Presentatie op het derde congres Geloof in zorg! in oktober 2012

2.  Filosofisch: ophouden te bestaan als persoon
 Fysiologisch: geen respons op prikkel
 Klinisch dood: niet kunnen spreken, knipperen met ogen
 Medisch dood: bepaalde criteria, bv. hersendood

3. 1. De dood – het lichaam is dood
2. De dood – de persoon is dood
Het doodgaan
 De dood – eindstation van het proces van sterven
 De dood – overgang naar leven bij God

4.  Lichamelijke dood
Want hij ziet dat wijzen sterven, dat een dwaas en een onverstandige
samen omkomen en hun vermogen aan anderen nalaten (Psalm 49,11)
 Geestelijke dood
U die dood was door de overtredingen en de zonden (Efeziërs 2,1)
 Eeuwige dood
Wees niet bevreesd voor hen die het
lichaam doden en de ziel niet kunnen doden
(Matteüs 10,28)

5.  Volgt medische definities  Brengt juist de stervende
van dood en leven persoon als actor in beeld
 “De dood zichtbaar op een  Vaak leidend principe in
monitor” hospices
 Beslissen over leven & dood  Persoonlijke groei in het
stervensproces (Kübler‐Ross)
 Leven behouden gezien als
eerbied voor het leven  De dood een mysterie
Medisch script Verzet tegen medisch script
Naar Clive Seale, Constructing Death, 1998

6.  Geschapen: beeld van God (Genesis 1)
 Zondeval en cultuuropdracht (Genesis 3 en 9)
Gevolgen
 Moeite, ziekte, ‘doornen en distelen’
 Anderzijds: beloften en opdracht

7. Gegevens van CBS

8.  Korte periode van ziekte
met duidelijke achteruitgang
 Chronische beperking
met kritieke episodes
 Langdurig traject van
achteruitgaan van conditie
Naar Lynn & Adamson, 2003

9. Kans op overleven
NEE Kansloos
op korte termijn?
JA
Kans op overleven Behandeling
NEE NEE Zinloos
op lange termijn? proportioneel?
JA
JA
Kans op “kwaliteit” NEE
op lange termijn? JA Zinvol

10. a. Niet meer menselijk… aan dood overgeven
b. Niet meer te “repareren” door mensenhanden
Voorbeeld: Leeftijd als keuzecriterium
◦ Fysiologische beperkingen
◦ Niet meer meetellen

11.  Eenzaamheid
 Verveling
 Lichamelijk ongemak
 Afhankelijk zijn
 Je teveel voelen
Dit wordt verergerd
door de voorstellen
van ‘Uit Vrije Wil’

12.  Sterven anno 2012  Stervenskunst, ars moriendi
Medisch script Verzet tegen medisch script

14.  Lichamelijke klachten
 Psychisch lijden
 Sociale pijn
 Spirituele noden
Cicely Saunders (1918–2005)

15. Medisch‐
technische
inzet
Bejegening,
wettelijke regels,
zingeving

16. psycho- sociaal
spiritueel
lichamelijk
Naar Carlo Leget, 2007

17. Medisch Contact, 2012, 18 mei

18.  God is almachtig
 God is geheel goed
 Er is lijden en kwaad in de wereld
C.S. Lewis, The Problem of Pain, 1940
Alister McGrath, Bridge‐Building, 1992