1. MUNDËSITË, DREJTIMET E
ZHVILLIMIT DHE
INTEGRIMIT TË ARDHSHËM
RAJONAL DHE EUROPIAN tË
SHQIPËRISË

2. PËRMBAJTJA
 Procesi i integrimit Europian
 Integrimi ekonomik
 Hapat e para tw Shqiperise
 Perfitimet nga integrimi
 Kostot negative
 Standartet që nuk përmbush
Shqipëria

3. PROCESI I INTEGRIMIT
EUROPIAN
 Shqipëria është përfshirë në procesin e
integrimit europian menjëherë pas rënies
së rregjimit monist në vitin 1990. Me
nënshkrimin e Marrëveshjes së Stabilizim
Asociimit tashmë ajo ndodhet në grupin e
shteteve që aspirojnë të anëtarësohen në
Bashkimin Europian. Procesi i integrimit
europian përmbledh në vetvete pothuajse
të gjitha aspektet e veprimtarisë së një
shteti që nga ligj bërja e deri tek
standardet e punës apo trafikut në rrugë.
Megjithatë, është e udhës që shpjegimi i
procesit të fillojë nga institucionet kryesore
të përfshira në menaxhimin e këtij procesi.

4.  Integrimi Evropian është
prioriteti më i lartë në
agjendën politike të Qeverisë
së shqiptare. Ky proces bëhet
edhe më i rëndësishëm në
këtë periudhë kur Shqipëria
ka parashtruar aplikimin e
saj për t’u bërë një vend
kandidat i BE-së.
Marrëveshja e Stabilizim
Asociimit (MSA) hyri në fuqi
në Prill 2009, ndërsa në 4
prill 2009 Shqipëria u bë
anëtare e NATOs. Një arritje
domethënëse në historinë e
bashkëpunimit Shqipëri – BE
ishte vendimi i Këshillit të
Ministrave të BE-së në favor
të liberalizimit të vizave për
qytetarët shqiptarë për të
udhëtuar në zonën Shengen,
duke filluar që nga 15
dhjetori 2010.

5. INTEGRIMI EKONOMIK
 Tashmë kur kanë kaluar më
shumë se dy dekada nga
ndryshimet sistemike që
përgatitën lënien pas të
ekonomisë së centralizuar, dhe
sidomos duke gjykuar nga niveli i
sotëm i zhvillimit ekonomik dhe
social të vendit, mund të thuhet
pa mëdyshje se ashtu si në shumë
vende të tjera të Europës
Qendrore dhe Lindore, përvoja e
Shqipërisë me tranzicionin ka
qenë vërtet e dhimbshme. Siç
dihet, menjëherë mbas rënies së
komunizmit, ekonomia shqiptare
kaloi në një gjendje kolapsi, në
vend u shfaqën probleme të
mprehta sociale, ndërsa
emigracioni u shndërrua në një
dukuri masive.

6.  Integrimi Ekonomik i Shqipërisë është hapi i dytë për të
arrituar tek porta me emër BE. E si mund të hyjë një vend
në BE me një ekonomi 27%-30% informale? Ky hap është i
pari nga rëndësia, pavarësisht se BE përcakton politikën si
paraprijëse. Të jesh pjesë e Bashkimit Europian, do të thotë
të kesh edhe detyrime, dhe shumica e këtyre detyrimeve
janë ekonomike.
 Shqipërisë do ti duhet të paguajë miliona Euro nëse do të
jetë pjesë e BE, ku pjesa më e madhe shkon për
mbarëvajtjen e punës dhe shpenzimet për Institucionet
Europiane si: Këshilli i Europës, Parlamenti Europian…etj,
pa llogaritur këtu marrëveshjet e ndryshme ekonomike nga
të cilat Shqipëria edhe mund të ‘humbasë’ ! Po tregu? Që
një integrim ekonomik të jetë përfitues edhe për
Shqipërinë, duhet padyshim të kemi një strukturë tregu të
fortë dhe standarte për të përballuar cilësinë dhe
konkurencën e prodhuesve apo importuesve Europianë.
 Aftesia e nje shteti per tu pershtatur me reformat është një
tjetër shtyllë ku Shqipëria duhet të fokusohet së
tepërmi.Eshtë shumë e vështirë për një vend si Shqipëria
që ka qëndruar për një gjysëm shekulli e izoluar të
përshtatet menjëherë me reformat demokratike të BE-se.
Faktorët që ndikojnë sigurisht që janë shumë por do doja të
përmëndja vetëm Komunikimin dhe Kulturën. Të dy këto
faktorë ndikojnë në mënyrë të konsiderueshme në gjetjen e
një zgjithje apo gjëndje sa më optimale për qytetarët dhe
subjektet që operojnë në territorin e Europës.

7.  E kur flasim për anëtarësimin në BE, në këndvështrimin ekonomik,
ky proces ka të bëjë me plotësimin jo vetëm të kriterit politik
(stabilitetit të institucioneve që garantojnë demokracinë, sundimin
e ligjit, të drejtat e njeriut, si dhe respektimin dhe mbrojtjen e
minoriteteve) dhe njohjen e pranimin e legjislacionit përbashkët të
BE – Community acquis (aftësisë për të marrë përsipër detyrimet
që burojnë nga anëtarësimi, duke përfshirë edhe bindjen kundrejt
qëllimeve të bashkimit politik, ekonomik dhe monetar), por edhe
plotësimin e kriterit ekonomik – ekzistencën e një ekonomie tregu
funksionale dhe aftësinë për të ndërvepruar me presionet dhe
forcat e tregut brendapërbrenda BE-së. Natyrisht që këto parime
janë sanksionuar dhe zbërthyer në dhjetëra dokumente bazë të
Bashkimit Europian që zënë fill në vitet ’50 të shekullit të kaluar,
dhe janë përpunuar hap pas hapi në përputhje me rrethanat
specifike të vendeve të veçanta.
 Në një koncept më të thjeshtë, procesi i integrimit europian për
secilin prej vendeve që është anëtar, është futur në këtë proces
apo synon të përfshihet në të ardhmen, themelor mbetet
bashkëpunimi ekonomik me vendet fqinje si një rrugë që krijon
interesa të përbashkëta, shton shanset e pajtimit dhe kapërcimit të
problemeve të krijuara nga konfliktet e së shkuarës, duke
ndihmuar kështu në zhvillimin e lidhjeve paqësore dhe të dobishme
ndërmjet vendeve dhe kombeve. Dhe shembull për këtë janë
padyshim Gjermania dhe Franca.

8. HAPAT PARA TË SHQIPËRISË
 Progres-raporti i publikuar nga Komisioni Europian vlerëson se
Shqipëria ka bërë progrese të mëtejshme në të qënit një ekonomi tregu
funksionale. Në këtë raport të BE theksohet integrimi ekonomik i
Shqipërisë me BE. Hapja e ekonomisë shqiptare vazhdoi të rritet në
vitin 2011. Tregtia e mallrave dhe shërbimeve gjatë viti të kaluar ka
arritur në pothuajse në 90% të PBB, krahasuar me vitin 2010 thuhet
më tej në raport duke bërë që BE të mbetet partneri kryesor tregtar i
Shqipërisë. Po kështu rreth 80% e shitjeve totale shqiptare me jashtë
janë të drejtuara në BE, ku tekstilet dhe këpucët kanë realizuar më
shumë se gjysmën e totalit të eksporteve. Marrëdhëniet tregtare me
vendet e bllokut 27 anëtarësh janë intensifikuar edhe me rritjen e
importeve në 65% të totalit. Raporti i KE vë në dukje se pavarësisht
kushteve të pasigurta ekonomike në disa vende anëtare të BE,
eksportet shqiptare drejt BE janë rritur me gati 8.5% nga viti në vit
kryesisht për periudhën janar –korrik. Në vitin 2011 theksohet në
raport-progresin për Shqipërinë, një rritje e konsiderueshme është
vërejtur me vendet e CEFTA-s si për importet dhe eksportet. Gjatë këtij
viti tregtia e mallrave me CEFTA-n u rrit afërsisht me 33%, që do të
thotë 17,2% më shumë në totalin e eksporteve dhe 13,5% të totalit për
importet. BE mbetet gjithashtu burimi kryesor i investimeve të huaja
direkte. Ndër të tjera KE vlerëson rritjen e konkurrencës së kostove
duke filluar nga viti 2010, duke treguar një ulje të fortë të shpenzimeve
të punës për njësi e ndihmuar kjo nga rritja e një produktiviteti të lartë.
BE vlerëson se programi i gjashtë ekonomik dhe fiskal i paraqitur nga
Shqipëria për periudhën 2012-2014 tregon për një skenar optimist
makroekonomik në një periudhë afatmesme.

9. PËRFITIMET NGA INTEGRIMI
EUROPIAN?
 Studime të ndryshme si dhe përvoja e vendeve që
tashmë janë anëtarë të BE-së ose më pranë saj në
krahasim me Shqipërinë tregojnë se përfitimi kryesor
i pritshëm i këtij procesi është aksesi apo pjesëmarrja
e eksporteve shqiptare në tregjet e huaja, nxitja e
strukturave konkurruese dhe përmirësimet që lidhen
me eficiencen, që të marra së bashku në një periudhë
afatgjatë do të çojnë në forcimin e ekonomisë
shqiptare. Ndërsa kostot e vlerësuara të këtij procesi
lidhen kryesisht me ndryshimin që sjell ndryshimi nga
një “ekonomi e mbrojtur” në një ekonomi të hapur
dhe konkurruese, e cila nga ana e saj nuk mund të
mos çojë në humbjen e të ardhurave, dhe kuptohet
edhe, të vendeve të punës. Në mënyrë të
përmbledhur mund të thuhet se edhe në Shqipëri,
perspektiva e qenies një ditë vend anëtar i BE-se ka
shërbyer dhe shërben si një nxitje për ndërmarrjen e
reformave ekonomike, sociale, politike dhe ligjore në
vitet që kanë kaluar qysh nga fillimi i këtij procesi.

10.  Ndërkaq, në procesin përgatitor dhe në funksion të
drejtpërdrejtë të integrimit europian, vitet e fundit
Shqipëria ka ecur përpara në procesin e
bashkëpunimit ekonomik rajonal. Madje, duke
ndjekur trajektoren e qëndrimeve të burokracisë se
BE-se kundrejt vendeve të Ballkanit të krijohet
përshtypja se megjithë shpejtësinë e ndryshme të
procesit të integrimit europian të vendeve të veçantë
të fiksuar në marrëveshjet e secilit vend me BE-në,
herë-herë bashkëpunimi rajonal mbizotëron
bashkëpunimin e tyre individualisht me këtë Bashkim.
Me e pakta që mund të thuhet është se këto dy
procese duhet të ecin paralelisht dhe se bashkëpunimi
ekonomik rajonal mbetet një test i fortë për secilin
vend në rrugën e identifikimit dhe të sigurimit të
përfitimeve që vijnë nga avantazhet konkurruese dhe
krahasuese të tyre. Për fat të keq, të dhënat mbi
ekonominë shqiptare, posaçërisht mbi eksportet dhe
strukturën e tyre, tregojnë se kjo ekonomi është ende
shume e dobët, përgjithësisht e paaftë të konkurrojë
edhe me një numër vendesh të rajonit, ndërsa
prodhimet e saj janë të një cilësie të ulët.

11. EFEKTE TË
DREJTPERDREJTA
EFEKTE TË TËRTHORTA
Ndër efektet e drejtpërdrejta të
integrimit, disa autorë
rendisin: a) efektet në
diversifikimin e tregtisë, dmth
ndryshimin e drejtimit te
tregtisë së jashtme nga një
vend partner në drejtim të një
vendi tjetër; b) efektet në
bilancin e pagesave; c) efektin
në të ardhurat qeveritare; d)
efektet në mirëqenien e
konsumatoreve, etj. Natyrisht
që drejtimet e këtyre efekteve
janë të ndryshme, komplekse
dhe që dëshmojnë rritjen e
ndërvarësisë së ekonomisë së
vendit kundrejt tregjeve të
vendeve europiane,
veçanërisht në rastet kur vendi
është importues neto dhe me
një ekonomi të dobët dhe
anemike në këndvështrimin e
konkurrencës.
Ndërsa nder efektet e tërthorta vlen të
dallohen efektet sektoriale dmth ndikimi
në prodhimin, punësimin, tregtinë, etj.
Të tilla janë edhe efektet në
shpërndarjen e burimeve dhe
rishpërndarjen e të ardhurave; efektet
në lidhjet tregtare; efektet në
përmirësimin e pozicionit konkurrues të
vendit në arenën ndërkombëtare;
zvogëlimi i kostos se tregtisë, etj.
Ndërkaq, përvoja botërore dhe ajo
shqiptare provojnë se integrimi europian
krijon mundësitë për rritjen e prodhimit
vendas, për një frymëmarrje me të gjerë
të biznesit privat dhe të investimeve të
huaja për shkak se integrimi europian
zvogëlon riskun politik të vendit. Madje
ky proces ndikon edhe në renditjen e
vendit nga agjencitë e specializuara, gjë
e cila nga ana e saj shërben si njëlloj
garancie plotësuese për investitorët dhe
institucionet financiare ndërkombëtare
që planifikojnë të shtrijnë veprimtarinë e
tyre në ekonominë shqiptare.

12. KOSTOT NEGATIVE
 Vlen të theksohet se këto efekte nuk janë vetëm
pozitive dhe se asnjë vend nuk futet në këtë proces
pa marrë parasysh edhe kostot përkatëse. Kosto to
tilla, për fat të keq të pamatura dhe deri-diku edhe të
panjohura në mjedisin shqiptar janë efektet negative
mbi prodhimin (dmth rënia e prodhimit vendas dhe
rritja e papunësisë për shkak te ekspozimit te vendit
kundrejt konkurrencës që vjen nga jashtë); rritja e
kostos buxhetore për përballimin e shpenzimeve te
papunësisë; kostoja e ristrukturimit institucional në
funksion të procesit të integrimit europian të vendit,
etj.
 Po kaq të rëndësishme janë edhe efektet që lidhen
me zbatimin e tërësisë së rregullave që burojnë nga
acquis communitaire, dmth të kostove që lidhen me
mbrojtjen e mjedisit, në sektorin bujqësor, në
mbrojtjen e konsumatoreve, etj.

13. STANDARTET QË NUK PËRMBUSH
SHQIPËRIA
Nëse në vendet demokratike zgjedhjet e lira janë një nga bazat e
funksionimit të demokracisë, në Shqipëri – në dy dekada- nuk kemi
mundur të kemi asnjëherë zgjedhje të lira pasi politika jonë (e rritur
komuniste) nuk e ka konceptin e lirisë. Nese ne vendet e lira per
çfaredo lloj abuzimi pergjegjesi vendoset para ligjit, ne Shqiperi
pergjegjesia eshte element i panjohur. Nese ne vendet demokratike
individit i sigurohet e drejta e prones private, ne Shqiperi keto dy
dekada nje prone mund te kete me shume se nje pronar – te gjighe
te ligjshem.
Nese ne vendet demokratike ka media te lira qe vezhgojne qeverisjen
ne interes te publikut, ne shqiperi mediat i kemi bardhe e zi.
Nese ne vendet demokratike prona private i perket pronarit te
ligjshem, ne Shqiperi nuk ndodh sepse kemi ligje me ane te cileve nje
prone ka me shume se nje pronar.
Nese ne vendet demokratike arsimi eshte cilesor dhe pretendohet te
investohet tek te rinjte, ne Shqiperi ndodh e kunderta. Kemi nje
arsimim jocilesor dhe anje perkujdesje per politikat ndaj te rinjeve.
Nese ne vendet demokratike sherbimi shendetsor eshte fuksional dhe
i garantuar per te gjithe, ne Shqiperi jo – ndodh e kunderta etj.

15.  Shqipëria është përfshirë në procesin e integrimit
europian menjëherë pas rënies së rregjimit monist
në vitin 1990.
 Procesi i integrimit europian përmbledh në vetvete
pothuajse të gjitha aspektet e veprimtarisë së një
shteti që nga ligj bërja e deri tek standardet e punës
apo trafikut në rrugë.
 Përfitimi kryesor i pritshëm i këtij procesi është aksesi
apo pjesëmarrja e eksporteve shqiptare në tregjet e
huaja, nxitja e strukturave konkurruese dhe
përmirësimet që lidhen me eficiencen, që të marra së
bashku në një periudhë afatgjatë do të çojnë në
forcimin e ekonomisë shqiptare.
 BE vlerëson se programi i gjashtë ekonomik dhe fiskal
i paraqitur nga Shqipëria për periudhën 2012-2014
tregon për një skenar optimist makroekonomik në një
periudhë afatmesme.
PERFUNDIME

16.  Ndër efektet e drejtpërdrejta të integrimit,
disa autorë rendisin: a) efektet në
diversifikimin e tregtisë, dmth ndryshimin
e drejtimit te tregtisë së jashtme nga një
vend partner në drejtim të një vendi
tjetër; b) efektet në bilancin e pagesave;
c) efektin në të ardhurat qeveritare; d)
efektet në mirëqenien e konsumatoreve
 Kostot negative qe vijne nga integrimi
ekonomik janë efektet negative mbi
prodhimin (dmth rënia e prodhimit vendas
dhe rritja e papunësisë për shkak te
ekspozimit te vendit kundrejt konkurrencës
që vjen nga jashtë); rritja e kostos
buxhetore për përballimin e shpenzimeve
te papunësisë; kostoja e ristrukturimit
institucional në funksion të procesit të
integrimit europian të vendit, etj.

17.  http://europaesse.wordpress.com/2012/0
2/01/integrimi-europian-ne-
kendveshtrimin-ekonomik/
 http://www.em-
al.org/skedaret/1315410959-
Manuali%20i%20procesit%20te%20Inte
grimit%20Europian.pdf
 http://dsdc.gov.al/dsdc/pub/3_integrimi_n
e_be_copy_1_822_1.pdf
 http://itap.gov.al/trajnim-qe-lidhet-me-
procesin-e-integrimit-europian/
REFERENCA