldı.
Kim Anlattı?
TP Arama Dairesinden Uzman Mühendis KORHAN AKIN Anlatmıştır.
Onur Ağ
1302120075

W1:Ne Anlatıldı?
Sn. Ali Osman ÖNCEL hocamızın TP arama dairesinden uzman mühendis Sn. Korhan
AKIN’ı takdim ederek sunum başlamıştır. Jeofizik mühendisliğinde en büyük gücü olan
arama mühendisliğinin önemini bize göstermek, 2B ve 3B sismik çalışmanın nasıl
olduğu hakkında detaylı bir sunum yapılarak bize büyük yarar sağladı. Karada 2B ve 3B
sismoloji konulu sunumda bize yararlı olacak iş hayatında karşılaşacağımız
çalışmalardan örnekler alarak resimlerle, açıklamalı yazılarla, veri işlem kısımlarıyla,
videolarla pekiştirilerek daha kalıcı bilgi edinmemiz sağlandı. Sunumda topografya
çalışmasından, atışlardan, atış kaynaklarından, sondaj çalışmalarından, sismik enerji
kaynaklarından, 2B ve 3B sismik çalışmalarda veri toplama işlemlerinden
bahsedilmiştir. TPAO-Üniversite işbirliği çalışması etkinliğinin önemi bizim için sektörü
tanımak, arazide yapılacak olan sismik çalışmalarda izlenilecek yollar, veriyi
toplayacağımız andan yorumlama kısmına kadar bir ekip işinden meydana geldiği,
jeofizik mühendisinin petrol aramasında önemi, jeofizik etüt ’ün ve sismik çalışmaların
yapılmasıyla yeraltından bilgilerin alınması ve bu konular bizlerle paylaşılarak
jeofiziğin önemini ve kullanım alanları yönünden bilgiler verilerek zenginleştirildi.
Petrol aramasında kullanılanlar 2B ve 3B verilerin toplanması hakkında bilgi verildi.
Jeofizik mühendisliğinde petrol aramalarının ne kadar önemli olduğunu ve sismik
yöntemin detaylarından bahsedilerek öğrenilmesi sağlandı.
W3:Nasıl Anlatıldı?
İnteraktif şekilde öğrencilerin katılımı sağlanarak, dersi dinleyen bireylerin odak
problemi yaratılmaması esas alınmış. İlgi çekici olması her bir bireyin merakını
tetiklediğinden mütevellit dikkat dağınıklığı yaşamadan öğrenme penceresini daha
fazla aralamak isteyecek şekilde konular ele alınmış. Ses tonunun ve mimiklerin konu
algısını büyük ölçüde arttırdığını da söyleyebiliriz.
İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü
dersliklerinden D-332 de anlatıldı.
W5:Kim Anlattı?
Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL hocamızın koordinatörlüğünde, Türkiye Petrolleri arama
dairesinden Uzman Mühendis Sn. Koray AKIN tarafından anlatılmıştır.
Fatma Merve KÖSE
1302130073

1)NE ANLATILDI?
Konuşmacı ilk olarak kendini tanıttı. Sismik ekipler organizasyon şemasını gösterdi.
Kara alanlarında sismik veri arama kapsamında arazinin topografya boyutunu anlattı.
Arazide çevreye verilecek etkilerden bahsetti. Kullanılan enerji kaynakları ve sismik
kaynaklar söylendi. Sondaj çalışmaları anlatıldı. Sunumdaki fotoğraflarla desteklendi.
Kayıt cihazları hakkında bilgi verildi. Öğrencilere jeofonlar dağıtılarak özellikleri
hakkında bilgilendirildiler. Kablo serimi ve hat kontrolü konusu anlatıldı. Test
atışlarının neden önemli olduğu söylendi. Uphole yöntemi tanıtıldı. Daha sonra 2B
Sismik Veri Toplama Yöntemleri detaylıca anlatıldı. Araziden sonra yapılan veri işlem
aşaması anlatılarak 2B Sismik Veri Toplama Yöntemi konusunda sona gelindi.
3B Sismik Veri Toplama hakkında kısa bir giriş yapıldı. Resimler üzerinde göstererek
bilgi verildi. Bu yöntemin neden kullanıldığı ve sağladığı avantajlar anlatıldı. Terimler
tahta üzerine çizilen şema üzerinde anlatıldı ve bu terimlerin sadece ezberlenmemesi
açısından yararlı oldu. Arazi aşaması anlatıldı ve veri işlem aşaması kapsamında
sunumda resimler gösterildi. Son olarak 2B ve 3B Sismik Veri Toplama arasındaki
farklar şema üzerinde gösterilerek irdelendi.
TPAO Uzman Sunumu, Sismik Veri Toplama konusunda daha detaylı bilgi verildiği ve
işin arazi, veri işlem, raporlama konusunda karşılaşılan handikapların anlatılmasıyla
mühendislik öğrencileri için mezun olmadan önce karşılaşacakları durumlar hakkında
bir ön hazırlık oldu.
2)NEDEN ANLATILDI?
Saha Sismoloji dersinin önemli bir parçası olan 2B-3B Sismik Veri Toplama hakkında
detaylı bir eğitim verilerek öğrencilerin bu konuda bakış açısı kazanması sağlandı.
3)NASIL ANLATILDI?
Konuşmacı tarafından powerpoint sunumları kullanılarak, öğrencilerle etkileşim
halinde, soru-cevap yapılarak interaktif ve akıcı bir şekilde anlatılmıştır.
4)NEREDE ANLATILDI?
İstanbul Üniversitesi Avcılar Kampüsü Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği D-
331 numaralı derslikte anlatılmıştır.
5)KİM ANLATTI?
TP Arama Dairesinden Uzman Mühendis Korhan AKIN tarafından Prof.Dr.Ali Osman
ÖNCEL moderatörlüğüyle anlatılmıştır.
Emrah Kurtoğlu
1302120002

W1:Ne Anlatıldı?
Dersimizde TPOA'dan gelen Sayın Korhan Akın tarafından karadaki sismik çalışmalarını
anlatıldı. Bu sunumlar sayesinde Jeofizik Mühendisinin arazide çalışmaların nasıl
yapıldığını, hangi kaynaklar sayesinde, petrol aramalarının Jeofizik sayesinde ve sismik
çalışmalarının nasıl yapıldığı anlatıldı. Ekip çalışmasının nasıl yapıldığı anlatıldı.
Kaynakların araziye verdiği zararlar karşılığında neler yapıldığı anlatıldı. Arazide
topoğrafya ile başladığımız anlatıldı. Üniversite ve sektör alanının bize sağladığı katkı
çok büyüktür. Enerji kaynağı seçebilmemiz için nasıl bir hedefimize uygun seçmemiz
gerektiği anlatıldı. Vibro ile sismik veri toplama anlatıldı. Frekans bandı frekansın
zamanın bir fonksiyonu olarak artması veya azalması yapılacak sismik çalışmanın
amacı ve sahanın özelliklerine göre belirlendiğini öğrendik. Dinamik gönderiminde
frekansını tam olarak bilemeyiz patlama olduğu için. Dinamik ve Vibro arasında ki
farkı anlatıldı. Test atışının önemi anlatıldı, hangi derinliklilerde patlatılacağı, sismik
veri toplamları, sahanın jeolojisine göre yapıldığından test atışları çok önemlidir.2B ve
3B sismik veri toplama yöntemleri anlatıldı. Arama sismolojisiyle ilgili her şey anlatıldı.
Kaynak türleri, alıcılar anlatıldı. Sorularımızın cevaplarını çok ilgili ve bilgiyle aldığımız
için çok teşekkür ederiz. Yapılan sunum bizim için çok faydalı ve yararlıydı.
İyi bir Jeofizik Mühendisi olabilmemiz, arazide iyi bir ekip olmamız ve petrol
aramalarının nasıl yapıldığı anlatıldı.
W3:Nasıl Anlatıldı ?
Görsel ifadelerle, özel slaytlarla, kaynakları görmemiz ve akıcı bir üslup ile
anlatılmıştır.
İstanbul Üniversitesi Avcılar Kampüsü Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği
Bölümü D331 dersliğinde anlatılmıştır.
W5:Kim Anlattı?
İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü Öğretim
Üyesi Sayın Prof. Dr. Ali Osman Öncel ve TPAO uzmanı Sayın Korhan Akın tarafından
anlatılmıştır.
Ecenaz TAŞÖZ

W1-Neler Anlatıldı?
-Jeofiziksel yöntemler ile petrol ve maden arama ile birlikte yer altı haritaları ve
yapılarıyla alakalı bilgi alarak işleme yöntemleri anlatıldı. Aslına bakılırsa jeofizik
mühendisliği bölümünden mezun olan bir öğrencinin yer altı sismik veri toplarken
kullanacağı ve sismik arama çalışmalarını gerçekleştireceği yöntemler anlatıldı. Sismik
verilerin nasıl toplanacağı ve nasıl işleme alınarak kayda geçirileceği de detaylı bir
biçimde anlatıldı. Vibro sismik ve dinamit yöntemleriyle sismik çalışmaların
aralarındaki farklara değinildi. 2 ve 3 boyutlu sismik çalışmalar ele alındı. Sismik veri
toplanırken kullanırken kullanılan jeofon(karada) ve hidrofon'un(denizde) hangi
ekipmanlar ile birlikte kullanıldığı ve alet edevatlarının tanıtımı yapıldı. Sismik veri
toplamada kullanılan yazılımlar hakkında bilgi verildi. Uphole yöntemine değinildi ve
anlatıldı.
W2-Neden anlatıldı?
-Meslek hayatımıza başladığımızda sismik veri arama ve toplama konusunda uzman
ve bilgili bir şekilde iyi bir mühendis olarak çalışma yapabilmemiz için anlatıldı.
W3-Nasıl anlatıldı?
-Hocamız konusunda uzman olduğunu bizlere gösterecek kadar profesyonel şekilde
gerekli sunum ekipmanlarını aktif bir şekilde kullanarak ve etkileyici bir şekilde dikkat
kopukluğu yaşamamamızı sağlayarak konusunu bizlere anlattı. Slaytlar üzerinden
eklemeler yaparak deneyimler paylaşarak anlatıldı. Ayrıca öneri olarak daha fazla
deneysel çalışmalar ile birleştirilerek bir saha çalışması da yapılabilirdi. TPAO
konusunda uzman ve milli bir kurum olduğu için çok değerli üniversitemiz ile
Türkiye'de ve Dünya'da konuşulacak bazı jeofizik çalışmalara imza atılabilir. Ar-Ge
boyutunda olan bahsedilmiş konular gündeme gelirken, TPAO bu Ar-Ge çalışmalarını
İstanbul Üniversitesi ile ortaklaşa başlatarak sürdürebilirse çok daha deneyimli ve
başarılı çalışmaları Üniversitemiz ve TPAO bünyesine kazandırabiliriz.
W4-Nerede anlatıldı?
-İstanbul Üniversitesi Avcılar Kampüsü Mühendislik Fakültesi D331 dersliğinde
08.03.2016 tarihinde saat 08:30-11:15 arasında anlatıldı.
W5-Kim anlattı?
-TPAO Uzmanı Şef Müdür Sayın Korhan Akın Bey anlattı.
Ozan Akgün
1302110091

W1- Ne Anlatıldı?
Kara alanlarında 2B-3B Veri toplamadan bahsedildi. Sismik verilerin nasıl
toplanacağından bahsedildi. Topografyadan ve alıcı noktaların işaretlenmesinden
örnek verilerek bahsedildi. Kullanılan kaynak çeşitlerinden söz edildi. Türkiye
Petrolleri için özel olarak üretilen sismik kaynaklardan ve ne tarz bir enerji kaynağı
seçmemiz gerektiğinden bahsedildi. Mühendisliğin temel kurallarından birisinin de
kaliteden ödün vermeyerek minimum fiyat vermemiz gerektiğinden söz edildi.
Jeofiziksel yöntemlerle petrol ve maden arama ile birlikte yer altı haritaları ve
yapılarıyla alakalı bilgi alarak işleme yöntemleri anlatıldı.
Kullanılan programlardan bahsedildi ve henüz öğrenciyken bile programları
kullanmamız şiddetle tavsiye edildi. Özellikle uphole yönteminden bahsedildi. Vibro
sismik ve dinamit yöntemleriyle sismik çalışmaların aralarındaki farklara değinildi.
Jeofon ve hidrofonlar hangi ekipmanlar ile kullanıldığı anlatıldı.
W2- Neden Anlatıldı?
Mesleğimizin temeli olan veri toplama işleminin püf noktalarından bahsedildi.
Özellikle sektörümüzün öncüsü olan Türkiye petrollerinde 7 yıldır yaptığı görev
dolayısıyla edindiği tecrübeler doğrultusunda eğitimimize katkıda bulunmak amacıyla
anlatılmıştır. Bu sebeple TPAO’dan Koray AKIN’ın yapmış olduğu sunum ekstra önem
taşımaktadır. Yapılan sunum sayesinde sektörel anlamda bilgi edindik.
W3- Nasıl Anlatıldı?
Sunum görsellik ön planda tutularak, etkin ve akıcı bir dil kullanılarak anlatılmıştır.
Alanında başarısı oldukça fazla olan Sayın Koray AKIN’ın sunumunda herhangi bir
eksiklik görülmedi. Kendisi sorduğumuz sorulara hem profesyonel hem de samimi
yorumlar katarak cevap verdi.
W4- Nerede Anlatıldı?
İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği bölümü D-331 no’lu
derslikte anlatılmıştır.
W5- Kim Anlattı?
Sayın Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL ve Türkiye Petrolleri Şef Müdürü Koray AKIN
tarafından anlatılmıştır.
Tuğçe Uğraşan
Ek öneri:
TPAO- üniversite iş birliği birlikte bir arazi çalışması yaparak biz öğrencilerin
uygulamalı bir şekilde daha iyi öğrenmemiz sağlanabilir.

W1-Ne Anlatıldı?
Sismik ekipler organizasyon şemasını açıklandı. Arazi çalışma şartlarından
bahsedilerek dozer çalışmaları yapıldıktan sonra topografyanın amacı, atış ve alıcı
noktalarının yerinin belirlenmesidir. Atış Enerji kaynaklarının seçerken; Üretilen
sinyalin hedef derinliğe ulaşabilmesi (1), Hedef derinlikteki gerekli çözünürlüğün
sağlanabilmesi (2), Sinyal/gürültü karakteristiği (3), Çevre (4), Uygulanabilirlik ve
maliyet enerji kaynağı seçimi enerji kaynağı seçimi göz önünde bulundurulmalı (5).
Vibro da kontrollü atış yapılır iken dinamikte( sondaj çalışmasında) kontrol elinizde
değil. Kontrol edilemeyen kaynaktır. Kuyu derinliği düşük hız tabakasının altında
olmasıdır.
2 Boyutlu Sismik veri toplama yöntemi=Sweep sinyali yolluyoruz yere belli aralıklarla
titretiyoruz ve her bir titremeyi kaç defa titretileceği, nasıl sweep sinyali yollayacağız
ve ne kadar sweep uzunluğu seçeceğiz bunlarının hepsini çalışma amacınıza yönelik
belirlenir. Belli aralıklarla örneğin 4 shirp yolladıktan sonra 4 shirp sinyali üretiyoruz.
Bu otokrolasyona girerek dalgacık elde edilmiş olur.
Sondaj da kullanılan PRAKLA, AGBO, BOMAG .
Önemli olan enerji üretebilmektir. Bu enerji dinamik veya vibro veya sondaj yoluyla
yapılır. Vibro ile Sismik veri toplama=Titreşimli bir sismik kaynaktır. Frekansı zamanla
değişen bir tarama sinyali uzun bir süreyle yer yüzeyine aktarılır. Frekans bandı
frekansın zamanın bir fonksiyonu olarak artması veya azalması yapılacak sismik
çalışmanın amacına ve sahanın özelliklerine göre belirlenir.
Vibroseis=Sıfır fazlı sismik sinyal oluşturulur. Frekans içeriği kontrol edilebilir,
kontrollü bir enerji kaynağıdır. Hedeflenen yapının derinliğine ve durumuna göre
sweep parametrelerle seçilebilmektir. Vibroseis, frekans içeriği ve kaynak şiddeti
kontrollü bir kaynak iken dinamit, yere gönderdiği frekans içeriği ve kaynak şiddeti
açısından kontrol yoktur. Vibroseis, herhangi bir atış problemlerinde tekrarlanırken
dinamit, yeni kuyu delinmedikçe tekrarı mümkün değildir şeklinde Vibroseis ile
dinamit arasındaki temel farklardan bahsedildi.
Jeofonlar, içerisinde mıknatıs ve bobin vardır. İndüksiyon akımından sonra salınım
hareketi yaparak devamlı kayıt içerisindedir ve o kadar hassastır ki her gürültüyü
kaydederler.
String, 6 adet jeofonun birbirine seri bağlanmasıdır. Kanal ise 4 string’in birbirine
paralel olarak bağlanmasıdır ve 24 adet jeofondan oluşur. Arazide kullanılan terimler;
Ara kablo, Mass (line) kablo, transverse kablo, Extension kablodur.
Sismik ekip çalışmasından Ateşleyici (shooter);dinamit konulmuş koyulmuş kuyuları
ateşe hazır hale getirmek için yapılır ve Recorder ile kayıt edilir. Sismik data
toplanacak sahanın jeolojik yapısına ve özelliklerine bağlı olarak kullanılacak dinamik

miktarının ve hangi derinlikte patlayacağının belirlenmesi için ters atışın öneminden
bahsedildi. Kuyu derinliği; sinyal/gürültü oranının yüksek verecek şekilde seçilmelidir.
Uphole=Düşey hız zonundan bilgi alabilmek ve farklı derinliklerde tabakalarının hız
tespit amacıyla yapılan kuyu üzerindeki çalışmalardır. Kaynak(atış) türü, grup ile atış
aralığı, yakın açılım, uzak açılımdan bahsedildi.
Son kısmında ise Arazide ofis ortamında yapılacak işlerden bahsedilerek 2 B SİSMİK
VERİ TOPLAMA kısmı bitmiştir. Diğer sunumda 3B SİSMİK VERİ TOPLAMA
,Hidrokarbon aramalarında ilgilenilen yeraltı yapısı 3 boyutludur. • İki boyutlu (2B)
sismik çalışmalarda yeraltı hız alanının sadece sismik profil boyunca dağılımı elde
edilirken, 3B sismik çalışmalarda profil yönüne dik yönde hız dağılımı da sağlanarak 3B
migrasyon işlemi karmaşık yeraltı yapısını daha gerçekçi ortaya koymaktadır. • 3B
sismik verisi yorumcuya hem ‘’in-line ve cross-line’’ yönlerinde düşey kesitler sağlar
hem de yatay ‘’time slices kesitler sunar. Yatay kesitler, yorumlanmış seviyeler için
kontur haritalarının elde edilmesini sağlar.
2B Sismik veri toplama ile 3B sismik veri toplama arasındaki farklardan bahsedildi.
W2-Neden Anlatıldı?
Sinyal/gürültü oranı çok önemli kavramdır. Sinyal/gürültü oranı max düzeyde
yapılması gerektiğinden bahsedildi. Sonuçta bir mühendis en iyi işi minimum
maliyetle kaliteden ödün vermeyerek yapmasıdır.
Düz olan yerlerde ovalarda, Tuz gölü civarlarında ve ya Trakya ovalarında dinamik ile
çalışmak maliyetlidir ve bu gibi yerlerde istediğimiz derinliğe vibrolar ile ulaşabilir.
Jeofonun nasıl çalışıldığından bahsedildi. Jeofonlar yerin altındaki titreşimi algılayan
bir cihazdır. Jeofon yer parçacık hareketini ölçer. Arazi de kullanılan terimlerden
bahsedildi. Kablo serimi ve hat kontrolünün öneminden bahsedilerek arazi için bize
deneyimler kazandırmayı hedeflendirildi.
W3-Nasıl Anlatıldı?
TPAO UZMAN SUNUMU Anlaşılır biçimde görsel destek ile sohbet şeklinde
öğrencilerin ilgisi çekerek akıcı bir üslup ile anlatıldı.
W4-Kim Anlattı?
Kocaeli jeofizik mühendisliğinden mezun , TP Petrollerinde Sismik Ekip Şefi Korhan
AKIN tarafından anlatıldı.
W5-Nerede Anlatıldı?
İstanbul Üniversitesi Jeofizik mühendisliği bölümünde D-332 nolu sınıfında anlatıldı.
EDA YILDIRAN
1302130091

1- Ne anlatıldı?
Kara alanında iki ve üç boyutlu veri nasıl toplanacağı hakkında bilgiler verildi.
Topografya yapılan çalışmada hangi noktalarda alıcı ve atış aralıklarının belirlenmesi
için yapılan çalışma olduğu anlatıldı. Sismik çalışmalarda en önemli noktalardan
birinin atış kaynağı seçimi olduğu ve bunların dinamit, vibro gibi kaynaklar
olduğundan bahsedildi. Çalışmalarda amacın yerin altına enerji göndermek olduğu
aktarıldı. Enerji kaynağı seçilirken nereler dikkat edilmesi gerektiği hakkında
konuşuldu. Vibronun dinamite göre kullanımı ve avantajları hakkında bilgiler verildi.
Bazı çalışmalarda, çalışma alanına bağlı olarak, vibronun kullanılamayacağı anlatıldı.
Vibro ile kontrollü bir atış yapıldığı; ama dinamitte kontrolün elde olmadığı hakkında
bilgi verildi. Sinyal / Gürültü oranının öneminden bahsedildi. Dinamitin elektrikli
kapsül ile patlatıldığı açıklandı. Vibro ile veri toplama anlatıldı. Vibro ile tekrar tekrar
atış yapılabileceği anlatıldı. Vibro ile Dinamit karşılaştırılması yapıldı. Kayıt cihazları
hakkında bilgi verildi. Jeofonun yer partikül hareketini ölçtüğünden bahsedildi.
Genellikle 6 jeofonun birbirine seri bağlanmış haline string dendiği ve genellikle 4
stringin birbirine paralel bağlanması ile bir kanal oluşturulduğu anlatıldı. Arazi
çalışmasında hat kontrolü yapılmasından bahsedildi. Test atışlarının öneminden
bahsedildi. Statik çalışma yapmanın amacı anlatıldı. Düşük hız zonundan ve
topografya etkisinden kurtulmak için yapıldığı anlatıldı. Uphole çalışmalarından
bahsedildi. Fold kavramından bahsedildi. Farklı yollarla ortak yansıma noktasına
gelerek aynı alıcıda kayıt edilen izlerin toplamına fold dendiği açıklandı.
Fold formülü açıklandı: (Kanal Sayısı x Grup Aralığı)/(2 x Atış Aralığı)
Yakın ve uzak açılımdan bahsedildi. Çalışmalarda her iki açılımın da yapıldığından
bahsedildi. İki ve üç boyutlu çalışmalar karşılaştırıldı.
2- Neden anlatıldı?
Kara çalışmalarında iki ve üç boyutlu olarak nasıl çalışmalar yapıldığı hakkında
bilgilendirme için anlatıldı.
3- Nasıl anlatıldı?
Semineri veren Korhan Akın'ın çalışmalarından hazırlanmış slaytlar ile seminer
anlatıldı. Kara alanında nasıl veri toplandığı ile ilgili bilgiler anlaşılabilir nitelikte olacak
şekilde sunuldu.
4- Nerede anlatıldı?
İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi D-331 'de anlatıldı.
5- Kim anlattı?
Türkiye Petrolleri'nde görevli Korhan Akın tarafından seminer verilmiştir.
Duygu AKÇAY

Derste ne anlatıldı?
Petrol aramacılığında Jeofizik Mühendislerinin önemi nedir?
Herhangi bir zemin etüdü yapılmadan, bir bölgede hidrokarbon varlığından söz etmek
mümkün olmayacaktır. Bunun için hidrokarbon aramacılığında jeofizik mühendisleri
olmazsa olmazlardan biridir.
TPAO hangi birim ekiplerden oluşmaktadır?
1- Sismolog 2- Kayıt birimleri 3- Topoğraf grubu 4- Mekanik grubu 5- İş güvenliği
Topoğrafya grubunun görevi nedir?
Topoğrafya grubu arazide hangi noktalarda alıcı ve atış aralıklarını belirlemek üzere
görev alırlar.
TPAO Arazi çalışmalarında hangi tür sismik kaynaklar kullanılmaktadır?
TPAO tarafından gerçekleştirilen sismik çalışmalarda yerin altına büyük bir enerji
gönderilmesi için dinamit ve vibro kullanılmaktadır.
Enerji kaynağı seçiminde dikkat edilmesi gereken şeyler nelerdir?
Sismik kaynaktan üretilen enerjinin hedeflenen derinliğe ulaşabilecek olması
gerekmektedir. Hedeflenen derinlikten yeterince yanıt veremeyecek enerji
araştırmacılar için yararlı olmayacaktır. Ayrıca sismik enerjinin çevreden kaynaklanan
sismik gürültülerce bastırılmaması, yani oranının en üst değerine ulaşması
gerekir.
Dinamit kaynağın özellikleri nelerdir?
Güçlü bir enerji kaynağı olarak kabul edilir. Minimum fazlı sismik sinyal oluşturabilir.
Frekans içeriği kontrol edilemez. Yüksek bir patlama hızına sahiptir.
Vibroların çalışma yöntemi nasıldır?
Vibrolar yere swip sinyalleri gönderirler. Swip uzunluğu, swip sayısı ve frekans gibi
parametrelerin kontrol edilebilir olması, vibroların en önemli avantajıdır.
Topoğrafyanın uygun olduğu koşullarda vibro kullanmak maliyet açısından da daha
uygundur. Freknası zamana göre değişen bir titreşim sinyali ilgilenen hedef derinliğine
göre yere aktarılır.
Sismik sinyalin yer içinde yayınımı nasıldır?

Sismik sinyal yer içinde yayınırken hareket edebileceği en kolay yolu seçer. Gücünün
yeeterli olduğu durumlarda diğer tabakaya geçerek kırılır, aksi durumda yansır ya da
tabaka ara yüzeyinde ilerlemeye devam eder.
Vibrosismiğin özellikleri nelerdir?
 Ürettiği sinyalin fazı sıfırdır.
 Frekans içeriği kontrol edilebilir.
 Maliyeti düşük ve verimliliği yüksek bir kaynaktır.
 Atış noktasında birden fazla atış yapabilme özelliğine sahiptir.
 Hedeflenen yapının derinliğine göre parametre ayarları yapılabilir.
Jeofon nedir ve nasıl çalışır?
Temelde bir bobin ve mıknatıstan oluşur. Yerin hareket etmesi mıknatısı hareket
ettirir ve bobinde bir sinyal oluşmasını sağlar. Yansıma çalışmalarında kullanılan
jeofonlar ile kırılma çalışmalarında kullanılanlar birbirlerinden farklıdır. Kırılma
jeofonları sadece first breakleri kayıt ederken yansıma jeofonları sürekli olarak
salınımları kayıt eder.
String nedir?
Genellikle 6 adet jeofonun birbirlerine bağlanması halidir. Bir jeofonun yaklaşık
direnci 300 Ohm’dur. Dolayısı ile bir string 1800 Ohm dirence tekabül eder.
Kanal nedir?
4 adet stringin birbirine paralel bağlanması ile elde edilir. 24 jeofondan oluşur.
FDU Box nedir?
Her kanal için bir FDU box kullanılır. Jeofonlardan gelen analog sinyaller FDU box
tarafından dijital sinyale dönüştürülür. Böylece veride kayıp ve gürültü daha az olur.
Link kablosu nedir?
FDU boxları birbirlerine 55 metrelik ara kablolarla bağlanmasıyla oluşan kablodur. Bu
linkler birbirlerine bağlanarak hatları oluştururlar.
İletişim Boxları nedir?
Hatların recorder ile bağlamaya yarayan cihazlardır.

Hat kontrolü neden yapılmalıdır?
Bazı durumlarda hatların bağlantıları kesilebilir, bazen jeofonların kablo bağlantıları
yapılmamış olabilir ya da jeofonlar araziye dik çakılmamış olabilir. Tüm bunlar
çalışmalarda istenmeyen sonuçlar doğuracaktır. Bu sebepten ötürü hatların düzenli
olarak kontrol edilmesi gerekmektedir.
Test atışları neden yapılmaktadır?
Sahada bulunan jeolojik yapıların özelliklerine bağlı olarak kullanılması gereken
dinamit miktarı, dinamitin hangi derinlikte patlatılması gerektiği gibi bilgilerin elde
edilmesi amacıyla yapılır. Fazla miktarda dinamit kullanmak yüksek frekanslı
bileşenlerin kaybedilmesine yol açabilir. Ayrıca oranının belirlenmesine
yardımcı olur.
Statik correction nedir ve neden yapılır?
Statik düzeltme topoğtafik koşulların elverişli olmadığı durumlarda alınan verileri bir
datum seviyesine indirgemek için yapılan veri işlem çalışmasıdır. Topoğrafya etkisinin
hiç görülmediği bir arazide çalışma yapılsa bile düşük hız zonunun etkilerini ortadan
kaldırmak için yine statik düzeltme yapılması gerekir.
Uphole nasıl yapılır?
60m’lik bir kuyu içerisine her 5 metrede bir patlatma yapılır ve hemen kuyunun en üst
noktasında bulunan jeofonlar ile ilk kırılma anları kayıt edilir. Ardından bu verilerden
bir eğri oluşturularak tabakaların hızları ve tabaka derinlikleri belirlenir. Çeşitli
yazılımlar ile bu derinlikler gridlenerek bir tasarım model oluşturulur.
2 Boyutlu sismik veri toplama yöntemi nasıl tanımlanır ve özellikleri nelerdir?
Yer altının bir profil hattı boyunca akustik empedanslarını görüntüleme tekniğidir. Yer
altındaki yansımaların tek bir noktadan alındığı kabul edilir. Her atış ve alıcı düzeneği
için ortak yansıma noktaları oluşur. Farklı yollarla aynı yansıma noktasına gelen izlerin
toplamına fold denir. Tek bir profil kullanıldığı için azimuth açısı sabittir.
Fold nedir ve fazla olması neden önemlidir?
Fold aynı nokta üzerinde birbirinden farklı tanımların birleşerek sadece bir noktanın
özelliklerini yansıtmasıdır. Ne kadar çok fold elde edilirse, ortamın özellikleri çok daha
net bir şekilde tarif edilebilir.

Yakın açılım ve uzak açılım kavramları ne anlama gelir?
Atış yapıldıktan sonra sinyali kaydeden ilk kayıtçı yakın açılım, sinyali kaydedecek olan
son kayıtçı ise uzak açılım olarak tanımlanır. Bazı durumlarda yakın açılımın mesafesi
düşük tutulduğunda kaynaktan çıkan enerji kayıtçı tarafından kaydedilemeyebilir ya
da bu enerji kayıtçı için tehlike oluşturabilir.
Örnekleme aralığı nedir?
Sismik çalışmalarda yüksek ayrımlılık sağlayan Alliasing’ı kontrol eden parametredir.
Birimi milisaniyedir.
Kayıt uzunluğu nedir?
Kayıtçı cihazın atıştan sonra kayıt alacağı süredir. Yeterince süre kayıt alınmazsa
istenilen derinlikten veri elde edilemez.
Profil boyu nedir?
Sınırları bilinen alanda hedef derinliğe göre yapılan açılım boyu olarak tanımlanır.
Günümüzde full fold elde edebilmek için profil boyu araştırılacak alandan çok daha
fazla açılım yapılabilmektedir. Bunun için profil hatlarının başına ve sonuna jeofon ve
atış eklenir.
Yansıtıcı tabaka eğimli ise ne yapılmalıdır?
Yansıtıcı yüzey eğimli ise eğim açısı ile ilgilenen hedef derinliğe dx kadar mesafenin
eklenmesi gerekir. dx mesafesi Z hedef derinlik olmak üzere şu bağıntı ile hesaplanır;
3B sismik çalışmalarda arazinin bazı kısımlarında kablo kullanılmasının imkansız
olduğu durumlarda ne yapılmalıdır?
3B sismik çalışmalarda arazinin bazı kısımlarında kablo kullanılmasının imkansız
olduğu durumlarda özel bir lazer sistemi birbirinin görüş açıları içinde kalacak şekilde
konumlandırılarak hattın bütünlüğü sağlanabilmektedir.
3B sismik çalışma yönteminin tercih edilme sebebi nedir?
2B sismik çalışmalarda elde edilen veriler sadece profil boyunca olmasına karşın 3B
sismik çalışmalarda veriler alansal 3 boyutlu migrasyon işlemi yani yer altının daha
gerçekçi bir modelinin oluşturulmasına imkan tanır. Ayrıca 3B çalışmalarda hem inline

hem de crossline verilerden yararlanıldığından dolayı yorum yapılması çok daha kolay
olacaktır.
Swath nedir?
Atış ve alıcı hatlarının birbirine dik şekilde yerleştirilmesi sonucunda kayıt esnasında
“template”in ilerleyişi için dikkate alınarak hareket eden alıcı hatlarının sayısı olarak
tanımlanır.
2B sismik ile 3B sismik arasındaki farklar nelerdir?
2B sismik yansıma yönteminde;
 Sismik profil doğrusaldır.
 Kaynak ve alıcı aynı profil üzerindedir.
 Jeofon serimi doğrusaldır.
 Yer altı bilgisi noktasaldır (CDP).
 İzler aynı açı ile gelir.
 Sadace profil boyunca hız analizi yapılabilir.
 Sadece profil boyunca görüntüleme yapılabilir.
3B sismik yansıma yönteminde;
 Sismik profil alansaldır.
 Kaynak hattı alıcı hattına diktir.
 Jeofon serimi alansaldır.
 Yer altı bilgisi alansaldır (BIN SIZE).
 İzler farklı açılardan gelir.
 Hem profil boyunca hem de profile dik yönde hız analizleri yapılabilir.
 İnline, crossline ve time slice boyunca görüntüleme yapılabilir.
Ders neden anlatıldı?
Öğrencilerin mezun olduklarında kendilerine çok büyük bir kariyer imkanı sağlayan
TPAO şirketinin tanınması ve hidrokarbon aramacılığının nasıl yapıldığı konusunda
bilgi vermek, 2 boyutlu ve 3 boyutlu sismik yansıma çalışmasının anlaşılmasını
sağlamak amacıyla ders anlatılmıştır.
Ders nasıl anlatıldı?

Ders sözlü olarak ve slayd gösterisi yapılarak anlatıldı.
Ders nerede anlatıldı?
Ders İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi d-331 no’lu sınıfta anlatıldı.
Dersi kim anlattı?
Ders Uzman Mühendis Korhan Akın tarafından anlatıldı.
Tolga SOYDİNÇ

Türkiye Petrolleri -İÜ Eğitim İşbirliği

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Similaire à Türkiye Petrolleri -İÜ Eğitim İşbirliği

Similaire à Türkiye Petrolleri -İÜ Eğitim İşbirliği (8)

Plus de Ali Osman Öncel

Plus de Ali Osman Öncel (20)

Türkiye Petrolleri -İÜ Eğitim İşbirliği