1. Үндсэн хоол, хачир, сүүмс
бэлтгэх технологи

2. Үндсэн хоолны ангилал
• Дулааны боловсруулалтын аргаар нь
дараах байдлаар ангилна:
– Чанасан (өөр өөр температурт )
– Амтлан жигнэсэн, ууранд жигнэсэн
– Шарсан (их ба бага тосонд шарсан,
хайруулд шарсан, шарах шүүгээнд шарсан,
грилльд шарсан г.м.)
– Битүү хайрсан (зөвхөн хайрс тогтоох
зорилгоор шарах шүүгээнд битүү хайрна)
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

3. Үндсэн хоолны ангилал
• Бэлтгэж буй түүхий эдээр нь дараа байдлаар
ангилна:
– Ногоогоор хийсэн үндсэн хоол
– Буурцаг, шошоор хийсэн
– Глутинаар хийсэн
– Шар буурцгаар хийсэн
– Мөөгөөр хийсэн
– Будаагаар хийсэн
– Гоймонгоор хийсэн
– Аарцаар хийсэн г.м.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

4. Хүнсний ногоогоор хийх үндсэн хоол
• Íîãîîãîîð õîîë áýëòãýõäýý ò¿¿íä
àãóóëàãäàõ шим òýæýýëèéí áîäèñóóäûã
õàìãèéí ñàéí õàäãàëæ чàäàõ äóëààíû
áîëîâñðóóëàëòûí àðãûã ñîíãîõ ÿâäàë
чóõàë þì.
• Õ¿íñíèé íîãîîг төрөл бүрийн äóëààíû
àðгаар боловсруулж олон төрлийн
үндсэн хоол хийдэг.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

5. Íîãîîã øàçëàõ
• Íîãîîã áóöàëж буй óñàíä ìàø áîãèíî
õóãàöààíä (õýäõýí ñåêóíä) ä¿ðýýä ãàðãàõ
àðãûã øàçëàõ ãýíý.
• Ýíý íü çàðèì íîãîîíû ãàøóóí àìò, ºíãº
çýðãèéã áàãàñãàõ çîðèëãîòîé.
• ̺í òåõíîëîãèéí äàðààãèéí àæèëáàðûã
õºíãºâчèëнө.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

6. Íîãîî чàíàõ
• Òºìñ, õ¿íñíèé íîãîîã òºðºë á¿ðèéí õîîë болон
хàчèðò зориулан чàíàæ áýëòãýíý.
• Чàíàñàí íîãîîãîîð íóõàø áîëîí салат хийнэ.
Òºìñ, ¿íäýñ ¿ðò íîãîîã áóöàëж буй óñàíä õèéæ,
нам ãàë äýýð чанаж áîëãîíî.
• ͺºøèëñºí íîãîîã øºëºíä íü чàíàж болно.
• Õºë人ñºí íîãîîã ãýñãýýëã¿éãýýð áóöàëæ áàéãàà
óñàíä õèéæ 10-15 ìèíóò чàíàæ áýëýí áîëãîíî.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

7. • Õàòààñàí íîãîîã õ¿éòýí óñàíä äýâòýýñíèé
äàðàà чàíàна.
• Çàðèì íîãîîã хальстай нь болох хальсгүйгээр
á¿тнээр íü чàíàдаг.
• Зарим үед чàíàõ íîãîîã óðüäчèëàí èæèë
õýìæýýòýéãýýð õýðчèæ áýëòãýíý.
• Íîãîîг áîëцоос нь хамааруулан тогоонд
цувуулан õèéíý.
• Ногоог гүйцэд зөөлрөхөөс өмнө давс нэмнэ.
Давсыг чаналтын эхэнд хийвэл ногооны болц
удааширдаг.
Íîãîî чàíàõ
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

8. • Õýðýâ æîðä çààñàí áîë íèìáýãíèé ø¿¿ñ,
äàðñ, бусад хүнсний хүчил çýðýã õ¿чèëëýã
ç¿éëñèéã нэмж болно.
• ×àíàñàíû äàðàà хоол àìòëàãч ургамал,
öºöãèéí òîñ, 纺õèé, ñ¿ìñýýð àìòàëíà.
• Чанасан ногоог шууд хэрэглэх ба хальстай нь
чанасан ногоог хөргөгчид 12-24 цаг хадгалж
болно.
Íîãîî чàíàõ
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

9. Ногоо жèãíýõ
Íîãîîã óóðàíä æèãíýõ
• Íîãîîã æèãí¿¿ð болон óóðын àïïàðàòàíä
æèãíýíý.
• Íîãîîã äàíãààð íü болон ñ¿ìñòýé, öºöãèéí
òîñòîé, хоол àìòëàãчòàé æèãíýæ áîëно.
• Жигнэх үед íîãîî íü õýò чàíàãäàæ, õýëáýð
ä¿ðñýý àëäàõã¿é, шим тэжээлээ сайн
хадгалдаг төдийгүй áîëö íü õóðäàí óчèð чàíàõ
àðãààñ äàâóóòàé.
• Õýðâýý õàëóóíààð íü øóóä õýðýãëýõã¿é áîë
õºð㺺ä õºðãºãчèä õàäãàлж болно.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

10. Íîãîîã áàãà øèíãýíä æèãíýõ
• Õ¿íñíèé íîãîî, 캺ãèéã 纺ëºí ãàë äýýð áàãà
õýìæýýíèé (ногоог дөнгөж бүрхэхүйц) óñ þìóó
øºë íýìæ, õóóðñàí ¿íäýñò íîãîî, ñîíãèíî,
óëààí ëîîëèéí íóõàø, ëàâðûí íàâч, õàð перец
çýðãèéã íýìæ òàãòàé ñàâàíä æèãíýнэ.
• Ðàãó, æèãíýñýí òºìñ, ëóóâàí çýðýã æèãíýñýí
õîîë áýëòãýõäýý óðüäчèëàí øàðñàí þìóó áàãà
øèíãýíä чàíàñàí íîãîîí äýýð ñ¿үìñ íýìæ
æèãíýäýã.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

11. Íîãîîã áàãà øèíãýíä æèãíýõ
• Жигнэсэн шèíý бөөрөнхий áàéöàà, õ¿ðýí
ìàíæèíãààð хийсэн хîîëíû àìò, өнгийг íü
ñàéæðóóëàõ зорилгоор öóóíû õ¿чèë íýìнэ.
• ̺ºã áîëîí çàðèì íîãîîã æèãíýõèéí ºìíº
õàéðóóëûí òàâãàíä øàðж хайрс тогтооно. Энэ
нь ногооны шимт бодисыг хадгалахад сайн
нөлөө үзүүлж, хоолны амтыг сайжруулдаг.
• Õîîëîíä ñ¿ìñ þìóó ºòãºð¿¿ëýãч õèéõ áîë
áýëòãýñýí ñ¿үìñ äýýð æèãíýæ áóé íîãîîã íýìæ
¿ðãýëæë¿¿ëýí æèãíýíý.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

12. Íîãîîã áàãà øèíãýíä æèãíýæ õèéõ õîîë
Íîãîîíû ðàãó
Тåõíîëîãè ажиллагаа:
• Òºìñèéã õàâòãàé äºðâºëæèí, ýñâýë ñàðìèñ õýëáýðòýé
õýðчýýä áàãà çýðýã øàðíà.
• Бөөрөнхий сîíãèíî, øàð ëóóâàí, шар ìàíæèí çýðýã
¿íäýñ ¿ðò íîãîî, áºөрөнхий áàéöààã õàâòãàé
äºðâºëæèí õýðчýýä æèãíýíý.
• Шарсан тºìñèéã óëààí ñүүмсэнд 10-15 ìèí æèãíýíý.
̺í æèãíýñýí áàéöàà, õóóðñàí ñîíãèíî íýìýýä 15-20
ìèí үргэлжлүүлэн æèãíýæ, áîëîõîîñ íü ºìíº /5-10ìèí/
àìò îðóóëàãч íýмýýä ÿíøóé öàöàæ òàâàãëàíà.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

13. Нîãîîны íóõàø áýëòãýõ
• Òºìñ, õ¿íñíèé íîãîîãîîð íóõàø áýëòãýæ,
õî¸ðäóãààð õîîëíû õàчèðò ºãäºã.
• Ногоог 纺ëºðòºë íü чàíàæ áîëãîсны дараа
õàëóóíààð íü íóõâàë íóõàø íýãýí æèãä áие
бүтэцтэй болдог.
• Íîãîîí өнгөтэй хүнсний íîãîîã чанаж õºð㺺ä
íóõàõ эсвэл äàõèí õàëààõàä òîä ºí㺠íü
àðèëäàã учир халуунаар нь нухах хэрэгтэй.
• Íóõàøийг төрөл бүрийн àìòëаãчаар амтална.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

14. Íîãîîã áèò¿¿ хайрах
• Íîãîîã áèò¿¿ хайрахын ºìíº óðüäчèëàí øàðàõ, æèãíýõ,
чàíàõ çýðýã äóëààíû áîëîâñðóóëàëòàíä îðóóëсан байж
болно.
• Øàíçàëñàí íîãîîã ò¿¿õèéãýýð íü þìóó óðüäчèëàí æèãíýõ
áóþó øàðñíû äàðàà áèò¿¿ õàéðäàã.
• Íîãîîã áèò¿¿ õàéðàõäàà øàðàõ ø¿¿ãýýíä 250-2800Ñ-ò
хийж ãàäàðгóóä íü шаралтын øàðãàë ºí㺠¿¿ñгэнэ.
• Ñîíãèíî, øàð ëóóâàí, øàð ìàíæèí çýðãèéã øàð
áóóðöàãéèí óóðãèéí /ä¿ï¿/ õàìò øàðæ, áèò¿¿ õàéðч
áîëíî.
• Гаргахын өмнө àìòëàõ áà ñ¿үìñ, òîñ нэмж áîëíî.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

15. Íîãîîã áèò¿¿ хайрч õèéõ õîîë
Íîãîîíû øàíçòàé áàéöààíû îðîîìîã
Технологи ажиллагаа
1. Ãîëûг íü àâñàí Ẻðºíõèé áàéöààã íàâчààð íü
ñàëãààä äàâñòàé óñàíä äóòóó чàíàæ õºðãºñíèé äàðàà
çóçààí õýñãèéã õºíãºí äàâòàæ 纺ëð¿¿ëíý.
2. Áýëòãýñýí íàâчíû ãîëä øàíçûã òàâüæ ãîíçãîé
äºðâºëæèí äóãòóé õýëáýðòýé áîîñíû äàðàà 150-1700
Ñ õàëààñàí òîñòîé òýâøèíä õî¸ð òàëûã ýýëæëýí õàéðч
øàðààä ñ¿ìñ íýìæ øàðàõ ø¿¿ãýýíä õèéæ áèò¿¿
õàéðíа.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

16. Íîãîîíû øàíçòàé áàéöààíû îðîîìîã
3. Øàíç áýëòãýõèéí òóëä íîãîîíóóäûã æèæèã õýðчèæ
õóóðààä, àãøààñàí áóäàà, чàíаж хуурсан мөөг, дүпү,
шар буурцгийн амталсан уураг зэргийг нэмж болно.
4. Ñ¿үìñ áýëòãýõäýý ãóðèëûã òîñîíä áàãà çýðýã õóóðñíû
äàðàà óëààí ëîîëèéí íóõàø íýìæ үргэлжлүүлэн
хуурна. Õóóðñàí ãóðèëыг 700Ñ õ¿ðòýë õºð㺺ä õàëóóí
纺õèé㺺ð íàéðóóëíà.
• Ýíý ñ¿ìñèéã áýëòãýõäýý óëààí ëîîëèéí íóõàøíû òàë
õóâèéã øèðãýòýë áóöàëãàæ 纺õèéí ñ¿ìñòýé
íàéðóóëíà. Ñү¿ìñèéã áèò¿¿ хайрсан íîãîîòîé õîîë
áýëòãýõýä õýðýãëýíý.
• Ñ¿үìñэнд төрөл бүрийн хоол амтлагч нэмж áîëíî.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

17. Íîãîîãîîð áèò¿¿ õàéðч хийсэн õîîë
Øàíçалсан ëîîëü
Технологи ажиллагаа
• Óëààí ëîîëèéí îðîéí õýñãèéã òàë äóãóéëæ ç¿ñýýä äîòîðõ
ø¿¿ñ, 纺ëºí õýñãèéã óõàæ àâààä îðîíä íü бэлтгэсэн øàíç
õèéñíèé äàðàà òîñòîé òýâøèíä ºðæ ¿éð¿¿ëñýí áÿñëàã, òàëõíû
íóíòàã õàòààì öàöàæ òîñîîð ø¿ðøýýä, øàðàõ ø¿¿ãýýíä õèéæ
15-20 ìèíóò битүү õàéðíà.
• Øàíç áýëòãýõýä: Øèíý 캺ãèéã æèæèãëýí õýðчýýä,óëààí
ëîîëèéí 纺ëºí õýñýãòýé õàìò øàðíà. Áººðºíõèé ñîíãèíî,
øàð ëóóâàíã íàðèéí ñàâõàí õýëáýðòýé эсâýë æèæèã
äºðâºëæèí õýðчèæ õóóðíà. Öàãààí áóäààã æèãíýíý. Ýäãýýðèéã
õîëüæ äàâñ, ïерец, ñàðèìñ íýìæ àìòëààä õóòãàíà.
• Òàâàãëàõäàà ñ¿¿í ñ¿ìñ ýñâýë öºöãèéí òîñ äóñààíà.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

18. Ãðèëëüä øàðàõ
• Íîãîîã ìàø õóðäàí, ºíäºð õàëààëòààð áîëãîæ
õýðýãëýíý. Ýíý àðãààð áýëòãýõýä òýäãýýðèéí
òýæýýëèéí àãóóëàìæ áîëîí ººðèéí àìò íü ñàéí
õàäãàëàãääàã.
• Ãðèëëüä шарах ногоо нь óëààí ëîîëü øèã 纺ëºí
áèå á¿òýöòýé, àìàðõàí áîëöòîé байвал
тохиромжтой.
• Ëóóâàí, чèíæ¿¿, хаш áîëîí áóñàä íîãîîã
øàðàõäàà íèìãýí ç¿ñýæ áýëòãýíý. ̺ºã, жижиг
óëààí ëîîëü, ñîíãèíî çýðýã íîãîîã øîðîíä õèéæ
øàðж болно.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

19. Íîãîîã ãðèëëüä øàðàõ äàðààëàë
• Ãðèëëèéã õàëààíà
• Ãðèëëèéí òºìºð òîðûã áàãñààð òîñëîíî
• Øàðàõ íîãîîã õýðчýýä, æîðûí äàãóó
àìòàëæ, öóóæóóëíà
• Íîãîîã òîðîí äýýð áàéðëóóëæ, øàðíà
"VEG" Education Center:
www.veg.mn
Ãðèëëüä øàðàõ

20. Õàéðóóëûí òàâãàíä øàðàõ
• Íîãîî øàðàõ ¿åä Ñ àìèí äýìèéí àëäàãäàë
áóñàä äóëààíû àðãààð áîëîâñðóóëñàíòàé
õàðüöóóëàõàä áàãà.
• Áàãà áóþó èõ òîñîíä øàðàõäàà ò¿¿õèéãýýð íü
ýñâýë óðüäчèëàí чàíààä øàðæ áîëíî.
• Áýëòãýñýí íîãîîã 150-1600Ñ õ¿ðòýë õàëààñàí
òîñòîé õàéðóóëûí òàâãàíä õèéæ, õî¸ð òàëààð íü
õàéðñ òîãòòîë øàðíà. Õýðâýý øàðñàí íîãîî íü
õàíãàëòòàé 纺ëðººã¿é áîë ¿ðãýëæë¿¿ëýí
øàðàõ ø¿¿ãýýíä øàðæ áîëíî.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

21. • Òºìñ, ñîíãèíî áóñàä íîãîîã èõ òîñîíä øàðàõ
¿åä òîñíû õýìæýýã 1 êã õýðчñýí íîãîîíä 80-90
ãð áàéõààð òîîöíî.
• Øàðñàí íîãîî íü áèå äààñàí õîîë ýñâýë õàчèð
áîëíî. Øàðñàí òºìñºíä ãîíüä öàöàæ, øàðñàí
ñîíãèíî þìóó 캺ã äаãóóëæ îëãîíî. Мөн øèíý
þìóó äàâñàëñàí ºðãºñò õýìõ, óëààí ëîîëü
áóñàä íîãîîã íýìæ ºãч áîëíî.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn
Õàéðóóëûí òàâãàíä øàðàõ

22. Íîãîîã õàéðóóëûí òàâãàíä øàðæ õèéõ õîîë
Òºìñíèé øàðâèí / Classic latkes /
Õîîë õèéõ äàðààëàë
• Õàëüñàëæ öýâýðëýýä ¿ðñýí òºìñèéã õàëóóí óñàíä 10-
12ìèíóò чàíààä ø¿¿ðýí øàíàãàíä õèéæ óñûã íü ø¿¿ãýýä
õÿðæ æèæèãëýñýí ñîíãèíî, ò¿¿õèé ºíäºã, äàâñ, ãóðèë
íýìæ õîëèîä õàëààñàí òîñòîé õàéðóóë äýýð õàëáàãààð
äóñààæ äîîä òàëûã íü øàðãàë õàéðñ ¿¿ñòýë øàðíà.
• ͺ㺺 òàëûã ýðã¿¿ëýí ýíý áàéäëààð øàðíà. ¯¿íèéã
ãàðãààä óóäàã öààñ òàâüñàí òàâãàíä òàâèíà. Äýýð íü
纺õèé äóñààæ çîîãëîíî. Ýíý õîîëûã ºäºð áà èõ ¿äýä ,
öàãààí õîîëîíä äàгàëäàõ áàéäëààð ºãíº.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

23. Õàчèð
• Õîîëíû òýæýýëëýã чàíàðûã äýýøë¿¿ëýõ
õîîëîíä çîõèñòîé àìò ºãºõ õîîëûã ¿çýìæòýé
áîëãîõ õîîëíû øèíãýöèéã ñàéæðóóëàõàä
õîîëûí õàчèð чóõàë ¿¿ðýãòýé.
• Õîîëíû õàчèðûã òºìñ, õ¿íñíèé íîãîî, áóäàà,
ãîéìîí, 캺ã, æèìñ, æèìñãýíýýð õèéäýã,
• Òºðºë á¿ðèéí õ¿íñíèé íîãîîã чàíàñàí,
øàðñàí, æèãíýñýí, ò¿¿õèé, äàðñàí áà
äàâñàëñàí, áóäàà, ãîéìîíã õàчèðò õýðýãëýíý.
•
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

24. Õîîëíû õàчèðûã ýíãèéí, íèéëìýë ãýæ àíãèëíà.
 Ýíãèéí õàчèð íü òºìñíèé íóõàø, чàíàñàí
ãîéìîí, будаа ãýõ ìýò дан ганц бүрэлдэхүүнтэй
байна.
• Нèéëìýë õàчèð нь хоёр буюу түүнээс дээш
бүрэлдэхүүнтэй байна. Íèéëìýë õàчðûã
ñîíãîõäîî ¿íäñýí ò¿¿õèé ýä áîëîí àìò,
ºíãºíèé çîõèöëûã òîõèðóóëäàã.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn
Õàчèð

25. • Õàчèðûã íýã òàâàã õîîëîíä 150ã-ààð îëãîõ íü
òîõèðîìæòîé áà õîîëíû ¿íäñýí ò¿¿õèé ýä,
õàчðûí чàíàð, ¿éëчë¿¿ëýãчèéí õ¿ñýëòèéã
õàðгалçàí 50ã õ¿ðòýë íýìж õàñàæ áîëíî.
¯íäñýí õàчèðò íýìýëò áîëãîæ (ëîîëü, ºðãºñò
õýìõ, ñàëàò íàвч) äàðøèëñàí, öóóæóóëñàí
íîãîîã äàãàëäóóëæ áîëíî.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn
Õàчèð

26. Õ¿éòýí õîîëîíä çîðèóëñàí õàчèð
• Õ¿éòýí õîîëîíä õ¿ðýí ìàíæèíãèéí áîëîí
áóñàä ñàëàòóóä, íàéðëàãà á¿òýö çîõèöñîí
òºðºë á¿ðèéí íîãîî, ¿ð æèìñíèé íèéëìýë,
õàчиð õýðýãëýíý. Õ¿éòýí õîîëíû õàчир íýã
òàâàãò 50-100 ã байна.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn
Õàчèð

27. Чанасан ногооны хачир
• Чàíàñàí òºìñ. Öýâýðëýñýí á¿õýë òºìñèéã õàëóóí
óñàíä чàíàæ ãàðãààä õàéëóóëñàí öºöãèéí òîñ, 纺õèé,
ñ¿ìñíèé àëü íýãòýé íü îëãîíî.
• Òºìñíèé íóõàø. Чàíàñàí òºìñèéã õàëóóíààð íü /800Ñ/
íóõààä õàëóóí ñ¿¿, õàéëóóëñàí öºöãèéí òîñ íýìæ íýãýí
æèãä õºâñãºð áîëòîë õóòãàíà.
• Ñ¿¿òýé òºìñ. Øîî äºðâºëæèí õýëáýðòýé òîìõîí
õýðчñýí òºìñèéã буцалж буй óñàíä 10 ìèí чàíаж ø¿¿ж
гаргаад õàëóóí ñ¿¿íä ã¿éöýýæ áîëãîíî.
• Чàíàñàí âàíäóé. Øèíý âàíäóéã чàíàæ ãàðãààä öºöãèéí
òîñ, ñ¿үìñтэй îëãîíî.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

28. Жигнэсэн ногооны õàчèð
• Íîãîîã ¿íäñýí 2 àðãààð æèãíýíý. Õóëóó, ëîîëü çýðýã
ø¿¿ñ èõòýé íîãîîã 纺ëºí ãàëàà𠺺ðèéíõ íü ø¿¿ñýíä
òàãëàæ æèãíýõ áà ìàíæèí, áàéöàà, ëóóâàí çýðýã íîãîîã
ò¿¿íèé æèíòýé õàðüöóóëàõàä 15-30% -èéí õýìæýýíèé
øºë ýñâýë óñ, òîñ, õóóðñàí íîãîî, ëîîëèéí íóõàø,
ñ¿ìñ áóñàä àìòëàãч, ºòãºð¿¿ëýãч íýìæ æèãíýíý.
Шарсан нîãîîны õàчèð
• Øàðñàí òºìñ. Õýðчèæ óãààãààä ñýâðýýñýí òºìñèéã
áàãàõàí òîñòîé õàëóóí /150-1600Ñ/ õàéðóóëä øàðæ
õàéðñ òîãòîîãîîä øàðàõ ø¿¿ãýýíä ã¿éöýýí áîëãîíî.
• Èõ òîñîíä øàðñàí òºìñ /чèïñ/. 1.5 ìì çóçààí íèìãýí
õàâòãàé õýðчèæ èõ òîñîíä øàðñàí òºìñèéã äàâñààð
àìòëàí øàðàõ ø¿¿ãýýíä õàòààíà.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

29. • Øàðñàí ñîíãèíî. Áººðºíõèé ñîíãèíûã
öàãèðàã õýëáýðòýé õýðчýýä ãóðèëä õóðâ¿¿ëýí
èõ òîñîíä 1.5-2 ìèí øàðíà.
• Áàéöààíû øíèöåëü. Äóòóó чàíàñàí
áàéöààíû íàâчèéã äàâõàðëàí õóéëæ áîîãîîä
øíèöåëü õýëáýðò îðóóëàí, ãóðèë, õàòààìä
õºðâ¿¿ëýí áàãà òîñîíä õî¸ð òàëààñ íü
øàðíà.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

30. Áóäààãààð õèéõ õîîë, õàчèð
• Áóäààã óñ, õÿðàì, øºëºíд чàíàæ áîëíî.
Àãøààìëûã áèå áàéäëààð íü çàäàðìàë, ºòãºí,
øèíãýí ãýæ àíãèëàõ áà ýíý íü àãøààìàëä
îðîõ áóäàà óñíû õàðüöààíààñ õàìààðíà.
• Çàäàðìàë àãøààìàë: Áóäààíû çàäàðìàë
àãøààìàë íü гүйцэд болсон, ººðèéí õýëáýðýý
õàäãàëñàí, øèðõýã¿¿ä íü хоорондоо
наалдаагүй áàéíà.
• Áàðàã á¿õ òºðëèéí áóäààãààð çàäàðìàë
àãøààìàë õèéæ áîëîõ áà ýäãýýð íü тусгайлан
õîîë áîëîõîîñ ãàäíà íèéëìýë õàчèð áîëäîã.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

31. Ãóðâàëæèí áóäààíû àãøààìëûã õî¸ð àðãààð áýëòãýæ
áîëíî.
• I àðãà: Áóöàëæ áàéãàà äàâñòàé óñàíä óðüäчèëàí óãààæ,
öýâýðëýñýí áóäààã õèéæ, õàëáàãààð õóòãàíà. Õºâæ ãàðч
èðñýí ¿ðèéã ø¿¿ðýýð ø¿¿æ àâíà. Áóäààíû æèíãèéí 5-
10%-òàé òýíöýõ õýìæýýíèé òîñ íýìæ áîëîõ áºãººä
àãøààìëûã ºòãºрмөгö òîãîîã òàãëàí 纺ëºí ãàëààð
үргэлжлүүлэн чàíàж болгоно.
• II àðãà: Õóóðñàí áóäààã áóöàëæ áàéãàà äàâñòàé óñàíä
õèéæ, àãøààìëûã äýýðõèéí àäèë чàíàíà. Õóóðñàí
áóäààãààð õèéõ àãøààìëûí чàíàëòûí õóãàöàà
харьцангуй áогино.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

32. Ãîéìîíãîîð õèéõ õîîë, õàчèð
• Чàíàñàí ãîéìîí íü èõ õýìæýýíèé óñ øèíãýýæ
àíõíûõàà æèíãýýñ îéðîëöîîãîîð 3 äàõèí ºñíº.
• Чàíàñàí ãîéìîíã ø¿¿æ ãàðãààä, áóöàëñàí õàëóóí
óñàíä ñîéæ, íààëäàæ Ẻãíºðºõººñ õàìãààëàí õàëóóí
òîñ /æîðîíä çààñàí õýìæýýíèé 1/2-èéã/ íýìæ õóòãàíà.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

33. • Ãîéìîíä ¿ðñýí áÿñëàã öàöàõ áóþó íóõñàí
ààðö, õóóðñàí óëààí ëîîëü, øàðñàí 캺ã,
ñîíãèíî çýðýã áóñàä á¿òýýãäýõ¿¿íòýé õîëüæ,
áÿñëàãòàé ãîéìîí, óëààí ëîîëüòîé ãîéìîí,
Чàíàñàí 캺ãòýé ãîéìîí çýðýã õîîë áýëòãýíý.
• Чàíàñàí íîãîî, ãîéìîíòîé õîîëûã áýëòãýõäýý
Чàíàñàí ãîéìîíã óðüäчèëàí õóóðñàí ñîíãèíî,
ëóóâàí, ÿíùóé, óëààí ëîîëèéí íóõàøòàé
õîëüäîã. Çàðèì æîðîíä ÿíùóéíû îðîíä
õàëààñàí íîãîîí âàíäóéã õýðýãëýæ áîëíî.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn
Ãîéìîíãîîð õèéõ õîîë, õàчèð

34. Ñ¿үìñ
• Ñ¿үìñ íü õîîëîíä ñàéõàí àìò îðóóëæ, ø¿¿ñëýг
байдлыг íýìýãä¿¿ëýõèéí çýðýãöýý ºí㺠¿çýìæèéã
äýýøë¿¿ëýõýä òóñòàé. Ñ¿үìñ íü õàëóóí ýñâýë õ¿éòýí,
чèõýðëýã áóþó àìòëàã áàéæ áîëíî.
• Ñ¿үìñèéã áýëýí õîîëíû äýýð øóóä íýìýõýýñ ãàäíà
çàðèì õîîëûã áýëòãýõ ¿íäñýí àæèëáàðò îðóóëäàã.
• Ñ¿үìñ áýëòãýõýä òºðºë á¿ðèéí õîîë àìòëàãч, íîãîîí
óðãàìëûã õýðýãëýíý.¯¿íä: Ẻðºíõèé õàð перец,
ëàâðûí íàâч, ãèч, öàãààí ãàà, äàðñ, âàíèëèí, äàâñ ãýõ
ìýò.
•
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

35. С¿үìñ áýëòãýõийн тулд:
• Òåõíîëîãèéí дагуу øºë áýëòãýõ
• ªòãºð¿¿ëýãчèéã зөв сонгож хэрэглэх
• Àìòëàãчèéã çºâ õýðýãëýõ
"VEG" Education Center:
www.veg.mn
Ñ¿үìñ

36. Ñ¿үìñ ºòãºð¿¿ëýãч
• Ãóðèë, öàðäóóë íü ñ¿үìñèéã òîäîðõîé á¿òýöтэй болгоäîã.
• С¿үìñýíä îðîõ ãóðèëûí õýìæýý нь 1 êã ñ¿үìñýíä 50 ãð
áàéõ áºãººä ºòãºí ñ¿үìñýíä 130 ãð áàéíà.
• Ò¿¿õèé ãóðèë íü ñ¿үìñýíä òààëàìæòàé áóñ àìò ºãч,
öàâóóëàã чàíàðûã íýìýãä¿¿ëäýã óчðààñ ãóðèëûã
óðüäчèëàí õóóðíà. Õóóðàõäàà 1200Ñ òåìïåðàòóðòàé ãàë
äýýð ºíãèéã íü õóâèðãàõã¿éãýýð ýñâýë 150 0Ñ òåìïåðàòóðò
øàðãàëттал õóóðíà. ¯¿íýýñ èë¿¿ ºíäºð òåìïåðàòóðò
õóóðâàë ãóðèëûí àìò ãàøóóðíà.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

37. Ãóðèëûã õóóðахад íàéðëàãàд нь байх óñàíä óóñäàã
áîäèñûí àãóóëàìæ áóóðíà. Ãóðèëûí óóðàã çàäàðч
öàâóóжих, õººõ чàíàð íü алдагдана. ªí㺠нь
шаргалтаж, үнэр нь өөрчлөгддөг.
Ãóðèëûã òîñòîé áà òîñã¿é õóóðíà.
• Ãóðèëûã òîñòîé õóóðàõ:
• Òîñûã òîãîîíä õèéæ õàëààíà.
• Øèãøñýí ãóðèëûã õèéãýýä, òàñðàëòã¿é õóòãàíà. Òîñ íü
ãóðèëûã æèãä õàëààõ, øºë íýìýõýä Ẻíòºõã¿é áàéõ
íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëäýã.
• Òîñã¿éãýýð õóóðàõäàà õàëààñàí òîãîîíäîî ãóðèëûã
äàâñòàé õîëüæ, òàñðàëòã¿é õóòãàí õóóðíà.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn
Ñ¿үìñ

38. • Àçèéí îðíóóäàä ñ¿үìñ ºòãºð¿¿ëýãчýýð èõýâчëýí
öàðäóóл àøèãëàäàã. Öàðäóóëûí ºòãºð¿¿ëýõ
чàäâàð èë¿¿ ñàéí áàéõ боловч цардуултай
ñ¿ìñèéã äàõèí õàëààõад òîõèðîìæã¿é.
• Ñ¿үìñ áýëòãýõýä àíõààðàõ ç¿éëñ:
• Õóóðñàí ãóðèë äýýð áýëýí øºëèéã áàãà áàãààð
íýìæ õóòãàõ áà ýíý íü ãóðèëûí áººí ¿¿ñýõýýñ
сэргийлдэг.
• Ñ¿үìñèéã ãóðèëûí àìòã¿é áîëòîë ñàéí áóöàëãàõ
õýðýãòýé.
• Õºíãºí öàãààí ñàâàíä ñү¿ìñ áýëòãýæ áîëîõã¿é.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

39. • Ñ¿ìñèéã áýëòãýõ ÿâöàä ò¿ëýãäýæ áîëçîøã¿é
óчèð àëü áîëîõ çóçààí ¸ðîîëòîé ñàâ õýðýãëýõ
íü çîõèìæòîé.
• Ñ¿ìñèéã õýò ºíäºð òåìïåðàòóðò áóöàëãàâààñ
ñ¿ìñ õóãàöààíààñàà ºìíº õýò ºòãºðч õýìæýý
íü áàãàñíà.
• Ñ¿ìñ áýëòãýõèéí ºìíº çóòàíã õèéõäýý æîðîíä
îðîõ ò¿¿õèé ýä¿¿äèéí òåìïåðàòóðèéã
àíõààðàõ õýðýãòýé.
• Ñ¿ìñ íü áóöëàõ õ¿ðòëýý ºòãºðч áóé íü
ìýäýãäýõã¿é. Áóöëàõ ¿åýñ ýõëýí ºòãºðíº.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

40. Õàëóóí ñ¿үìñ
• Õàëóóí ñ¿үìñèéã õàëóóí õîîë îëãîõîä, ìºí ÿíç
á¿ðèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ýäãýýð ñ¿ìñýíä æèãíýæ
áîëãîõîä õýðýãëýíý. Ýíý òºðëèéí ñ¿ìñèéã íîãîî,
캺ã, äàëàéí áàéöààíû øºëºíä ìºí ñ¿¿; 纺õèé;
öºöãèéí òîñîí äýýð áýëòãýäýã.
• Íîãîîíû øºëººð áýëòãýõ ñ¿үìñ¿¿ä
• Ýäãýýð ñ¿үìñèéã ¿íäñýí “öàãààí”, ¿íäñýí “óëààí” ãýæ
àíãèëíà.¯íäñýí ñ¿үìñýí äýýð ÿíç á¿ðèéí
á¿òýýãäýõ¿¿í íýìæ îëîí òºðëèéí ñ¿үìñ áýëòãýæ
áîëíî.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

41. • Òîñã¿é õóóðñàí ãóðèëûã íîãîîíû øºëºíä /40-500Ñ-èéí
òåìïåðàòóðт/ óóñãàíà. ¯¿íèé òóëä òîãîîíä øºëíººñ
õèéæ, ãóðèë öàöàí /1 êã ãóðèëûã 4 ë øºëºíä/ ñàéòàð
õóòãààä, ø¿¿íý.
• Òóñä íü õóóðñàí ñîíãèíî, øàð ëóóâàí, óëààí ëîîëèéí
íóõàø, бýëòãýñýí ãóðèëàí çóòàíã ¿ëäñýí øºëºíä
íýìýýä 45-60 ìèíóò чàíàíà. Чàíàëòûí òºãñãºëä ýëñýí
чèõýð, чèíæ¿¿, ëàâðûí íàâч çýðãèéã íýìíý.
• Íîãîîã ширхэггүй болтол няцлаад ñ¿ìñèéã ø¿¿æ,
áóöàëòàë íü õàëààíà. Ñ¿ìñèéã öºöãèéí òîñ,
ìàðãàðèíààð àìòàëж болно.
Үндсэн улаан сүүмс
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

42. Ñîíãèíîòîé ñ¿ìñ :
• Áóëöóóò ñîíãèíûã õÿðæ õýðчýýä õàëààñàí öºöãèéí
òîñîíä õºíãºí õóóðч, Ẻðºíõèé õàð ïîâîîð, ëàâðûí
íàâч, öàãààí öóó íýìæ, 5-7 ìèíóò áóöàëãàíà. Äàðàà íü
¿íäñýí óëààí ñ¿ìñýíä íýìýýä, 10-15 ìèíóò áóöàëãàæ,
ìàðãàðèíààð àìòàëæ îëãîíî. Бүтээгдэхүүнийг бèò¿¿
õàéðàõ, æèãíýõдээ энэ сүүмсийг õýðýãëýõ áà øàðñàí
õîîëîíä äóñààæ îëãîíî.
Ãèч, ñîíãèíîòîé ñ¿ìñ :
• Бэлэн “Óëààí” ñ¿ìñýí äýýð æèæèã õýðчèæ õóóðñàí
ñîíãèíî õèéæ 10-15 ìèíóò чàíàíà. Îëãîõäîî áýëýí ãèч,
¿éëäâýðèéí бэлэн ñү¿ìñýýð àìòàëна. Гèч ýýääýã тул
энэ сүүìñèéã áóöàëãàæ áîëîõã¿é. Øàðñàí õîîëонд
тохиромжтой.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

43. ¯íäýñò íîãîîòîé “óëààí” ñ¿ìñ:
• Шàð ëóóâàí, ñîíãèíî, ÿíùóéã íèìãýí ñàâõàí
õýëáýðòýé õýðчèæ õóóðàад ¿íäñýí óëààí ñ¿ìñýíä
õèéж дээр нь халуун чèíæ¿¿ íýìæ, 10-15 ìèíóò
чàíàíà /äàðñ íýìæ áîëíî/. Òåôòåëèéã àìòàëíà.
Ñîíãèíî, 캺ãòýé “óëààí” ñ¿ìñ:
• Áººðºíõèé ñîíãèíûã æèæèã õýðчèæ õóóðààä,
ñàâõàí õýëáýðòýé õýðчñýí øàìïèíüîí þìóó
öàãààí 캺ã íýìæ ¿ðãýëæë¿¿ëýí 5-7 ìèíóò
õóóðíà. Òýãýýä óëààí ñ¿үìñýíä õèéæ халуун
чèíæ¿¿, ëàâðûí íàâч íýìæ, áóöàëãàíà. Äàðñ
íýìæ áîëíî. Õîîëûã áèò¿¿ õàéðахад õýðýãëýíý.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

44. Èñãýëýí àìòëàã ñ¿ìñ:
• ßñгүй õàð чàâãûã áàãà õýìæýýíèé óñàíä õèéæ
чàíàíà. Ñàìðûã õàëüñ, á¿ðõ¿¿ëýýñ íü ñàëãàæ
õýðчèíý. Õàð чàâãà, ¿çýì, ñàìðûã õàð чàâãà
чàíàñàí øºëºíä õèéж амтат чèíæ¿¿ íýìæ
òàãëàæ 7-10 ìèíóò æèãíýñíèé äàðàà ¿íäñýí
óëààí ñ¿үìñýíä õèéæ áóöàëãàíà. Äàðñ þìóó
жимсний цуу, нимбэгний хүчил íýìíý.
Æèãíýñýí õîîëîíä тохиромжтой.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

45. ¯íäñýí “öàãààí” ñ¿ìñ
• Òîñîíä õóóðñàí ãóðèëûã ø¿¿ñýí øºëºíä
óóñãàæ, õýðчñýí ÿíùóé, öîîõîð ìàéëç,
õóóðñàí ñîíãèíî çýðãèéã õèéæ, 20-30 ìèíóò
áóöàëãàí, íîãîîã íóõààä, ø¿¿íý.Íèìáýãíèé
õ¿чèë, öºöãèéí òîñîîð àìòàëæ îëãîæ áîëíî.
Чàíàñàí þìóó áàãà øèíãýíä æèãíýñýí
õîîëîíä ºãäºã.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

46. • Íîãîîòîé “öàãààí” ñ¿ìñ: Øàð ëóóâàí,
ÿíùóé áóþó öîîõîð ìàéëç, ñîíãèíûã
æèæèã äºðâºëæèí õýð÷èæ, 3-5 ìèíóò
õóóðààä áàãà õýìæýýíèé øºë õèéí,
òîãîîãîî òàãëàí, áýëýí áîëòîë
æèãíýíý.Æèæèã õýð÷ñýí ñàðìàã ëóóâàí,
øîøíû óóòûã òóñàä íü
÷àíàíà.Áýëòãýñýí íîãîîíóóäûã öàãààí
ñ¿ìñýíä õèéæ, äàâñ, íèìáýãíèé õ¿÷èë,
öºöãèéí òîñîîð àìòëàí"VEG" Education Center:
www.veg.mn

47. • ̺ºãíèé øºëººð áýëòãýõ ñ¿ìñ
• ̺ºãíèé ñ¿ìñ íü ºâºðìºö àìò ¿íýðòýé áàéäàã áºãººä
áóäàà, òºìñººð õèéñýí ñóë àìò, ¿íýðòýé õîîëîíä ºãíº.
• ̺ºãíèé ñ¿ìñ: Õóóðñàí ãóðèëûã 캺ãíèé øºëºíä
óóñãàæ, 7-10 ìèíóò áóöàëãààä ø¿¿íý.غë ÷àíàñíû
äàðàà ¿ëäñýí õóóðàé öàãààí 캺ãèéã óãààí, õÿðæ
õýð÷ýýä õóóðíà.̺ºã ñîíãèíûã ñ¿ìñýíä õèéæ, äàâñ,
÷èíæ¿¿, öºöãèéí òîñîîð àìòëàí 5-10 ìèíóò áóöàëãàíà.
• Óëààí ëîîëüòîé 캺ãíèé ñ¿ìñ: Äýýðõ ñ¿ìñèéã
áýëòãýõòýé àäèë áîëîâ÷ ñîíãèíîî õóóð÷ äóóñàõûí
ºìíº óëààí ëîîëèéí íóõàø íýìæ 5-10 ìèíóò õóóðíà.
• Èñãýëýí- àìòëàã 캺ãíèé ñ¿ìñ : Óëààí ëîîëüòîé
캺ãíèé ñ¿ìñýíä ýëñýí ÷èõýð, öàãààí öóó, ÿëãàæ
óãààñàí ¿çýì , ÿñã¿é õàð ÷àâãà, õàëóóí ÷èíæ¿¿, ëàâðûí
íàâ÷ çýðãèéã õèéæ 10-15 ìèíóò ÷àíàíà.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

48. Ñ¿¿ãýýð áýëòãýõ ñ¿ìñ
• Ñ¿¿í ñ¿ìñ áýëòãýõèéí òóëä òîñîíä õóóðñàí
ãóðèëûã õàëóóí ñ¿¿íä óóñãàí äàâñ, ýëñýí ÷èõðýýð
àìòëàí áóöàëãàíà.Ñ¿¿í ñ¿ìñèéã ÿíç á¿ðèéí áàéäëààð
áýëòãýæ áîëíî: ºòãºí /1 êã ñ¿ìñýíä 130ãð ãóðèë/,
ºòãºâòºð /1 êã ñ¿ìñýíä 100-110 ãð/, øèíãýí /1 êã
ñ¿ìñýíä 50 ãð /.
• ªòãºí ñ¿¿í ñ¿ìñèéã òàõèà øóâóóíû ìàõíû
êîòëåòíû øàíçûã àìòëàõàä õýðýãëýíý.ªòãºâòºð
ñ¿ìñèéã çàãàñ, öýöýãò áàéöàà, òóãàëûí ìàõààð õèéõ
õîîëûã áèò¿¿ õàéðàõàä õýðýãëýíý.Øèíãýí ñ¿ìñèéã
íîãîî, áóäààòàé õîîëîíä õýðýãëýíý.
• Àìòëàã ñ¿¿í ñ¿ìñ: Øèíãýí ñ¿¿í ñ¿ìñýíä ýëñýí ÷èõýð
âàíèëèí íýìíý.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

49. Ǻºõèé㺺ð áýëòãýõ ñ¿ìñ
• Ýíý ñ¿ìñèéã õàëóóí çóóøòàé îëãîäîã.Äàí öýâýð
纺õèé㺺ð áýëòãýõ íü õîâîð áàéíà.Ǻºõèéí ñ¿ìñèéã
øºë íýìæ áýëòãýíý.¯¿íèé òóëä õóóðñàí ãóðèëûã
øºëºíä óóñãàæ ºòãºðòºë íü áóöàëãààä 纺õèé, äàâñ,
÷èíæ¿¿ íýìæ 3-5 ìèíóò ÷àíàíà.1êã ñ¿ìñ áýëòãýõýä
250-1000ãð 纺õèé õýðýãëýíý.
• Óëààí ëîîëüòîé 纺õèéí ñ¿ìñ : Óëààí ëîîëèéí
íóõàøèéã àíõíû ýçýëõ¿¿íýýñ íü òàë õóâü áàãàñòàë
æèãíýæ, 纺õèéí ñ¿ìñýíä õèéí áóöàëãààä ø¿¿íý.
• Ñîíãèíîòîé 纺õèéí ñ¿ìñ : Ñîíãèíûã æèæèã õýð÷èí
áýëýí áîëòîë íü õóóðààä, óëààí ëîîëèéí íóõàø íýìæ
äàõèí 5-7 ìèíóò õóóðíà. Äàðàà íü 纺õèéí ñ¿ìñýíä
õèéí áóöàëòàë õàëààíà.
•
"VEG" Education Center:
www.veg.mn

50. Õ¿éòýí ñ¿ìñ
• Õ¿éòýí ñ¿ìñèéã õ¿éòýí õîîë, çóóøòàé îëãîõ áà çàðèì
íýã òîõèîëäîëä õàëóóí õîîëîíä ºãíº. Ýíý òºðëèéí
ñ¿үìñýíä óðãàìëûí òîñîîð áýëòãýõ ñ¿үìñ, öàãààí
öóóãààð áýëòãýõ ñ¿ìñ, амталсан цөцгийн тос болон
ìàéîíåç багтана.
• Үндсэн салат àìòëàãчийг бэлтгэхдээ 3-5 %-èéí öàãààí
öóóíû óóñìàëä ýëñýí чèõýð, äàâñ óóñãàæ, íóíòàã
чèíæ¿¿, óðãàìëûí òîñ íýìæ ñàéí õóòãàíà.
"VEG" Education Center:
www.veg.mn